Slajd 1

Układ pokarmowy, układ trawienny, zespół narządów służących do
przyjmowania pokarmów, rozkładania większych substancji pokarmowych na
mniejsze za pomocą enzymów trawiennych a następnie wchłaniania ich do
krwi.
Wyraźny przewód pokarmowy wraz z otworem gębowym i odbytowym
występuje już u pierścienic. Układ trawienny wszystkich kręgowców jest
zbudowany wg jednego planu - ma postać długiej, umięśnionej rury
- a u wszystkich zwierząt chemiczne przemiany związane z trawieniem oraz
enzymy biorące udział w tych procesach wykazują duże podobieństwo.
U człowieka rozpoczyna się on jamą ustną, w której pokarm ulega
rozdrobnieniu i zostaje zapoczątkowane trawienie, następnie pokarm
zmieszany ze ślina dostaje się gardzielą gardło i przełykiem do żołądka gdzie
zachodzą właściwe procesy trawienne.
JAMA USTNA –Jej zadania to: pobieranie, mechaniczne rozdrabnianie
pokarmu, mieszanie go ze śliną i tworzenie kęsa pokarmu. Ponadto odbiór
wrażeń smakowych, które na zasadzie odruchu pobudzają wydzielanie śliny
oraz soków: żołądkowego i trzustkowego.
Wydziela ona następujące
enzymy: L-amylaza ślinowa
(ptialina): skrobia-dwucukry (głównie
maltoza) i cukry proste.
ŚLINIANKI są gruczołami tworzącymi
ślinę, która na następujące zadania:
wprowadza pewne enzymy trawienne
zlepia cząstki pokarmu w kęs oczyszcza
jamę ustną i język z resztek pokarmów,
umożliwiając odbieranie wrażeń
smakowych nawilża język, jamę ustną
i krtań
Następnie pokarm przechodzi do GARDŁA. Jest to wspólny odcinek
przewodu pokarmowego i oddechowego. Pokarm uformowany w kęs
zostaje tutaj połknięty tzn. za pomocą mięśni gardła i języka wtłoczony do
przełyku na zasadzie odruchu.
Z gardła kęsy pokarmu trafiają do przełyku .Jest to umięśniony rurkowaty
przewód, którym pokarm wędruje z gardła do żołądka. Ruch kęsków
zachodzi dzięki przechodzącej wzdłuż przełyku fali perystaltycznej (tzw. ruch
robaczkowy)
Następnym odcinkiem przewodu pokarmowego jest JELITO CIENKIE
dzielące się na DWUNASTNICĘ, JELITO CZCZE i KRETE), do którego uchodzą
enzymy TRZUSTKI i ŻÓŁĆ produkowana przez WATROBĘ . Natomiast nie
strawione resztki pokarmowe dostają się do JELITA GRUBEGO (dzielącego się
na JELITO ŚLEPE, OKREŻNICĘ i ODBYTNICĘ), w którym zachodzi wchłanianie
wody i formowanie kału.
WĄTROBA Największy
gruczoł organizmu. wytwarza
i wydziela do przewodu
pokarmowego żółć
magazynuje potrzebne
organizmowi żelazo, witaminy
i glukozę (w postaci
glikogenu) reguluje poziom
cukru we krwi uczestniczy w
inaktywacji trucizn
(oczyszczanie krwi)
uczestniczy w przemianie
białek, tłuszczów,
aminokwasów ma udział w
termoregulacji (wątroba ma
zawsze wyższą temperaturę
niż reszta ciała)
ŻOŁĄDEK Najszerszy odcinek przewodu pokarmowego. Gromadzi,
wyjaławia, miesza i częściowo trawi spożyty pokarm. Wydzielane są enzymy
soku żołądkowego, woda, sole mineralne, śluz zabezpieczający błonę śluzową
przed działaniem pepsyny. W żołądku panuje środowisko kwasowe (pH 2-3):
wydzielany przez żołądek kwas solny ma za zadanie uaktywnienia enzymy i
denaturować białko.
Enzymy które wytwarza żołądek to : Renina (podpuszczka): ścinanie
białka mleka; pepsynogen (w obecności HCl) przechodzący w pepsynę:
białka-> oligopetydy; działa także L-amylaza ślinowa, przechodząca z jamy
ustnej.
DWUNASTNICA Początkowy (25-30 cm) odcinek jelita cienkiego, w którym
rozpoczyna się intensywny proces trawienny. Uchodzą tu przewody trzustkowe
(zawierające enzymy soku trzustkowego) i wątroby (zawierające kwasy
żółciowe). Gęsty śluz gruczołów dwunastnicy chroni jej ścianę przed silnie
zakwaszoną treścią żołądkową, a wydzielany wodorowęglan sodu zobojętnia
treść pokarmową przed przesunięciem jej do jelita cienkiego.
Enzymy dwunastnicy to: Lipaza trzustkowa: tłuszcz-> glicerol+kwasy
tłuszczowe; amylaza trzustkowa: skrobia-> maltoza maltaza: maltoza-> glukoz
trypsynogen i chymotrysynogen (z których powstaje trypsyna i chrymotrypsyna)
białka-> oligopeptydy
PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY Stanowi
magazyn żółci, która zawierając
kwasy żółciowe zmniejsza napięcie
powierzchniowe i rozbija tłuszcze
na eulsję łatwiej trawioną przez
lipazy.
JELITO CIENKIE Silnie wydłużony (3-5 m) odcinek przewodu pokarmowego o
bardzo rozbudowanej powierzchni: błona śluzowa tworzy fałdy pokryte licznymi
kosmykami i mikrokosmkami, przez które następuje wchłanianie. Pokarm
częściowo już nadtrawiony ulega ostatecznemu rozkładowi przez enzymy soku
jelitowego (uwalniane po rozpadzie komórek nabłonka jelitowego). Środowisko
prawien obojętne. Niestrawione resztki fala perystaltyczna przesuwa do jelita gr.
Enzymy: Lipaza: tłuszcz-> glicerol + kwasy tłuszczowe nukleazy: kwasy
nukleinowe-> zasady purynowe i pirymidynowe; enzymy glikolityczne:
wielocukry i dwucukry-> cukry proste; karboksypeptydazy i aminopepsydazy:
oligopeptydy-> aminokwasy
JELITO GRUBE Odcinek nie pokryty
kosmykami, o dość grubej błonie
śluzowej. Trawienie w j.g. to skutej
dochodzenia tu enzymów jelita
cienkiego. Zachodzi tu także
zwrotne wchłanianie: wody,
elektrolitów, witamin,
aminokwasów. Do światła jelita
usuwane są głównie składniki
mineralne, metale ciężkie i w
dużych ilościach śluz.
TRZUSTKA Jest gruczołem wytwarzającym enzymy trawienne oraz
gruczołem dokrewnym regulującym poziom glukozy, aminokwasów i wolnych
kwasów tłuszczowych we krwi Reguluje procesy gromadzenia, uwalniania i
spalania substancji pokarmowych
WYROSTEK ROBACZKOWY Jest prawdopodobnie miejscem narażania się
flory bakteryjnej, produkującej witaminy i współpracującej przy trawieniu
pokarmów</TD.
ODBYTNICA Krótki odcinek,
w którym nie dające się strawić
i wchłonąć resztki pokarmowe
są odwadniane i formatowane
w postaci kału. Kał składa się
w przybliżeniu w 1/3 z celulozy,
w 1/4 z bakterii i w 1/10 z
białek. Reszta to śluz, tłuszcze i
substancje nieorganiczne.