Zaburzenia jedzenia
advertisement
Zaburzenia jedzenia: specyfika funkcjonowania interwencje poznawczo-behawioralne Bulimia • Częstsza niż anoreksja • Zwykle zaczyna się w adolescencji • Cykle obżarstwa i opróżniania się/wymiotów Wzór rozwoju: • Często rozpoczyna się gdy młoda osoba próbuje przestrzegać restrykcyjnych diet, nie udaje jej się to i reaguje objadaniem się (Binge eating – jedzenie przez co najmniej 2 godziny ilości jedzenia większej niż przeciętne porcje) • W odpowiedzi na objadanie się - pacjent próbuje kompensować swoje zachowanie poprzez wymioty, środki przeczyszczające, lewatywy lub leki obniżające łaknienie • Pacjent ponownie wraca do ostrej diety, silnych ćwiczeń (jedno lub oba); Niektórzy pacjenci mają bulimię bez wypróżnień – okresy objadania się kompensują bardzo restrykcyjną dietą i ćwiczeniami • Średnio – do 14 epizodów objadania-wypróżniania w tygodniu • Większość ludzi ma normalną wagę lub nadwagę Simon, Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Jak się zorientować że klient może mieć problemy z bulimią Jak się zorientować: symptomy specyficzne dla bulimii • • • • • • • • Środki przeczyszczające Częste przebywanie w łazience po posiłkach Nabywanie dużej ilości posiłków (i szybkie ich znikanie) Kompulsywne ćwiczenie Popękane naczynia krwionośne w oczach (z powodu wymiotów) Opuchnięte gruczoły ślinowe Suchość w ustach Erozja emalii zębowej i choroby jamy ustnej z powodu wysokiej kwasowości wymiocin • Wysypki • Małe urazu wokół górnych stawów palców (z powodu wsadzenia palców w celu wywołania wymiotów) Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Anoreksja • Utrata wagi ciała (15-60%) wynikająca z jadłowstrętu • Intensywny lęk przed zwiększeniem wagi • Zaburzony obraz własnej wagi lub kształtu ciała; • zaprzeczanie negatywnym konsekwencjom zdrowotnym bardzo niskiej wagi ciała • Brak miesiączkowania przez przynajmniej 3 mce (kontrowersyjny symptom) • Typ anorektyczno-bulimiczny – stosowanie opróżnień w celu obniżenia wagi; uznawany za bardziej wyniszczający Simon, Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 • Jak się zorientować że dana osoba ma anoreksję? • Co wynika z obserwacji? Jak się zorientować: symptomy specyficzne dla anoreksji • • • • • • • Utrata wagi Ograniczenie jedzenia Kompulsywne ćwiczenie prowadzące do urazów Problemy z menstruacją Odmowa jedzenia w obecności innych Krojenie jedzenia na bardzo małe kawałki Nadmierna wrażliwość na zimno i ubieranie wielu warstw • Zażółcenie skóry (może być także przy dużym spożywaniu witaminy A) • Sucha skóra i nadmiernie owłosiona • Włosy na głowie przerzedzone Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Binge eating disorder BED (zab. dotyczące objadania się) • Kompulsywne objadanie się bez stosowania środków na opróżnienie żołądka/jelit • Zazwyczaj prowadzi do otyłości • Co najmniej 2 razy na tydzień przez 6 mcy • Jedzenie 5 000-15 000 kilokalorii na jednym posiedzeniu • Jedzenie 3 posiłków dziennie i licznych przekąsek • Stałe objadanie się o różnych porach dnia, bez głodzenia się Simon, Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 • • • • EDNOS – eating disorder not otherwise specified – zaburzenie jedzenia nie określone gdzie indziej Epizody jedzenia i opróżniania się (rzadziej niż 2 x w tygodniu) Powtarzające się żucie pokarmu i wypluwanie go bez połykania Normalna waga i anorektyczne zachowania Pacjenci są zazwyczaj starsi Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Przechodzenie z jednego zaburzenia jedzenia