WYKŁAD Prezydenta Republiki Litewskiej Algirdasa Brazauskasa w

Vertimas į lenkų kalbą / Tłumaczenie z języka litewskiego
WYKŁAD
Prezydenta Republiki Litewskiej Algirdasa Brazauskasa
w Ośrodku Studiów Wschodnich
Warszawa, dn. 18 lutego 1995 r.
Szanowni przedstawiciele Ośrodka Studiów Wschodnich
oraz członkowie Rady Stowarzyszenia Euroatlantyckiego,
Panie i Panowie,
Cieszy mnie, iż mam możliwość spotkania się z tak szanownym gremium.
Chciałbym dzisiaj wymienić myśli o polityce zagranicznej Litwy.
Znajdująca się w samym centrum Kontynentu Europejskiego i mająca dogodne,
lecz jednocześnie ryzykowne położenie przy niezamarzającym odcinku wybrzeża Morza
Bałtyckiego, Litwa zawsze była obiektem zainteresowań państw ościennych i bardziej
odległych. Nie zawsze to przyciąganie wyrażało się w obopólnie korzystnych więziach.
Chciałbym przypomnieć starą prawdę: żadne państwo nie może wybierać sobie
sąsiadów, może jednak i powinno utrzymywać z nimi przyjazne stosunki. Zasada
dobrosąsiedztwa stała się obecnie jedną z kluczowych zasad litewskiej polityki
zagranicznej.
Głównym priorytetem polityki zagranicznej Litwy w regionie Europy Środkowej
jest rozwijanie stosunków z sąsiednią Polską. Przez długie wieki łączyła nas ściśle
wspólna, często przeplatająca się, historia, wspólne dziedzictwo kulturalne, wspólna
religia i nawet wspólna państwowość. Nic więc dziwnego, że ci najbliżsi sąsiedzi mieli
też niemało pretekstów do wzajemnych nieporozumień.
W ubiegłym roku w stosunkach litewsko-polskich nastąpił zasadniczy przełom. W
dniu 26 kwietnia 1994 r. w trakcie wizyty oficjalnej na Litwie Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej Pana Lecha Wałęsy podpisany został Traktat między Litwą a
Polską o przyjaznych stosunkach i współpracy dobrosąsiedzkiej. Jest to pierwsza takiego
2
rodzaju umowa w historii stosunków litewsko-polskich. Świadczy to o dojrzałości
polityków i społeczeństw Litwy i Polski oraz ich gotowości do rozwijania stosunków
dobrosąsiedzkich. W chwili obecnej Litwa i Polska zawarły już ponad 40 różnych umów.
Polska jest ważna dla Litwy jako jedno z największych i najbardziej wpływowych państw
europejskich. Jest też Polska jednym z ważniejszych partnerów gospodarczych Litwy (6
miejsce pod względem handlu, 6 miejsce pod względem inwestycji, 3 miejsce pod
względem ilości wspólnych przedsiębiorstw). Aktualne dla Litwy są również polskie
doświadczenia w dziedzinie reform gospodarczych oraz przyszła Umowa o wolnym
handlu.
Owocnie poszerzają się więzi obu krajów w dziedzinach obrony narodowej,
transportu, łączności, rolnictwa oraz przemysłu spożywczego. We wrześniu 1994 r.
żołnierze Wojska Litewskiego wzięli udział w odbywających się w Polsce
międzynarodowych ćwiczeniach wojskowych w ramach programu “Partnerstwo dla
Pokoju”.
Litwa i Polska gotowe są do współpracy w dziedzinie wcielenia w życie projektu
drogi samochodowej “Via Baltica” z Helsinek do Warszawy oraz zainicjowania
wielostronnej umowy o poszerzeniu tego projektu o linię kolejową.
Wiele uwagi poświęca się obecnie polepszeniu przepustowości przejść
granicznych, wspólnemu zwalczaniu przestępczości, współpracy w dziedzinach ekologii i
energetyki.
