II wojna światowa w Europie w latach 1939

II wojna światowa w Europie w latach 1939-1941
1. Ekspansja ZSRR:
 wojna zimowa z Finlandią – 30 IX 1939-13 III 1940 - dowódca wojsk fińskich Carl Gustaw
Mannerheim 13 III 1940 r. zakończenie walk (tajne dostawy broni i funduszy z Niemiec) –
duże straty (200 tys.) Armii Czerwonej, Finlandia traci 10 % terytorium
 układy sojusznicze ZSRR z krajami bałtyckimi : 28 XI 1939- Estonia, 5 X 1939- Łotwa, 10
X 1939- Litwa
 21 VII 1940 r. zwycięskie wybory komunistów (przy wsparciu ZSRR) i włączenie republik
bałtyckich do ZSRR jako kolejnych republik
 ultimatum radzieckie ( 26 VI 1940 r.) wobec Rumunii i aneksja ( 27 VII) Besarabii i
północnej Bukowiny
2. Podbój Skandynawii przez III Rzeszę 9 IV 1940 r.
 strategiczne położenie portów norweskich, dostawy rudy żelaza ze Szwecji – kryptonim
Ćwiczenia Wezerskie (atak na Danię i Norwegię, Szwecja krajem neutralnym w II wojnie
światowej). 9 IV kapitulacja ( telefoniczna !!!) Danii ( po kilkugodzinnych walkach)
 walki w Norwegii- od 9 IV do 10 VI 1940 r. – bitwa o Narwik ( 28 V- 10 VI 1940)- korpus
brytyjsko- francusko-polski (Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich, niszczyciele
Burza, Grom, Błyskawica) – utworzenie faszystowskiego (kolaboranci- współpraca z
okupantem) rządu Vidkuna Quislinga
3. Atak faszystowskich Niemiec na kraje Beneluksu i Francję- kryptonim- Fall Gelb (
plan żółty) – 10 V 1940 r.
a. kapitulacja Holandii – 14/ 15 V 1940 roku ( po bombardowaniu Rotterdamu)
b. walki Belgii (wsparcie korpusu brytyjsko-francuskiego) i jej kapitulacja 28 V 1940 r.
c. klęska Francji:
 siły niemieckie obeszły linię Maginota (450 km umocnień) – silny pacyfizm ( niechęć do
wojny) Francuzów, atak niemiecki przez Ardeny i Luksemburg , szybkie dotarcie dywizji
niemieckich nad Kanał La Manche by odciąć siły aliantów) - 27 V- 4 VI 1940 r. – ewakuacja
spod Dunkierki sił francusko-brytyjskich (346 tys. żołnierzy- Hitler powstrzymał ofensywę)
 14 VI zajęcia Paryża przez Wehrmacht (28 VI – Hitler odwiedził Paryż)
 22 VI kapitulacja ( bez walki) Francji w Compiegne i jej podział na część północnązachodnią okupowaną i południową- kraj Vichy kolaborujący z III Rzeszą ( marszałek
Philippe Petain) – Alzację i Lotaryngię włączono do III Rzeszy 7 VIII 1940 r. utworzenie
Komitetu Wolnej Francji- Charles de Gaulle
4. Bitwa o Anglię pierwsza przegrana Hitlera – kryptonim Lew Morski- (desant) i kryptonim Adlertag (Dzień
Orła- naloty) 8 VIII 1940- 31 X 1940 (Anglicy znali już szyfry niemieckie, dzięki
rozszyfrowaniu przez polskich kryptologów Enigmy)
 przegrana niemieckiego lotnictwa – Luftwaffe z RAF- (Rogal Air Force)- Królewskie Siły
Powietrzne
 zasługi lotników polskich w bitwie o Anglię- Dywizjony 300, 301, 302, 303 (Brytyjczycy
stracili 915 samolotów, Niemcy 1733, około 100 polskich pilotów strąciło 160 maszyn
niemieckich)
 Winston Churchill ( od 10 V 1940 r. premier Wielkiej Brytanii)
- Nie mogę Wam nic obiecać oprócz krwi, ciężkiego trudu, łez i potu. Naszym jedynym celem jest
zwycięstwo- bo jedynie zwycięstwo może nas ocalić. - Nigdy w historii ludzkich konfliktów tak wielu
nie zawdzięczało tak wiele tak niewielu
5. Podbój Bałkanów:
 nieudany atak Mussoliniego na Grecję (wsparcie brytyjskie- Korpus Ekspedycyjny- 62 tys.