w drugie Grube strzałki reprezentują najczęstszy kierunek, czyli bulimiczki rzadko stają się anorektyczkami • W jakim wieku rozpoczynają się zaburzenia jedzenia? • Jaka płeć?? Wiek • Bulimia - początek – środkowa-późna adolescencja • Częstotliwość – różne: adolescenci – 2% dziewcząt i około 0.3 % chłopców • są badania wskazujące na aż 10% K podczas studiów rozwija bulimię; • Anoreksja: szczyt – 13-14 lat oraz 17-18 lat (wczesna, środkowa lub późna adolecencja) • Częstotliwość: 0.5% do 3% wśród nastolatków Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 • 90% przypadków – K • Ale…od 2000 roku – wzrasta liczba wśród mężczyzn z zab. jedzenia • Jeśli zaczyna się w dorosłości- częściej mężczyźni (np w wojsku, jednostkach biorących udział w walce: 2.5% anoreksji, 6.8% bulimii, 40% BED Płeć Simon, Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 • K i M z zaburzeniami jedzenia: W której grupie jest to powazniejszym problemem? Mężczyźni i kobiety z zaburzeniami jedzenia vs osoby bez zaburzeń jedzenia • Obie grupy podobne w zakresie poznawczym i symptomatologii • ale .... • Mężczyźni częściej mieli dodatkową współwystępującą psychopatologię oraz więcej problemów społecznych • Woodside, 2001 • Czynniki społeczno ekonomiczne oraz kultura a zaburzenia jedzenia? Czynniki społeczno-ekonomiczne • W grupach o różnym statusie ekonomicznym - we wszystkich grupach tyle samo zab. jedzenia Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Czynniki ekonomiczne • Anoreksja i bulimia są najczęstsze w krajach gdzie nie ma problemów ekonomicznych z dostępnością jedzenia i jednocześnie preferowana jest szczupłość wśród kobiet jako oznaka atrakcyjności • Osoby innych ras niż biała z zab. Jedzenia– mają mniejszą dyssatysfakcję z własnego ciała i jego kształtu (będąc tej samej wagi) • Walsh, 1998 (w Science) Kultura • Badania z kilkunastu kultur nieeuropejskich: Anoreksja jest obecna w kulturach nieindustrialnych, ale nie towarzyszy jej lęk przed byciem grubym (jest bardziej podobna do depresji) Keel i Klump, 2003 • Ogólnie, zaburzenia jedzenia występują najczęściej w Europie, USA, Kanadzie, Japonii i Australii (Nasser, 1997) Niezależność finansowa kobiet • W okresach kulturowych/kulturach gdzie kobiety są silnie zależne finansowo – kształty obfite są popularniejsze a anoreksja rzadsza (kulturowo/ekonomiczna konieczność dowiedzenia iż jest się zdolnym do reprodukcji) • W okresach gdy kobiety mają większą niezależność finansową – standardy kobiecej atrakcyjności są dużo szczuplejsze Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Czynniki społeczne w zaburzeniach jedzenia Czynniki społeczne w zaburzeniach jedzenia • Rozkładówki Playboya lata 1985 – 1995: wszystkie modelki z wyjątkiem jednej miały BMI poniżej 20; 50% ma poniżej 18 (Owen i in., 2000) • Oglądanie materiałów z modelkami prezentowanymi w mediach powoduje spadek satysfakcji z własnego ciała (Groesz i in., 2002) • Dieta by stracić na wadze – 1950 rok – 7% M i 14% K; 1999 – 29% M i 44% K (Serdula i in., 1999) Marilyn Monroe vs. Calista Flockhart • Psychopatologia i osobowość współwystępujące z anoreksją i bulimią? Osobowość a zaburzenia jedzenia • Perfekcjonizm – tendencja do wybierania i dążenia do realizacji nierealistycznie wysoko ustawionych celów, niezależnie od pojawiania się negatywnych konsekwencji (np. silny głód) (Shafran i in., 2002). • Wielowymiarowa koncepcja perfekcjonizmu: bierze pod uwagę adaptacyjne i dezadaptacyjne aspekty perfekcjonizmu. Osoby z zaburzeniami jedzenia