Postulaty Kongresu Kobiet - Popieram parytety płci na listach
advertisement
Kongres Kobiet „Kobiety dla Polski, Polska dla kobiet” Warszawa 20-21.06 2009 POSTULATY Art. 33, 1. Kobieta i mężczyzna w Rzeczpospolitej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Art. 33, 2. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych. 1 Mimo zapisów konstytucyjnych dotyczących równości, w Polsce kobiety nie mają równych szans i możliwości uczestniczenia w życiu publicznym. Są ciągle ofiarami przemocy. Mają złą sytuację na rynkach pracy; mają znikomy wpływ na priorytety i decyzje polityczne, dotyczące wszystkich obywateli. Dlatego, my kobiety zgromadzone na Kongresie Kobiet, przedstawiamy i domagamy realizacji poniższych postulatów. Ich merytoryczną podstawę stanowią raporty dotyczące sytuacji kobiet w różnych dziedzinach życia prywatnego i społecznego oraz dyskusje panelowe, w których uczestniczyło blisko 4 tys. kobiet z całej Polski. Do najważniejszych postulatów zaliczamy: 1. Postulaty polityczne (przede wszystkim: Wprowadzenie do ordynacji wyborczej systemu parytetowego obowiązującego na listach wyborczych w wyborach wszystkich szczebli wraz z sankcją zabraniającą rejestracji listy, na której zasada ta nie jest przestrzegana); 2. Postulaty o charakterze instytucjonalnym (przede wszystkim: Powołanie, niezależnej, obieralnej przez parlament, Rzeczniczki ds. Kobiet i Równości. Wzmocnienie instytucjonalnych mechanizmów wdrażających politykę równości płci, na wszystkich szczeblach życia społecznego, oraz w administracji publicznej; Wprowadzenie zasad gender budgetingu do wszystkich instytucji, w których podział dóbr i środków materialnych może wpływać na status kobiet i mężczyzn. 3. Postulaty związane z pracą kobiet (przede wszystkim: Uchwalenie ustawy o równych płacach kobiet i mężczyzn, a także: stworzenie skutecznych mechanizmów wspierających łączenie ról wychowawczych z zawodowymi, w szczególności rozwój infrastruktury opiekuńczej - żłobki, przedszkola). 4. Postulaty zdrowotne (przede wszystkim: Należy ustalić zasady finansowania ze środków publicznych leczenia niepłodności, w tym metody in vitro. Metoda ta powinna być powszechnie dostępna i zgodna z najlepszymi standardami nowoczesnej nauki). 5. Postulaty edukacyjne (przede wszystkim: Ukierunkowanie procesów edukacyjnych na wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn. Programy i podręczniki szkolne powinny przestrzegać i wdrażać zasadę równego traktowania, tak by wybór ról społecznych i zawodowych był niezależny od ich stereotypowego, połączonego z płcią, postrzegania. Wprowadzenie szkoleń w zakresie gendermainstreamingu, na wszystkich poziomach wykształcenia) 6. Postulaty przeciwdziałające przemocy (przede wszystkim: Wprowadzenie natychmiastowej izolacji sprawcy przemocy od jej ofiar, już w czasie interwencji policyjnej w sytuacji przemocy w rodzinie, zapewnienie ofiarom przemocy w rodzinie dostępu do nieodpłatnej pomocy medycznej w postaci obdukcji i zaświadczeń dotyczących stanu ich zdrowia, zagwarantowanie ofiarom przemocy w rodzinie bezpłatnej pomocy medycznej, psychologicznej, socjalnej i prawnej) 2 I. Kobiety w polityce Wprowadzenie do ordynacji wyborczej systemu parytetowego ( 50% kandydatów i kandydatek) obowiązującego na listach wyborczych w wyborach wszystkich szczebli wraz z sankcją zabraniającą rejestracji listy, na której zasada ta nie jest przestrzegana, a także wprowadzenie zasady naprzemiennego umieszczania kobiet i mężczyzn na listach wyborczych; Ustawowe zobowiązanie do zachowania parytetu w przypadku zgłaszania kandydatów i kandydatek do władz, sądów i trybunałów, których członkowie wybierani są przez Sejm i Senat; Ustawowe zobowiązanie władz wszystkich szczebli do zachowywania zrównoważonego pod względem płci składu powoływanych gremiów decyzyjnych; Zachowanie zasady parytetu w przypadku powoływania prezydium Sejmu i Senatu oraz przewodniczących komisji sejmowych i senackich; Tworzenie i realizacja krajowych programów i planów na rzecz kobiet i równości płci. Prowadzenie badań ilościowych i jakościowych dotyczących reprezentacji kobiet i reprezentowania interesów kobiet, barier w ich działalności i sposobów ich usuwania; Zbieranie i upowszechnianie danych, w tym danych statystycznych, odnoszących się do równości płci; Organizowanie szkoleń i doskonalenie umiejętności dziewcząt i kobiet, w szczególności kształtowanie cech przywódczych i podnoszenie poczucia własnej wartości i zachęcenia kobiet i dziewcząt do zajmowania stanowisk związanych z podejmowaniem decyzji; Upowszechnianie wiedzy na temat społecznych korzyści płynących ze zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w gremiach i procesach decyzyjnych; Organizowanie szkoleń, w tym szkoleń dla osób pełniących funkcje publiczne, dotyczących korzyści płynących z równości płci, a zwłaszcza ze zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn we władzy, a także 3 konieczności zwalczania stereotypów płci i ich niekorzystnego wpływu na życie społeczne i polityczne. II. Instytucjonalna ochrona praw kobiet Powołanie, niezależnej, wybieralnej przez parlament, instytucji Rzecznika/Rzeczniczki ds. Kobiet i Równości Powołanie Regionalnych Rzeczników/Rzeczniczek ds. Kobiet i Równości Utworzenie w Sejmie i Senacie komisji