Zasadnicze tezy św

Zasadnicze tezy św. Augustyna
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Omówienie życia, poglądów, i twórczości św. Augustyna, który położył podwaliny pod
nową średniowieczną filozofię chrześcijańską (próba połączenia wiary i rozumu).
Przedstawienie augustynizmu jako filozofię zrywającą z klasyczną postawą Greków
(obiektywizmem i intelektualizmem), jego poglądów w dziedzinie teorii poznania (poznania
duszy, prawd wiecznych, czyli idei), teocentryczną metafizyką (Bóg jako ośrodek myśli
filozoficznej i główny przedmiot poznania), poglądów etycznych (stworzenie podwalin
chrześcijańskiej teodycei), podział świata na państwo Boże i państwo ziemskie.
Przedstawianie ram czasowych omawianej epoki. Przy okazji omawiania tematu wyjaśnienie
takich pojęć jak: iluminacja, personalizm, teodycea, teocentryzm.
Umiejętności
Uczeń potrafi:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Przedstawić ramy czasowe omawianych zagadnień.
Przedstawić życie św. Augustyna.
Przedstawić jego poprzedników.
Omówić zasadnicze poglądy św. Augustyna.
Omówić różnice między filozofią św. Augustyna a klasyczną filozofią Greków.
Przedstawić wpływ, jaki miała filozofia św. Augustyna na kościół chrześcijański.
Wyjaśnić terminy: iluminacja, personalizm, teodycea, teocentryzm.
2. Metoda i forma pracy
Metoda pogadanki z elementami opisu.
3. Środki dydaktyczne
1. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom pierwszy, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2004.
2. Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Faza realizacyjna Sprawdzenie obecności.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Metodą pogadanki przypomnienie najważniejszych zagadnień związanych z tematem
poprzedniej lekcji.
(10 min.)
b.
1. Zapoznanie uczniów metodą opisu z życiem i działalnością św. Augustyna..
2. Przedstawienie przez nauczyciela metodą opisu poglądów w dziedzinie teorii poznania
(iluminacja, poznanie nieśmiertelnej duszy jako jeden z głównych celów życia,
poznanie prawd wiecznych czyli idei, które istnieją obiektywnie poza umysłem, który je
odbiera, świat idei jest nierozerwalnie złączony z Bogiem, poznanie intuicyjne,
mistyczne – wprost bez rozumowania, zakładające bezpośredni udział w nim bóstwa).
3. Omówienie metodą opisu poglądów Augustyna dotyczących metafizyki (jako
konsekwentnie teocentrycznej – Bóg jako ośrodek myśli filozoficznej, najwyższy byt i
przyczyna wszelkiego bytu, jako najważniejszy przedmiot poznania, najwyższe dobro i
jego przyczyna, omówienie nauki Augustyna o duszy która jest samoistna, różna i
doskonalsza od ciała, o przewadze duszy nad rozumem – naturę ludzką stanowi nie
rozum a czynna wola).
4. Przedstawienie metodą opisu etyki św. Augustyna (cokolwiek istnieje jest dobrem,
świat jest objawieniem się istoty boskiej, wszystko w nim jest pełne cudu, nauka o
łasce – zło pochodzi od człowieka, a dobro od Boga, państwo Boże i państwo
ziemskie, dobrzy są tylko ci, którzy dostąpili łaski).
5. Przypomnienie metodą pogadanki filozofów, którzy mieli wpływ na kształtowanie się
poglądów Augustyna.
6. Wyjaśnienie takich terminów jak: teocentryzm, personalizm, teodycea, iluminacja.
5. Omówienie wpływu, jaki miała filozofia Augustyna na rozwój nauki kościoła.
(20 min.)
a. Faza podsumowująca
Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.
 Notatka:
Augustyn urodził się w roku 354 w Tagaście. Ok. 382 r. Augustyn przystąpił do grupy
wyznawców menicheizmu, do której należał także jego ojciec. Tam zaczął pisać swe pierwsze
dzieła filozoficzne, w których usiłował pogodzić filozofię grecką z doktryną tego ruchu
religijnego. Augustyn zdecydował się przejść na chrześcijaństwo i razem ze swoim synem
przyjął chrzest w marcu 387 roku. W tym samym roku założył pierwszy w Afryce klasztor.
Tam oddał się pracy filozoficzno-teologicznej, która po kilku latach rozsławiła ten klasztor na
cały chrześcijański świat. W tym miejscu powstała większość chrześcijańskich dzieł
Augustyna. Zmarł w 430 roku.
Teocentryczna teoria bytu. Podobnie jak Platon, Augustyn zakładał istnienie świata
idei, który trwa niezależnie od świata materialnego, jest wieczny, nieskończony i doskonały.
Augustyn rozwinął jednak teorię hierarchii idei o ideę Boga. Dla niego podstawową i jedyną
istniejącą z własnej mocy ideą był właśnie Bóg. Wszystkie pozostałe idee stawały się
emanacjami Boga, które ten tworzy z sobie wiadomych powodów. Idee te Augustyn rozumiał
wciąż po platońsku - tzn. były dla niego realnie istniejącymi obiektami, z którymi można się
bezpośrednio stykać. Bóg jest też bezpośrednim twórcą świata materialnego.
Teoria poznania Augustyna również powstała na bazie klasycznego platonizmu.
Augustyn przyjmował więc całkowitą nieistotność poznania zmysłowego i możliwość
bezpośredniego poznania świata idei (i oczywiście Boga), odrzucał jednak pogląd, że można
tego dokonać na drodze czysto rozumowej. Według Augustyna, do odzyskania kontaktu duszy
z Bogiem potrzebny jest akt samego Boga, zwany przez niego iluminacją. Akt ten jest zawsze
łaską daną człowiekowi – rodzajem darowizny, czy długu, który później trzeba "spłacać"
przez pobożne życie.
Etyka. Teoria teodycei stworzona przez Augustyna zakłada, że Bóg obdarzył wolną
wolą ludzi właśnie po to, aby mogło zaistnieć dobro i etyka. Bóg mógł teoretycznie stworzyć
świat bez wolnej woli i zła, ale w takim świecie dobro nie miałoby wartości, gdyż byłoby
dostępne automatycznie i przy braku kontrastu ze złem jego wartość nie byłaby w ogóle
doceniania. Zło pochodzi od człowieka, a dobro od Boga. Po to, aby, mając wolną wolę,
postępować dobrze, potrzebna jest jednak Łaska Boża. Jest to ta sama łaska, która umożliwia
iluminację.
(15 min.)
6. Bibliografia
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom pierwszy, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2004.
7. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Zasadnicze tezy św.
Augustyna.