Slajd 1

Arkadiusz Żmijewski 2 Tib
ZSZ im Sandora Petöfi w Ostródzie
Palenie zabija. Powoli, ale
konsekwentnie. Sięgając po
papieros należy pamiętać, że
narażamy się na rozwój wielu,
często śmiertelnych chorób a
zerwanie z nałogiem, choć nie
jest łatwe, to przynosi wymierne
korzyści. Tytoń stanowi główną
przyczynę zagrożenia zdrowia
ludności, a palenie tytoniu jest
jednym z najbardziej
upowszechnionych
antyzdrowotnych elementów
stylu życia człowieka.
Ze względu na szkodliwość działania kilku tysięcy związków chemicznych
lista chorób jest długa. Zdrowotne powikłania wynikające z palenia papierosów
mieszczą się w trzech podstawowych grupach schorzeń: nowotworach,
chorobie wieńcowej serca oraz niewydolności płuc.
Badania naukowe ponad wszelką
wątpliwość pokazały, że użycie tytoniu
w różnej formie podwyższa m. in. o 2540% ryzyko zgonu z powodu chorób
układu krążenia, o 30-40% z powodu
nowotworów złośliwych oraz jest
przyczyną około 70% zgonów na
nienowotworowe choroby układu
oddechowego. Wynik ten nie jest
zaskakujący w świetle wiedzy na temat
składu dymu tytoniowego. Substancje
zawarte w dymie znajdują się w dwóch
frakcjach: gazowej oraz cząsteczkowej
zawieszonej w wodzie tworzącej tzw.
ciała smołowate. Niektóre z tych
substancji działają jedynie miejscowo w
jamie ustnej, drogach oddechowych,
podczas gdy inne po wchłonięciu do
układu krążenia wywierają działanie na
większość tkanek i organów człowieka.



Wdychanie dymu tytoniowego, czyli bierne palenie, jest równie
niebezpieczne jak samo palenie. Boczny strumień dymu
tytoniowego zawiera 35 razy więcej dwutlenku węgla i 4 razy
więcej nikotyny niż dym wdychany przez aktywnych palaczy.
Specjaliści odnotowują wiele przypadków zachorowań na
choroby odtytoniowe wśród osób, które nigdy nie paliły tytoniu.
Wdychanie bocznego strumienia dymu tytoniowego
(ulatniającego się z papierosa) lub dymu wydychanego przez
palaczy, zwiększa ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca
(np. choroby niedokrwiennej serca) u osób niepalących.
Boczny strumień dymu tytoniowego zawiera także wiele
substancji alergizujących, powodujących łzawienie oczu,
podrażnienie błony śluzowej nosa, kaszel, nawracające
zakażenia układu oddechowego, a także uczulenia i w
konsekwencji astmę.
Bierne palenie niesie więc za sobą identyczne skutki
zdrowotne, co aktywne palenie papierosów. Powoduje nieżyt
oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie migdałków
podniebiennych, zapalenie zatok obocznych nosa, wysiękowe
zapalenie ucha, zapalenie oskrzeli i astmę oskrzelową.
Uzależnienie od papierosów rodzi się niepostrzeżenie.
Najpierw pierwszy w życiu papieros, potem drugi, aż
wreszcie cała paczka dziennie. Zaczyna się niewinnie:
w klubie, do towarzystwa, moda w kręgu znajomych..
W miarę upływu czasu pojawia się postępujące
przyzwyczajenie i biologiczne uzależnienie od tytoniu.
Niestety z czasem – poważne kłopoty zdrowotne.
Palenie papierosów to nałóg uzależniający na kilku
poziomach: fizjologii (od nikotyny), nawyków
(czynności rąk przy paleniu) i emocji (jak każda
używka, sięganie po papierosy to rodzaj „podpórki”
emocjonalnej). Dlatego tak trudno odzwyczaić się od
palenia. Mimo to, papierosy sprawiają wrażenie
niewinnej rozrywki, bardziej akceptowanej społecznie
niż alkohol. Zaciągnięcie się dymem daje fałszywe
poczucie rozluźnienia. W rzeczywistości powoduje
stres organizmu, przyspieszając akcję serca, wzrost
ciśnienia.
Palenie tytoniu znacznie zwiększa
ryzyko wystąpienia udaru mózgu,
zwłaszcza niedokrwiennego zawału
mózgu. Ryzyko wystąpienia udaru
mózgu jest wprost uzależnione od
liczby wypalanych dziennie
papierosów.