Ważne też jest, by oba państwa potrafiły zapewnię takie warunki prawne i
ekonomiczne, ażeby Litwini zamieszkali w Polsce oraz Polacy zamieszkali na Litwie
mogli zachować swą odrębność narodową i miały szerokie możliwości pielęgnowania
swej kultury.
Znaczące miejsce w stosunkach z państwami Europy Środkowej zajmują kraje
Grupy Wyszehradzkiej. Litwa szczególnie wysoko ocenia Środkowoeuropejskie
Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA), jako owocny przykład współpracy
regionalnej w dziedzinie integracji gospodarczej, a także wyraziła swą chęć przystąpienia
do tego Porozumienia. Całej czwórce państw CEFTA Litwa przekazała projekty Umowy
o wolnym handlu.
3
Współpraca wspólnot regionalnych może być bardzo perspektywiczna, może też
przyśpieszyć i pogłębić integrację całej Europy.
Rozwój stosunków Litwy z państwami bałtyckimi pozostaje nadal jednym z
priorytetów polityki zagranicznej Republiki Litewskiej. Rok ubiegły był szczególnie
znaczący w poszerzaniu współpracy między Litwą, Łotwą i Estonią. Prezydenci krajów
bałtyckich porozumieli się w sprawie regularnych spotkań przywódców państw, zaś
szefowie rządów tych krajów utworzyli instytucję współpracy międzypaństwowej Bałtycką Radę Ministrów. W roku bieżącym weszła w życie trójstronna Umowa o
wolnym handlu.
Litwa, Łotwa i Estonia postanowiły także nie być wyłącznie “konsumentami” w
sferze bezpieczeństwa, lecz wnieść też do tego swój wkład. Utworzenie Bałtyckiego
Batalionu Sił Pokojowych (BBSP) jest więc bardzo ważne w procesie stopniowego
włączenia się do zachodnich struktur bezpieczeństwa. Na początku bieżącego roku na
Łotwie odbyły się pierwsze ćwiczenia BBSP.
Stosunki z naszymi północnymi sąsiadami - Łotwą i Estonią mają też szerszy
kontekst - są one częścią składową ogółu stosunków w regionie Europy Północnej. Więzi
Litwy z Europą Północną mają też dobre historyczne tradycje i szerokie perspektywy w
przyszłości. Jedną z form obecnej współpracy z krajami nordyckimi są spotkania formuły
“5 + 3”, w których udział biorą przedstawiciele trzech państw bałtyckich oraz pięciu
państw Europy Północnej. Dotychczas w oparciu o tę formułę odbyły się spotkania
premierów i ministrów spraw zagranicznych tych krajów.
Znacząca pomoc ze strony krajów Nordyckich została udzielona przy tworzeniu
Bałtyckiego Batalionu Sił Pokojowych. Litewski oddział wojskowy już od września 1994
r. realizuje misję pokojową w Chorwacji w składzie Duńskiego Batalionu Sił
Pokojowych. Stąd też mamy nadzieję, że ten litewski oddział wojskowy stanie się jądrem
BBSP. W ten sposób Litwa już obecnie przyczynia się do ogólnoeuropejskich wysiłków
skierowanych na zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na kontynencie.
Jeżeli współpraca państw bałtyckich, włączanie się Litwy do światowych
organizacji międzynarodowych, struktur gospodarczych, bezpieczeństwa i innych nie
wywołuje na Litwie jakichś większych dyskusji, to stosunki bilateralne z krajami WPN, a
4
szczególnie z Rosją, stale znajdują się w centrum uwagi. Sprawiają to nie tylko nasze
bolesne doświadczenia historyczne, lecz także niestabilna sytuacja w niektórych
regionach WNP, a w chwili obecnej również w Rosji. Niepokoi to nas jako sąsiadów i,
rzecz oczywista, koryguje naszą politykę.
