Poj*cie obrotu gospodarczego i jego rodzaje (obrót profesjonalny i
advertisement
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA Art. 471 k.c.: „Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi” Okoliczności, za które dłużnik odpowiada: 1) art. 472 k.c.: „Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności” wzorzec należytej staranności należy konstruować wg kryteriów obiektywnych, jest to staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju (art. 355 § 1 k.c.) wzorzec skonkretyzowany zasadniczo nie uwzględnia się indywidualnych cech dłużnika profesjonaliści - miernik powszechny zastąpiony jest miernikiem grupowym niezachowanie należytej staranności – element bezprawności czy winy? 2) ustawa: zawężenie – np.: art. 891 § 1 k.c.: „Darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa”. art. 711 k.c.: „ Jeżeli rzecz użyczona ma wady, użyczający obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy biorący mógł wadę z łatwością zauważyć”. rozszerzenie –np.: art. 846 § 1 k.c.:” Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład jest odpowiedzialny za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osobę korzystającą z usług hotelu lub podobnego zakładu, zwaną dalej „gościem”, chyba że szkoda wynikła z właściwości rzeczy wniesionej lub wskutek siły wyższej albo że powstała wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego zatrudniona albo go odwiedzała”. 3) umowa: surowiej lub łagodniej: art. 473 § k.c.: „§ 1. Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. § 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie” 4) odpowiedzialność za inne osoby: Art. 474 k.c.: „Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika”. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka Ciężar dowodu: art. 6 k.c. – na wierzycielu spoczywa ciężar dowodu, że: 1) dłużnik nie wykonał zobowiązania lub wykonał je nienależycie 2) wierzyciel poniósł szkodę 3) zachodzi adekwatny związek przyczynowy problem jak wykazać okoliczności negatywne problem co musi wykazać dłużnik, żeby się zwolnić od odpowiedzialności NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA: brak definicji ustawowej, 2 ujęcia: 1) koncepcja relatywna (subiektywna) 2) koncepcja obiektywna – dominująca paremia genus perire non censetur; nie odnosi się ona do tzw. ograniczonych świadczeń rodzajowych przyczyny faktyczne, społeczne i prawne (tzw. konstrukcyjna niemożliwość świadczenia) musi mieć charakter trwały, a nie tylko przejściowy tzw. niemożliwość gospodarcza (praktyczna) świadczenia Skutki niemożliwości świadczenia: pierwotna niemożliwość świadczenia zobowiązanie w ogóle nie powstaje (art. 387 § 1 k.c.) impossibilium nulla obligatio est nielojalne zachowanie strony może powodować jej odpowiedzialność z tytułu winy w kontraktowaniu (art. 387 § 1 k.c.) następcza niemożliwość świadczenia NIEMOŻLIWOŚĆ, ZA KTÓRĄ DŁUŻNIK NIE ODPOWIADA: jeżeli niemożliwość świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, zobowiązanie wygasa (art. 475 § 1 k.c.) w razie częściowej niemożliwości świadczenia należy przyjąć, że zobowiązanie wygasa w odpowiedniej części jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została zbyta, utracona lub uszkodzona, dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody (tzw. surogaty) (art. 475 § 2 k.c.) gdy wierzyciel skorzysta z tego uprawnienia i zażąda surogatów, zobowiązanie nie wygasa, ale utrzymuje się ze zmienionym przedmiotem świadczenia w zobowiązaniach z umów wzajemnych, niemożliwość świadczenia jednej strony zwalnia drugą stronę od obowiązku świadczenia, a jeżeli świadczenie już spełniła, może żądać zwrotu tego, co świadczyła według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 k.c.); stosunek zobowiązaniowy wygasa jeżeli wierzyciel dłużnika, którego świadczenie stało się niemożliwe zażąda od niego surogatów, wówczas także wierzyciel powinien spełnić swoje świadczenie zobowiązanie utrzymuje się, ze zmienionym po jednej stronie przedmiotem świadczenia Jeżeli świadczenie jednej ze stron umowy wzajemnej stało się niemożliwe tylko częściowo, strona ta traci prawo do odpowiedniej części świadczenia wzajemnego. Jednakże druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe (art. 495 § 2 k.c.) odstąpienie od umowy: jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawokształtującym składane