Temat: Sztuka renesansu
advertisement
Makroekonomia 1. Scharakteryzuj makroekonomię i podstawowe problemy (cele) w poszczególnych obszarach (sferach) działalności makroekonomicznej. Makroekonomia – jest nauką, która zajmuje się badaniem sposobu działania gospodarki jako całości. Polityka makroekonomiczna ma za zadanie realizację celów, które są w czterech obszarach: 1) sfera produkcji (cele sfery produkcji - wzrost wydajności pracy i zwiększenie produkcji przez podnoszenie poziomu technologii) 2) strefa zatrudnienia (wyeliminowania bezrobocia, zwiększenie miejsc pracy i zapewnienie godziwego wynagrodzenia) 3) sfera cen (celem obszaru jest utrzymanie stałej siły nabywczej pieniądza czyli utrzymywanie cen. Inflacja - ceny rosną, deflacja – ceny spadają / zjawiska negatywne z punktu widzenia gospodarki. Spadek cen charakteryzuje gospodarki w fazie recesji. Mniejsze ceny spadek produkcji spadek zatrudnienia spadek popytu spadek cen i odwrotnie. Rozkręca się spirala – deflacja bardziej szkodliwa od inflacji. 4) sfera stosunków gospodarczych z zagranicą (cel – pomnażanie dochodu narodowego (koszty komperatywne), saldo handlu zagranicznego powinno być zrównoważone i dążyć do zera. Shz=Exp-lmp=0. Import zwiększa saldo ujemne, obecnie w Polsce 20 mi dol, najprostszym środkiem dewaluacja złotówki ale inwestorzy wycofali by kapitał spekulacyjny. 2. Narzędzia polityki makroekonomicznej. Narzędzia polityki makroekonomicznej: 1) polityka fiskalna (polega na kontrolowaniu przychodów i wydatków państwa związana z budżetem, realizowana przez ministerstwo finansów. Budżet składa się podatków i wydatków bezpośrednich i docelowych od osób prawnych i fizycznych; pośrednie: VAT, opłaty skarbowe dywidendy z zysku przedsiębiorstwa państwowego, przychody z prywatyzacji, emisja obligacji skarbowych (niwelują deficyt budżetowy), podatki – obniżenie powoduje podwyższenie koniunktury gospodarczej i odwrotnie) 2) polityka monetarna (celem polityki pieniężnej jest kontrolowanie ilości pieniądz w obiegu – odpowiedzialny bank centralny (organ państwowy); za dużo pieniędzy- inflacja, za mało pieniędzy- jeszcze gorzej. Bank centralny w celu obiegu pieniądza stosuje następujące instrumenty: a) stopa kredytu redyskontowego (występuje przy redyskoncie weksli /weksel- zobowiązanie zapłaty określonej kwoty w określonym terminie), wystawienie weksla jest zobowiązaniem bezwzględnym- spłata nie podlega dyskusji. Redyskonto weksla polega na odkupieniu weksla handlowego od banku komercyjnego przez bank centralny wg stopy redyskontowej ogłoszonej przez bank centralny –stopa redyskontowa ma wpływ na stopy dyskontowe innych banków i co przez to idzie na oprocentowanie kredytów, stopa oprocentowania kredytów jest niewiele wyższa od stopy redyskontowej) b) stopa rezerw obowiązkowych (banki komercyjne są zobowiązane do utrzymywania określonych rezerw w banku centralnym. Jest to zabezpieczenie banku przed niewypłacalnością. Dla banku komercyjnych jest to czysta strata, gdyż te pieniądze są nisko lub nieoprocentowane. Od wysokości stopy rezerw obowiązkowych zależy współczynnik kreacji pieniądza banku) c) polityka otwartego rynku (polega na kupowaniu lub sprzedawaniu papierów wartościowych –wpływa na to wielkość (ilość) pieniędzy na rynku, celem tego jest zapewnienie stałości cen. Wpływa to na koniunkturę.) d) polityka kursu walutowego (ma bezpośredni wpływ na opłacalność eksportu i importu). 