Ryzyko wystąpienia udaru mózgu
zmniejsza się już po 2 latach od
zaprzestania palenia, a po upływie
5 lat wraca do poziomu
identycznego jak u osób
niepalących.
Nałóg może powodować
powstawanie zakrzepów w
naczyniach krwionośnych mózgu,
zatorów, a także krwawień
podpajęczynówkowych.
Trwanie w nałogu nikotynowym wyraźnie przyspiesza odkładanie się blaszek
miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, co zwiększa ryzyko zawału serca
oraz udaru mózgu. Palenie papierosów uszkadza błonki naczyń krwionośnych,
prowadzi do wzrostu stężenia fibrynogenu oraz poziomu cholesterolu we krwi
oraz do zwiększenia oporu w naczyniach krwionośnych, co prowadzi do
zaburzeń rytmu serca oraz zawału.
U palaczy zaburzony jest ponadto
transport tlenu przez krew do wielu
kluczowych narządów.
Zwiększona skłonność do powstawania
zakrzepów, podniesione ryzyko
wystąpienia choroby wieńcowej,
miażdżyca w naczyniach krwionośnych
nóg, choroba Buergera, czyli
zarostowo-zakrzepowe zapalenie
naczyń - to kolejne schorzenia typowe
dla palaczy.
Istnieje udowodniony związek pomiędzy paleniem tytoniu a zapadalnością na
raka pęcherza moczowego i nerki. Ryzyko wystąpienia raka pęcherza
moczowego u palaczy jest przeciętnie 5 razy większe niż u osób niepalących i
zależy od ilości wypalanych papierosów. Przy czym to podwyższone ryzyko w
stosunku do palących kobiet jest relatywnie niż niż u mężczyzn, ale różnica ta
może wynikać z mniejszej ilości palących kobiet w stosunku do palących
mężczyzn.
W niektórych badaniach aż 50% przypadków raka pęcherza moczowego u
mężczyzn i 25% u kobiet było związanych z paleniem tytoniu. Niektóre z badań
wykazały ponadto większą zapadalność na raka gruczołowego nerki u palaczy
tytoniu w porównaniu do osób niepalących.
Palenie tytoniu pełni istotną
rolę w powstawaniu
zarówno wrzodu żołądka jak
i dwunastnicy. Prowadzone
badania naukowe wykazały
istotną dodatnią zależność
pomiędzy czasem palenia
tytoniu a pojawieniem się
ww. chorób.
Ryzyko wystąpienia raka
żołądka jest wyższe u
palaczy tytoniu o około 1,5
razy.
Oczywiście nie można powiedzieć, iż bezpośrednią przyczyną
powstawania przepukliny pachwinowej jest palenie tytoniu.
Istnieje jednak związek pomiędzy występowaniem przepukliny a
silnym kaszlem, towarzyszącym przewlekłemu zapaleniu
oskrzeli. Przyczyną przewlekłego zapalenia oskrzeli jest
natomiast w wielu przypadkach właśnie palenie tytoniu.
Palący mężczyźni 21 razy częściej umierają z powodu raka płuc niż osoby, które nigdy nie paliły
w swoim życiu, natomiast u palących kobiet ryzyko to zwiększa się dwunastokrotnie. 9 na 10
osób chorujących na raka płuc paliło papierosy. Nałóg ten ma ścisły związek ze zwiększonym
ryzykiem wystąpienia wszystkich głównych rodzajów nowotworu płuc. Choroba ta zajmuje
pierwsze miejsce na liście zgonów z powodu nowotworów u obu płci. Zaledwie 13-15 %
pacjentów żyje dłużej niż 5 lat!!
Ryzyko zachorowania na raka płuc maleje wprawdzie aż o około 80-90%, ale dopiero po upływie
15 lat od zaprzestania palenia. Zagrożenie rakiem zależy bezpośrednio od liczby wypalanych
papierosów oraz od długości trwania nałogu.
Istnieją ponadto dowody na to, iż nałóg powoduje częste i
przewlekłe zapalenia oskrzeli, co jest istotnym czynnikiem
prowadzącym do wystąpienia gruźlicy płuc. Innym
częstym zjawiskiem obserwowanym u nałogowych
palaczy jest przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
ostre zapalenie układu oddechowego, grypa, a niekiedy
także astma oskrzelowa. Palacze tytoniu znacznie
częściej chorują także na wszelkie infekcje dróg
oddechowych, ponieważ palenie upośledza wiele funkcji
komórek oraz prowadzi do gorszego funkcjonowania
oczyszczających oskrzela rzęsek.