drugiej stronie stosunek zobowiązaniowy z reguły wygasa ze skutkiem ex tunc, przy czym w zobowiązaniach trwałych należy przyjąć skutek ex nunc jeżeli skutek ex tunc, strony powinny zwrócić sobie wszystko, co dotąd świadczyły NIEMOŻLIWOŚĆ, ZA KTÓRĄ DŁUŻNIK ODPOWIADA: dłużnik jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania albo jego części problem, czy wierzycielowi przysługuje prawo uprawnienie do żądania surogatów w miejsce niemożliwego świadczenia; dominujący pogląd przyjmuje, że tak (zob. Z. Radwański, A. Olejniczak) jeżeli wierzyciel poniósł szkodę wyższą od wartości surogatów, roszczenie odszkodowawcze obejmuje różnicę między szkodą a wartością surogatów W zobowiązaniach wzajemnych wierzycielowi przysługują do wyboru następujące uprawnienia: (art. 493 § 1 k.c.) 1) może żądać od dłużnika odszkodowania na zasadach ogólnych lub surogatów; zobowiązanie wzajemne utrzymuje się nadal i wierzyciel jest zobowiązany spełnić swoje świadczenie 2) może odstąpić od umowy, w następstwie czego będzie zwolniony od obowiązku świadczenia, przy czym powinien wówczas zwrócić wszystko, co sam uprzednio otrzymał (art. 494 k.c.); przysługuje mu roszczenie o naprawienie szkody, jaką poniósł w związku z niewykonaniem zobowiązania przez dłużnika, ale uwzględnia się to, że sam nie spełnił świadczenia te same zasady odnoszą się odpowiednio do częściowej niemożliwości świadczenia w zobowiązaniu z umowy wzajemnej; Jeżeli jednak wykonanie częściowe zobowiązania nie miałoby dla wierzyciela znaczenia ze względu na właściwość zobowiązania albo ze względu na cel zobowiązania wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe, wierzyciel może od umowy odstąpić (art. 493 § 2 k.c.) OPÓŹNIENIE I ZWŁOKA DŁUŻNIKA 1) opóźnienie zwykłe, proste, sensu stricto 2) zwłoka Następstwa opóźnienia zwykłego: jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, jest zobowiązany zapłacić wierzycielowi odsetki za czas opóźnienia, chociażby wierzyciel nie poniósł z tego powodu żadnej szkody (art. 481 § 1 k.c.) Następstwa zwłoki: reguła ogólna: wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia szczególne następstwa: art. 477 § 1 k.c.: „W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. § 2. Jednakże gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania” jeżeli dłużnik popadł w zwłokę ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, a wierzyciel poniósł szkodę wyższą, niż wynoszą odsetki za opóźnienie, może ponadto żądać uzupełniającego odszkodowania na pokrycie pełnej szkody (art. 481 § 3 k.c.) „Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za jej utratę lub uszkodzenie, chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wówczas, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym” (art. 478 k.c.) tzw. przypadek mieszany (casus mixtus) wierzycielowi przysługuje uprawnienie do wykonania zastępczego: 1) art. 479 k.c. 2) art. 480 § 1 k.c. 3) art. 480 § 2 k.c. art. 480 § 3 k.c. Następstwa zwłoki w umowach wzajemnych: Art. 491 § 1 k.c.: „Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczania terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. § 2. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty nie spełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce”. art. 494 k.c. wierzyciel, który odstępuje od umowy wzajemnej może żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania nowy art. 494 k.c. od 25 XII 2014 r. sporne są skutki rzeczowe odstąpienia od umowy Prawo zatrzymania (ius retentionis) Art. 461 § 1 k.c.: „Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania). § 2: Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych”. ZWŁOKA WIERZYCIELA wierzyciel powinien współdziałać przy wykonaniu zob. zgodnie z treścią zobowiązania i w sposób odpowiadający jego celowi społecznogospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom (art. 354 § 2 w zw. z § 1 k.c.) wierzyciel dopuszcza się zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu: (art. 486 § 2 k.c.) 1) uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego świadczenia 2) odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione 3) oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie Art. 486 § 1 k.c.: „W razie zwłoki wierzyciela dłużnik może żądać naprawienia wynikłej stąd szkody; może również złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego”.