ds. Kobiet i Równości. Wzmocnienie instytucjonalnego mechanizmu krajowego dla wdrażania polityki równości płci, wyodrębnienie budżetu na jego działania i zobowiązanie go do współdziałania z organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze równości płci; Wprowadzenie ustawowego obowiązku przygotowania przez ministerstwa sprawozdań dotyczących realizacji zasady gender mainstreamingu oraz działań pozytywnych (dobrych praktyk) w zakresie równego traktowania kobiet i mężczyzn Wprowadzenie zasad gender budgetingu do wszystkich instytucji, w których podział dóbr i środków materialnych może wpływać na status kobiet i mężczyzn (począwszy od budżetu państwa i podziału środków z budżetów lokalnych) III. Kobiety i rynki pracy Uchwalenie ustawy o równych płacach kobiet i mężczyzn (na tych samych stanowiskach, z takimi samymi kompetencjami). Restrukturyzacja rynków pracy w celu otwarcia ich na osoby wychowujące dzieci (upowszechnianie zróżnicowanych i elastycznych form czasu pracy, organizacja mikroprzedszkoli na osiedlach, w miejscach pracy, w instytucjach publicznych). Zmiany ustawowe sprzyjające zwiększeniu aktywności zawodowej kobiet (np. obowiązkowe urlopy dla ojców dzieci) Stworzenie lokalnego sytemu ulg podatkowych dla tych przedsiębiorstw, które redukują bezrobocie wśród kobiet. 4 Stworzenie skutecznych programów reintegracji zawodowej kobiet i mężczyzn po okresach urlopów wychowawczych. Promowanie tych ról społecznych i zawodowych, które były dotąd niepopularne wśród kobiet, a na które istnieje duże zapotrzebowanie rynku (np. informatyka, inżynieria). Popularyzowanie i wcielanie w życie norm Kodeksu Pracy, które chronią kobiety w okresie ciąży i po urlopach macierzyńskich. Skuteczne przeciwdziałanie dyskryminacji, mobbingowi i molestowaniu seksualnemu w miejscach pracy poprzez popularyzację praw pracowniczych kobiet oraz wzmacnianie postaw asertywnych wśród kobiet. Umożliwienie osobom samozatrudniającym się ubieganie się o zwolnienia lekarskie w związku z chorobą dziecka. Wprowadzenie refinansowania z budżetu pewnej części (np. 20%) składki ZUS pracodawcy zatrudniającego kobiety w ciąży lub kobiety wychowujące dzieci, tak aby obniżyć koszt ich pracy i tym samym zachęcić pracodawców do zwiększania ich zatrudniania. Zwiększenie współdziałania państwa i pracodawców w poszerzeniu dostępności i jakości instytucji opiekuńczych ułatwiających godzenie ról rodzicielskich i zawodowych. Włączenie do programów certyfikujacych pracodawców przestrzegania zasady sprawiedliwego traktowania kobiet i mężczyzn w tym w rozwoju pracowników i w wynagradzaniu. IV. Kobiety w samorządach Upowszechnienie, wdrażanie i przestrzeganie zasad zawartych w przyjętej przez Radę Gmin i Regionów Europy "Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym”. Opracowywanie i realizacja Równościowych Planów Działania na szczeblu samorządowym, zgodnie z postulatami Europejskiej Karty Równości, a także ich upowszechnianie, propagowanie i ich regularna weryfikacja. Przyjęcie zasady parytetu kobiet i mężczyzn w lokalnej polityce i administracji. 5 Wprowadzenie wyborów większościowych w okręgach jednomandatowych na wszystkich szczeblach samorządowych. Niezbędne są działania na rzecz likwidacji nierówności społecznych, a mianowicie: Podjęcie konkretnych programów działań lokalnych i regionalnych władz samorządowych, a w szczególności rad gminy, powiatu i województwa, na rzecz likwidowania nierówności społecznych, politycznych i gospodarczych ze względu na płeć, tak w życiu rodzinnym, jak i w edukacji, kulturze, mediach i miejscach pracy. Zwalczanie przez władze samorządowe stereotypów, uprzedzeń i praktyk dyskryminacyjnych. Upowszechnianie w ramach szkoleń samorządowych wiedzy na temat zróżnicowanych potrzeb kobiet i mężczyzn, i na temat korzyści płynących z równego traktowania osób różnej płci. Niezbędne są działania na rzecz wspomagania kobiet, szczególnie tych, które chcą uczestniczyć w życiu publicznym, a mianowicie: Rozpoznanie szczególnych potrzeb kobiet, odczuwających wykluczenie społeczne i podjęcie kroków umożliwiających im dostęp do pomocy socjalnej i medycznej, a także ułatwiających uzyskanie niezależności finansowej i zawodowej. Stworzenie możliwości szkoleniowych dla kobiet, pragnących nabrać umiejętności kierowniczych i doskonalić swoje kwalifikacje zawodowe. Zwiększenie współpracy władz lokalnych i prywatnego sektora gospodarczego, na rzecz poszerzenia wachlarza możliwych form opieki nad dziećmi (przedszkola, żłobki). V. Przedsiębiorczość kobiet Wprowadzenie do programu nauczania (w gimnazjach i liceach) praktycznych lekcji przedsiębiorczości i elementów etyki biznesu. Profesjonalna edukacja genderowa w szkołach 6 Stworzenie warunków (ułatwień) do zakładania żłobków i przedszkoli, które opiekowałyby się w sposób profesjonalny małą liczbą dzieci Zwolnienie osób fizycznych z płacenia składek na ubezpieczenia społeczne za osoby zatrudniane do opieki nad dziećmi Wprowadzenie regulacji dotyczących parytetów płci w Radach Nadzorczych oraz Zarządach przedsiębiorstw Zrównanie praw do zasiłku macierzyńskiego kobiet prowadzących działalność gospodarczą z prawami kobiet zatrudnionych na umowę o pracę Wprowadzenie do prawa pracy na stałe elastycznych form zatrudnienia i elastycznego czasu