Na podstawie badań prowadzonych na Uniwersytecie
Niewiele mówi się o szkodliwości izotopów
Gdańskim stwierdzono, że osoba wypalająca półtorej
radioaktywnych zawartych w papierosach.
paczki papierosów dziennie otrzymuje w ciągu 1 roku taką Każdy palacz wie natomiast, że niebezpieczne
dawkę promieniowania jonizującego, jakby przeszła około
dla zdrowia związki są zawarte w
300 badań rentgenowskich. Wiadomo przecież, że tego
substancjach smolistych.
typu badania nie powinny być robione częściej niż 1-2 razy
w roku bez negatywnych skutków dla zdrowia.
Palaczom szkodzi nie tylko nikotyna, czy dioksyny, ale
także substancje radioaktywne zawarte w dymie
papierosowym. Wypalając dwie paczki papierosów
dziennie, w ciągu roku można otrzymać aż 4 razy
większą dawkę promieniowania jonizującego niż ta,
którą otrzymali w ciągu 2 lat od katastrofy w
Czarnobylu mieszkańcy najbardziej zagrożonych
rejonów Polski.
Tytoń ma wysoką temperaturę żarzenia
(dochodzącą do 900°C), co powoduje, że
w procesie palenia papierosów
przekształceniom chemicznym ulegają
prawie wszystkie zawarte w nim składniki.
Palenie tytoniu nie tylko naraża nas na
utratę zdrowia, ale i pogarsza wygląd
skóry. Wcześniej występują
zmarszczki, opóźnia się gojenie ran,
zaostrza stan wielu schorzeń skóry.
Pierwsze zmiany na skórze palaczek
opisane zostały już w 1856 roku.
Dzisiaj dermatolodzy mówią o
"tytoniowej twarzy" - łatwej do
rozpoznania już na pierwszy rzut oka.
Dym może obniżać poziom estrogenów, a
przez to wpływać na wysuszenie skóry, w
której drastycznie zmniejsza się ilość
włókien kolagenowych. Te wszystkie procesy
prowadzą do powstawania przedwczesnych
zmarszczek i pogłębiania już istniejących. To
dotyczy także mężczyzn, ale u kobiet zmiany
mają gwałtowniejszy przebieg i są bardziej
widoczne.
Na skutek przenikania do skóry substancji
zawartych w dymie obniża się zawartość
witamin A, C i E. Tymczasem te właśnie
witaminy wśród rozlicznych zadań, jakie
mają do spełnienia, chronią skórę przed
szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Bez tych ważnych utleniaczy skóra traci
elastyczność i maleją szanse na jej
regenerację.
Zapalenie papierosa skraca skurcz naczyń
krwionośnych, a kurczenie naczyń ogranicza dopływ
do nich składników odżywczych. Nawet, jeżeli
organizm ma ich pod dostatkiem, to "zasłona dymna"
nie pozwoli na maksymalne ich wykorzystanie.
Impotencja to schorzenie,
które dotyka w przybliżeniu 1
na 10 mężczyzn w wieku 2175 lat, czyli ok. 1,25 mln
mężczyzn w samej tylko
Polsce.
Uszkodzenie drobnych naczyń
krwionośnych prącia
objawiające się jako
impotencja, może być
sygnałem ostrzegawczym
świadczącym o możliwości
poważnych uszkodzeń
głównych tętnic w sercu.
Kłopoty z seksem mogą zatem
być zwiastunem groźnego
uszkodzenia serca i całego
układu krążenia.
Palenie papierosów sprzyja
występowaniu impotencji,
zwiększając ryzyko tej
przypadłości o ok. 54% u
mężczyzn w przedziale wieku
30-49 lat. Spośród innych
czynników ryzyka należy
wymienić cukrzycę, wysokie
stężenie cholesterolu we krwi
i przyjmowanie leków
przeciwnadciśnieniowych.
Szkodliwy wpływ palenia
tytoniu na sprawność
seksualną mężczyzn
przejawia się również jako:
- zmniejszenie objętości
ejakulatu
- zmniejszenie liczby
plemników
- nieprawidłowości kształtu
plemników
- upośledzenie ruchliwości
plemników
Kobieta paląca tytoń w ciąży powoduje, że:
- jej dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, który jest potrzebny do prawidłowego wzrostu i
rozwoju,
- dziecko rodzi się znacznie mniejsze i podatniejsze na choroby wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego
w porównaniu z dziećmi, których mamy nie palą,
- zwiększa się ryzyko komplikacji w czasie ciąży: samoistnego poronienia, porodu przedwczesnego,
krwawień z dróg rodnych, łożyska przodującego, przedwczesnego odklejenia łożyska lub pęknięcia błon
płodowych, a także ciąży pozamacicznej.