3) polityka dochodowa (rząd ma wpływ na wysokość dochodów –pośrednio wpływa na wielkość dochodów w przedsiębiorstwach prywatnych. Zwiększając dochody państwo przyczynia się do zwiększenia koniunktury /dochody obywateli/. Zbytni wzrost dochodów może doprowadzić do zwiększenia cen i co za tym idzie inflacji) 4) polityka oddziaływania na współpracę gospodarczą (handel zagraniczny) (np. integracja z UE, należymy do EFTA, CEFTA Środkowo Europejska Strefa Wolnego Handlu- Polska, Czechy, Słowacja, Bułgaria, Rumunia, aspirują: Litwa Łotwa, Ukraina. Porozumienie to ogranicza cła w ramach CEFTY. Prawie zniesiono cła na produkty przemysłowe, ale są to cła na produkty rolne). Manipulacja kursem walutowym –aby wystąpiła równowaga HZ, cła i różnego rodzaju opłaty zagraniczne. WTO –ma za zadanie wyeliminowanie ceł. Zasady WTO są bardziej liberalne niż UE. 3. Co to jest dochód narodowy brutto. Podaj, jakie wartości wliczamy (ujęcie wydatkowe i dochodowe). Dochód narodowy brutto- mierzony jest przy wykorzystaniu cen dóbr i usług w roku w którym były wyprodukowane. DN wyraża zatem wartość nominalną tzn pieniężną całkowitej produkcji, całkowitych dochodów z zatrudnienia czynników wytwórczych i całkowitych wydatków. Realny DN odnosi się do rzeczywistych cen. Nominalny DN odnosi się do stałych cen (bieżących). DN =PNN w cenach czynników produkcji. Ujęcie produktowe: PNB= C+Ib+G C- nabywane dobra trwałe i dobra bieżącej konsumpcji i usług. Ib- inwestycje brutto. G –wydatki rządowe. Ujęcie kosztowe: PNB=V+Z+T+A V- suma płac i dochodów z pracy. Z- zyski, procenty, renty. T –podatki pośrednie (VAT). A- amortyzacja. 4. Niedoskonałość PNB jako miernika dobrobytu. PNB- jest miernikiem całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki produkcji w danym okresie. Dobrobyt- zajmuje się ustaleniem zasad funkcjonowania gospodarki, które zapewniają optymalne zaspokojenie potrzeb społeczeństwa i określają sposoby interwencji państwa, gdy gospodarka odchyla się od warunków – optimum. PNB- jest niedoskonałym miernikiem dobrobytu, gdyż nie uwzględnia wielu istotnych czynników decydujących o wzroście standardu życia społeczeństwa np. czas wolny, ochrona środowiska itd., tzn są to czynniki, których nie da się wyrazić wartością, nie uwzględnia także produkcji i usług nie rejestrowanych w celu uniknięcia podatku. Niedoskonałości PNB wynikają z tego, że PNB nie uwzględnia działalności nierynkowej, dóbr uciążliwych dla życia “plag” takich jak zanieczyszczenie środowiska, oraz działalności tworzącej wartości takiej jak praca w gospodarstwie domowym. Nie uwzględnia też produkcji i usług nie rejestrowanych w celu uniknięcia podatku, a wreszcie pomija wartość wolnego czasu. 5. Wymień znane ci mierniki rozwoju gospodarczego. PKB- produkt narodowy brutto, PNB- produkt narodowy brutto, PNN- produkt narodowy netto, DNCW- dochód narodowy wg czynników wytwórczych, ODL- osobisty dochód ludności, DDL- dyspozycyjny dochód ludności. 6. Jak obliczamy dochody osobiste i dochód rozporządzany. Dochód osobisty- część dochodu narodowego, która wypłacona jest do rąk poszczególnych jednostek w odróżnieniu od sum wypłacanych przedsiębiorstwom. Dochód osobisty jest to wartość PNN minus: zyski zatrzymane w przedsiębiorstwie, podatki pośrednie (VAT), składki na ubezpieczenie, odsetki netto do działu poza gosp domowymi plus: wypłaty transferowe (emerytury, odszkodowania, zasiłki). 7. Mierzenie dynamiki PNB. Co to jest deflator i jakie ma zastosowanie. PNB mierzymy w ujęciu nominalnym w cenach bieżących a w ujęciu realnym w cenach stałych. Deflator- jest to miara przeciętnego wzrostu cen wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład DN. Za pomocą deflatora możemy przejść od PNB nominalnego do PNB realnego. Mierzenie dynamiki PNB: analizy na użytek własny, porównania w skali międzynarodowej. 