mają wysoki perfekcjonizm neurotyczny (np, skupianie się na błędach, obawa o jakość wykonania) i podobny poziom normalnego perfekcjonizmu (np. ustalanie wysokich standardów) co osoby zdrowe (Ashby i in., 1998). • Badania podłużne: perfekcjonizm wyprzedza występowanie symptomów anoreksji i zwiększa ryzyko jej wystąpienia (Tyrka i in 2002; Halmi et al., 2000), • Także zwiększa ryzyko wystąpienia bulimii (Lilenfeld et al., 2000; Pratt et al., 2001) i BED (Pratt et al., 2001) Współwystępująca psychopatologia i charakterystyka osobowościowa • Anoreksja • Skrajny perfekcjonizm - perfekcjonizm jest widziany jako jedyny sposób ma uzyskanie uznania i miłości od innych; nie jedzenie jest rewanżem za brak miłości - “Widzisz, powoli znikam i będzie ci bardzo smutno, kiedy już zniknę zupełnie” Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Osobowość a zaburzenia jedzenia • Impulsywność – brak przemyślenia lub nieudane przeanalizowanie konsekwencji wynikających z działania (np. decyzja by się objadać i wymiotować bez zastanowienia się jakie będą tego negatywne konsekwencje (Fahy & Eisler, 1993). • Pacjenci z anoreksją są mniej impulsywni niż ludzie bez zaburzeń (Claes et al., 2002; Fahy & Eisler, 1993). • Pacjenci z bulimią są bardziej impulsywni niż osoby bez zaburzeń (Claes et al., 2002; Diaz-Marsa et al., 2000) • Impulsywność może dotyczyć głównie zachowań związanych z jedzeniem i niestabilności emocjonalnej w bulimii. Wskaźniki braku zahamowania w różnych zachowaniach i niestabilność emocjonalna zmniejsza się po epizodzie objadania się i opróżniania (AmesFrankel et al., 1992) Nadużywanie substancji psychoaktywnych • Kobiety z anoreksją lub bulimią badane co 612 miesięcy przez 8.6 lat • 27% zgłosiło historię nadużywania substancji psychoaktywnych w ciągu życia. 10% rozwinęło nadużywanie po wystąpieniu zaburzeń jedzenia. • nadużywanie substancji psychoaktywnych nie miało wpływu na występowanie symptomów zaburzeń jedzenia • Częściej nadużywanie substancji psychoaktywnych jeśli: dodatkowo wystąpił wielki epizod depresyjny, wymioty i bardzo silne skoncentrowanie na wyglądzie ciała. Franko i in., 2005 Nadużywanie substancji psychoaktynych • Bulimia częściej współwystępuje z nadużywaniem substancji psychoaktywnych (w porównaniu z anoreksją) • Używanie leków – tylko w celu kontroli wagi: anorektycy zasadniczo nie nadużywają innych substancji psychoaktywnych (np. alkoholu) ; (Bulik, 1992). Anoreksja a depresja • Depresja – najczęściej w anoreksji • Deprywacja kaloryczna wpływa na rozwój symptomów depresji u kobiet z zaburzeniami jedzenia (Bulik, 1992). Wizerunek własnego ciała • Meta-analiza 35 badań dotyczących zadowolenia z ciała i zaburzeń jedzenia • Osoby z zaburzeniami jedzenia mają niższy idealny rozmiar ciała, wyższe niezadowolenie z własnego wyglądu • Wildes i in., 2001 Zaburzenie w spostrzeganiu własnego ciała – idealny kształt i atrakcyjność Fig. 12.6 kobiety z zaburzeniami jedzenia wybierają jako idealną figurę dużo szczuplejszą niż tą, którą uważają za swój bieżący wygląd większość kobiet w normie wybierze : teraz ważę (3.4)atrakcyjne (3.2) idealna waga 2.8; bulimiczki: teraz ważę(3.9) waga idealna (2.4) (Zellner, Harner, & Adler, 1989). Odchylenie w ocenie atrakcyjności własnego wyglądu • Osoby z zaburzeniami jedzenia czują się nieatrakcyjne - uważa się że wynika to z zaburzonego obrazu własnego ciała • Osoby z zaburzeniami jedzenia znajdujące się w normie wagowej ( o takiej samej wadze jak osoby bez zaburzeń) oceniały siebie jako mniej