Rejestr publiczny
advertisement
Technologie informacyjne w administracji publicznej Dr Małgorzata Ganczar Rejestr publiczny Jednym z wielu obowiązków administracji publicznej jest tworzenie różnego rodzaju rejestrów i ewidencji. Związane jest to także z aktywnością całego społeczeństwa i aktywnością administracji. Rejestry obejmują swoim zakresem każdą dziedzinę życia oraz każdy dział administracji publicznej. Nazwy rejestrów odpowiadają często odpowiednim dziedzinom aktywności administracji, poczynając od rejestracji stanu cywilnego, kończąc np. na rejestrach statków. Rejestry stanowią ogromne źródło informacji istotnych zarówno dla obywateli, jak i przede wszystkim dla państwa i jego administracji, ale żeby spełniały swoją rolę, powinny być dostępne i jawne. Często spełniają rolę wszystkowidzącego i wiedzącego „nadzorcy” nad życiem społecznym i gospodarczym. Rejestr publiczny Rejestrem publicznym jest zbiór informacji o osobach, rzeczach lub prawach, utworzony zgodnie z przepisami prawa obowiązującego, które określają tryb jego utworzenia, kompetencje rzeczowe i miejsce organu rejestrowego, zasady formalnoprawne jego działania oraz obowiązek bądź uprawnienie osób fizycznych, osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych do przedkładania temu organowi określonych informacji. W ustawie o informatyzacji rejestr publiczny został określony jako rejestr, ewidencja, wykaz, lista, spis albo inna forma ewidencji służąca do zadań publicznych, prowadzony przez podmiot na podstawie odrębnych przepisów ustawowych oraz utworzony zgodnie z przepisami prawa obowiązującego. Rejestr publiczny Analizując poszczególne fragmenty definicji rejestru publicznego, zawartej w ustawie o informatyzacji, próba odrębnego wskazania definicji ewidencji, wykazu, listy i rejestru urzędowego pokazuje fakt nadawania tym terminom różnych znaczeń w języku prawnym, wzajemnego nakładania się tych pojęć i braku uzgodnionego stanowiska doktryny. Rejestry są: publiczne, co oznacza, że oprócz organów administracji państwowej korzystają z nich osoby prywatne jawne, czyli dostęp do niego oprócz organu rejestrowego mają co najmniej osoby, których rejestr dotyczy, oraz inne organy władzy publicznej. Rejestr publiczny Rejestr publiczny jest to instytucja, w której organ rejestrowy o charakterze publicznym, czyli organ władzy państwowej lub organ samorządu terytorialnego, utworzony zgonie z przepisami Konstytucji i innych ustaw, albo inny podmiot wykonujący tzw. funkcje zlecone administracji, prowadzący oficjalny zbiór danych, kontroluje treść zgłoszonych informacji lub dokumentów w ten sposób, że: może zażądać wprowadzenia do nich określonych zmian może samodzielnie dokonywać interpretacji złożonych dokumentów, może odmówić publicznego ujawnienia informacji lub dokumentów ze względu na ich treść Rejestr publiczny Prowadzenie rejestru i ujawnienie zawartych w nim danych zazwyczaj rodzi skutki prawne zarówno dla osoby, której wpis dotyczy, jak i dla organu rejestrowego. Z rejestrem mamy do czynienia wtedy, gdy publiczne zgłoszenie i ujawnienie określonych danych jest warunkiem skuteczności czynności prawnej, np. powstania osoby prawnej, powstania prawa rzeczowego, albo warunkiem legalności podjęcia określonej działalności. Przyjęcie, utrwalenie, a następnie ujawnienie informacji zawartych w rejestrze, co do zasady następuje w drodze decyzji odnoszącej się do określonych faktów lub osób ujawnionych w rejestrze. Czasami jednak zarejestrowanie stanowi jedynie czynność organu administracji publicznej stanowiącą wykonanie wcześniej podjętej decyzji, której obowiązek wykonania wynika z przepisów prawa, np. udzielenie zezwolenia. Rejestr publiczny Podmiot publiczny prowadzący rejestr publiczny jest obowiązany prowadzić ten rejestr w sposób zapewniający spełnianie minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, w przypadku gdy działa on przy ich użyciu. Ponadto powinien prowadzić ten rejestr zgodnie z minimalnymi wymaganiami dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w formie elektronicznej oraz umożliwić dostarczanie informacji do tego rejestru, a także udostępnianie informacji z tego rejestru drogą elektroniczną, w przypadku gdy działa on przy użyciu systemów teleinformatycznych. Obowiązek obligatoryjnego prowadzenia rejestrów publicznych przy użyciu systemów teleinformatycznych został nałożony na organy administracji rządowej. Wymóg ten ma zostać spełniony do 1 stycznia 2011 r. W zakresie niezbędnym do realizacji zadań publicznych, podmiot prowadzący rejestr, udostępnia nieodpłatnie dane z tego rejestru podmiotowi publicznemu albo podmiotowi niebędącemu podmiotem publicznym, realizującym zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów. Rejestr publiczny Informacje zawarte w rejestrach powinny być udostępnione nieodpłatnie, gdyż, po pierwsze, zasoby rejestrowe zostały sfinansowane przez obywateli, po drugie, systemy informatyczne, w których funkcjonuje większość rejestrów, również zostały utworzone z pieniędzy podatników, Po trzecie, co roku płacimy podatki (w tym na rejestry i ich utrzymywanie) i, po czwarte, dlaczego jeszcze raz podatnicy muszą płacić za informacje z rejestrów, które finansują wraz z całą administracją publiczną. Rejestr publiczny Zmiana i uproszczenie mają nastąpić wraz z przeniesieniem na platformę elektroniczną wszystkich rejestrów publicznych. Jednocześnie elektroniczne aktualizowanie informacji znacznie obniża koszty rejestru, a co za tym idzie – uruchamia możliwość nieodpłatności dostępu do zawartej w rejestrach wiedzy. Rejestr publiczny Od 1995 r., gdy rozpoczęły się prace nad informatyzacją rejestrów sądowych, powstawały kolejne, oprócz KRS, elektroniczne rejestry, np. Rejestr Zastawów