8. Scharakteryzuj podstawowe pojęcia makroekonomii: popyt globalny, podaż globalną, produkt potencjalny. Globalna podaż jest to wielkość produkcji, którą wytworzą i sprzedadzą podmioty gospodarcze przy danych: cenach, potencjale wytwórczym, kosztach. Globalny popyt stanowi sumę pieniędzy, którą przy danych cenach i dochodach wydadzą konsumenci. Im większe ceny tym mniejszy PNB, mniej towaru społeczeństwo zakupuje. Im wyższe ceny tym większy PNB, więcej towaru społeczeństwo zakupi. Produkt potencjalny –jest to maksymalny PNB do którego utrzymania zdolna jest gosp. bez wywoływania wzrostu stopy inflacji. Różnica między produktem potencjalnym a produktem realnym (to co mogliśmy wytworzyć a nie wytworzyliśmy) nazywamy luką. Popyt globalny –jest to suma którą przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra i usługi przy każdym poziomie dochodu. Produkcja potencjalna – wielkość produkcji, jaką wydała by gospodarka gdyby wszystkie czynniki produkcji były w pełni wykorzystane. Krzywa podaży globalnej –rozmiary produkcji oferowanej przez przedsiębiorstwo przy każdym poziomie ceny. 9. Scharakteryzuj cykle koniunkturalne. Cykl koniunkturalny przejawia się wahaniami produkcji i zatrudnienia wokół długookresowych trendów. Jest to niewspółmierny wzrost gospodarki. Fazy cyklu koniunkturalnego: kryzys, depresja, ożywienie gospodarcze, wysoka koniunktura. Cykl koniunkturalny zaczyna się od załamania wzrostu gosp i trwa po przez fazę depresji, ożywienia i wysokiej koniunktury. Rodzaje cykli: średniookresowe 7-8 lat, długookresowe 50 lat, branżowe do 2 lat. W kryzysie koniunktualnym załamanie produkcji jest całkowite i przejawia się większym lub mniejszym jej regresem. Kryzysy koniunktualne mają charakter cykliczny i nie wykluczają długofalowego wzrostu gosp. w tym cyklu rzeczywista wielkość produkcji waha się wokół trendu. W punkcie A występuje depresja, punkt B rozpoczyna fazę ożywienia, która trwa do punktu C, gdzie następuje boom. Po nim gosp przechodzi w stan recesji i stacza się na dno kryzysu E. Kry-zys koniunktualny jest atrybutem gosp rynkowej obliczonej na zysk, czyli gosp kapitalistycznej. Jego przyczyny należy więc wiązać z podstawowym motywem działalności produkcyjnej w gospodarce, czyli –zyskiem. Im więcej producenci wytwarzają i oszczędniej gospodarują, tym ich zyski są większe. 10. Scharakteryzuj teorię Keyensa. Według Kensa podstawową siłą napędową w gospodarce są inwestycje ponieważ są one ściśle powiązane z ogólną aktywnością gospodarczą za pośrednictwem zmian w globalnym popycie. W teorii kensa funkcja inwestycji jest zbudowana na porównaniu rynkowej stopy procentowej z przewidywalną krańcową efektywnością kapitału lub inwestycji. Krańcowa efektywność kapitału może być mierzona stosunkiem przewidywalnego przyrostu zysku do przyrostu wartości kapitału. Decyzja inwestycyjna będzie podjęta gdy przewidywalna krańcowa efektywność kapitału będzie wyższa od rynkowej stopy procentowej. PNB=C+I PNB=C+S I=S S>I 11. Od czego zależy wielkość oszczędności i inwestycji w gospodarce. Inwestycja- nie rozumiemy tu nabywania akcji lub obligacji przez nabywców indywidualnych, lecz nabywanie dóbr inwestycyjnych zakładów produkcyjnych. Inwestycje to zakupy dóbr kapitałowych zakładów produkcyjnych, wyposażenia, budynków mieszkalnych oraz zmiany zapasów, które nogą być użyte w produkcji innych dóbr i usług. Oszczędności, to ta część dochodów, która nie została wydana. Reprezentują one niezrealizowane wydatki na zakup realnych dóbr i usług. Wielkość inwestycji i oszczędności zależy od realnej stopy procentowej, a także od dochodów przedsiębiorstwa. Jeśli stopa procentowa rośnie, to rosną oszczędności a inwestycje maleją. Jeśli stopa procentowa maleje to oszczędności maleją, a rosną inwestycje. 