Litwa nie utrzymuje wielostronnych stosunków z krajami WNP. Nasz priorytet to stosunki bilateralne z tymi państwami.
Bezpieczeństwo
Republiki
Litewskiej
pojmujemy jako
część
składową
bezpieczeństwa w regionie bałtyckim i całej Europie.
Zakończone w dn. 31 sierpnia 1994 r. wycofanie wojsk rosyjskich z trzech państw
bałtyckich, jak też z Niemiec, było decydującym krokiem ku zakończeniu epoki podziału
Europy z okresu “zimnej wojny”.
Rozlokowanie armii rosyjskiej w obwodzie Kaliningradzkim oraz pragnienie
Rosji zapewnienia przewozu transportów wojskowych do tego obwodu nie są litewskim
problemem. Nie mamy żadnych zobowiązań w stosunku do Rosji, które by dotyczyły jej
tranzytów wojskowych. Albo, mówiąc dokładniej, Litwa miała takież zobowiązania, jak
inne państwa ościenne. Problem ten był rozstrzygany jako problem bezpieczeństwa
całego regionu oraz całej Europy. Udało nam się rozstrzygnąć tę kwestię. Rosyjski tranzyt
wojskowy przez terytorium Litwy prowadzony jest w sposób uregulowany i pod kontrolą
litewską. W ten sposób przyczyniamy się do stopniowego zmniejszania kontyngentu
wojskowego w Obwodzie Kaliningradzkim. Leży to w interesie nie tylko Litwy, lecz
także innych państw europejskich. Sądzę, iż przy rozstrzyganiu tej kwestii, mamy prawo
do większej uwagi ze strony NATO i innych krajów europejskich w rozwiązywaniu
kwestii technicznych.
Inny znaczący aspekt polityki zagranicznej w stosunkach z krajami WNP - to
współpraca gospodarcza. Historycznie utrwaliła się sytuacja, że dzisiaj Rosja i inne
państwa wschodnie są dzisiaj największymi dostawcami surowców na Litwę. Jeszcze
przed rokiem kraje WNP były też największym importerem naszych towarów. Po tym
jednak, gdy Rosja wprowadziła podwójne taryfy celne, nasi producenci zmieniają
orientację na rynki zachodnie i w roku ubiegłym handel z Zachodem przekroczył handel z
krajami WNP. Na początku 1995 r. weszło w życie Litewsko-Rosyjskie Porozumienie o
5
współpracy
gospodarczo-handlowej,
w
którym
przewidziane
jest
największe
uprzywilejowanie w handlu. Uważam, że jest to korzystne nie tylko dla Litwy, lecz i dla
Rosji. Jakiekolwiek działania międzypaństwowe o charakterze dyskryminacyjnym są już
dziś przeżytkiem, który przeczy ogólnoświatowej tendencji gospodarczej, jaką jest wolny
handel.
Interesuje nas poszerzanie współpracy gospodarczej z krajami WNP, a
jednocześnie rozumiemy, iż nie może to być jedyna możliwość zabezpieczenia w
surowce. W tym właśnie celu rozpoczyna się budowę terminalu naftowego w Butinge,
pakiet kontrolny akcji którego posiadać będzie Litwa.
Ważna jest nasza praca dotycząca ustalenia granic z sąsiadami. Do żadnego z nich
nie mamy roszczeń terytorialnych. Z Republiką Białoruś na początku lutego zawarta
została międzypaństwowa Umowa o ustaleniu granicy między państwami, Traktat o
dobrosąsiedztwie i współpracy oraz jeszcze kilka porozumień. Granica lądowa jest
również uzgodniona z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej.
Osobno chciałbym poruszyć nasze stosunki z Obwodem Kaliningradzkim. Litwa
popiera Rezolucję Parlamentu Europejskiego dotyczącą Kaliningradu, w której nawołuje
się do zmniejszenia rosyjskiej obecności wojskowej w regionie oraz rozwoju gospodarki
obwodu poprzez wciągnięcie go do współpracy międzynarodowej i regionalnej. Według
danych Rady Europy oraz posiadanych przez nas koncentracja wojsk rosyjskich w
obwodzie
Kaliningradzkim
ostatnio
się
zmniejszyła.
