Niewydolność serca

Problem niewydolności sercowonaczyniowej w okresie starzenia i
w wieku starym
MARIA KORZONEK
Wydział Nauk o Zdrowiu
%
25
21,2%
20
17,2 %
15
12,0 %
10,0 %
10,2 %
1980
1990
8,3 %
10
4,8 %
5,8 %
5
0
1931
1960
1970
1999
LATA
Odsetek osób powyżej 65 roku w Polsce w latach 1931-2050.
2025
2050
wskaźnik na 1000 osób w danym wieku
500
446
400
395
386
60-69
70-79
333
300
200
154
100
60
22
0
15-29
30-39
40-49
50-59
80 +
GRUPY WIEKU
Częstość
występowania
niepełnosprawności
grupach wieku na 1000 osób w danym wieku.
w
poszczególnych
średnia liczba chorób przewlekłych
4,0
3,5
3,79
3,77
Mężczyźni
Kobiety
2,86
3,0
3,1
2,5
1,86
2,0
1,5
1,2
1,0
0,46
0,6
0,5
0,0
20-24
40-44
60-64
GRUPY WIEKU
Choroby przewlekłe w wybranych grupach wieku.
70-74
Rehabilitacja to przywracanie maksymalnie
możliwego samodzielnego życia w rodzinie i
społeczności, zdolności do pracy zawodowej,
aktywności społecznej i twórczej.
Rehabilitacja medyczna, ukierunkowana na
przywrócenie sprawności chorych, stanowi
fundamentalną część szerokiego procesu
rehabilitacji.
promocja zdrowia
rehabilitacja
prewencja
Ze względu na nieostrą granicę między stanem
zdrowia a stanem chorobowym u osób starszych
prewencja jest w znacznym stopniu zintegrowana
z rehabilitacją.
Podmiotem oddziaływania rehabilitacji jest
niepełnosprawny człowiek
Wiele osób starszych będzie wymagać
rehabilitacji ze względu na obniżanie się
sprawności funkcjonalnej wraz z wiekiem.
Rehabilitacja osób starszych jest
wielopłaszczyznowa.
Uwzględnia hierarchię najważniejszych
problemów zdrowia, np. udaru mózgu, zawału
serca, zapalenia płuc czy złamania szyjki kości
udowej.
Podstawowy cel: podtrzymanie i przywrócenie
sprawności do wykonywania podstawowych
(ADL) a następnie złożonych (IADL) czynności
życia codziennego.
Wielochorobowość, mniejszy potencjał
odtwarzania utraconego poziomu sprawności a
także bariery finansowe i społeczne utrudniają
rehabilitację osób starszych.
Rehabilitacja może być prowadzona w szpitalu,
domu opieki, przychodni lub w domu pacjenta.
Optymalnie powinna być prowadzona przez
wieloosobowy zespół (lekarze różnych
specjalności, fizjoterapeuci, pielęgniarki,
pracownik socjalny, psycholog, terapeuta
zajęciowy, logopeda) koordynowany przez
specjalistę rehabilitacji lub geriatrę.
Rehabilitacja medyczna wykorzystuje środki
terapeutyczne fizjoterapii (kinezyterapię,
fizykoterapię i masaż), terapię zajęciową,
psychoterapię i poradnictwo psychologiczne
oraz zaopatrzenie ortopedyczne.
Razem z rehabilitacją społeczną i czasami
zawodową stanowi integralny model
postępowania rehabilitacyjnego z pacjentem w
podeszłym wieku.
Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem, jest
najważniejszą metodą oddziaływania w
rehabilitacji osób starszych.
Obejmuje ćwiczenia lecznicze oraz metody
kinezyterapeutyczne.
Fizykoterapia wykorzystuje bodźce fizyczne w
leczeniu i profilaktyce.
Obejmuje światłolecznictwo, elektroterapię,
laseroterapię, termoterapię, balneoterapię,
leczenie polem magnetycznym i ultradźwiękami.