12. Krańcowa skłonność do konsumpcji oraz krańcowa skłonność do oszczędności. Krańcowa skłonność do konsumpcji – jest to ułamek o jaki wzrasta konsumpcja przy wzroście dochodu o jednostkę. Krańcowa skłonność do oszczędności – to ta część dodatkowej jednostki dochodu, która zostaje zaoszczędzona. Mnożnik inwestycyjny wyraża krańcową krańcową skłonność do inwestowania, co jest równoznaczne z krańcową “niechęcią” do konsumowania. Symetrycznym odbiciem mnożnika inwestycyjnego jest mnożnik konsumpcyjny i równa się krańcowej “niechęci” do inwestowania. Ten mnożnik kształtujemy przy założeniu, że zmienną jest konsumpcja (C) , więc wyraża go równanie: dY / dC=1 / 1-1. Mnożnik konsumpcyjny wyraża wpływy przyrostu konsumpcji na dochód narodowy, a więc krańcową skłonność do konsumowania, co jest równoznaczne z krańcową niechęcią do inwestowania. 13. Mnożnik wydatków rządowych oraz mnożnik podatkowy. Mnożnik- stosunek ostatniej zmiany poziomu dochodu narodowego do początkowej zmiany całkowitych planowych wydatków, które do niej doprowadziły. m= ostateczna zmiana Y / początkowa zmiana TPE = ? Y / ?TPE. Mno?nik wydatków rządowych- równe co do wielkości i znaku zmiany wydatków rządowych , podatków wywołują zmianę zagregowanego popytu netto i DN o tę samą wielkość. Np. równe przyrosty wydatków rządowych i podatków spowodują wzrost zagregowanego popytu i dochodu narodowego oraz produkcji o te samą wielkość. Powodem tego jest to, że zwiększone wydatki rządu będą w całości przełożone na wzrost wydatków konsumpcyjnych w kolejnej fazie obiegu okrężnego, ale wzrost podatków nie obniży wielkości wydatków konsumpcyjnych w kolejnej fazie obiegu o swą pełną wysokość, ponieważ część wydatków zostanie pokryta z oszczędności. 14. Czym się różni teoria Keyensa od teorii neoklasycznej. W odróżnieniu od keynesistów klasycy uważają, po pierwsze, że nawet w krótkim okresie ceny mogą się szybko zmienić, co zapewnia trwanie równowagi na rynkach wszystkich dóbr. Skutkiem zwiększenia się popytu w gospodarce jest wzrost cen. Zmniejszenie się popytu powoduje ich spadek. Odwrotnie, wzrost cen powoduje zmniejszenie się zagregowanego popytu na rynku dóbr. Natomiast spadek cen sprawia, że popyt w gospodarce wzrasta. Po drugie, zdaniem klasyków, w gospodarce stanem normalnym jest stan pełnego, a nie jedynie częściowego wykorzystania zdolności produkcyjnych. Przed Keynesem klasycy często powoływali się na prawo Saya (podaż tworzy popyt na samą siebie). W gospodarce klasycznej – inaczej niż w keynsowskiej – nigdy nie brakuje popytu na wyprodukowane dobra. Założenia o sposobie działania gospodarki przyjmowane przez klasyków prowadzą do odmiennych niż keynesowskie wniosków dotyczących reakcji gospodarki na zmiany popytu. Kiedy w gospodarce zagregowany popyt AD, zwiększa się np. pod wpływem wydatków państwa, G, lub wzrostu eksportu, X, według klasyków skutkiem jest nie wzrost produkcji, lecz wzrost cen wytwarzanych dóbr. Odwrotny proces za-chodzi w przypadku zmniejszenia się popytu. Przyjmijmy, że początkowo punktem równowagi gospodarki jest punkt E1. Wiemy już, iż w gospodarce zachowującej się po keynsowsku zwiększenie się zareagowanego popytu z poziomu, któremu odpowiada linia AD, do poziomu AD' podnosi produkcję z Y1 do Y2. Natomiast wg klasyków taka sytuacja nie jest możliwa. Przecież nawet w krótkim okresie brakuje wolnych mocy produkcyjnych. Przy istniejących zasobach kapitału, pracy i ziemi gosp nie jest w stanie wytworzyć więcej, niż wynosi produkcja potencjalna Yp. A zatem po wzroście popytu z AD do AD' powstaje nadwyżka popytu nad podażą. Jest ona przyczyną presji na podwyżkę cen. Zgodnie z poglądami klasyków wzrosną one aż do wysokości zapewniającej równowagę na rynku dóbr. Zwróćmy uwagę