- palenie przez matkę w ciąży znacznie zwiększa ryzyko urodzenia martwego dziecka, wczesnej śmierci
noworodka lub zespołu nagłej śmierci niemowlęcia (tzw. śmierci łóżeczkowej)
Jeśli kobieta paląca tytoń zrezygnuje z tego nałogu w pierwszej
połowie ciąży, a najlepiej w pierwszym trymestrze ciąży (tzn.
pierwszych 3 miesiącach), to ryzyko niskiej wagi urodzeniowej u
dziecka, wcześniactwa, krwawień podczas ciąży lub martwego
płodu będzie podobne jak u kobiet nigdy nie palących. Nawet jeśli
rzucenie palenia przez matkę nastąpi w 30 tygodniu ciąży istnieje
szansa na wyrównanie przez dziecko swojej wagi urodzeniowej.
Jeśli kobieta pali po porodzie i jednocześnie karmi dziecko piersią to dochodzi do przekazywania wielu
trujących substancji z dymu tytoniowego wraz z pokarmem matki. Do pokarmu przechodzi np. nikotyna,
powodując u dziecka występowanie okresów niepokoju, bezsenności, wymiotów, biegunek, a także
niefizjologiczne przyspieszenie pracy serca i zaburzenia krążenia.
1 dzień: 5zł – czasopismo,
4 dni: 20zł - bilet do kina,
1 tydzień: 35zł – książka,
1 miesiąc: 155zł – ubranie,
4 miesiące: 620zł – rower,
6 miesięcy: 930zł – telewizor,
1 rok: 1860zł - 2-tygodniowe wczasy (np.
w Hiszpanii)
10 lat: 18600zł - działka rekreacyjna,
40 lat: 74400zł - wysokiej klasy
samochód
Każdy papieros – zabiera czas, około 10 minut. Niektórzy mogą tłumaczyć –
to przerwa w pracy. Ale tak naprawdę: przymus. Jest to czas stracony na
kupowanie papierosów i samo palenie. Dziennie - wypalenie jednej paczki
papierosów zajmuje 3 godziny i 30 minut. Rocznie - prawie 1.160 godzin. W
ciągu 10 lat - to aż 12.000 godzin...
Po 20 minutach: tętno obniży się oraz ciśnienie tętnicze
krwi powróci do normy
Po 8 godzinach: poziom tlenu we krwi wzrośnie, a poziom
tlenku węgla zmaleje.
Po 1 dniu: ciśnienie krwi i tętno spada do normalnego
poziomu, mogą wystąpić objawy abstynenckie (nadmierna
nerwowość, bóle głowy, trudności z koncentracją),
wzrasta apetyt.
Po 2 tygodniach: stabilizuje się układ krążenia, poprawie
ulega funkcja układu oddechowego nawet o 30%,
podwyższa się poziom tolerancji wysiłku.
Po 6 miesiącach: poprawia się funkcja układu
odpornościowego, organizm łatwiej zwalcza infekcje,
ustępuje apetyt na słodkie potrawy, regenerują się rzęski
w drogach oddechowych, cera ulega odświeżeniu.
Po 1 roku: obniża się ryzyko zawału mięśnia sercowego,
znacznie zmniejsza się niebezpieczeństwo powrotu do
nałogu.
Po 5 latach: ryzyko zachorowania na raka płuc, jamy
ustnej, krtani i przełyku zmniejszy się o połowę,
regeneracji ulegają zniszczone komórki, poprawia się
funkcja samoregulacji płuc.
Po 10 latach: ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy
jest takie samo, jak osób niepalących.
W rzucaniu palenia najważniejsza jest
motywacja: „ja chcę rzucić palenie!” Najlepiej
już na wstępie uświadomić sobie, że nie jest
to łatwa decyzja, ale przy odpowiednim
zaangażowaniu jest możliwy sukces. Nie
wolno zrażać się chwilowym niepowodzeniem
(zapaleniem papierosa), nie wolno
rezygnować i poddawać się. Należy wiedzieć,
że większość palaczy skutecznie przestała
palić dopiero po kilku próbach.