Duże znaczenie ma masaż leczniczy, który wraz z
ćwiczeniami biernymi jest z jednej strony dobrze
tolerowany z drugiej zaś jest niejednokrotnie z
konieczności jedną z nielicznych metod
możliwych do zastosowania u zniedołężniałych
pacjentów.
W rehabilitacji osób starszych często stosowane
jest zaopatrzenie ortopedyczne: protezy, sprzęt
pomocniczy (kule, laski, podpórki, wózki,
specjalne obuwie).
Często potrzebne są także urządzenia ułatwiające
samoobsługę i zapewniające bezpieczeństwo
(np. odpowiednie wyposażenie kuchni i łazienki,
sprzęt ułatwiający mycie i ubieranie się).
Rehabilitacja w wybranych schorzeniach
Choroby sercowo-naczyniowe
Rehabilitacja kardiologiczna znajduje coraz
większe zastosowanie u pacjentów :
z chorobą niedokrwienną serca,
po zawale mięśnia sercowego
z niewydolnością krążenia.
Niewydolność serca u
ludzi starszych
 Najczęstsza przyczyna hospitalizacji
 U ponad połowy chorych stwierdza się
prawidłową frakcję wyrzutową lewej
komory serca
 Dysfunkcja rozkurczowa narasta z
wiekiem, zwłaszcza u kobiet
 Kobiety stanowią 73% chorych z LVEF>
50%
Niewydolność serca patogeneza
 Choroby mięśnia sercowego –
kardiomyopatia przerostowa,
restrykcyjna, rozstrzeniowa, naciekowa,
nadciśnieniowa
 Wady zastawkowe
 Choroba niedokrwienna i zawał serca
(70% przypadków)
 Arytmie – migotanie przedsionków
Przewlekła zastoinowa
niewydolnośc serca







Objawy kliniczne:
Zmniejszenie tolerancji wysiłku
Duszność – skala NYHA
Sinica
Pokasływanie
Kołatania serca
Obrzęki podudzi
Przewlekła zastoinowa
niewydolność serca
 Postępowanie terapeutyczne:
 Odżywianie: uzupełnienie niedoborów
białkowych, witaminowych, ograniczenie
soli, odpowiednia podaż kalorii
 Łagodny wysiłek fizyczny, spacer,
gimnastyka oddechowa
 Leczenie farmakologiczne
Przewlekła niewydolność
serca
 Inhibitory enzymu konwertującego
angiotensynę ( ACE inhibitory), leki βadrenolityczne i spironolakton zwiększają
przeżywalność pacjentów
 Codzienne ważenie chorego i stałe
dostosowywanie dawki diuretyku
pętlowego jest wymagane celem
utrzymania suchej masy ciała
Regularny trening fizyczny :
zwiększa podatność komór i rolę wczesnej fazy
napełniania komór,
poprawia inotropizm i zwiększa objętość
wyrzutową serca,
zmniejsza sztywność tętnic i obciążenie
następcze
poprawia ukrwienie i podwyższa próg
niedokrwienia mięśnia sercowego.
Regularny trening fizyczny opóźnia spadek
maksymalnego pochłaniania tlenu (VO2max) o
około 10 do 20 lat u aktywnych fizycznie w
porównaniu do prowadzących siedzący tryb
życia osób.
Trening poprzedza: 1.wnikliwa kwalifikacja lekarska
2. kardiologiczna próba wysiłkowa.
Intensywność ćwiczeń nie powinna przekraczać 6080% rezerwy częstości skurczów serca (tętno
spoczynkowe + 60-80% różnicy maksymalnego tętna
osiągniętego w czasie submaksymalnej próby
wysiłkowej i tętna spoczynkowego).
Ocena tolerancji wysiłku pacjenta i regularna kontrola
tętna podczas treningu.
Tradycyjnie, w rehabilitacji kardiologicznej i
pulmonologicznej dominującą rolę pełnią wysiłki o
charakterze wytrzymałościowym.