na zachowanie linii zareagowanej podaży AS. W gosp. zachowującej się po keynesowsku jest ona pozioma. Przy stałych cenach produkcja wzrasta pod wpływem zwiększającego się popytu zagregowanego AD. Natomiast w gosp klasycznej linia AS przebiega pionowo, co oznacza osiągnięcie przez gospodarkę krótkookresowej bariery zdolności produkcyjnych, wyznaczonej wielkością produkcji potencjalnej. W krótkim okresie dalszy wzrost produkcji jest niemożliwy. Wymagałby on np. inwestycji zwiększających ilość kapitału w gosp. Wobec tego skutkiem wzrostu popytu AD, jest tutaj gwałtowny wzrost cen . 15. Wyjaśnij proces kreacji pieniądza bankowego. Banki komercyjne mogą tworzyć pieniądz bankowy ponad pozostawione mu sumy wkładów za pomocą kreacji dochodowych -kredytów. Depozyt pierwotny –depozyt nowych pieniędzy, nowe rezerwy które wpłynęły do systemu bankowego, to nowe pieniądze które weszły na konto rezerw bankowych. Tylko np. 20% nowo zdeponowanych pieniędzy musi pozostać na koncie rezerw w celu pokrycia nowego depozytu. Tak wiec 80% zdeponowanej kwoty jest teraz wolną rezerwą. Można te pieniądze komuś pożyczyć. Po przez ten proces pożyczania wolnych rezerw tworzy się pieniądz. Gdy rozpoczyna się ten proces – gdy nowy depozyt pierwotny zaistnieje w systemie bankowym – zaczyna się tworzenie pieniądza, który wędruje z banku do banku. Jednak że rozwój podaży pieniądza jest ograniczony poprzez wielkość wymaganych rezerw. Im mniejsze są wymagania co do rezerwy, tym więcej bank może pożyczać. Im więcej utworzonych pieniędzy tym bardziej może się rozwijać podaż pieniądza. Głównym celem istnienia rezerw jest ograniczanie wielkości rozwoju podaży pieniądza. Podaż pieniądza w kraju rozwija się automatycznie, ponieważ banki udzielają pożyczek, a te z kolei są spłacane. By udzielać pożyczek, banki muszą posiadać nadwyżki rezerw. Skoro banki pożyczają nadwyżki rezerw, tworzą nowe depozyty, które są pieniędzmi. Skoro nowe depozyty pierwotne wpływają do systemu bankowego, tworzy się nadwyżki rezerw i pozwala na pomnażający się rozwój narodowej podaży pieniądza. By podaż pieniądza rozwijała się ludzie i firmy muszą chcieć brać pożyczki z nadwyżek rezerw. 16. Geneza i funkcje banku centralnego. Banki centralne istnieją w większości współczesnych krajów. Podstawowym obszarem działalności banków centralnych jest cena, dostępność pieniądza oraz kredytu. Banki centralne tworzono często jako instytucje podporządkowane rządom, służące obsłudze budżetu, finansujące wojny, udzielające kredytów dla firm handlowych i produkcyjnych, ale też odpowiedzialne za emisję banknotów i monet. Z drugiej strony w wielu przypadkach przyczyną ich powstania była właśnie nadmierna emisja pieniądza przez poprzednika. Ale dopiero w ostatnich dziesięcioleciach widać wyraźnie ewolucję banków centralnych w kierunku umożliwiającym skoncentrowanie się na kontroli podaży pieniądza, nadzorze zad sektorem finansowym. Bank centra-lny to bank państwowy, który spełnia jednocześnie trzy funkcje: banku emisyjnego, banku banków i banku gospodarki narodowej. Z jednej strony jest regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego, a z drugiej strony bankiem państwa w zakresie udzielonych kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu. Obowiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność waluty narodowej, także oddziaływanie na gospodarkę narodową aby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego oraz spadek bezrobocia. Bank centralny jest bankiem rezerwowym dla banków operacyjnych. Tworzy on dwa rodzaje pieniądza: a) banknot, jako centralny pieniądz gotówkowy b) pieniądz żyrowy –centralny pieniądz rezerwowy. Bank centralny spełnia następujące funkcje: a)reguluje cyrkulacje emitowanego pieniądza (gotówkowego, żyrowego) b) reguluje wielkość tworzonego przez banki operacyjne pieniądza bankowego c) reguluje płynność całego systemu bankowego d) kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężne. Istotną funkcją banku jest też obsługa, organizacja i realizacja płatności, realizacja polityki państwa w odniesieniu do kursu walut, utrzymywanie rezerw międzynarodowych środków pieniężnych. 