atrakcyjne • Osoby bez zaburzeń miały pozytywne odchylenie w ocenie własnego ciałą: oceniały je jako bardziej atrakcyjne niż to jak oceniali je postronni obserwatorzy • Osoby z zaburzeniami jedzenia mają brak pozytywnego odchylenia w ocenie własnego ciała • Jansen i in., 2006 • Czynniki ryzyka zawodowe? • Tancerki i kobiety profesjonalnie uprawiające sport – 15-60% ma symptomy zaburzń jedzenia • Wojsko zawodowe – więcej zaburzeń jedzenia (8%) niż w populacji cywilnej (13%) Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Gimnastyczki • po zakończeniu kariery mają więcej zaburzeń jedzenia niż w trakcie jej trwania • Trenerzy uważają że inni stosują niewłaściwe sposoby kontroli wagi ciała ale własne uważają za odpowiednie i stosowne • Gimnastyczki które otrzymują więcej instrukcji dotyczących utraty wagi i komentarzy dotyczących ich ciał rozwijają więcej zaburzeń jedzenia niż te, które otrzymują mniej takich komentarzy • Kerr i in., 2006 triada atletyczna • triada atletyczna u kobiet: (1) zaburzenie jedzenia; (2) brak miesiączkowania (3) osteoporoza • Wiadomo, że kobiety uprawiające sport i stosujące dietę z wyższą ilością tłuszczu (37% kalorii) są w stanie dłużej trenować niż te które stosują niskotłuszczową dietę (25% kalorii) oraz mają wyższy poziom estrogenów Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Subkultura ryzyka • Sport -> uznawany za subkulturę stwarzającą presję związaną z zaburzeniami dotyczącymi odżywiania się (Thompson i Sherman, 1999). czynniki zwiększające ryzyko • (1) specyficzne dla danej dyscypliny sportu (albo wyznaczane przez trenera) „optimum” wagi ciała, • (2) kryteria oceniania wykonania w danym sporcie, które biorą pod uwagę wygląd, • (3) porównywanie wagi przez członków zespołu i omawianie strategii zmiany wagi z naciskiem na osiągnięcie „optimum”, • (4) stereotypy powszechnie przyjmowane przez zawodników, dotyczące tego, jak powinien wyglądać idealny sportowiec w danej dyscyplinie, • (5) powiązanie wykonania w sporcie z wagą ciała • 6) nacisk ze strony rówieśników na osiągnięcie określonej wagi (Swoap i Murphy, 1995; Thompson i Sherman, 1999). Dyscypliny ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń jedzenia • tzw. dyscypliny estetyczne, czyli taniec sportowy, łyżwiarstwo figurowe, gimnastykę artystyczną i sportową oraz dyscypliny, gdzie niska masa ciała jest ważna (np. nurkowanie; Sundgot-Borgen, 1994). • Drugą grupą ryzyka stanowią sportowcy zaangażowani w dyscypliny, w których ważna jest wysoka waga ciała (zapasy, podnoszenie ciężarów, futbol amerykański) lub ważny jest duży rozwój różnych grup mięśniowych (kulturystyka) (por. Sundgot-Boden, 1994). W tej grupie zwiększone ryzyko dotyczy przede wszystkim występowania symptomów napadowego objadania się, charakterystycznego dla BED (Wroble i Moxley, 1998) ale także syndromu dysmorfii mięśniowej (por. Petrie i Greenleaf, 2007). Przemoc jako czynnik ryzyka? • Przemoc fizyczna i seksualna: niejednoznaczne wyniki dla anoreksji; silniejsze i bardzij jednoznaczne związki dla bulimii!!! • Prawodopodobnie młodszy wiek i użycie przemocy fizycznej jest czynnikiem ryzyka (Everill i Waller, 1995) Czynnik ryzyka – rodziny??? Rodziny: Badania • Niski poziom wsparcia i brak umiejętności komunikacyjnych (Van den Broucke i in., 1995) • Czynniki ryzyka dotyczące stylu życia rodziny? Przyczyny rozwoju zaburzeń jedzenia • Wegetarianizm (udziwniony)– istotnie więcej zaburzeń jedzenia wśród wegetarian • rodzice powinni zwrócić uwagę jeśli: (1) dziecko