Wciągnięcie
obwodu
Kaliningradzkiego jako partnera regionalnego do procesów integracyjnych w regionie
Morza Bałtyckiego zmniejszyłoby jego izolację i stworzyłoby przychylniejszy klimat
rozstrzygnięcia problemów tranzytu do tego obwodu. Litwa czyni wiele, by problem
tranzytu towarów i podróżnych do Obwodu Kaliningradzkiego został uregulowany i w
chwili obecnej nie mamy z tym większych problemów.
Mówiąc o stosunkach Republiki Litewskiej z państwami WNP chciałbym również
odnotować dobre i wciąż rozwijane więzi z Ukrainą. Stabilność gospodarcza i polityczna
tego państwa jest bardzo ważna dla przyszłości Europy. Szybsza integracja Ukrainy do
struktur europejskich byłaby też przesłanką stabilności tego państwa.
6
Na stosunki bilateralne z każdym państwem, w tym również z Rosją, patrzymy z
uwzględnieniem perspektyw integracji Litwy do struktur międzynarodowych. W
szczególności dotyczy to Unii Europejskiej. Inaczej mówiąc, nie tylko litewska polityka
gospodarcza, lecz również zagraniczna będzie coraz ściślej koordynowana z Brukselą.
Jeden z priorytetów litewskiej polityki zagranicznej - to stosunki z Unią
Europejską i aktywny udział w europejskich procesach integracyjnych. Rozwój
Kontynentu Europejskiego przez okres os tanich 50 lat wyraźnie wskazuje, iż integracja
podtrzymuje stabilność i bezpieczeństwo, zwiększa dobrobyt krajów, ich wspólną wagę
polityczną i gospodarczą. Litwa jest więc przekonana, że nie ma żadnej alternatywy w
stosunku do integracji europejskiej. Litwa stanowczo zdecydowała kroczyć drogą
członkostwa w Unii Europejskiej oraz rozstrzygać wszelkie trudności, jakie zaistnieją na
tej drodze oraz z woli własnej ograniczyć swą suwerenność.
Rok ubiegły był szczególnie znaczący w stosunkach Litwy z Unią Europejską. W
dn. 18 lipca między Litwą a Unią Europejską podpisana została Umowa o wolnym
handlu. Weszła ona w życie w dniu 1 stycznia bieżącego roku, gdy Sejm postanowił
ratyfikować tę umowę.
W pierwszym półroczu br. planujemy podpisanie Układu Europejskiego.
Oznaczałoby to początek zasadniczo nowego etapu tego procesu.
Udział Litwy w zainicjowanym przez Unię Europejską procesie Paktu na Rzecz
Stabilności jest ważną częścią przygotowawczą naszego członkostwa w Unii
Europejskiej. Jest to ważny środek dyplomacji prewencyjnej, a także forma
wielostronnego dialogu między Unią Europejską a przyszłymi członkami tej Unii i jej
sąsiadami. Traktat Litewsko-Polski uznany został jako jeden z najbardziej wyrazistych
przykładów wcielania w życie celów Paktu na Rzecz Stabilności.
Nieodłączną częścią stosunków między Litwą a Unią Europejską jest program
pomocy technicznej PHARE, która jest na Litwie realizowana pomyślnie i efektywnie.
Świadczą o tym wciąż rosnące jej objętości: 1991 - 6 mln ECU, 1992 - 20 mln ECU,
1993 - 25 mln ECU, 1994 - 34 mln ECU, w roku 1995 planuje się otrzymać 38 mln ECU.
Mówi się o tym również w Brukseli, gdzie Litwa jest oceniana jako jedno z państw
najlepiej wykorzystujących środki PHARE.