pracy Stworzenie funduszu poręczeń i gwarancji dla mikroprzedsiębiorstw, których właścicielkami są kobiety Stworzenie zróżnicowanych, skuteczne, wrażliwe na potrzeby rynku i umiejętności kobiet systemy mikrokredytów, w ramach których głównymi beneficjentkami będą kobiety. Stworzenie Internetowego Bank Pomysłów Małej Przedsiębiorczości. Stworzenie bezpłatnych biur doradztwa w sprawach małej przedsiębiorczości (obsługiwane przez np. studentów ekonomii, na kształt działających i popularnych klinik prawa przy wydziałach prawa i administracji). Stworzenie sieci współpracy między ekonomicznymi uczelniami wyższymi, organizacjami pracodawców i biurami pełnomocniczek lokalnych w celu wspierania małej przedsiębiorczości kobiet. Promowanie przez media i system kształcenia aktywności ekonomicznej kobiet, umiejętności i postaw sprzyjających etosowi przedsiębiorczości. 7 VI. Kobiety i związki zawodowe Konieczna jest nowelizacja ustawy o związkach zawodowych z uwzględnieniem kryterium równego statusu kobiet i mężczyzn. Konieczne są zmiany w Ustawie o Związkach Zawodowych umożliwiających wprowadzenie zapisu o parytecie kobiet i mężczyzn Konieczne jest opracowanie formuły, która nakazywałaby osobne przedstawianie oczekiwań kobiet wobec instytucji Dialogu Społecznego dla Komisji Trójstronnej Konieczne jest stworzenie listy przypadków, które świadczą o łamaniu praw pracowniczych kobiet – taką listę, zawierającą opis problemu, sposób jego rozwiązania oraz wskazówki, jak radzić sobie w podobnej sytuacji powinno publikować MPIPS oraz stowarzyszenia pracodawców Konieczna jest archiwizacja i dokumentacja przeszłości i teraźniejszości kobiet w życiu związkowym, wyprowadzenie zebranej wiedzy w sferę publiczną (podręczniki szkolne, WOS, inne formy upowszechniania wiedzy, przez organizacje pozarządowe, itd.) polityczną (programy partii politycznych a związki zawodowe – nowe relacje) i symboliczną (odzyskanie pozytywnej opinii o związkach zawodowych). Konieczne jest – na poziomie ruchu związkowego i pracowniczego powołanie „Międzyzwiązkowej” Grupy Kobiet – forum, w którego pracach mogłyby uczestniczyć członkinie związków zawodowych reprezentujących różne branże i różne związki zawodowe w obrębie jednej branży. Grupa ta mogłoby: upowszechniać główne postulaty Kongresu, przygotować wspólnie propozycje takich materiałów, opracować listę tematów, które warto byłoby włączyć do programu „Latającego Uniwersytetu Babskiego” (tak nazywano czasem Tajny Uniwersytet powstały w 1885), jako zagadnienia polecane szczególnie kobietom-członkiniom związków. Konieczne jest przedyskutowanie na związkowym forum problemu jedności ruchu związkowego oraz organizacja cyklicznych spotkań związków (zwiazkowczyń) z organizacjami feministycznymi. Konieczna jest szczególna ochrona i wsparcie ze strony rządu dla tych spraw, gdzie łamane jest prawo pracownicze ze względu na płeć. Dziś 8 bardzo łatwo jest łamać w Polsce prawa pracownicze tam, gdzie nie dotyczą one kwestii twardych (np. wysokości płac), ale kwestii związanych z patriarchalną obyczajowością (np. nierównościowe płace, nierówny start zawodowy i do szczebli kariery czy molestowanie w miejscu pracy) Konieczne jest upamiętnienie i nadanie odpowiedniej rangi heroicznemu udziałowi kobiet świata pracy w procesach transformacyjnych. Historia tego okresu pozostaje silnie zmaskulinizowana i obojętna na wielki i nieoceniony wkład kobiet - członkiń związków zawodowych oraz kobiet w ogóle w polską transformację. Kobiety Solidarności nadal pozostają bohaterkami II rzędu. Rekomendujemy przywrócenie im oraz ich historiom właściwego miejsca w podręcznikach, w środkach masowego przekazu oraz w szeroko rozumianej społecznej przestrzeni symbolicznej (historycznej). VII. Postulaty w zakresie Komisji Trójstronnej Uznanie, stosowanie i przestrzeganie standardów równościowych i antydyskryminacyjnych obowiązujących w UE w relacjach trójstronnych rządu, pracodawców i związków zawodowych. W sytuacjach napięć rekomendujemy równościowy dialog wspomagany przez negocjacje i ekspertów w miejsce siłowych rozwiązań. Konieczne jest rozpoczęcie badań nad wartościowaniem pracy kobiet na zlecenie rządu i podawanie ich wyników do publicznej wiadomości, a także uwzględnianie ich w negocjacjach Komisji Trójstronnej. Konieczne jest afiliowanie przy Komisji Trójstronnej stałego zespołu ekspertów i ekspertek, wyłanianych przez Kongres Kobiet, opiniujących rozwiązania będące przedmiotem negocjacji w aspekcie ich wpływu na sytuację pracownic, przedsiębiorczyń i pracowników, przedsiębiorców. VIII. Kobiety i zdrowie Należy propagować wśród kobiet i dziewcząt zdrowy styl życia, uwzględniając edukację seksualną w szkole. Neutralny światopoglądowo 9 program szkolny powinien zawierać również kształtowanie postaw przeciwko przemocy. Należy prowadzić politykę edukacyjną zmieniającą postawy społeczeństwa wobec badań diagnostycznych piersi i narządów rodnych w celu wczesnego wykrywania raka. Lekarzy rodzinnych i ginekologów należy zobowiązać do systematycznego przeprowadzania badań palpacyjnych piersi u pacjentek oraz do instruktażu takiego badania w warunkach domowych przez same pacjentki. Należy zapewnić kobietom i ich partnerom bezpłatny dostęp do edukacji przedporodowej. Wspierać położne, które chcą zakładać