Zaburzenia odżywiania

ZABURZENIA
ODŻYWIANIA
Prezentuje Państwu
Dorota Werner
ZABURZENIA ODŻYWIANIA
To grupa zaburzeń psychicznych, objawiających się
znaczącymi odchyleniami od wzorców normalnego,
społecznie jedzenia.
W przebiegu zaburzeń jedzenia dochodzi zwykle do
- zaburzenia własnego wizerunku ciała, zwykle w
postaci przypisywania sobie nadmiernej wagi lub
grubej sylwetki przy zupełnie normalnej sylwetce
lub znacząco niskiej wadze ciała.
Najczęściej rozpoznawanymi zaburzeniami jedzenia
są: anoreksja psychiczna, bulimia psychiczna, i tzw.
kompulsywne objadanie się.
Czynniki ryzyka zachorowania na zaburzenia
odżywiania:
1.Czynniki kulturowe:
- Ideał szczupłej sylwetki,
-Społeczne oczekiwania atrakcyjności formułowane
wobec kobiet,
- Wpływ mediów,
-Różnorodność oczekiwań dotyczących
odgrywanych ról, jako źródło konfliktów
wewnętrznych, a kontrola wagi ciała jako
jedyny czynnik stabilizujący.
2.Czynniki rodzinne:
- Przecenianie
społecznych oczekiwań,
- Występowanie zaburzeń jedzenia w rodzinie,
- Choroby afektywne, uzależnienia,
- Zaburzenia relacji rodzinnych utrudniających
osiągniecie autonomii w okresie dorastania,
- Sztywność relacji wewnątrz rodziny, brak
rozwiązywania konfliktów, nadmierne wiązanie,
nadopiekuńczość, trudności w relacji małżeńskiej
rodziców, nieprawidłowości w postawach
rodzicielskich np. anorexia- dominująca matka i
wycofujący się z relacji i odpowiedzialności ojciec.
3. Czynniki indywidualne:
-Zaburzony obraz siebie,
- Niska samoocena,
- Niepewność własnej atrakcyjności,
- Trudności w autonomicznym funkcjonowaniu,
- Silna potrzeba osiągnięć,
- Perfekcjonizm, solidność, pilność, obowiązkowość,
- Nadmierne poczucie odpowiedzialności,
- Sztywne schematy funkcjonowania,
-Wysoki poziom aspiracji, niezależnie od realnych
możliwości,
- Wysoki poziom tłumionej agresji,
- Trudności w kontaktach rówieśniczych,
- Skłonność do podporządkowania się innym, posłuszeństwo,
- Zależność emocjonalna od rodziców, mała samodzielność,
-Nasilona potrzeba bycia akceptowanym, potwierdzania
siebie w oczach innych,
-Cechy osobowości: obsesyjno-kompulsywnej, histrionicznej,
schizoidalnej,
-Podatność na frustrację,
-Zależność od otoczenia,
-Nadmierna potrzeba aprobaty i akceptacji,
-Wcześniejsza otyłość,
-Doświadczenie nadużycia seksualnego,
-Chroniczna choroba somatyczna,
-Zaprzeczenie własnej seksualności,
-Niechęć do podjęcia nowych ról społecznych w okresie
adolescencji.
4. Czynniki biologiczne:
-Uwarunkowania genetyczne
( zgodność zachorowań u 57%
bliźniąt jednojajowych i 12% bliźniąt dwujajowych- posiadanie
genu kodującego tzw. białko rozprzęgające UCP odpowiedzialne
za zaburzoną przemianę materii w przebiegu anorexii,
polimorfizm genu receptora 5-HT2a).
-Neuroprzekaźniki i neuromodulatory- nieprawidłowa
aktywność serotoninergiczna, noradrenergiczna,
dopaminergiczna,
-Układ hormonalny- zaburzenia wszystkich trzech osi
hormonalnych ( oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa, oś
podwzgórze-przysadka-gonady, oś podwzgórze-przysadka-tarczyca).
Kryteria diagnostyczne anorexia nervsa wg ICD-10
(1998)
1.Zmniejszenie masy ciała, a u dzieci brak przyrostu wagi
prowadzące do osiągnięcia masy ciała co najmniej o 15%
poniżej oczekiwanej.
2. Postępowanie mające na celu zmniejszenie masy ciała jest
narzucone samemu sobie przez unikanie „tuczącego
pożywienia”.
3. Samoocenianie się nie jako osoby otyłej, występowanie
strachu przed przytyciem, co zaburza prawidłowe odżywianie.
4. Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne
przejawiają się u kobiet zanikiem miesiączkowania, a u
mężczyzn utratą seksualnych zainteresowań i potencji.
5. Zaburzenie nie spełnia kryteriów diagnostycznych bulimia
nervosa.
Kryteria diagnostyczne anorexia nervosa wg DSM IV
(1994)
A. Odmowa utrzymania ciężaru ciała na lub powyżej granicy
wagi minimalnej dla wieku i wzrostu ( poniżej 85% wagi
oczekiwanej).
B. Intensywny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością
mimo utrzymującej się rzeczywistej niedowagi.
C. Zaburzenie sposobu doświadczania własnej wagi i kształtu
ciała; pacjentka nie jest w stanie wpływać na ciężar i kształt
ciała na podstawie własnej oceny lub zaprzecza znaczeniu
niskiej masy ciała.
D. U kobiet po menarche amenorrhea, nieobecność
przynajmniej trzech kolejnych cykli menstruacyjnych.
Obraz kliniczny- przebieg anoreksji psychicznej:
Najczęstsze przyczyny w wywiadzie klinicznym:
-chęć odchudzania się,
-krytyczna uwaga kogoś z otoczenia chorego dotycząca jego
rzeczywistej wagi,
-identyfikacja z idolem, aktorką, modelką,
-presja środowiska, np. szkoła baletowa,
-przekonanie o zbawiennym wpływie na zdrowie specjalnych
diet eliminacyjnych.
Przebieg anoreksji psychicznej:
-skryty początek choroby,
-brak świadomości choroby,
-spadek masy ciała chorej traktowany jako efekt diety
odchudzającej,
-ciągły spadek wagi- niepokój otoczenia,
-próby otoczenia zwiększenia ilości jedzenia przez chorą- upór,
złość, agresja u os. chorej,
-systematyczne unikanie jedzenia,
- drastyczne ograniczenia, zaprzestanie jedzenia, jedzenie w
samotności.
Typy anorexia nervosa wg DSM IV:
I.
Typ „ograniczający”- w trakcie choroby nie dochodzi
do epizodów nie kontrolowanego objadania się lub
zachowań wydalających (wymioty, środki
przeczyszczające, diuretyki, lewatywy).
II. Typ „żarłoczno-wydalający”- w trakcie choroby
dochodzi do regularnych epizodów nie
kontrolowanego objadania się lub zachowań
wydalających.
Objawy somatyczne anorexia nervosa:
1.Wyniszczenie:
-utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej, zredukowany
metabolizm,
-nietolerancja chłodu i trudności w utrzymaniu podstawowej temp.
ciała
poniżej 36* C,
-zwolnienie liczby oddechów, jako objaw oddechowej kompensacji
zasadowicy,
-zasinienie stóp, obrzęki.
2.Zaburzenia sercowo-naczyniowe:
-zanik mięśnia sercowego- objaw „małego serca”
-skurcze przedwczesne przedsionkowe i komorowe
-zwolnienie akcji serca do 60 uderzeń na min, szmer
sercowy,
-zawroty głowy, omdlenia
-obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,zastoinowa
niewydolność serca:
3.Zaburzenia układu trawiennego:
-zaburzenia motoryki i opróżniania żołądka,
-uczucie nadmiernej pełności w śródbrzuszu, bóle
brzucha, zparcia, wzdęcia,
-zaburzenia perystaltyki jelit,
-zaburzenia wydzielnictwa soków trawiennych
4.Zaburzenia układu rozrodczego:
-amenorrhoea i zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
-zmiany wielkości jajników,
-zmiany wielkości macicy,
-zmiany cech śluzówki pochwy,
5.Zmiany dermatologiczne:
-łuszczenie, suchość i mała elastyczność skóry,
-szarawy, ziemisty kolor skóry,
-czasem zanik zmian trądzikowych, pojawienie się
charakterystycznego meszku na skórze ciała,
-wypadanie włosów pod pachami i na wzgórku
łonowym,
-kruchość i łamliwość włosów na głowie,
6. Zaburzenia neuropsychiatryczne:
-objawy psychoorganiczne ( nawet w okresie normalizacji
wagi) powiązane z uszkodzeniem struktur pnia mózgu,
wyniszczeniem korowym, poszerzeniem komór mózgu,
7. Zmiany w układzie kostnym:
-osteopenia,
-osteoporoza.