17. Pieniądz, jego geneza, funkcje, podaż i popyt na pieniądz transakcyjny. Pieniądz – jest to środek umożliwiający wymianę dóbr i usług, a jego funkcje może pełnić cokolwiek, co jest akceptowane przez strony wymiany. Jest ważnym wyznacznikiem produkcji, bezrobocia i inflacji. Geneza: a ) wymiana barterowa (bezpośrednia wymiana dóbr na inne dobra) b) pojawienie się pieniądza towarowego (różnorodne towary w pewnym okresie historii służyły jako środek wymiany np. diamenty, srebro, żelazo, miedź, tytoń, bydło itd.) c) pojawienie się pieniądza papierowego (symboliczny pieniądz, któremu prawo nadaje wartość i czyni go powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym; pieniądz gotówkowy (banknoty i monety) i pieniądz bezgotówkowy (pieniądz żyrowy lub wkładowy)) d)era pieniądza bankowego- czeków wystawianych na depozyty w bankach lub innych instytucjach finansowych, np. przelewy wynagrodzenia pracownika na jego konto osobiste, opłacanie rachunków za pomocą czeków itp. Funkcje pieniądza: a) miernik wartości innych towarów – pieniądz wykorzystywany jest do ustalenia wartości wymiennej wszystkich innych towarów b) środka cyrkulacji ułatwiającego wymianę towarów przez rozdzielenie w czasie i przestrzeni aktu kupna od aktu sprzedaży c) środka tezauryzacji, czyli gromadzenia skarbu (przechowywanie pieniędzy w sejfowych skrytkach d) środka płatniczego, umożliwiającego spłatę zobowiązań dłużnych, które człowiek przyjmuje na siebie z różnych tytułów, np. z tytułu zwłoki, przekroczenia przepisów w ruch drogowym, umowy itd. e) pieniądza światowego, tzn ekwiwalentu na rynku światowym. Podaż i popyt na pieniądz transakcyjny: a) najpowszechniej używaną definicją podaży pieniądza jest definicja pieniądza transakcyjnego (jest on najważniejszym i najdokładniej obserwowanym miernikiem pieniądza. Tworzą go składniki faktyczne używane w transakcjach, do zakupu i sprzedaży rzeczy. Obejmuje on monety i gotówkę poza kasami banków wraz z rachunkami, na które można wystawiać czeki. Centralne znaczenie pieniądza transakcyjnego wynika także stąd, że jest to najważniejszy wskaźnik polityki monetarnej) b) popyt na pieniądz powstaje w związku z potrzebą zawierania transakcji bieżących oraz chęcią trzymania pieniądza na przyszłość. Najważniejszy –popyt transakcyjny, powstaje, ponieważ ludzie potrzebują gotówki lub depozytów na rachunkach bieżących, by płacić rachunki lub kupować dobra. Takie potrzeby transakcyjne zaspo-kaja pieniądz transakcyjny, którego ilość jest związana z wartością transakcji lub nominalnego PNB. Teoria ekonomiczna zakłada, że popyt na pieniądz jest wrażliwy na poziom stopy procentowej (wysoka stopa procentowa prowadzi do niższego popytu na pieniądz transakcyjny). 