przechodzi na wegetarianizm by unikać tłuszczu, (2) przejście na dietę wegetariańską współwystępuje z bardzo dużą utratą wagi; (3)wiąże się z unikaniem roślinnych produktów wysokokalorycznych, np. orzechów, tofu, oleju Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 • Rodzice zmuszający do stosowania diet (dziewczynki 9letnie – 40% tych które później rozwinęły zab. jedzenia miało rodziców narzucających im ograniczenia w jedzeniu) • Brak regularnych posiłków z rodziną: 3-4 posiłki w tygodniu z rodziną zmniejszają ryzyko zaburzeń jedzenia o połowę • Rodzinna historia otyłości , zaburzeń jedzenia i używania substancji psychoaktywnych • Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 Zachowania rodziców dot. diety • Rodzice używający restrykcyjnych diet – czynnik ryzyka rozwoju zaburzeń jedzenia u dzieci (Edmunds & Hill, 1999; Fisher & Birch, 1999) • Martwienie się wagą i jedzeniem przez rodziców – nadmierne koncentrowanie się na nadwadze i jedzeniu przez pacjentów może być wyuczone przez modelowanie (Baker, Whisman, & Brownell, 2000). Regulacja wewnętrzna i emocje • Nadmierna kontrola rodzicielska dotycząca jedzenia może wpływać na słabe rozwijanie się u dzieci umiejętności wewnętrznej regulacji dotyczącej jedzenia i stosowania diet (Birch, Fisher, & Davison, 2003; Fisher & Birch, 1999;Carper i in., 2000; Edmunds & Hill, 1999) • Matki które zabraniają córkom (środkowe dzieciństwo) specyficznych przekąsek -> córki doświadczają negatywnych emocji (wina i wstyd) jeśli coś zjedzą -> jednocześnie, brak umiejętności jak kontrolować ich spożywanie (Fisher & Birch, 2000). Presja rodziców dotycząca redukcji wagi ciała • Dzieci zaczynają stosować diety/ograniczać pokarmy jeśli spostrzegają presję ze strony rodziców lub sugestie z ich strony dotyczące stosowania diety/zrzucenia wagi (Baker et al., 2000; Benedikt et al., 1998; Wertheim et al., 1999). • Baker et al. (2000) ważniejsze jest to co dzieci myślą o tym co uważają ich rodzice (że chcą by ważyły mniej), niż to co rodzice rzeczywiście robią • Pamięć? Pamięć w zaburzeniach jedzenia • Pacjenci z anoreksją silnie pamiętają bodźce dotyczące jedzenia/anoreksji, ale gorzej inne słowa (niż grupa kontrolna) (Hermans, Pieters, & Eelen, 1998). • Pacjenci z bulimią lepiej przypominają sobie lepiej słowa dotyczące wagi (pozytywne i negatywne) niż słowa silnie naładowane emocjonalnie. Podobnie do pacjentów depresyjnych lepiej przypominają sobie bodżce dotyczące jedzenia (Hunt & Cooper, 2001). • Duże eksperymenty naturalne poszukujące poznawczych czynników etiologicznych w zaburzeniach jedzenia • 2,992 kobiet stosujących dietę: 4 razy badania przez 2 lata. • 104 rozwinęły zaburzenia jedzenia. • Różnice między obiema grupami Poznawcze: 1) obawa przed utratą kontroli nad jedzeniem, 2) pragnienie posiadania pustego żołądka, 3) stałe koncentrowanie się na jedzeniu, wadze i wyglądzie ciała Fairburn i in., 2005 Test SCOFF: zab jedzenia • Czy sam wywołujesz u siebie nudności ponieważ czujesz niekomfortową pełność • Czy martwisz się że straciłeś kontrolę nad tym ile jesz • Czy ostatnio straciłeś co najmniej 6 kg przez 3 mce? • Czy wierzysz że jesteś zbyt gruby, choć inni twierdzą, że jesteś szczupły • Czy przyznałbyś że jedzenie zdominowało twoje życie (tak na co najmniej 2 – diagnoza przesiewowa zaburzenia jedzenia) • Anoreksja Karen Carpenter, Zmarła Z powodu anoreksji Anoreksja: kluczowe zjawiska poznawcze i emocjonalne; symptomy • Kryteria anoreksji dotyczą odmowy utrzymania normalnej wagi ciała (mniej