Projekty rekultywacji i systemy irygacji ziemi w Egipcie1

Projekty rekultywacji i systemy irygacji ziemi w Egipcie1
Największe ograniczenia dla rozwoju rolnictwa w Egipcie stanowią wyzwania
irygacji i rekultywacji ziemi. Rząd egipski od dziesięcioleci przywiązuje szczególne
znaczenie do poprawy systemów nawadniania ziemi. Dostępne dane wskazują, że 3,65
mln ha ziemi zostało do 2012 r. wyposażonych w systemy irygacyjne, umożliwiając
0,79% wzrost wartości zbiorów z 1 ha w latach 2007 – 2012. W okresie tym wartość
produkcji rolniczej wzrosła o 1,39%, zaś produkcji żywności – o 1,55%.
Aktualnie realizowane są w rolnictwie egipskim nowe strategie rozwojowe. W
2015 r. African Development Bank przyznał 50 mln dol. USA kredytu dla National
Egyptian Drainage Programme na modernizację irygacji oraz promocję stosowania
gatunków pszenicy wysoko produkcyjnych i odpornych na suszę. W efekcie programu
oczekiwany jest wzrost o 15% - 21% produkcyjności wybranych strategicznych upraw,
np. pszenicy, oraz wzrost o 40% średniego dochodu na 1 ha ziemi uprawnej. Realizowany
od 2010 r. ze środków Banku Światowego projekt modernizacji irygacji farm rolniczych
ma na celu zapewnienie ok.140 tys. małej skali farm rolniczych o powierzchni łącznej ok.
80 tys. ha w obszarze Delty Nilu dostępu do systemu nawadniania. Projekt ten o wartości
190 mln dol. USA miał być zakończony latem 2016 r. lecz zapóźnienie wynikło w 2015 r.
z tytułu zarządzania, realizacji zamówień kontroli oraz jakości. Ograniczona dostępność
nawadnianej ziemi uprawnej spowodowała realizację w 2015 r - w ramach narodowego
projektu rekultywacji ziemi - planu irygacji pól mającego na celu zwiększenie o 7% 10% areału ziemi uprawnej w Egipcie. Poprawa efektywności wykorzystania wody była
marginalna głównie z uwagi na niedostatek wody, wynoszący 23 mld m3 wg oceny z
marca 2015 r. egipskiego Ministerstwa Zasobów Wody i Irygacji.
W świetle niedostatku wody uwaga jest kierowana na zwiększanie wydajności
nawadniania. Zasoby wody do wykorzystania w skali rocznej są magazynowane w
zaporze asuańskiej - narodowa strategia bazuje na ok. 55,5 mld m3 zmagazynowanej
1
na podstawie Agriculture analysis - rethinking water; The Country Report – Egypt 2016; Oxford Business Group
1
wody, w ok. 80% - 85% przeznaczanej na potrzeby rolnictwa. W takiej sytuacji
poszukiwane są dodatkowe źródła wody – np. ponowne wykorzystanie wody drenażowej
do nawadniania pól, powodujące jednak obawy o zanieczyszczenie. Farmerzy wskazują,
że woda drenażowa stosowana w akwakulturze negatywnie wpływa na ryby hodowane z
uwagi na zakumulowane w wodzie zanieczyszczenia. Wykorzystanie wody z odzysku jest
bardziej kosztowne – aktualnie ma zastosowanie dla kształtowania krajobrazu w
budownictwie nowych osiedli, ale nie w rolnictwie. Wprawdzie technologia w tym
zakresie jest znana, ale wymagane jest także wprowadzenie odpowiednich ustaw
zawierających międzynarodowe standardy zawartości biologicznej wody, reguł jej
wykorzystania oraz monitoringu dla różnych upraw.
Kierując się bezpieczeństwem żywnościowym administracja rządowa Egiptu
planuje rekultywcję około 1,6 mln ha ziemi dla upraw rolnych. Pierwszy etap projektu
obejmuje rekultywację 404.686 ha w 11 rejonach Sahary Zachodniej i Toshki w wyniku
odwiertów głębionowych studni wodnych zlokalizowanych satelitarnie. Rząd Egiptu
zdecydował w kwietniu 2015 r., że pierwszy etap obejmie 176.400 ha w gubernatorstwie
Minya w Górnym Egipcie, oraz 48.720 ha w Farafra w gubernatorstwie Wadi Al Gedid.
Kolejnym rejonem objętym tym etapem będzie Toshka zlokalizowana również w Górnym
Egipcie. Głównym deweloperem wykonawczym będzie firma państwowa, która będzie
odpowiedzialna za budowę urządzeń użytkowych, podstawowej infrastruktury, dróg i
mieszkań niezbędnych w każdym z rejonów.