szkoły rodzenia. Należy stworzyć nowoczesny standard opieki okołoporodowej uwzględniający potrzeby kobiet, najnowszą, dobrze udokumentowaną wiedzę medyczną i prawa pacjenta. Standard ma służyć kompleksowej reformie opieki okołoporodowej i zagwarantować kobiecie rodzącej podmiotowość i prawo decydowania, a także położyć tamę dalszej dyskryminacji kobiet uboższych. W szczególności powinien zapewniać kobiecie prawo do: - odbycia porodu rodzinnego, - zastosowania na życzenie znieczulenia finansowanego z funduszy publicznych, - wprowadzenia możliwości rozwiązania ciąży przez cesarskie cięcie na żądanie kobiety (poprzedzone pełną informacją o pozytywnych i negatywnych skutkach takiego rozwiązania w porównaniu z porodem siłami natury) pod warunkiem, że nie ma indywidualnych przeciwwskazań lekarskich z punktu widzenia zdrowia kobiety do przeprowadzenia takiego zabiegu; - wyboru miejsca porodu (szpital, izba porodowa, dom) Standard powinien też doprowadzić do zintegrowania opieki nad matką i dzieckiem oraz do zagwarantowania w praktyce odpowiedniego statusu zawodu położnej. Działania zachęcające kobiety do korzystania z opieki zdrowotnej w czasie ciąży nie mogą opierać się na sankcjach, jak np. groźba odmowy płacenia jednorazowych świadczeń socjalnych (w tym tzw. becikowego) z okazji urodzenia dziecka. Należy przeprowadzić ogólnopolskie badania na temat skutków dla zdrowia fizycznego i psychicznego kobiet obecnego prawa dotyczącego 10 możliwości przerywania ciąży. Badanie powinno pokazać też skalę podziemia aborcyjnego. Minister zdrowia powinien zobowiązać szpitale związane kontraktem na ginekologię i położnictwo z Narodowym Funduszem Zdrowia do przeprowadzania legalnych zabiegów przerywania ciąży. Stosowany w Unii Europejskiej środek farmakologiczny służący przerywaniu ciąży (RU-486) powinien być dopuszczony do obrotu w Polsce. Obecna ustawa regulująca dopuszczalność aborcji powinna być zliberalizowana. Należy zwiększyć dostęp do antykoncepcji i poradnictwa antykoncepcyjnego, w tym dla dziewcząt. Poradnictwo takie powinno być prowadzone także przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Środki antykoncepcyjne (w tym antykoncepcji doraźnej) powinny znaleźć się na liście leków refundowanych. Należy rozważyć możliwość sprzedawania niektórych z nich bez recepty. Należy zwiększyć dostęp do badań prenatalnych, m.in. przez zniesienie wymogu posiadania skierowania do poradni genetycznej; Należy ustalić zasady finansowania ze środków publicznych leczenia niepłodności, w tym metody in vitro. Metoda ta powinna być powszechnie dostępna i zgodna z najlepszymi standardami nowoczesnej nauki. Należy zmniejszyć kolejki do diagnostyki i terapii, zwłaszcza dotyczącej nowotworów i udarów mózgu. Doprowadzić do sprawniejszego wychwytywania wczesnych symptomów chorób nowotworowych przez lekarzy pierwszego kontaktu. Należy spełnić konstytucyjny obowiązek równego dostępu do świadczeń medycznych wszystkich uprawnionych, w szczególności usunąć bariery dla kobiet wiejskich i gorzej sytuowanych. Szczególną uwagę należy tu zwrócić na świadczenia zdrowotne w tych dziedzinach medycyny, których pacjentami są najczęściej osoby starsze. Poprawić opiekę zdrowotną nad chorymi przewlekle. Należy wprowadzić standaryzację placówek przeprowadzających USG i inne rodzaje radiodiagnostyki. Wyniki kontroli placówek przeprowadzających te badania powinny być jawne. Należy przywrócić opiekę lekarską i pielęgniarską w szkołach. 11 Należy umożliwić dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej dla imigrantów (w tym nielegalnych), uchodźców, oraz innych grup wykluczonych. Zapewnić dzieciom z ww. grup dostęp do żłobków i przedszkoli. Należy inicjować i monitorować likwidację barier architektonicznych dla niepełnosprawnych i osób z małymi dziećmi. Należy zapewnić dostęp do bezpłatnej pomocy psychologicznej (psychiatrycznej) dla ofiar przemocy seksualnej Należy stworzyć system opieki medycznej nad kobietami w okresie starości, obejmującego diagnostykę, leczenie i rehabilitację stanów związanych z utratą sprawności psycho-fizycznej z powodu wieku oraz wszelkich form niepełnosprawności, jak również wprowadzenie na listy refundacyjne nowoczesnych leków, np. w leczeniu osteoporozy i innych schorzeń typowych dla ludzi starszych. Należy upowszechnić prawa pacjenta wśród kobiet oraz stworzyć mechanizm dochodzenia roszczeń z tytułu błędów popełnionych przez personel medyczny i nieprzestrzegania praw pacjenta. IX. Kobiety i edukacja Władze publiczne powinny uwzględniać zasadę gender mainstreaming (uwzględnianie zasady równości płci) na wszystkich poziomach stanowienia prawa oświatowego, a także włączyć przepisy odwołujące się wprost do zasady równouprawnienia kobiet i mężczyzn do przepisów prawa oświatowego, przede wszystkim do Ustawy o systemie oświaty, a także do rozporządzeń dotyczących podstaw programowych i kryteriów oceniania podręczników. Należy zachęcać szkoły do włączania zasady równouprawnienia kobiet i mężczyzn oraz przepisów antydyskryminacyjnych do statutów szkół, a także do uwzględniania tych zasad w szkolnych programach wychowawczych. W programach kształcenia i doskonalenia nauczycieli i nauczycielek należy uwzględnić szeroko rozumianą problematykę emancypacyjną i antydyskryminacyjną. Należy