6. Wścieklizna i choroby odzwierzęce
advertisement
Choroby nabyte od zwierząt dzikich i domowych Wścieklizna, profilaktyka przed i poekspozycyjna Dr hab. n. med. Ewa Majda-Stanisławska Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Choroby zakaźne człowieka przenoszone przez zwierzęta Choroby odzwierzęce – zoonozy Warunki zakażenia Od zwierząt trzymanych w domu Od zwierząt gospodarskich W czasie wakacji (pobyty pod namiotem, trampingi) Wizyty w zoo, fermy, targi zwierząt, wystawy Choroby odzwierzęce – zoonozy Sposoby przenoszenia Daleki Wschód – choroby przenoszone od ptactwa domowego Choroby odzwierzęce – zoonozy Zakażenia jelitowe Mikroorganizmy -Salmonella spp., Escherichia coli O157H7, Campylobacter spp., Cryptosporidium parvum Objawy kliniczne – U psów – biegunka – U ludzi - biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha Droga zakażenia: fekalno-oralna Ukąszenie lub podrapanie Mikroorganizmy: Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Pasteurella spp., inne bakterie Objawy kliniczne u ludzi – ropień lub stan zapalny wokół miejsca wkłucia, możliwe uogólnienie się infekcji Droga przenoszenia ukąszenie, podrapanie, zanieczyszczenie normalna florą dróg oddechowych psa Zapobieganie – natychmiastowe przemycie rany bieżącą wodą i mydłem Choroby skóry Grzybica – tinea corporis Mikroorgnizmy – Trichophyton lub Microsporum spp Objawy kliniczne – u psów suche, szarawe, pozbawione sierści zmiany plackowate zwykle na skórze głowy i szyi Droga przenoszenia – kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi i zwierząt, możliwy także poprzez przedmioty (legowisko) Grzybica skóry - tinea corporis spowodowana przez Microsporum Psy, koty, konie, krowy, kozy, świnie Grzybica skóry u ludzi Mikrosporoidoza, trichofytoza zmiany okrągłe, zaczerwienione z pierścieniową obwódką i niekiedy przejaśnieniem pośrodku Tinea corporis, leczenie, zapobieganie Maści stosowane miejscowo – ketokonazol, mikonazol, klotrimazol, lamisil W zaawansowanych przypadkach – leczenie ogólne, flukonazol Postępowanie Sarcoptes scabiei - świerzb Leptospiroza Mikroorganizm: Leptospira spp Objawy u zwierząt – bezobjawowa lub słaby przyrost masy ciała, brak apetytu, poronienia, gorączka, biegunka Objawy u ludzi – rzekomogrypowe (gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni), niewydolność wątroby i nerek Droga przenoszenia: oddechowa oraz kontakt bezpośredni ze zwierzętami ale także z ich wydalinami, moczem, poronionym płodem, zanieczyszczoną odchodami zwierząt wodą Leptospiroza – leczenie Penicylina krystaliczna Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: 15- 20 mln jednostek dziennie w 4-6 dawkach podzielonych co 4-6 godzin przez 2 tygodnie Zapalenie wsierdzia: 15-20 mln jednostek co 4-6 godzin przez 4 tygodnie Wścieklizna - definicja Ostra choroba wirusowa zwierząt stałocieplnych, w tym także człowieka Powoduje zmiany zapalne w mózgu Objawy: upośledzenie świadomości, podniecenie nerwowe, agresywność, postępujące porażenia aż do porażenia oddechu Prawie we wszystkich przypadkach kończy się zejściem śmiertelnym Droga zakażenia człowieka Ukąszenie przez zwierzę (w 90% przypadków przez psa) Transplantacje narządów Inhalacyjna (w jaskiniach, w których żyją zakażone nietoperze) Źródło zakażenia Zwierzę chore Zwierzę w okresie wylęgania choroby – okres wylęgania wścieklizny u psów- od 14 do 90 dni – wirus pojawia się w ślinie na 3 do 7 dni przed wystąpieniem objawów Podatność na wściekliznę Największa – zwierzęta mięsożerne Mniejsza - zwierzęta