niż 85% normy, czyli BMI poniżej 17. Ograniczenie wagi jest uzyskiwane przez dietę+ nadmierne ćwiczenie • Strach przed zwiększeniem wagi (który nie jest zmniejszany przez utratę wagi) • Zaburzony obraz ciała (głównie pośladków, brzucha i ud); stałe mierzenie się i ważenie. Samoocena jest silnie zależna od utrzymania szczupłości • Brak miesiączkowania u kobiet (uznawany za najmniej istotny symptom) • Model poznawczy wyjaśniający rozwój i utrzymywanie anoreksji Model poznawczy rozwoju i utrzymywania anoreksji • 1. Przekonania o sobie lub myśli automatyczne dotyczące jedzenia, żywności, wagi i kształtu ciała; • 2. założenia dotyczące obaw związanych z jedzeniem i żywnością, wagą i ciałem i są silnie podtrzymywane: • 3. podstawowe przekonania o sobie zawierają negatywną ocenę siebie; • 4. dysfunkcjonalne style myślenia i przetwarzania informacji i błędy poznawcze dotyczą dotyczą jedzenia, żywności, wagi i kształtu ciała; • 5. Między zachowaniem a myśleniem istnieje zależność przyczynowo skutkowa, • 6. ograniczenie jedzenia, po którym następuje dychotomiczne myślenie • 7. wczesne doświadczenia wpływają na formowanie się podstawowych przekonań. • Myra Cooper, 2006 Nowe teorie poznawcze: anoreksja i bulimia Bulimia • • 1. Negatywny nastrój ma znaczenie przyczynowe w objadaniu się Anoreksja • 2. Potrzeba kontroli siebie jest bardzo silna, zwłaszcza w anoreksji • 3. Ograniczenia w diecie prowadzą do wzmocnienia poczucia kontroli • 4. Głodowanie zwiększa przekonanie, że można stosować ograniczenia jedzenia • 5. Perfekcjonizm jest kluczowy, zwłaszcza w anoreksji • 6. Trudności interpersonalne są kluczowe Fairburn, 1997; Fairburn, i in. 1999, 2003; Cooper, 2005 Binge eating disorder (BED) zaburzenie związane z napadami jedzenia BED (binge eating disorder) Problemy w utrzymaniem pracy, funkcjonowaniem społecznym, niska samoocena, niezadowolenie z własnego ciała Częstszy niż inne zaburzenia – ok 6 19% populacji Stosowanie diety a rozwój zaburzeń jedzenia – binge eating disorder (BED) • • • • • • Osoby z BED zanim go rozwiną mają w historii okresy intensywnego stosowania diet. Z POWODU diet występują później okresy objadania się. W tym okresie (z powodu głodzenia sie i objadania) może następować utrata wrażliwości na bodźce płynące z ciała (np. głód i sytość). Zamiast przez wewnętrzne bodźce głodu i sytości jedzenie zaczyna być regulowane przez inne bodźce (myśli, bodźce zewnętrzne) (Craighead & Allen, 1995). Przed zaburzeniem ma miejsce szereg epizodów objadania się Osoby z BED nie stosują diet; jeśli zdążyło im się mieć dietę lub chcą ją w przyszłości zastosować, to będzie ona bardzo sztywna i nierealistyczna (ilość kalorii i długość stosowania). Mimo że nie są na diecie, mają szereg obaw i niepokojów dotyczących jedzenia BED i dieta: badania podłużne Spadek objadania się podczas okresów stosowania najbardziej restrykcyjnych diet. W czasie ekstremalnych okresów diety; te ekstremalne okresy diety poprzedzają okresy objadania się. Jednak po zakończeniu leczenia gdy stosuje się umiarkowaną dietę, nie występują po niej okresy objadania się Howerd i Porzelius, 1999 Niska samoocena Negatywny afekt Nadmierne martwienie się wagą I kształtem ciała Dieta Objadanie się Gastonguy i in., 1995: Model poznawczo – behawioralny utrzymywania BED bulimia • Bulimia i stres Bulimia - emocje • Stres-> negatywne emocje -> objadanie się - >wzrost negatywnych emocji-> wymiotowanie-> spadek negatywnych emocji • Unikanie jedzenia które się pragnie zwiększa ryzyko objadania