żołnierzy) 28 X 1940 r. (jeszcze w roku 1939 Włochy opanowały Albanię)
 wycofanie się Jugosławii z paktu Osi i wspólny atak krajów faszystowskich (III Rzesza,
Włochy, Węgry, Bułgaria) w 6 IV 1941 roku
 zdobycie Jugosławii 17 IV 1941 i jej podział – faszystowskie Samodzielne Państwo
Chorwackie ( Ante Pavelić- ustasze). Silna pozycja partyzantki jugosłowiańskiejmonarchiści- czetnicy Draży Michajlovića i komunistyczna partyzantka Josipa Broz- Tito
 wsparcie niemieckie i podbój Grecji – kryptonim Marita 6 VI 1941 – 29 VI 1941 (desant na
Krecie operacja Merkury IV-V)
II wojna światowa w Europie w latach 1941-1945
1. Walki na froncie wschodnim:
 atak III Rzeszy na ZSRR- plan Barbarossa – 22 VI 1941 roku: Rosja nazywa ten konflikt
jako Wielką Wojną Ojczyźnianą (siły państw Osi wynosiły 4 mln żołnierzy, 3400 czołgów,
4800 samolotów)
 zaskoczenie i klęski Armii Czerwonej niemieckim blitzkriegiem (śmierć 2,5 mln żołnierzy
radzieckich, 3,5 mln w niewoli, brak kadry dowódczej wymordowanej w czystkach, nie
zdążono przerzucić wojsk z Dalekiego Wschodu; Zajęcie Białorusi, Ukrainy, krajów
nadbałtyckich, podejście pod Moskwę i Leningrad
 nieudana próba zdobycia Moskwy ( 30 IX 1941- i radziecka kontrofensywa od 5 XII 1941
roku - Grigorij Żukow ( mrozy –25,-30 ˚ C, śnieg 0,5-1metra), na zapleczu frontu działały
Wojskowe Siły Bezpieczeństwa- tzw. Smiersz (walka z dywersją, defetyzmem, dezercjami,
Hitler osobiście przejął dowództwo armii lądowej, zdymisjonował 35 generałów, ewakuacja
przemysłu zbrojeniowego za Ural, pomoc aliantów- Karta Atlantycka, Lend- Lease Act)
 ofensywa niemiecka na Kaukaz (ropa naftowa) i walki w „kotle stalingradzkim”- 14 IX
1942 - 3 II 1943- walki o Stalingrad – okrążenie i kapitulacja 6 Armii feldmarszałka
Friedricha von Paulusa 3 II 1943 roku (Niemcy stracili 1,5 mln żołnierzy, 3,5 tys. czołgów,
13 tys. dział, 3 tys. samolotów) – przełom na froncie wschodnim
 niemiecka blokada Leningradu- 8 IX 1941- 18 II 1943 r. - 900 dni, zginęło 800 tys.
mieszkańców, głównie z głodu i chłodu
 walki na łuku kurskim 5 VII- 23 VIII 1943 (największa bitwa pancerna II wojny światowejradzieckie T-34 przeciw niemieckim Panterom i Tygrysom), Hitler stracił 500 tys. ludzi,
1,5 tys. czołgów, 3 tys. dział, 3,5 tys. samolotów
 ofensywa radziecka- tzw. białoruska od VII 1944 roku - zajęcie krajów Europy ŚrodkowoWschodniej, w tym Polski ( 17 I 1945 Warszawa) (nieudany zamach na Hitlera w Gierołży20 VII 1944- płk Claus von Stauffenberg
 operacja berlińska od 16 IV 1945 r.- walki na Wale Pomorskim- walki 1 i 2 Armii
Ludowego Wojska Polskiego ( LWP)
- 24 IV 1945- spotkanie wojsk amerykańskich i radzieckich w Torgau nad Łabą
- 30 IV 1945- samobójstwo Hitlera (na następcę wyznaczył admirała Karla Dönitza)
- 8 V 1945- kapitulacja Niemiec- Wilhelm Keitel przed Grigorijem Żukowem (ros.)
2. Walki na froncie południowym i zachodnim w latach 1943- 1945:
 desant aliantów na Sycylię- 10 VII 1943 – operacja Husky (gen. Harold Rupert Alexander,
George Patton, Bernard Law Montgomery)
 odsunięcie od rządów Mussoliniego 24 VII 1943, rząd Pietro Bagdolio prosi o zawieszenie
broni
 okupacja niemiecka Włoch i obrona na linii Gustawa i Hitlera - operacja Alarik – walki o
Monte Cassino 22 I 1944- 19 V 1944 ( 2 Korpus Polski - Władysław Anders- straty
polskie: 924 poległych, 3 tys. rannych, napis na cmentarzu głosi: Przechodniu powiedz
Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie"
 naloty dywanowe lotnictwa alianckiego na Niemcy ( w 1944 r. zrzucono 2 mln ton bomb,
zginęło 500 tys. ludzi, 13-14 II 1945 – bombardowanie Drezna- zginęło 100 tys. ludzi,
alianci w wojnie stracili 40 tys. samolotów, Niemcy 110 tys.), alianci wytwarzali na dobę
300 samolotów w 1943 roku !!!
 operacja „Overlord”(Wszechmocny)- 6 VI 1944 r. ( D-day)- lądowanie aliantów w
Normandii – otwarcie drugiego frontu w Europie ( 1,5 mln żołnierzy, 10 tys. samolotów, do
desantu użyto 5 tys. statków- dowódcy wojsk inwazyjnych: George Patton, Dwight
Eisenhower, Bernard Law Montgomery
 zwycięstwo aliantów w bitwie pod 7- 22 VIII 1944 Falaise ( I Dywizja pancerna gen.