7
Polityka bezpieczeństwa Litwy jak też innych krajów Europy Środkowej jest
oparta o stabilność wewnętrzną, stosunki dobrosąsiedzkie oraz integrację do zachodnich
struktur politycznych, gospodarczych i bezpieczeństwa. Chciałbym tu zaznaczyć, że po
wycofaniu z Litwy wojsk rosyjskich, zapewnieniu praw człowieka i mniejszości
narodowych, nie ma na Litwie ognisk niestabilności, które by stanowiły zagrożenia
bezpieczeństwa wewnętrznego lub regionalnego. Litwa nie ma roszczeń terytorialnych,
eksperci międzynarodowi potwierdzili, że na Litwie przestrzegane prawa człowieka i
mniejszości narodowych oraz, że są one zgodne z normami międzynarodowymi.
Prewencja kryzysów i zagrożeń staje się jednym z podstawowych naszych
drogowskazów nie tylko w polityce zagranicznej, lecz również w wewnętrznej. Coraz
mocniej przekonujemy się, że przesłanki kryzysów i konfliktów kryją się zarówno w
stosunkach międzynarodowych, jak też wewnątrz państw. O przeplataniu się polityki
zagranicznej i wewnętrznej świadczy również to, że zagrożenie dla nas stwarza nie tylko
przemoc w Bośni i Czeczenii, lecz w równej mierze ubóstwo, bezrobocie, niszczenie
środowiska, wzrost potoku uchodźców i przestępczości.
Litwa podobnie jak inne państwa Europy Środkowej nie może sama zapewnić
swego własnego bezpieczeństwa. Kraj nasz znajduje się w regionie bałtyckim i tu właśnie
mogą być urzeczywistnione interesy bezpieczeństwa Litwy. Poza już wymienionymi są
to:
- stabilność w regionie bałtyckim;
- demokratyczna, stabilna Rosja i stosunki dobrosąsiedzkie z nią; stabilny i
efektywny gospodarczo rozwój Obwodu Kaliningradzkiego;
- wzmocnienie państwowości Ukrainy i Białorusi oraz dobre stosunki Litwy z
tymi państwami;
- obejmujące zarówno naszych sąsiadów, jak też Litwę, poszerzanie się na
Wschód zachodnich struktur politycznych, gospodarczych i bezpieczeństwa takich, jak
np. Unia Europejska, Unia Zachodnioeuropejska, NATO.
Dążąc do zagwarantowania tych interesów, które, naszym zdaniem, są interesami
nie tylko litewskimi, lecz również interesami bezpieczeństwa całej Europy, Litwa
prowadzi aktywną i konkretną politykę zagraniczną i politykę bezpieczeństwa.
8
Swe miejsce Litwa widzi również w regionie Europy Środkowej, gdzie
szczególną rolę odgrywa Polska. Można by twierdzić, że zasadniczo interesy
bezpieczeństwa Litwy i Polski są zbieżne. Nie zważając na pewne różnice między
państwami bałtyckimi i państwami Europy Środkowej do nich wszystkich może być
stosowany argument “próżni bezpieczeństwa”. Poza tym te wszystkie państwa dążą do
integracji z europejskimi strukturami politycznymi, gospodarczymi i bezpieczeństwa.
Jednocześnie Litwa szczególną uwagę poświęca krajom Europy Północnej i oczekuje
wsparcia politycznego i technicznego od państw Europy Północnej - członków NATO.