uwrażliwiać na problemy związane ze 12 stereotypowym postrzeganiem ról płciowych, na znaczenie, jakie w procesie socjalizacji mają przekonania i oczekiwania nauczycieli i nauczycielek wobec uczniów i uczennic. Należy także zwracać uwagę na język, jakim posługują się nauczycielki i nauczyciele. Zaleca się więc: używanie dwóch rodzajów gramatycznych (męskiego i żeńskiego) zarówno w całym tekście, jak i w zawartych w nim poleceniach, ćwiczeniach, przykładach („chciałbyś/chciałabyś”; „zapytaj koleżanki/kolegę”). Korzystanie, tam gdzie to możliwe, z żeńskich odpowiedników („socjolog/socjolożka”); gramatycznych stanowisk nazw zawodów („dyrektor/dyrektorka”); ról społecznych („działacz/działaczka”). Unikanie powielania stereotypów płciowych związanych z posiadanymi przez kobiety i mężczyzn (chłopcy i dziewczęta) „naturalnymi” cechami psychicznymi oraz determinowanymi przez nie „tradycyjnymi” aktywnościami w sferze publicznej i prywatnej. Promowanie modeli życia nieograniczonych stereotypowym widzeniem społecznych ról i prywatnych powołań (w szczególności unikanie sugestii, że określone dziedziny nauki bądź aktywności w „naturalny sposób” kojarzone są z płcią). Troskę o akcentowanie w treściach i strukturze podręczników udziału i roli kobiet w historii, w gospodarce, w polityce tak, aby przywrócić należne kobietom miejsce w kulturze i dziejach. Należy kontynuować upowszechnianie problematyki równości i tolerancji wśród uczniów i nauczycieli. Należy organizować szkolenia dla rzeczoznawców i autorów podstaw programowych i podręczników szkolnych. Ponadto warto korzystać z doświadczeń innych krajów w dziedzinie upowszechniania zasady równości i tolerancji – np. namówić wydawców do podjęcia działań w tym zakresie. Należy wprowadzić do programu studiów KSAP oraz programów szkoleniowych KSAP szkoleń z zakresu równego traktowania kobiet i mężczyzn (prawodawstwa UE i krajowe, dobre praktyki, programy wsparcia) Debata publiczna: reformy edukacji nie robi się raz – przeciwnie: system edukacji należy nieustannie reformować i ulepszać. Edukacja, w 13 tym także edukacja na rzecz równości, szeroko rozumianego przeciwdziałania dyskryminacji, powinna stać się jednym z najważniejszych tematów debaty publicznej w Polsce. Powinna to być debata, która uwzględni głosy ekspertów i ekspertek oświatowych, organizacji pozarządowych, przedstawicieli i w tym przedstawicielek organizacji administracji kobiecych, rządowej i samorządów, związków zawodowych, nauczycieli i nauczycielek, rodziców, a także uczniów i uczennic. Czas już przy tym, aby w debacie publicznej zdjąć z feminizmu ciążące na nim piętno „skrajnej” czy marginalnej (nie zasługującej na poważne traktowanie) ideologii. Demokratyzacja szkoły: przedłużeniem debaty publicznej powinna być debata w samych szkołach. Szkoła powinna stać się instytucją otwartą, żywo reagującą na ważne problemy rzeczywistości społecznej, na aktualne prądy w kulturze i wyzwania współczesności. Należy przy tym zwracać uwagę na to, aby realizowane w szkole projekty społeczne, edukacyjne i kulturalne, a także prowadzone debaty odbywały się z poszanowaniem praw wszystkich członków i członkiń społeczności szkolnej, bez jakiejkolwiek dyskryminacji. Badania, dane, raporty: decydenci i decydentki mający wpływ na system edukacji (od dyrektorów i dyrektorek szkół poczynając, poprzez władze samorządowe, MEN, na premierze kończąc) powinni w swoich planach i działaniach uwzględniać istniejące raporty i wyniki badań dotyczących problematyki równości i dyskryminacji, w tym dyskryminacji ze względu na płeć w obszarze edukacji. Warto w tym celu stworzyć internetową bazę dostępnych raportów, dotyczących edukacji (w tym także bank dobrych praktyk). Równocześnie władze publiczne powinny określić obszary, w których danych i informacji wciąż jest za mało (np. dane na temat postaw i poglądów nauczycieli i nauczycielek w kwestii ról płciowych czy dane na temat zjawiska przemocy ze względu na płeć w szkołach) i inicjować badania w tym zakresie. Należy także zapewnić uwzględnianie wskaźników wrażliwych na płeć we wszystkich rządowych i zlecanych przez rząd raportach. 14 Kształcenie nauczycieli: w programach kształcenia i doskonalenia nauczycieli i nauczycielek należy uwzględnić szeroko rozumianą problematykę emancypacyjną i antydyskryminacyjną. Należy uwrażliwiać na problemy związane ze stereotypowym postrzeganiem ról płciowych, na znaczenie, jakie w procesie socjalizacji mają przekonania i oczekiwania nauczycieli i nauczycielek wobec uczniów i uczennic. Należy także zwracać uwagę na język, jakim posługują się nauczycielki i nauczyciele. Programy i podręczniki: należy dokonać weryfikacji treści i języka podręczników szkolnych. Autorzy i autorki programów edukacyjnych i podręczników, wydawcy, a także recenzenci i recenzentki powinni uwzględniać zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn oraz zasadę niedyskryminacji. Programy i podręczniki powinny być wolne od treści dyskryminujących ze względu na płeć, wiek, pochodzenie społeczne czy etniczne, wyznanie, orientację seksualną, status materialny itd. Powinny także uwzględniać perspektywę i doświadczenia kobiet, a także innych grup defaworyzowanych. Zmiany prawa: władze publiczne powinny uwzględniać zasadę gender mainstreaming (uwzględnianie zasady równości płci) na wszystkich poziomach stanowienia prawa oświatowego, a także włączyć przepisy odwołujące się wprost do zasady równouprawnienia kobiet i mężczyzn do przepisów prawa oświatowego, przede wszystkim do Ustawy o systemie oświaty, a także do rozporządzeń dotyczących podstaw programowych i kryteriów oceniania podręczników. Należy zachęcać szkoły do włączania zasady równouprawnienia kobiet i mężczyzn oraz przepisów antydyskryminacyjnych do statutów szkół, a także do uwzględniania tych zasad w szkolnych programach wychowawczych. Profilaktyka przemocy: konieczne jest tworzenie programów profilaktycznych z zakresu prewencji przemocy (w szczególności przemocy domowej, przemocy w szkołach, a także przemocy ze względu na płeć), alkoholizmu i narkomanii. Programy powinny być szeroko konsultowane z partnerami społecznymi i wykorzystywać już istniejące dobre praktyki. 15 Monitoring dyskryminacji: należy powołać niezależny urząd ds. równego traktowania, który monitorowałby przejawy dyskryminacji w szkołach. Ponadto należy dążyć do tego, żeby urzędy takie, jak Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, a także wizytatorzy i wizytatorki, zwłaszcza zajmujący się problematyką praw ucznia, włączali w obszar swoich zainteresowań problematykę równego traktowania. Edukacja seksualna: niezbędne jest wprowadzenie od przedszkola powszechnej, obowiązkowej edukacji seksualnej, dostosowanej do wieku i potrzeb uczniów i uczennic, dostarczającej rzetelnych informacji na temat zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego. X. Kobiety i nauka Należy złagodzić reżimy czasowe w karierze naukowej dla osób opiekujących się dziećmi – urlopy macierzyńskie (26 tygodni) i ojcowskie (1 tydzień w 2010 r., 2 tygodnie w 2011 r.) oraz wychowawcze nie powinny być doliczane do wymaganych limitów czasowych w regulaminach dotyczących doktoratów, habilitacji oraz rozporządzeniach w sprawie pozyskiwania grantów. Należy wprowadzić w ciałach doradczych i kontrolnych (do sfery zarządzania nauką) Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego parytety dla kobiet. Należy wprowadzić na uczelniach wyższych instytucję Rzeczniczki ds. Kobiet i Równości. Należy zwiększyć ilość konkursów badawczych, których tematyka jest ważna z punktu widzenia kobiet. XI. Kobiety i media Należy przełamywać stereotypowy wizerunek kobiet (w reklamie, w serialach, w filmach). Należy przestrzegać zasady zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w programach publicystycznych o znaczeniu opiniotwórczym. Należy 16 więc zwiększyć udział kobiet - ekspertek w programach i audycjach telewizyjnych i radiowych. Należy częściej niż do tej pory poruszać problematykę awansu społecznego i zawodowego kobiet, przedsiębiorczości kobiet oraz umiejętności niezbędnych na rynkach pracy Należy częściej poruszać problematykę przemocy w rodzinie; przemocy wobec kobiet, dzieci, osób starszych i ukazywać, że przemoc domowa to przestępstwo; że należy jej przeciwdziałać. Należy zwiększyć udział kobiet w procesie podejmowania decyzji w środkach masowego przekazu. Należy monitorować media pod kątem respektowania art. 18 ust. 1 Ustawy o radiofonii i telewizji tj. przestrzegania przez nadawców zakazu treści dyskryminujących ze względu na płeć. Należy wpływać na tworzenie kodeksów etycznych w obrębie reklamy i monitorować przestrzegania norm zakazujących dyskryminacji i promowania szkodliwych stereotypów. Należy znowelizować przepisy ustawy o radiofonii i telewizji w kierunku wprowadzenia precyzyjnego i szczegółowego zakazu treści dyskryminujących ze względu na płeć. XII. Kobiety i mniejszości Uchwalenie ustawy antydyskryminacyjnej (zgodnie z wymogami unijnymi). Powołanie Niezależnej Rzeczniczki ds. Kobiet i Równości. Urząd ten powinien być wyposażony w takie narzędzia i kompetencje, aby można się było skutecznie odwoływać do tego urzędu w sytuacji zagrożenia praw mniejszości i kobiet należących do tych mniejszości. Ustawa o związkach partnerskich umożliwiająca osobom homoseksualnym i heteroseksualnym godne życie w związku i prawa należne współdzielącym życie partnerkom i partnerom. Rzetelna edukacja w szkołach dotycząca mniejszości i weryfikacja podręczników pod kątem usunięcia szkodliwych stereotypów dotyczących mniejszości. 17 Zlaicyzowanie szkolnictwa i życia publicznego - zlikwidowanie dyskryminacji ze względu na wyznanie lub jego brak. Respektowanie prawa do nauczania religii zgodnie z wyznaniem oraz do zamiennych lekcji z etyki dla dzieci nieuczęszczających na lekcje religii. Wprowadzenie zakazu przekazywania danych osobowych uczniów nieuczęszczających na lekcje religii do instytucji kościelnych. Usunięcie zapisu o obrazie uczuć religijnych lub dodanie innych uczuć, które aktualnie można obrażać, np. ateistycznych. Monitorowanie respektowania praw mniejszości i wypracowanie procedur pozwalających skutecznie egzekwować prawa mniejszości. Np. prawa Łemków do dwujęzycznych nazw miejscowości. W spisie powszechnym uwzględniać również wszystkich zamieszkujących Polskę narodowość. Zestaw pytań, jak i wyszkolenie komisarzy spisowych powinno gwarantować uwidocznienie w spisie osób, które identyfikują się z narodowością łemkowską i innymi nieuwzględnionymi. Skorygowanie nazw zawodów i