18. Scharakteryzuj teorię monotenistyczną. Założenia, poglądy ekonomiczne, konsekwencje polityczne. Założenia: współczesny monetaryzm rozwiną się dziś w jedną z głównych szkół ekonomicznych. Opiera się on na trzech głównych założeniach: a) wzrost podaży pieniądza jest podstawowym stałym czynnikiem kształtującym tempo wzrostu nominalnego PNB b) ceny i płace są względnie giętkie c) gospodarka prywatna jest stabilna (powyższe założenia sugerują, że przyczyną zachowań makroekonomicznych jest przede wszystkim nie konsekwentny wzrost podaży pieniądza). Poglądy ekonomiczne: współczesny monetaryzm utożsamiany jest z leseferyzmem (pozostawienie komuś zupełnej swobody działania, nie wtrącanie się, nie przeszkadzanie) oraz polityczną filozofią przeciwstawiającą się zbyt dużemu rządowi. Ze względu na skłonność do unikania aktywnego rządu oraz wiarę we właściwą sektorowi prywatnemu stabilność, monetaryści proponują często stałą stopę wzrostu pieniądza wynoszącą 3-4% rocznie. Niektórzy monetaryści wierzą, że doprowadzi to szybko i bezboleśnie do stabilnych cen, a w długim okresie zapewni stabilny wzrost i stałe ceny. Konsekwencje: w latach 19791982 przeprowadzono eksperyment monetarystyczny na pełną skalę. Rezultaty tego eksperymentu były mieszane. Z technicznego punktu widzenia okazało się, że kształtowanie wielkości pieniądza jest trudne. Co więcej, stopa procentowa była nadzwyczaj niestabilna i skakała w górę i w dół o kilka punktów procentowych w ciągu roku. Program doprowadził do recesji. W wyniku dużych stóp procentowych nastąpił wzrost bezrobocia z równoczesnym spadkiem inwestycji i innych wrażliwych na stopę procentową elementów łącznego popytu. Pozytywną stroną monetarystycznego eksperymentu był sukces w opanowaniu wzrostu inflacji (nastąpił jej spadek). Eksperyment ten dowodzi, że monetaryści mają rację, wskazując na monetaryzm jako skuteczną broń makroekonomiczną. Mylą się jednak myśląc, że monetarystyczne lekarstwo na inflację działa szybko na bezrobocie czy też, że tylko pieniądz ma znaczenie. Po doświadczeniach w/w eksperymentu wielu ekonomistów podchodzi bardziej sceptycznie do możliwości praktycznego wykorzystania zasad monetaryzmu. Dziś wielu ekonomistów proponuje raczej, aby rząd formułował cele w zakresie wzrostu PNB. 19. Równanie Fishera i jego interpretacja. Efekt Fishera- zasada ekonomiczna, która mówi, że nominalna (rynkowa) stopa procentowa jest równa realnej stopie procentowej (opartej o rzeczywistą produktywność kapitału) powiększony o stopę przewidywanej inflacji. Np. wzrost popytu na fundusze pożyczkowe pojawia się w chwili, gdy ich podaż jest niewielka, ponieważ pożyczkodawcy nie są skłonni do udzielania pożyczek przy panujących niskich sto-pach procentowych. Szybszy wzrost podaży pieniądza i wyższa stopa inflacji łącznie powinny wypychać stopy procentowe na poziom o wiele niższy od tego, który miał miejsce zanim nastąpił przyśpieszony wzrost. Wzrost nominalny wielkości stóp procentowych w okresie inflacji nazywa się efektem Fischera. Zgodnie zatem z efektem Fischera, nominalna stopa procentowa obejmuje realną procentową, która odzwierciedla realną stopę zwrotu od kapitału i oczekiwaną stopę inflacji (ani pożyczkodawcy, ani pożyczkobiorcy nie mogą znać dokładnie poziomu inflacji w następnym roku). Nominalna stopa procentowa = realna stopa procentowa + oczekiwana stopa inflacji. M.*V=P.*Y lub M.=P.*Y/V – ilościowa teoria pieniądza. Teoria ta twierdzi, że w długim okresie ilość pieniądza M. Prowadzi do wzrostu przeciętnego poziomu cen P. zmiany realnego dochodu narodowego Y nie dokonują się pod wpływem wzrostu podaży pieniądza lecz są rezultatem działań innych czynników wpływających na wzrost DN. Postać modyfikowana; Md= k* P.*Y k- współczynnik części dochodów utrzymywanych w formie pieniężnej. Md – popyt na pieniądz ze strony podmiotów gospodarczych. 