Wzrost zainteresowania wysiłkiem siłowym
Wykazano możliwość poprawy wydolności układu
sercowo-naczyniowego (VO2max) w wyniku treningu
siłowego u osób z niską sprawnością układu ruchu.
Potwierdzono korzyści i bezpieczeństwo stosowania
treningu siłowego u pacjentów z chorobą wieńcową,
niewydolnością krążenia oraz przewlekłymi chorobami
płuc.
Nadciśnienie tętnicze
 U osób > 75r.ż. przeważa izolowane
nadciśnienie skurczowe
 W starości dochodzi do zakłócenia
homeostazy stąd w ciągu doby mogą
występować gwałtowne zmiany ciśnienia
 Nie należy dążyć do uzyskania zbyt
niskiego ciśnienia u ludzi starych –
niedokrwienie mózgu
Nadciśnienie tętnicze
 U osób po 50r.ż. skurczowe ciśnienie
tętnicze przekraczające 140mmHg jest
istotniejszym czynnikiem ryzyka
sercowo-naczyniowego niż ciśnienie
rozkurczowe
 U osób starszych reakcja baroreceptorów
i odpowiedź układu współczulnego jak
też autoregulacja przepływu mózgowego
mogą być zwolnione – terapia!
Nadciśnienie tętnicze
 Terapia:
 Efekt odbicia – gwałtowny wzrost
ciśnienia po nagłym odstawieniu leku
 Efekt pierwszej dawki – zastosowanie
zbyt wysokiej dawki początkowej leku zapaść
Nadciśnienie tętnicze
 Terapia:
 Inhibitor ACE u chorego z cukrzycą
 Bloker receptora alfa u chorego z
przerostem prostaty
 Inhibitor ACE i β-bloker w niewydolności
serca ( synergistyczne działanie z
diuretykami)
Nadciśnienie tętnicze
 Terapia:
 Inhibitor ACE i bloker kanału
wapniowego – działanie synergistyczne
 Należy unikać połączenia β blokera z
blokerem kanału wapniowego –
zagrożenie całkowitym blokiem serca
Niedociśnienie tętnicze
 Zespół wazo-wagalny jako reakcja na
ból, uraz psychiczny, leki adrenolityczne
 Objawy: spadek RR, bradycardia
zblednięcie, poty, nudności, wymioty,
parcie na stolec, zmęczenie, ziewanie,
puste odbijania
 Pomoc doraźna – ułożenie z uniesieniem
kończyn dolnych
Niedociśnienie tętnicze
 Omdlenie wazowagalne stanowi 15%
wszystkich omdleń
 50% omdleń wazowagalnych występuje z
omdleniami polekowymi: leki
moczopędne, beta- adrenolityki,
antagoniści wapnia, inhibitory ACE,
azotany, leki pdepresyjne, p/hitaminowe,
 rozkurczające naczynia krwionośne,
opioidy
Niedociśnienie tętnicze
 Hipotonia ortostatyczna ( pionizacyjna)
 Hipotonia postprandialna ( po posiłku)
 Przemieszczenie masy krwi do dolnej
połowy ciała
 Spadek wyrzutu serca
 Spadek przepływu krwi w CUN
Hipotonia ortostatyczna
 Spadek skurczowego ciśnienia
tętniczego o 20 mmHg lub
rozkurczowego o 10 mmHg występujący
do trzeciej minuty przebywania w pozycji
stojącej
 Często współistnieje z cukrzycą, ch.