Niezależnie od kontrowersji towarzyszących projektowi występuje ogromne
zapotrzebowanie krajowego rynku na rekultywację ziemi pustynnej niezależnie od
wyzwań temu towarzyszących, zaś współpraca publicznych i prywatnych przedsiębiorstw
może zweryfikować dostępność zasobów wodnych niezbędnych dla zapewnienia
korzystnych i zrównoważonych rozwiązań. Wg ocen egipskiego Ministerstwa Zasobów
Wodnych i Irygacji zasoby wody gruntowej winny wystarczyć na zagospodarowanie 90%
ziem objętych pierwszym etapem projektu, zaś pozostałe 10% obszaru będzie
nawodnione wodami Nilu i powierzchniowymi. Kluczowym problemem pozostaje forma
zasilania lokalnych farmerów w wodę, które - eliminując niepewność farmerów o
dostępność wody i uwzględniając obszar farm - winno być bardziej efektywne dzięki
zmniejszeniu intensywności podaży i większej wydajności wykorzystania wody.
Systemy irygacyjne w Egipcie są uznane jako jedne z najbardziej
skomplikowanych na świecie. Woda z Nilu jest kierowana na ziemie uprawne poprzez
infrastrukturę kanałów publicznych składającą się z kanałów zasadniczych, kanałów
głównych, odgałęzień kanałów głównych oraz odprowadzeń od odgałęzień kanałów
głównych. Odgałęzienia kanałów głównych dostarczają wodę do sieci irygacyjnej
obejmującej 40 tys. km kanałów transportujących wodę dla ponad 2 mln farmerów w
różnych regionach geograficznych Egiptu. Wody Nilu są rozprowadzane – poza naturalną
siłą grawitacji – przez ponad 100 głównych przepompowni. Rząd Egiptu rozpoczął
program rozwoju horyzontalnego dla zwiększenia całkowitej powierzchni ziemi objętej
irygacją przy wykorzystaniu wody dostępnej w ilości 55,5 mld m3 rocznie. System
drenażowy zakłada wykorzystanie wody drenażowej oraz ścieków miejskich i
przemysłowych, gromadzonych i przesyłanych przez rozległy system melioracyjny,
składający się z 18 tys. km drenów. System ten obejmuje dreny na polach, dreny zbiorcze
oraz główne dreny, którymi woda jest przesyłana powrotnie do Nilu albo zrzucana do
nadbrzeżnych lub śródlądowych jezior lub bezpośrednio do morza. Przeciwdziałając
2
rosnącemu niedostatkowi wody dla potrzeb irygacji przepompownie kierują wodę
drenażową do kanałow irygacyjnych, w których woda drenażowa miesza się z wodą
świeżą w celu wykorzystania do nawadniania pól uprawnych. Wg danych FAO z 2005 r.
udział technik irygacyjnych w powierzchni upraw w Egipcie odpowiednio – 5%
powierzchni upraw nawadnianych było spryskiwaczami deszczowymi; 6,5% powierzchni
– irygacją miejscową; 88,5% powierzchni – irygacją powierzchniową. Na nowych polach
uprawnych odzyskiwanych z ziem pustynnych irygacja powierzchniowa jest zakazana z
uwagi jej usytuowanie na końcu systemu irygacyjnego w kontekście ryzyka niedoboru
wody. Farmerzy muszą zatem stosować system nawadniania kropelkowego lub
spryskiwaczy deszczowych.
Więcej nt. systemów nawadniania w Egipcie w opracowaniach dostępnych pod
linkami:
http://edoc.hu-berlin.de/dissertationen/hemdan-mohamed-nahla-abdel-fattah-2014-0523/PDF/hemdan-mohamed.pdf
http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Environmental-and-SocialAssessments/Egypt_-__National_Drainage_Programme_ESMF_SUMMARY_-_05_2015.pdf
http://www.estecegypt.com/irrigation/valley/brochure/index.html
http://www.ics-agri.com/drip-irrigation-in-field-crops.html
http://www.ics-agri.com/pivot-irrigation-in-arid-climates.html
http://www.ics-agri.com/ics-consultant-supplier-water-pumping-stations-for-irrigation-aridareas.html
Główne firmy na rynku systemów irygacji w Egipcie to:
Green Valley for Trade - http://www.greenvalley-egypt.com/gvt.aspx
Behera Company http://www.mbehera1881.com/EnglishPages/EProjectDetails.aspx?Pro_Id=154
El Nakheel for Drip Systems - http://elnakheeldrip.com/?lang=en
Egyptian Swedish Co. for Trading Engineering Contracting (ESTEC) http://estecegypt.com/
Al Dahra Holding - http://www.aldahra.com/
Sporządził:
Tomasz Przygoda
radca
WPHI w Kairze, sierpień 2016 r.
3