Stanisława Maczka- wyzwolenie północnej Francji ( 19 VIII 1944 powstanie antyniemieckie
w Paryżu)
 desant aliantów, w tym „wolnych Francuzów” Charlesa de Gaulle`a na południu Francji- 15
VIII 1944 – operacja Dragon
 nieudana operacja Market- Garden aliantów- 17- 26 IX 1944 - duże straty pod Arnheim
 nieudana ofensywa niemiecka w Ardenach – 16-31 XII 1944
 kapitulacja III Rzeszy przed aliantami 7 V 1945 - Alfred Jodl- Dwight Eisenhover
II wojna światowa poza Europą w latach 1941-1945
1. Walki na Dalekim Wschodzie :
tzw. Wojna na Pacyfiku (Japończycy potrzebowali surowców Azji PołudniowoWschodniej i obszaru Pacyfiku)
 japoński atak na amerykańską bazę Pearl Harbor 7 XII 1941 (USA przystępują do wojny 8
XII wypowiadają wojnę Japonii, 11 XII USA wypowiadają wojnę Niemcy i Włochy) –
dowódca japoński Isoroku Yamamoto – hasło japońskie Tora, Tora, Tora ( tygrys)
 japońskie podboje: Syjam- 8 XII 1941, Hongkong- 25 XII 1941, 15 II 1942- Malaje, 9 III
1942- Indie Holenderskie ( Jawa, Sumatra)9 IV 1942- Filipiny ( Douglas Mac Arthur), 1 V
1942- Birma
 bitwy na Morzu Koralowym 7-8 V 1942 ( lotniskowce) i powietrzno-morska pod Midway
4-6 VI 1942 (Chester Nimitz)- klęski Japończyków
 amerykańska ofensywa- taktyka „żabiego skoku”
 ataki japońskich kamikadze ( boski wiatr, lotnicy samobójcy)
 23-26 X 1944- bitwa pod Leyte – największa bitwa morska II wojny– klęska floty
Imperium Słońca
 naloty bombowców B – 29 (napalm) na miasta japońskie i zrzucenie bomb atomowych na
Hiroszimę - Etola Gay- śmierć 200 tys. ludzi( 6 VIII) i Nagasaki (9 VIII) 1945
 kapitulacja Japonii- 2 IX 1945 r. – cesarz Japonii Hirohito
2. Bitwa o Atlantyk:
ataki niemieckich u-bootów ( łodzi podwodnych) taktyką „wilczych stad” na konwoje aliantów
3. Walki w Afryce
 włoski atak na posiadłości brytyjskie w Afryce Północnej (Somalię, Kenię, Sudan, Egipt)jesień 1940 r.
 ofensywa brytyjska i pomoc niemiecka- Afrika Corps – Erwin Rommel ( „lis pustyni”)–
walki o Tobruk- „szczury Tobruku” (Samodzielna Brygada Strzelców Podkarpackich) –
31 III – 27 XI 1941, zdobycie Tobruku przez „lisa pustyni” w styczniu 1942 i jego ostateczne
odbicie z rąk państw osi ( Niemcy, Włochy) w VI 1942
 zwycięstwo aliantów pod El- Alamein – I bitwa 1-31 VII 1942, II bitwa 23 X- 3 XI 1942 desant aliantów w Algierii i Maroku- operacja Torch (Pochodnia) (Dwight Eisenhower)- 7
XI 1942 i kapitulacja Afrika Corps – 12 V 1943
Bilans wojny:
 liczba walczących: konflikt totalny- 61 państw z 67, na terenie 40 państw, obszarze 22 mln
km2, koszty wojny - tysiąc miliardów $
 straty: 110 mln, ( ZSRR- 20 mln, Chiny- 10 mln, Polska- 6 mln, Niemcy- 7,3 mln, poległych
50 mln, 35 mln rannych
 powstanie supermocarstw- dwubiegunowość świata- tzw. polaryzacja Wschód – Zachód- ład
jałtański USA- ZSRR
 dominacja ZSRR w Europie Środkowo-Wschodniej- kraje demokracji ludowej ( demoludy,
kraje satelickie)
 okupacja i podział Niemiec
 eksterminacja ludności żydowskiej- holocaust, szoah
 nowa technika wojenna:
- blitzkrieg, użycie jednostek zmechanizowanych i pancernych: T 34, pantery, Tygrysy,
Shermann, Cromvell,
- broń rakietowa ( katiusze, V1, V2 ), bazooki, pancerfausty),
- broń jądrowa- Hiroszima, Nagasaki,
- lotnictwo- myśliwce: Messerschmit, Focke Wulf, Hawker Hurricane, Supermarine Spitfire,
bombowce B 17, B- 29 - tzw. latające fortece, bombowce nurkujące, Ju, Douglas, Ił 10,
- marynarka wojenna: u-booty ( łodzie podwodne), lotniskowce, bomby głębinowe,
śmigłowce, radary, echosondy, niszczyciele, torpedy