stanowisk. Stworzenie równoważnych do męskich form żeńskich. Obywatelki RP nie mogą być dyskryminowane ze względu na płeć (konstytucja) i nazywane formą męską (jest to kryterium budowania własnej tożsamości). Przywrócenie refundacji korekcji płci biologicznej u osób transseksualnych. Złożenie wniosku o zakazie leczenia z homoseksualizmu do Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Przyspieszenie prac nad ustawa o stosunku państwa do Muzułmanów w Polsce i zapewnienie wsparcia dla wychowania i kształcenia religijnego dzieci muzułmańskich, zwłaszcza w ośrodkach dla uchodźców i w czasie programu integracyjnego. Kampanie społeczne i medialne promujące równy status we wszystkich dziedzinach życia. Kampanie społeczne i medialne promujące dostępne metody egzekwowania należnych nam praw. 18 Kampanie społeczne i medialne rzetelnie informujące o mniejszościach żyjących w Polsce / promujące różnorodność. XIII. Kobiety i przemoc Przyśpieszenie prac nad nowelizacją ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 2005 roku (projekty rządowy druk nr 1698 i poselski druk nr 1789), umożliwiającą lepszą ochronę ofiar przemocy. Wprowadzenie natychmiastowej izolacji sprawcy przemocy od jej ofiar, już w czasie interwencji policyjnej w sytuacji przemocy w rodzinie Zapewnienie ofiarom przemocy w rodzinie dostępu do nieodpłatnej pomocy medycznej w postaci obdukcji i zaświadczeń dotyczących stanu ich zdrowia (fizycznego i psychicznego Zagwarantowanie ofiarom przemocy w rodzinie bezpłatnej pomocy medycznej, psychologicznej, socjalnej i prawnej Wprowadzenie podstaw prawnych dla tworzenia lokalnych koalicji i zespołów interdyscyplinarnych ds. przemocy w rodzinie jako systemowego rozwiązania służącego skutecznemu zwalczaniu przemocy poprzez zwiększenie efektywności instytucji, służb i organizacji działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie Wprowadzenie ujednoliconej procedury „Niebieskich Kart” zwiększającej skuteczność służb i instytucji przeciwdziałających przemocy a także umożliwiającej monitorowanie przemocy Wprowadzenie prawnego zakazu stosowania przez rodziców i opiekunów prawnych kar naruszających prawa i godność dzieci Przygotowanie zmian prawnych i procedur zwiększających skuteczność pomocy dla kobiet, ofiar przemocy poprzez: Zagwarantowanie organizacjom pozarządowym, zajmującym się pomocą ofiarom przemocy szerszej możliwości udziału w postępowaniach karnym, cywilnym i administracyjnym oraz włączania się do nich na każdym etapie postępowania, 19 Utworzenie funduszu kompensacyjnego służącego zadośćuczynieniu krzywdom doznanym przez, ofiary przemocy oraz przygotowanie przepisów i procedur umożliwiających skuteczna ochronę praw majątkowych ofiar przemocy oraz wprowadzenie ułatwień w zakresie dochodzenia roszczeń za szkody powstałe na skutek bezprawnych zachowań osób powołanych do zabezpieczenia interesów ofiar przemocy (np. roszczeń za zaniechanie interwencji w sytuacji przemocy); Przygotowanie procedur skutecznej interwencji i pomocy dla ofiar przemocy seksualnej, przede wszystkim utworzenie placówek świadczących nieodpłatną i kompleksową (medyczną, psychologiczną, prawną) dla ofiar przestępstwa zgwałcenia i molestowania seksualnego; Wprowadzenie w placówkach służby zdrowia odpowiedniej procedury pomocy dla ofiar przemocy seksualnej zapobiegającej wtórnej wiktymizacji ofiar oraz specjalistycznych „pakietów” pozwalających na skuteczne zebranie i zabezpieczenie materiału dowodowego; Przygotowanie zmian prawa karnego zwiększających ochronę przed przemocą kobiet i dziewcząt należących do mniejszości (narodowościowych, etnicznych, seksualnych) poprzez rozszerzenie ochrony przed mową nienawiści i przestępstwami z nienawiści, Zweryfikowanie przepisów dotyczących obrony koniecznej, tak aby uwzględniały one specyficzną sytuacje kobiet, ofiar długotrwałej przemocy w rodzinie (umożliwiały stosowanie wobec ofiar takiej przemocy odstąpienia od ukarania lub nadzwyczajnego złagodzenia kary); przygotowanie zmiany prawa karnego (art. 74 §1), tak by zobowiązanie sprawcy przemocy do poddania się działaniom korekcyjno – edukacyjnym w ramach programów dla sprawców przemocy możliwe było bez ich zgody Zwiększenie intensywności szkoleń dla pracowników i funkcjonariuszy publicznych na temat genezy, przejawów i skutków przemocy wobec kobiet, postrzegania tego zjawiska w kategoriach naruszania praw człowieka oraz zobowiązań organów władzy publicznej w zakresie przeciwdziałania przemocy wobec kobiet 20 Wprowadzenie wytycznych zobowiązujących funkcjonariuszy organów ścigania a także prokuratorów i sędziów do poszerzania wiedzy w zakresie przeciwdziałania przemocy wobec kobiet i stosowania jej w praktyce funkcjonowania prokuratury i sadownictwa, Przygotowanie przez Ministra Obrony Narodowej i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji programów i procedur dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie policyjnej i wojskowej, mających na celu zwiększenie skuteczności zwalczania przemocy a także udzielanie efektywnej pomocy ofiarom przemocy, której sprawcami są funkcjonariusze wojska i policji. Zwiększenie skuteczności ścigania przestępstw związanych z handlem ludźmi i eksploatacją prostytucji oraz poszerzenie zakresu pomocy dla ofiar takich przestępstw Przygotowanie