Kolejnym krokiem na drodze do rzucenia
palenia jest określenie powodów tej
decyzji. Ważne jest umotywowanie
rzucenia palenia (własne zdrowie i zdrowie
rodziny, ekonomiczne koszty palenia – co
można kupić za te pieniądze, czy palenie
tytoniu nie sprawia przykrości bliskim
osobom, nieprzyjemny zapach ubrań,
widok pożółkłych palców). Można
porozmawiać z rodziną, powiadomić
bliskich o decyzji – ich pomoc może być
ważna (wsparcie, nieczęstowanie
papierosami).
Określenie, w jakich sytuacjach sięga się
po papierosy pozwoli unikać ich. Można
te obserwacje zawrzeć w formie
pisemnej - dlaczego, w jakich sytuacjach
i w czyim towarzystwie zazwyczaj się
pali, jak w inny sposób zaspokoić te
potrzeby. Gdy przychodzi ochota na
papierosa dobre mogą okazać się ruch
na świeżym powietrzu, ćwiczenia
odprężające, sięganie po owoc lub
warzywo, po gumę do żucia.
Papierosy można odstawić nagle, lub
szybko zredukować liczbę wypalanych
papierosów – proces rzucania palenia
nie może być jednak dłuższy niż dwa
tygodnie. W dniu całkowitego
dostawienia papierosów i w kolejne dni
należałoby zapewnić sobie
wystarczający czas odpoczynku (sen,
co najmniej osiem godzin), poranną
gimnastykę przy otwartym oknie, rano
odświeżający prysznic, pożywne, ale
lekkie śniadanie, po południu spacer wypełni czas po pracy, należy pić dużo
wody mineralnej i soków, drobne
kawałki warzyw, owoców czy guma do
żucia pozwoli zająć ręce i usta, z
widocznych miejsc trzeba usunąć
popielniczki, zapałki i zapalniczki,
wyrzucić papierosy z domu. Unikać
miejsc gdzie pali się papierosy, unikać
sytuacji, w których sięga się po
papierosa.
Niektórym osobom po zaniechaniu palenia tytoniu bardzo
pomagają preparaty o znanej zawartości nikotyny (np. guma
do żucia, plastry nikotynowe). Jest to tak zwana zastępcza
terapia nikotynowa. Zawarta np. w gumie do żucia nikotyna (są
to specjalne gumy zawierające nikotynę) pozwala łagodzić
objawy głodu nikotynowego takie jak: pragnienie nikotyny,
drażliwość, frustracja, gniew, lęk, trudności w koncentracji,
niepokój, bezsenność. Nikotynowa terapia zastępcza pozwala
łagodniej przejść od palenia tytoniu do stanu, gdy organizm nie
będzie się domagał nikotyny.
W świetle badań nad leczeniem uzależnień, nikotynowa terapia zastępcza, tzn. podawanie nikotyny w
kontrolowanych dawkach w formie gumy do żucia lub plastrów, przynosi najlepsze efekty. Palacze
używający gumy lub plastrów z nikotyną częściej rzucają nałóg niż palacze niestosujący ich.
Proces leczenia w myśl tej terapii obejmuje dwa etapy: po całkowitym zaprzestaniu palenia regularnie
podawana jest nikotyna w postaci gumy do żucia - pozwala to zminimalizować objawy głodu nikotynowego.
Od chwili, kiedy pacjent zdołał pokonać uzależnienie o charakterze psychogennym, następuje stopniowe
zmniejszanie dawki gumy nikotynowej aż do jej całkowitego wyeliminowania.
Z innych sposobów ułatwiających rzucenie palenia tytoniu stosowana jest też terapia farmakologiczna przy
użyciu np. octanu srebra, który zmienia smak papierosa i zniechęca do palenia. Stosuje się też
psychoterapię, którą podzielić możemy na terapię poprzez metody edukacyjne i metody behawioralne.
Terapia metodami edukacyjnymi polega na przekazywaniu pacjentowi informacji dotyczących ryzyka utraty
zdrowia, korzyści wynikających z przerwania nałogu. Terapia metodami behawioralnymi polega na
stosowaniu technik awersyjnych.
Nie warto sięgać po papierosa. A jeśli ktoś już pali – trzeba zerwać z
nałogiem. Korzyści wynikające z rzucenia palenia tytoniu są
niewątpliwe. Warto rzucić palenie. Wszystkim podejmującym to
wyzwanie życzę powodzenia!
Dziękuje za poświęcony mi czas. Moja
prezentacja nie musi się podobać,
najważniejsze aby zniechęcała do palenia,
które szkodzi nie tylko nam ale i naszym
bliskim.