Litwa traktuje NATO, jako głównego gwaranta bezpieczeństwa w Europie.
szczególnie pociągająca jest rola NATO, jako efektywnej organizacji obronnej krajów
demokratycznych, stwarzającej bezpieczeństwo i stabilność w całym regionie
euroatlantyckim. Głębsza współpraca państw środkowoeuropejskich i bałtyckich z NATO
pomogłaby zapewnić demokratyczny charakter niedawnych przemian w Europie oraz
posłużyć w charakterze podstawy przyszłego bezpieczeństwa europejskiego. Wyrażając
swe pragnienie stania się członkinią NATO Litwa dąży nie tylko do uzyskania gwarancji
bezpieczeństwa od tej organizacji, lecz demonstruje swą chęć do przyłączenia się do
ogólnoeuropejskich wysiłków na rzecz zapewnienie pokoju i stabilności, bycia aktywną
uczestniczką Unii Europejskiej, Unii Zachodnioeuropejskiej, Organizacji Bezpieczeństwa
i Współpracy w Europie oraz Rady Współpracy Północnoatlantyckiej.
Litwa wita z zadowoleniem rozpoczęte dyskusje wewnętrzne NATO w kwestii
poszerzania się Sojuszu. Poszerzenie się NATO obejmujące Europę Środkową i państwa
bałtyckie byłoby jednym z najważniejszych wydarzeń rozwoju politycznego w tym
wieku. Do tego potrzebne jest przygotowanie obu stron - zarówno jak ze strony
potencjalnych partnerów, jak też ze strony NATO. Ważne jest, by poszerzenie się NATO
nie oznaczało nowego podziału Europy na “strefy wpływów” i nie było skierowane
przeciwko innym państwom. Litwa pojmuje poszerzanie się NATO jak poszerzanie się
strefy bezpieczeństwa i stabilności w kierunku wschodnim. Rozumie się, iż możliwość
stania się członkami NATO państw dążących do członkostwa w NATO zależeć będzie od
ich umiejętności wniesienia swego wkładu do bezpieczeństwa powszechnego.
Poszerzania NATO, jak też innych instytucji europejskich - Unii Europejskiej, Unii
9
Zachodnioeuropejskiej, nie należy postrzegać jako tworzenia nowych podziałów w
Europie i na świecie. Litwa i Rosja nie mają jakichś specyficznych problemów nie do
rozwiązania, dlatego też bliskość geograficzna do Rosji nie może być oceniana jako
negatywny czynnik w stosunku do przyszłego członkostwa w NATO. Argument o
rzekomej bezwłasnowolności obronnej państw bałtyckich jest nieuzasadniony.
Litwa, rozumiejąc, że Rosja nie ma prawa veta w stosunku do poszerzania się
NATO, uznaje wagę opinii demokratycznej Rosji w kwestii przystąpienia do NATO
Litwy i innych krajów środkowoeuropejskich, lecz warto tu podkreślić, iż argumenty
Rosji nie powinny górować nad interesami tych państw. Należy zrozumieć, że w Rosji
żywy jest jeszcze obraz NATO jako organizacji skierowanej przeciwko Rosji. Ma to
wpływ na opinie wielu polityków rosyjskich w stosunku do perspektyw poszerzania się
NATO. Litwa w ramach swych możliwości stara się przyczynić się do wyjaśnień, iż
procesy integracyjne do NATO naszych państw nie stwarzają zagrożeń dla Rosji, wręcz
przeciwnie, poszerzanie się NATO, poprzez przyjęcie przez nasze państwa zobowiązań
dodatkowych:
wolności,
demokracji,
wyższości
ustaw,
zwiększy stabilność
i
bezpieczeństwo w sąsiadującym z Rosją regionie państw środkowoeuropejskich i
bałtyckich.
“Partnerstwo dla Pokoju” pojmuje Litwa jako możliwość przystosowania
litewskich sił zbrojnych do celów, struktur i standardów NATO; uczenia się i
przejmowania doświadczeń państw zachodnich w zapewnianiu indywidualnych potrzeb
bezpieczeństwa Litwy; konsultacji z państwami członkami NATO, jeżeli zaistnieje
zagrożenie
wobec
niepodzielności
terytorialnej,
niepodległości
politycznej
lub
bezpieczeństwa Litwy. Litwa aktywnie uczestniczy w programie “Partnerstwo dla
Pokoju”. Brała ona udział we wszystkich trzech ćwiczeniach sił pokojowych. W drugiej
połowie r. 1994 w ramach PfP jako pierwsze państwo-partner otworzyła swe biuro w
siedzibie NATO i mianowała swych przedstawicieli do kontaktów z NATO. W dn. 10
czerwca 1994 r. dokonała swej prezentacji w PfP, zaś w dn. 30 listopada zatwierdzony
został Indywidualny Program Partnerstwa RL-NATO. W tegorocznym budżecie państwa
przeznacza się środki (8 mln litów) na finansowanie imprez programowych PfP.