Ponadto:
-możliwość występowania skrycie przebiegających
nasilających wyniszczenie organizmu infekcji,
-w przypadku typu żarłoczno-wydalającego anorexia nervosa
na plan pierwszy mogą wysuwać się zaburzenia związane z
wymiotami i nadużywaniem środków przeczyszczających.
Kryteria diagnostyczne bulimia nervosa wg DSM IV ( 1994)
A. Powtarzające się epizody gwałtownego objadania się.
B. Epizod objadania się charakteryzuje się: jedzeniem w krótkim
czasie ( np.. 2 h) ilości jedzenia, która dla większości osób jest
zdecydowanie za duża, aby można ja było zjeść w takiej ilości i w
takim czasie, poczuciem braku kontroli nad jedzeniem w trakcie
epizodu ( poczucie że nie można zaprzestać).
C. Stosowanie nawracających nieprawidłowych zachowań
kompensacyjnych, by zapobiec przyrostowi masy ciałaprowokowanie wymiotów.
•Zarówno epizody objadania się, jak i nieprawidłowe zachowania
kompensacyjne występują przeciętnie co najmniej dwa razy na
tydzień przez 3 miesiące.
D. Samoocena jest wyznaczona głównie przez kształt i masę ciała.
Kryteria diagnostyczne bulimia nervosa wg ICD-10
( 1997)
Żarłoczność psychiczna- F 50.2
Do rozpoznania konieczne jest stwierdzenie wszystkich objawów:
-stałe zaabsorbowanie jedzeniem i nie powstrzymywane pragnienie
jedzenia,
-epizody żarłoczności, pochłanianie olbrzymich ilości pokarmu w
krótkim czasie,
-pacjent próbuje przeciwdziałać „tuczącym” skutkom pokarmówstosując: prowokowanie wymiotów, środki przeczyszczające, głodówki,
diuretyki, środki hamujące łaknienie, preparaty tarczycy lub
moczopędne,
-chorobliwa obawa przed otyłością.
Jakie są fizyczne (somatyczne) objawy bulimii?
- Obrzęk ślinianek,
pękające naczynia krwionośne pod oczami,
- Skargi na palenie w gardle,
- Uczucie zmęczenia, kurcze łydek,
- Szybko rozwijająca się próchnica, nalot na zębach, uszkodzenia
szkliwa,
- Duże wahania wagi ciała,
- Odwodnienie (podsychający język, skóra którą można zebrać w fałd,
która powoli powraca do swego zwykłego wyglądu),
- Niski poziom sodu i potasu we krwi (hipokaliemia, hiponatremia),
- Objawy uszkodzenia nerek i wątroby
Zaparcia,
- Zrogowacenia, rany , które się nie goją na opuszkach palców
(wskazujący i środkowy palec),
- Wymioty z domieszką krwi,
- Kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca (objawy hipokaliemii).
Jakie zaburzenia emocjonalne prezentują
osoby z bulimią?
-Depresję, przygnębienie, poczucie winy,
-Nadmierny samokrytycyzm,
-Potrzebę ciągłej aprobaty,
-Uzależnienie samopoczucia od aktualnej wagi,
-Duże wahania nastroju,
-Silne emocjonalnie, ale krótkie związki z innymi ludźmi,
- Częstsze są próby samouszkodzeniowe, a nawet samobójcze.
Kiedy konieczna jest hospitalizacja w przebiegu
anoreksji?
1. Krańcowe niedożywienie, z zaburzeniami somatycznymi
zagrażającymi życiu (np. hipokaliemia, zaburzenia akcji serca).
2. Konieczność izolacji osoby chorej od problemów związanych z
funkcjonowaniem jej rodziny, które mogą mieć wpływ na dalszy
rozwój anoreksji.
3. Zagrożenie samobójstwem.
4. Brak sukcesów w terapii w warunkach otwartych.
5. Trudności organizacyjne w terapii w warunkach otwartych (np.
kłopoty z dojazdem na sesje terapeutyczne).
Kompulsywne objadanie się
termin angielski – (binge eating disorder)
Jest to zaburzenie zbliżone do bulimii, ale różniące się
od niego:
1. rzadkością stosowania wymiotów
2. głodówek
3. środków przeczyszczających
„TRUDNO
JEST
SZCZĘŚCIE W
ZNALEŹĆ
SOBIE
LECZ
NIE
ZNAJDZIESZ
NIGDZIE
GO
INDZIEJ”
DZIĘKUJĘ
ZA
UWAGĘ
DOROTA WERNER