oraz elektroniczna księga wieczysta, która zastępuje dotychczasowe księgi papierowe. Jednolity rejestr ksiąg wieczystych umożliwia weryfikację wpisów w księgach z systemami PESEL, REGON oraz ewidencją gruntów i budynków. W związku z przewidywanymi zmianami w ustawie o KRS wprowadzony zostanie dostęp elektroniczny do wydziałów KRS. Planuje się także utworzenie Elektronicznego Katalogu Dokumentów Spółek. Budowany jest także nowy rejestr PESEL2, CEiIDG. Dostęp do informacji publicznej W 1997 roku wprowadzono do polskiego porządku prawnego konstytucyjne podstawy prawa dostępu do informacji, zamieszczając je w kilku artykułach drugiego rozdziału Konstytucji obejmującego wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela. Są to: • art. 51 ust. 3 – dotyczący prawa dostępu każdego do dotyczących go urzędowych dokumentów i danych osobowych, • art. 54 ust. 1 – dotyczący wolności pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, • art. 61 – dotyczący prawa uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, • art. 74 ust. 3 – dotyczący prawa do informacji o stanie i ochronie środowiska. Dostęp do informacji publicznej Skonkretyzowanie prawa obywatela do informacji publicznej zapisanego w Konstytucji RP nastąpiło wraz z uchwaleniem ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej, która kompleksowo określa ramy prawne obowiązku informacyjnego administracji publicznej oraz zasady korzystania z prawa konstytucyjnego dostępu do informacji publicznej. Prawo do informacji publicznej zostało określone jako uprawnienie do uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego, prawo do wglądu do dokumentów urzędowych, oraz prawo dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Dostęp do informacji publicznej Zgodnie z normami prawnymi wynikającymi z ustawy, udostępnianie informacji publicznych odbywać się będzie: poprzez zapewnienie wstępu w drodze wyłożenia lub na posiedzenia kolegialnych wywieszenia w organów władzy publicznej miejscach ogólnie na wniosek pochodzących z przez dostępnych bądź przez powszechnych wyborów i zainteresow zainstalowanie w nich ogłoszenie anego udostępniania materiałów, w w BIP, urządzeń tym audiowizualnych i podmiotu, umożliwiających teleinformatycznych, zapoznanie się z dokumentujących te informacją publiczną, posiedzenia Dostęp do informacji publicznej Do udostępniania informacji publicznej zobowiązane są, będące w ich posiadaniu, władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, które zostały przykładowo wyliczone w ustawie. Obowiązek informacyjny w ustawie rozszerzono wobec organów samorządów gospodarczych i zawodowych, związków zawodowych i partii politycznych. Prawo do informacji przyznane obywatelowi w Konstytucji RP nie jest prawem bezwzględnym. Istnieją bowiem pewne ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności, wynikające choćby z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Dostęp do informacji publicznej Ograniczenia są dwojakiego rodzaju: ograniczenia w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych osobach pełniących funkcje publiczne, ograniczenia ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy, nie dotyczą jednak informacji o: osobach mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, w przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z własnej woli z przysługującego im prawa Biuletyn Informacji Publicznej Biuletyn Informacji Publicznej jest podstawowym sposobem udostępniania informacji publicznych, wyłączającym konieczność uzyskania informacji tam zamieszczonych za pomocą trybu wnioskowego. Na mocy art. 8 ust. 1 InfPublU utworzono urzędowy publikator teleinformatyczny - Biuletyn Informacji Publicznej – w celu powszechnego udostępniania informacji publicznej, w postaci ujednoliconego systemu stron w sieci teleinformatycznej. BIP ma charakter „urzędowy”, jest więc kreowany w przepisie jako swego rodzaju oficjalna instytucja. Biuletyn Informacji Publicznej Do udostępniania informacji publicznych w BIP są zobowiązane władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności: • • • • organy władzy publicznej, organ samorządów gospodarczych i zawodowych, podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa, podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, a także podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są również organizacje związkowe i pracodawców oraz partie polityczne. Biuletyn Informacji Publicznej Odpowiedzialnym za utworzenie strony głównej BIP (http://www.bip.gov.pl) jest minister właściwy do spraw informatyzacji. Strona ta zawiera wykaz podmiotów zobowiązanych do udzielania informacji publicznych, wraz z odnośnikami umożliwiającymi połączenie z ich stronami. Następnie wspomniane powyżej podmioty tworzą własne strony, na których zamieszczają informacje podlegające udostępnieniu w tym trybie, przekazują także ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji informacje niezbędne do zamieszczenia na stronie głównej BIP. Biuletyn Informacji Publicznej Szczegółowe wymagania dotyczące układu ujednoliconego systemu stron Biuletynu Informacji Publicznej, w szczególności strukturę strony głównej Biuletynu Informacji Publicznej i standardy struktury stron podmiotowych Biuletynu Informacji Publicznej zostały określone przez ministra właściwego do spraw Informatyzacji w rozporządzeniu z 18.1.2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej. Rozporządzenie to ponadto określa zakres i tryb przekazywania ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji informacji do zamieszczenia na stronie głównej Biuletynu Informacji Publicznej oraz wymagania dotyczące zabezpieczania treści informacji publicznych udostępnianych w Biuletynie Informacji Publicznej.