się następnego dnia (Waters i in., 2001) Stres a objadanie się • Niezależnie od poziomu nastroju depresyjnego, wysoki poziom stresu jest związany ze wzrostem ryzyka objadania się tego samego dnia; • Stosowanie radzenia sobie przez dystrakcję/ unikanie jest związany z podwyższonym ryzykiem objadania się w kolejnych dniach • Wysokie wsparcie społeczne było związane z obniżonym ryzykiem objadania się tego samego dnia; • Freeman i Gil, 2004 • Ocena własnych zachowań i ja a STRES i objadanie się • Niska samoocena, obawianie się popełniania błędów i krytycyzm rodzicielski są związane z symptomami zaburzeń jedzenia. • Siła tych zależności wzrasta w sytuacjach stresowych • Obawy o to że popełnia się pomyłki/błędy nasila objawy zaburzeń jedzenia w sytuacjach stresowych • Sassaroli i Ruggiero, 2005 stres a apetyt – jemy mniej czy więcej Wpływ hormonów na apetyt • Hormon CRF (neurohormon wydzielany w podwzgórzu – zmniejsza apetyt; wydzielany podczas stresu bardzo szybko szybko (sekundy od zadziałania stresora) i szybko jest usuwany z krwiobiegu. • Glikokortykoidy (wydzielane podczas stresu) – zwiększają apetyt; wydzielane powoli (np po kilkudziesięciu minutach), usuniecie z krwiobiegu zajmuje dziesiątki minut, godziny. Jedzenie a stres • Wpływ CRF (szybko wydzielane) na apetyt jest silniejszy niż glikokorykoidów (później i dłużej wydzielane) – podczas stresu zmniejszony apetyt. • Po stresie i oczyszczeniu krwi z CRF mogą zadziałać obecne we krwi glikokortykoidy - zwiększają apetyt. Dlaczego jedni rozwijają anoreksję a inni bulimię • Anoreksja charakteryzuje się przede wszystkim tzw. unikaniem pierwotnym – nie jedzenie jest sposobem zabezpieczania się PRZED dystresem i negatywnym myśleniem • Bulimia – unikaniem wtórnym - próba zablokowania nieprzyjemnych emocji i negatywnych przekonań o sobie JUŻ PO ich wystąpieniu •Waller et al. (2004) • Zaburzenia procesów poznawczych? Zaburzenia uwagi • 28 badań; bulimia – zaburzenie uwagi w odniesieniu do szerszej grupy bodźców, anoreksja – głównie bodźców odnoszących się do wagi i ciała; • UWAGA: nie ma zaburzeń uwagi wśród osób stosujących diety (ale bez zaburzeń). • Meta- analiza Dobson i Dozis, 2004 Wizerunek własnego ciała • Obawa o kształt ciała i stosowanie restrykcyjnych diet jest predyktorem wzrostu objadania się przez 5 lat (Fairburn i in., 2003) Negatywny obraz własnego ciała • Kobiety (14-21 lat) z zaburzeniami jedzenia • Bulimiczki – wyższa dyssatysfakcja z własnego wyglądu, wyższy dystres. • Negatywny obraz własnego ciała był związany z dłuższym trwaniem zaburzenia jedzenia • Ruuska i in., 2005 • Poznawcze teorie rozwoju bulimii • Teoria poznawcze bulimii 4 rodzaje automatycznych myśli inicjują i utrzymują bulimię : Myśli o braku kontroli (nie jestem w stanie powstrzymać się od jedzenia) myśli przyzwalające (np. dodatkowy kawałek nie zaszkodzi), pozytywne myśli (jedzenie pomoże mi poczuć się lepiej) negatywne myśli (strasznie utyję) • Podstawowe założenia o wadze, kształcie i negatywne przekonania o ja: • Założenia o ja (Jeśli utyję nie będę się sobie podobać) i innych (jeśli stracę kontrolę nad jedzeniem nikt mnie nie pokocha), negatywna ocena siebie (jestem bezwartościowa). • Są ścisłe związki między przekonaniami, emocjami i zachowaniami Cooper et al. (2004) Niska samoocena Silne obawy o wagę I kształt ciała Okresy Restrykcyjnej diety Objadanie się Wzbudzenie wymiotów Model poznawczy: jak utrzymuje się Bulimia. Fairburn et al. (1993). Stany poprzedzające objadanie się • Negatywne emocje (Herman i in., 1987) • Wydarzenia zagrażające wyobrażeniom o sobie (Heatherton i in., 1991) • Obniżenie samooceny (Polivy i in., 1988) • Informacje o tym, że za dużo ważą, wywołujące negatywne emocje (McFarlane i in., 1998) Stany po objadaniu się: • utrzymywanie się emocji negatywnych ale spadek po wymiotowaniu (Stice i Agras, 1999) • Leczenie • Leczenie dla pacjentów z anoreksją Problemy w leczeniu • Opór w związku z tym, że pacjenci z anoreksją są przekonani że nadmierna szczupłość jest normalna i atrakcyjna • Przyjaciele/trenerzy podziwiają ich zapał do ćwiczeń i szczupłość (nagroda społeczna wzmacniająca zachowania) • Leczenie jest mało skuteczne w odniesieniu do zabezpieczenia przed nawrotami – do 90% pacjentów z zaburzeniami jedzenia (zwłaszcza z bulimią) ma nawroty w ciągu 6 lat Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 CBT dla adolescentów z anoreksją (grupa lub indywidualnie • Modyfikacja: 1) przekonań kluczowych dla anoreksji 2) perfekcjonizmu neurotycznego 3) dychotomicznego myślenia o swoich zachowaniach • Badania nad efektywnością: 12 miesięcy vs terapia rodzinna (21-25 sesji) • 72% tych którzy ukończyli terapię (którąkolwiek z tych dwóch) mieli wagę ciała w okolicach normy lub do 10% poniżej i regularne miesiączkowanie przez okres 6 mcy po leczeniu Ball i Mitchell, 2004 Cele terapii CBT • Monitoring jedzenia, zwiększanie regularnego jedzenia i włączanie pokarmów wcześniej unikanych • Monitorowanie myśli automatycznych dotyczących jedzenia i zachowań związanych z jedzeniem • Odstępstwa od planu (np. spowodowanie wymiotów po objedzeniu się) nie są traktowane jako porażka • Dyskusja dotycząca przekonań o obrazie siebie i nieosiągalnych celów, perfekcjonizmu • Konstruowanie sensownych oczekiwań dotyczących samego siebie i własnego wyglądu Simon. Cannistra, Huang, Heller, Shellito, Stern Goldrosen, 2005 – CBT dla bulimii • Fairburn i in. (1993) • Skoncentrowane na ograniczaniu: (a) ataków objadania się (np. przez ekspozycję na bodźce wywołujące objadanie i zapobieganie atakowi objadania się); (b) opróżniania się (c) koncentracji na i zaburzonemu obrazowi własnej wagi i kształtu ciała . • Pierwsza faza- edukacja o przekonaniach, jak są one utrzymywane i ich konsekwencjach zachowaniowych i fizjologicznych • Monitorowanie jedzenia i zachowań kompensacyjnych (opróżniania się) • Faza druga – koncentruje się na diecie i nieregularności jedzenia • Koncentracja na stosowania wyzwania wobec zaburzonych myśli i założeń • Obniżanie unikania jedzenia, którego pacjent się obawia Leczenie CBT: efektywność • Efektywność (brak remisji w ciągu roku): 40%–50% (przede wszystkim w odniesieniu do symptomów objadania się i opróżniania) • Według CBT zmiany powinny dotyczyć jeszcze 3 symptomów: restrykcyjnego jedzenia, obaw o wagę i kształt ciała oraz samoocenę • Większość badań mówi tylko o ocenie efektywności w stosunku do symptomów objadania się i opróżniania, czasami o obawach dotyczących wagi i kształt ciała (dwa pozostałe symptomy są najczęściej nie omawiane w badaniach nad efektywnością) • Anderson i Maloney, 2001 Leczenie BED • Pacjenci z BED: 12 tygodni CBT vs 12 tyg CBT + placebo vs 12 tygodni CBT + orlistat (lek zmniejszający łaknienie) • Brak epizodów objadania się przez 12 tygodni: • orlistat+CBT vs placebo+CBT (64% versus 36%) w momencie zakończenia terapii ALE NIE W 3 MCE PÓŹNIEJ (52% w obu grupach) • 5% utraty wagi: • orlistat+CBT vs placebo+CBT po leczeniu (36% versus 8%) i w 3 mce później (32% versus 8%). Grilo i in., 2005