Parkinsona, ch. przewlekłymi
Hipotonia poposiłkowa
 Występuje, gdy w czasie do 90 min po
posiłku następuje obniżenie skurczowego
ciśnienia tętniczego o 20 mmHg
 Występuje w wyniku rozszerzenia
łożyska trzewnego
Niedociśnienie tętnicze
 Hipotonia mikcyjna
 Przyczyny – pionizacja i nagłe
opróżnianie pęcherza moczowego
 Objawy: zawroty głowy, zaburzenia
równowagi, mroczki przed oczami,
omdlenia
Niedociśnienie tętnicze
 Zespół zatoki szyjnej: ucisk i
podrażnienie zatoki – przewaga
pobudzenia n. błędnego
 Objawy – bradycardia, spadek RR,
omdlenia
Omdlenia o podłożu
mózgowo-naczyniowym
 Spowodowane przejściowym
niedokrwieniem CUN
 Zwykle poprzedzone objawami
prodromalnymi: podwójne widzenie,
zawroty głowy, zaburzenia mowy,
niedowład jednostronny
 Napad padaczkowy: drgawki, senność,
nietrzymanie moczu,
 Napady histerii, paniki z hiperwentylacją.
Choroba niedokrwienna
serca
 Objawy: zmęczenie, duszność, puste
odbijania, brak tchu, kołatania serca
 Często współistnieje depresja i
osłabienie funkcji poznawczych
 Związek samopoczucia z warunkami
pogodowymi
 W terapii ostrożnie stosować beta –
blokery i nitraty
Charakterystyka OZW
wysokiego ryzyka







Intensywny lub przedłużony ból
Obrzęk płuc
Niestabilność hemodynamiczna
Niedomykalność zastawki mitralnej
Częstoskurcz komorowy
Nowy blok odnogi pęczka Hisa
Wzrost stężenia biomarkerów
Leczenie choroby
niedokrwiennej serca
 A-aspiryna B –β blokery i ciśnienie
tętnicze ( blood pressure)
 C ( cigarette smoking) palenie tytoniu i
cholesterol
 D – dieta i cukrzyca ( diabetes mellitus)
 E- edukacja i aktywność fizyczna
(exercise)
Objawy niepożądane
leków kardiologicznych




Bradykardia i zaburzenia przewodzenia
Hipotonia
Hepato i nefrotoksyczność
Zmiany stanu umysłowego, zaburzenia
snu
Objawy ciężkiej stenozy
aortalnej





Nasilenie duszności wysiłkowej
Objawy niewydolności serca
Ból w klatce piersiowej
Omdlenia
Objawowa stenoza aortalna wymaga
pilnej oceny kardiochirurgicznej z
powodu zwiększonej śmiertelności
Niedomykalność zastawki
aortalnej
 Często przebiega bezobjawowo
 Należy unikać korekcji tachykardii
zatokowej gdyż objętość minutowa serca
jest utrzymywana przez przyśpieszenie
rytmu serca
 Chorzy po operacji wymiany zastawki
powinni otrzymywać profilaktykę
infekcyjnego zapalenia wsierdzia
Zaburzenia rytmu serca







Przyczyny: niewydolność serca
Choroba niedokrwienna serca
Niedobory potasu i magnezu
Nadczynność tarczycy
Niedokrwistość
Depresja, zespół chorej zatoki
Stosowane leki
Migotanie przedsionków
 Jest najczęstszą arytmią i stanowi
przyczynę hospitalizacji 1/3 chorych z
powodu zaburzeń rytmu serca
 Około połowa udarów mózgu związanych
z migotaniem przedsionków dotyczy
osób po 75 roku życia
 U osób po 75 r.ż. z wywiadem
krwawienia z gopp INR ma być 1,6-2,5
Zaburzenia rytmu serca
 Postępowanie diagnostyczne: Holter,
koronarografia, badania
elektrofizjologiczne
 Postępowanie terapeutyczne: leki,
stymulator, kardiowerter
Wskazania do implantacji
kardiostymulatora
 Objawowa bradykardia
 Zaawansowany blok przedsionkowokomorowy
 Bradykardia wywołana podaniem leków
antyarytmicznych
 Okołozabiegowy blok A-V nierokujący
ustąpieniem ( ablacja węzła lub CABG)
Dziękuję za uwagę