10
W
Unii
Zachodnioeuropejskiej
Litwa,
podobnie
jak
inne
kraje
środkowoeuropejskie, posiada status partnerstwa zrzeszonego, który zezwala na aktywne
uczestnictwo w dialogu politycznym odbywającym się w tej organizacji. Pozwala to
również na przedstawienie własnej wizji ewentualnych zagrożeń i interesów oraz
przyłączenie się w ten sposób do tworzenia europejskiej tożsamości bezpieczeństwa i
obronnej.
Umacnianie się stosunków Litwy z Unią Zachodnioeuropejską nabiera
szczególnej wagi poprzez formalizowanie UZ, jako europejskiej podpory NATO w
stosunkach z tą organizacją. Znaczące są dla nas również otwierające się perspektywy
współpracy wojskowej z UZ.
Chciałbym zwrócić uwagę na stosunki litewsko-niemieckie i zaznaczyć wagę tego
państwa w integracji z Unią Europejską. W okresie, gdy Niemcy pełniły funkcje
prezydialne, podpisaliśmy z UE Umowę o wolnym handlu i rozpoczęliśmy negocjacje w
kwestii Układu Europejskiego.
Chciałbym również wyrazić swą satysfakcję z coraz ściślejszych więzi,
obopólnego zrozumienia i wsparcia ze strony Francji. Mam nadzieję, że będzie to miało
pozytywny wpływ na stosunki z UE, kiedy Francja będzie pełniła funkcje prezydialne w
pierwszym półroczu br.
O poziomie stosunków z Wielką Brytanią najlepiej świadczy fakt, iż Premier J.
Major obrał właśnie Litwę jako miejsce swej wizyty w regionie bałtyckim. Swoją drogą
w Wielkiej Brytanii z wizytą przebywał premier litewski i inni ministrowie.
Jednym z priorytetów litewskiej polityki zagranicznej były i pozostają nadal
stosunki z USA. Litewsko-amerykańskie stosunki bilateralne charakteryzuje życzliwość i
zrozumienie wzajemne. Świadczą o tym spotkania na najwyższym szczeblu oraz zawarte
umowy dwustronne.
W lipcu 1994 r. Prezydenci trzech krajów bałtyckich spotkali się w Rydze z
Prezydentem USA W. J. Clintonem. USA podtrzymują i wspierają integrację Litwy do
zachodnich struktur politycznych, gospodarczych i bezpieczeństwa, a także udzieliły
znaczącej pomocy materialnej na utworzenie Bałtyckiego Batalionu Sił Pokojowych.
11
Znacząca dla poszerzania litewsko-amerykańskich stosunków w dziedzinie
wojskowej była wizyta Ministra Ochrony Kraju RL w USA, w trakcie której podpisano
Memorandum dotyczące współpracy bilateralnej Litwy i USA w dziedzinie obrony i
wojskowości. Litwa jest zainteresowana i gotowa do poszerzania współpracy z USA.
Światowy rozwój gospodarczy zmusza też do patrzenia poza granice Europy. W
Azji zamieszkuje ponad połowa ludności świata i przypuszcza się, że w roku 2000 w
regionie tym wyprodukuje się ponad połowę produkcji światowej. Państwa tego regionu
wywierają niemały wpływ na procesy polityczne i gospodarcze zachodzące na świecie, w
szczególności zaś na przesunięcie się centrum finansowego i gospodarczego z Zachodu
na Wschód. Litwa rozumie dynamiczne i dramatyczne zmiany zachodzące w tym regionie
i stara się reagować odpowiednio planując swą dalszą strategię polityki zagranicznej w
Azji.