20. Podstawowe narzędzia polityki monetarnej. Polityka monetarna przesądza w dużej mierze o alokacji kapitałów i efektywności ich wykorzystania. Celem polityki monetarnej jest zapewnienie niezbędnej podaży pieniądza dla sfinansowania realnych procesów gospodarczych oraz przeciwdziałanie procesom inflacyjnym. Cele te realizują banki za pomocą emisji pieniądza, ustalania stopy oprocentowania kredytów oraz określania kursów walutowych. Polityka monetarna ma zapewnić wzrost gospodarczy, ograniczać bezrobocie i poprawiać warunki życia obywateli. Obecnie w krajach Środkowej i Wschodniej Europy dotychczasowa polityka monetarna jest pasywna i zgodnie z obowiązującą doktryną monetarystyczną banki w zasadzie nie podejmują na szerszą skalę działań zmierzających do ożywienia gospodarki i zmniejszenia bezrobocia. W efekcie stale zwiększa się liczba przedsiębiorstw, które utraciły zdolność kredytową, powiększa się zadłużenie przedsiębiorstw wobec banków, wzrastają zatory płatnicze, ograniczające płynność finansową przedsiębiorstw, a nade wszystko zmniejszają się nakłady inwestycyjne, co zwiększa de-kapitalizację majątku przedsiębiorstw. Prorozwojowa polityka monetarna wymaga zwiększenia podaży pieniądza dla gospodarki co najmniej do poziomu wzrostu produktu krajowego brutto. Nie muszą po-wodować inflacji też dodatkowe kredyty na inwestycje modernizacyjne. Można przecież w ciągu 2-3 m-cy wprowadzić w przedsiębiorstwie nowoczesną technologię, nowe maszyny i urządzenia i w efekcie poprawić jakość produkcji, znacznie zwiększyć jej ilość i eksport. Poniesione na ten cel kredyty bankowe mogą się z nadwyżką zwrócić w ciągu kilku miesięcy, co nie będzie powodowało wzrostu inflacji, ale przeciwnie, będzie ją ograniczało. 21. Inflacja, przyczyny, skutki i metody zapobiegania. Inflacja- stały wzrost przeciętnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi nabywane przez ludność. Rodzaje inflacji: a) inflacja ciągniona przez popyt – w okresach wojen, kiedy olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych powodują szybki wzrost cen b) inflacja kosztowa- odpowiedzialność za wzrost cen ponoszą bądź związki zawodowe które wymuszają wzrost płac nominalnych, wzrost kosztów wytwarzania, bądź mono-pole, które zwiększają swe zyski przez podnoszenie cen wytworzonych towarów c) inflacja umiarkowana – niegroźna do 10% d) inflacja globalna- trzy cyfrowa do 200% (nie opłaca się oszczędzać) e) hiperinflacja- zwiększa się w miliardowy sposób. Przyczyny inflacji: a) rosnąca produkcja- w miarę zbliżania się do granicy produkcyjności napotyka się na różne bariery, w miarę ożywienia wzrostu produkcji przedsiębiorcy zatrudniają pracowników mniej kwalifikowanych, stosują wyższe stawki za dodatkową pracę, co prowadzi do zwiększenia kosztów wytwarzania a w rezultacie do wzrostu cen b) przyczyny zewnętrzne- w stosunku do warunków gospodarki krajowej lub mogą być rezultatem wzrostu cen surowców na rynku światowym c) przy-czyny polityczne wysoki stopień niestabilności politycznej będzie generował większe deficyty budżetowe ze względu na krótkie horyzonty czasowe przyjmowane przez polityków d) bilans płatniczy kraju i jej wpływ na dewaluacje. To powoduje podrożenie wszystkich towarów importowanych i tym samym wzrost inflacji. Skutki inflacji: zamieszanie w kalkulacji kosztów produkcji, zniechęca do podejmowania ryzykownych decyzji, wzrost stopy oprocentowania wkładów terminowych, wzrost oprocentowania kredytów na działalność inwestycyjną, osłabia zwiększenie się eksportu, zamieszanie na rynku papierów wartościowych, obniżenie realnych dochodów ludności. Sposoby hamowania inflacji: hipoteka monetarystyczna –walka z inflacją sprowadza się do umiejętności regulacji podaży pieniądza w wyrażeniu realnym. Realna podaż pieniądza M:P=Y:V przeciętny poziom cen w kraju. Według teorii neoklasycznej inflację można hamować przez hamowanie wzrost płac pieniężnych, ograniczenia nominalnego deficytu budżetowego odpowiednią regulacją dopływu pieniądza do obiegu za pośrednictwem banku centralnego. .