i wdrożenie systemu zbierania danych statystycznych oraz analiz ilościowych dotyczących przestępstw i naruszeń prawa związanych z przemocą uwzględniających kategorię płci ofiar. Przygotowanie i wdrożenie systemu zapobiegania eksploatacji kobiet migrantek zatrudnianych nielegalnie (półlegalnie) XIV. Przeciwdziałanie handlowi kobietami Działania na rzecz ofiar (advocacy): priorytetem powinno być przełamywanie stereotypów i uprzedzeń dotyczących ofiar handlu ludźmi i praca z trzema głównymi grupami docelowymi: a. opinią publiczną, b. decydentami, c. profesjonalistami; Prowadzenie kampanii podnoszących świadomość społeczną na temat zjawiska handlu ludźmi i jego ofiar, mających na celu przełamywanie stereotypów i uprzedzeń. Należy zwrócić uwagę na rolę popytu, nie tylko na usługi seksualne, ale przede wszystkim w kontekście ogólnego popytu na tanią siłę roboczą migrantów zarobkowych, gdzie nie płaci się podatków dla państwu ani świadczeń socjalnych i oficjalnych stawek zarobkowych dla migrantów; 21 Przeprowadzenie kampanii w krajach docelowych podnoszących świadomość i zmieniających wrogie lub nieprzychylne nastawienie wobec migrantów zarobkowych/migracji zarobkowej; Przeprowadzenie kampanii pozwalającej zrozumieć opinii publicznej różnicę między prostytucją i handlem ludźmi; Przeprowadzenie kampanii promującej podejście do problemu handlu ludźmi z perspektywy praw człowieka; Przeprowadzanie szkoleń wspomagających identyfikację ofiar przestępstwa handlu ludźmi przez przedstawicieli organów ścigania oraz wymiaru sprawiedliwości. XV. Multizawodowa, domowa aktywność kobiet Należy doprowadzić do tego, by kobiety, które całe życie zajmowały się domem i wychowaniem dzieci, miały ustawowe prawo do połowy emerytury męża (składka na ZUS osoby pracującej powinna być dzielona na dwie części). Stopniowe włączanie przedszkoli do placówek systemu oświaty finansowanych z subwencji oświatowej. Pozwoli to na odciążenie gmin, a tym samym zwiększy możliwość tworzenia nowych placówek, montaż środków pozwoli na zmniejszenie odpłatności za pobyt dzieci i zwolnienie z niej rodzin niezamożnych. Wprowadzenie prawa do urlopu z tytułu macierzyństwa dla studentek z możliwością zachowania uprawnień do stypendium socjalnego. Należy promować partnerski model rodziny, dzięki któremu małżonkowie będą równo dzielili się obowiązkami domowymi. Należy promować urlopy „ojcowskie”, dzięki którym ojcowie zintensyfikują swoje doświadczenie ojcostwa, zacieśnią i ożywią relację z dziećmi. Należy promować równe prawo współmałżonków do podejmowania pracy w zależności od ich chęci i możliwości na rynkach pracy, tak by decyzja o pozostaniu z domu była konsekwencją wolnego wyboru 22 małżonka, a nie konieczności związanych ze stereotypowym podziałem ról. Należy uczynić bardziej skutecznymi starania ojców o egzekucję ich praw wobec dzieci (poprzez szkolenia sędziów sądu rodzinnego). XVI. Kobiety i alimenty Zwiększenie skuteczności ściągalności alimentów zarówno w kraju jak i za granicą. Zagwarantowanie państwowej, bezpłatnej i skutecznej pomocy prawnej dla matek ubiegających się o alimenty lub próbujących je wyegzekwować. Monitorowanie skuteczności nowego Funduszu Alimentacyjnego. Diagnoza barier w dostępie do nowego Funduszu Alimentacyjnego. Podwyższenie progu umożliwiającego staranie się o alimenty z Funduszu Alimentacyjnego. Docelowo zniesienie tego progu. XVII. Kobiety „pięćdziesiąt plus” Przyznanie stałego czasu antenowego w telewizji publicznej dla cotygodniowego, ogólnopolskiego programu skierowanego do kobiet 50 + Powołanie Pełnomocnika Premiera 50+ oraz Zespołu konsultacyjno – opiniotwórczego przy MPiPS i Rady Starszych w strukturach samorządów terytorialnych (województwo, powiat, gmina), celem utworzenia systemu rozwiązań w skali kraju dla celów budowania nowej polityki społecznej wobec generacji 50+ i wdrażania programu „Solidarność pokoleń”. Wprowadzenie dobrowolnego ubezpieczenia od bezrobocia, które zagwarantuje prawo do zasiłku nie tylko zwalnianym pracownikom. Zniesienie obowiązku opłacania składek rentowych w razie podjęcia zatrudnienia, celem zachęcenia emerytów i emerytek do pracy Powołanie Doradców d.s. wieku w przedsiębiorstwach, w ramach zarządzania różnorodnością. 23 XVIII. Emerytura kobiet Wyrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, stopniowo wydłużając go w związku z wydłużaniem się przeciętnego trwania życia. Jednocześnie: podjęcie skutecznych działań na rzecz zwiększenia liczby pracujących w wieku 50 plus i informowanie społeczeństwa o zaletach dłuższej aktywności zawodowej. Podniesienie podstawy, od której odprowadzana jest składka emerytalno – rentowa w okresie urlopu wychowawczego z 420 zł. (wysokość świadczenia pielęgnacyjnego) do poziomu najniższego wynagrodzenia. Podniesienie podstawy naliczania składek na emeryturę lub rentę za osoby, które pobierają świadczenie pielęgnacyjne i rezygnują z pracy z powodu konieczności opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, z 420 zł. do najniższego wynagrodzenia ( jest „okazja”, ponieważ projekt zmiany ustawy o świadczeniach rodzinnych trafił do Komitetu Rady Ministrów, a resort pracy proponował powyższe zmiany) Włączenie zasiłku opiekuńczego do podstawy naliczania składek na ubezpieczenie emerytalno – rentowe. 24