Ubiegły rok był dla Litwy znaczący z powodu nawiązania bliższych więzi z
krajami Zatoki Perskiej, a także z Chinami i Izraelem. Wizyta Premiera litewskiego w
Izraelu umocniła tradycyjnie ścisłe więzi litewsko-izraelskie oraz litewsko-żydowskie.
Litwa rozpoczęła zdecydowane reformy swej gospodarki tuż po odrodzeniu
niepodległości w r. 1990. Na początku reform Litwa rozluźniła ceny. Po tym
wprowadzono i ustabilizowano walutę narodową - lit. W kraju jest realizowany program
prywatyzacji o szerokim zakresie - sprywatyzowano już około 80 % przeznaczonego do
prywatyzacji majątku państwowego. Stale jest reformowany system podatkowy w celu
przybliżenia go do standardów europejskich. System bankowy zamieniony został na
dwuszczeblowy system bankowy z szybko rozwijającym się sektorem komercyjnym.
Litewski produkt narodowy, który spadał od początków reformy, swój punkt
zwrotny osiągnął w poprzednim roku. Zgodnie z prognozami MFW oczekuje się na
Litwie 7-procentowego wzrostu produktu krajowego netto.
Litwa poczyniła ogromne postępy w stabilizacji wzrostu cen. Inflacja zmniejszona
została z 1020 % w r. 1992 do 45 % w r. ubiegłym. Po utworzeniu Rady Walutowej
Litwa wcieliła w życie jeszcze jeden wymóg stabilnej gospodarki - stabilny stosunek
wymiany walut.
12
W perspektywie średniookresowej celem Litwy jest osiągnięcie, by podstawowe
wskaźniki makroekonomiczne swym poziomem i stabilnością były zbliżone do
odpowiednich wskaźników UE.
Przy tworzeniu gospodarki rynkowej oraz włączaniu się do światowego systemu
gospodarczego jako ważne zadania w dziedzinie zagranicznej polityki gospodarczej
Litwy występują stworzenie warunków przychylnych dla inwestycji zagranicznych i
racjonalnego trybu handlowego oraz poszerzanie rynków zagranicznych dla towarów
litewskich.
Modyfikacja i poszerzenie się więzi handlowych są bardzo ważne w dalszym
reformowaniu życia politycznego i gospodarczego Litwy. Wolny przepływ towarów,
liberalizacja handlu w oparciu o zasady GATT, zmniejszyłyby ryzyko zależności
gospodarczej i stworzyłyby Litwie trwałą podstawę rozwoju gospodarczego. Naturalne
przyciąganie wzajemne Litwy i europejskich regionów gospodarczych mocno zmieniło
strukturę litewskiego handlu zagranicznego. Jeżeli przed 5 laty litewski handel
zagraniczny z krajami nie należącymi do ZSRR stanowił poniżej 20 %, to w roku
ubiegłym obroty handlowe z krajami zachodnimi przekroczyły obroty handlowe z krajami
WNP.
Cała polityka zagraniczna Litwy nakierowana jest na obronę i realizację
litewskich interesów narodowych. Cieszyć się możemy, iż są pomyślnie gwarantowane i
utwierdzane niepodległość naszego państwa i jego bezpieczeństwo, wzrasta autorytet
międzynarodowy Litwy. Utrzymując dobre stosunki z sąsiadami, intensywnie poszerzając
współpracę regionalną, aktywnie integrując się z europejskimi strukturami politycznymi,
gospodarczymi
i
bezpieczeństwa,
uczestnicząc
w
działalności
organizacji
międzynarodowych, staramy się umacniać Litwę jako pełnoprawnego, aktywnego i
żywotnego członka wspólnoty międzynarodowej.