roślinożerne oraz człowiek Podstawowe czynności po ugryzieniu - pozwolić aby krew przez jakiś czas swobodnie wypływała z rany - przemyć ranę wodą z mydłem - zdezynfekować ranę - nałożyć opatrunek - zgłosić się do lekarza Standardy postępowania W każdym przypadku: Oczyszczenie rany przemycie wodą z mydłem Potrzeba immunoprofilaktyki czynnej ? Potrzeba immunoprofilaktyki czynno-biernej? Profilaktyka poekspozycyjna wścieklizny Rozpoczęcie postępowania można odroczyć do czasu potwierdzenia wścieklizny u zwierzęcia, o ile zwierzę , które naraziło człowieka nie wykazywało objawów choroby podczas ekspozycji i o ile jest możliwa 15 dniowa obserwacja weterynaryjna – dotyczy wyłącznie psa lub kota Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny Rodzaj kontaktu ze zwierzęciem Stan zdrowia zwierzęcia w chwili zranienia podczas obserwacji weterynaryjnej Zapobieganie Brak ran lub kontakt pośredni - - nie wymaga Lizanie zdrowej skóry - - nie wymaga 25 Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny Lizanie zwierzę zdrowe uszkodzonej skóry, lekkie pogryzienia, zadrapania zwierzę podejrzane o wściekliznę zwierzę wściekłe, nieznane, dzikie objawy wścieklizny zwierzę zdrowe - szczepionka od chwili objawów u zwierzęcia natychmiast szczepionka – można przerwać gdy zwierzę zdrowe natychmiast szczepionka Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny Ciężkie zwierzę zdrowe pogryzienia, zadrapania, lizanie błon zwierzę śluzowych podejrzane o wściekliznę zwierzę wściekłe, nieznane, dzikie objawy wścieklizny zwierzę zdrowe - natychmiast szczepionka +swoista IG natychmiast szczepionka +swoista IG można przerwać gdy zwierzę zdrowe natychmiast szczepionka +swoista IG Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny schemat poekspozycyjny szczepienia: – 0; 3; 7; 14; 30 dni profilaktyka bierna: – surowica końska przeciw wściekliźnie 40 j.m./kg m.c. – swoista immunoglobulina ludzka 20 j.m./kg m.c. Wścieklizna w Polsce – rok 2006 Przegl. Epidemiol 2008 7 225 osób zaszczepionych 81 przypadków zachorowań wśród zwierząt – – – – – – warmińsko-mazurskie 31 podlaskie 14 lubelskie 12 podkarpackie 8 wielkopolskie 6 opolskie 4 W 2010 roku w Polsce nie zanotowano ani jednego przypadku wścieklizny u ludzi. Potrzeba szczepień ochronnych 7 497 osób Epidemia wścieklizny na wyspie Bali Zwierzęta przenoszące wściekliznę Na całym świecie – pies W Europie – dzikie lisy rude, wilki, drobne gryzonie W Azji – wilk, lis, szakal W Afryce – szakal, hiena W Ameryce Północnej – szop, lis, skunks W Ameryce Południowej i Środkowej – nietoperze ssące krew Genotypy wirusa wścieklizny Skuteczność profilaktyki poekspozycyjnej w zależności od genotypu wirusa wścieklizny Objawy wścieklizny u psa Silne wychudzenie Rana po ukąszeniu Przekrwione błony śluzowe, ślinotok Zmiana zachowania: nadmierna ufność wobec ludzi lub nadmierna lękliwość, następnie agresja Objawy wścieklizny u zwierząt Postać cicha – dominują porażenia Postać szałowa – stadium melancholii – stadium agresji – stadium porażeń Objawy wścieklizny u ludzi Leczenie wścieklizny Skuteczność leczenia wścieklizny według Protokołu Milwaukee Podsumowanie Decyzję o podjęciu profilaktyki czynnej lub czynno-biernej uzależnimy od: – Stopnia uszkodzenia skóry człowieka – Miejsca pokąsania (twarz, palec, narządy płciowe) – Gatunku zwierzęcia (pies, kot, zwierzę dzikie) – Możliwości poddania psa lub kota 15 dniowej obserwacji – Występowania wścieklizny wśród zwierząt na danym terenie – Regionu świata, w którym doszło do pokąsania
