OKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ

OKRES DOJRZAŁOŚCI
PŁCIOWEJ -
POKWITANIE
Co powinno zostać w mojej pamięci
po wykładzie






Symptomy pokwitania
Mechanizm pokwitania
Znajomość pojęć: adrenarche, gonadarche,
przedwczesne pokwitanie płciowe prawdziwe i rzekome
Skala Tannera
Stany chorobowe częściej rozpoznawane w okresie
pokwitania
Zaburzenia psychiczne w tym okresie rozwojowym
Rozwój biologiczny – wieloetapowy proces
ciągłych przemian zachodzących w
organizmie, charakteryzujący się
powiększaniem wymiarów i masy ciała
oraz doskonaleniem struktury i funkcji
narządów i układów, a więc procesami
wzrastania, różnicowania
i dojrzewania
Okresy rozwoju
Niemowlęcy
Wczesnego dzieciństwa
 Przedszkolny
 Wczesnoszkolny
 Pokwitania
 Młodzieńczy


Zmiany hormonalne i somatyczne
BIOLOGICZNA
DOJRZAŁOŚĆ ORGANIZMU
(dojrzałość płciowa i płodność)
Rozpoczyna się

Około 10 roku życia

1,5 do 2 lat później
Symptomy pokwitania
Pokwitaniowy skok wzrostu i masy ciała
 Rozwój gonad i narządów płciowych
Rozwój wtórnych cech płciowych i dodatkowych
narządów płciowych
 Zmiany w budowie ciała
Pokwitaniowy skok rozwoju narządów i układów
 Pokwitaniowy wzrost siły i wytrzymałości



POKWITANIE
BURZA HORMONALNA
PODWZGÓRZE (JĄDRO ŁUKOWATE)
PRZYSADKA
GONADY
GENERATOR PULSÓW GnRH
PRZYSADKA
gonadoliberyna
wydzielania gonadotropin
LH – luteotropina i FSH – folitropina
GONADY
wydzielania testosteronu, estradiolu i progesteronu
Stopniowy spadek wrażliwości podwzgórzowych
receptorów na hamujące działanie steroidów płciowych
podwyższenie progu wrażliwości
zwiększenie aktywności generatora pulsów GnRH
zwiększenie wydzielania gonadotropin
i steroidów płciowych


Gonadarche – zmiany w tkankach i narządach
wywołane przez stężenia steroidów płciowych
(n.p. owłosienie charakterystyczne dla płci)
Adrenarche – zmiany wywołane przez stężenia
androgenów i estrogenów
(n.p. wzrastanie kośćca)
Stadia rozwoju gruczołów
sutkowych – M
Skala Tannera
From Marshall WA, Tanner JM: “Variations in patterns of
pubertal changes in girls.” Archives of Disease in Childhood
44:291–303, 1969
Stadia rozwoju owłosienia łonowego u dziewcząt – P
Skala Tannera
From Marshall WA, Tanner JM: “Variations in patterns of pubertal changes in girls.”
Archives of Disease in Childhood 44:291–303, 1969
Stadia rozwoju gruczołów sutkowych – M
MI
Stadium przedpokwitaniowe
Brak tkanki gruczołowej,
otoczka brodawki płaska i blada.
Stadia rozwoju gruczołów sutkowych – M
M II
Stadium „ Pączka”
Uwypuklenie brodawki sutkowej i poszerzenie otoczki
brodawki , tylko tkanka tłuszczowa.
Stadia rozwoju gruczołów sutkowych – M
M III
Powiększenie i uwypuklenie sutka –
wyczuwalna zarówno tkanka tłuszczowa
jak i gruczołowa; brak uwypuklenia otoczki
Stadia rozwoju gruczołów sutkowych – M
M IV
Wtórny wzgórek – na skutek uwypuklenia
otoczki i brodawki sutkowej; sutek wyraźnie
zarysowany
Stadia rozwoju gruczołów sutkowych – M
MV
Sutek w pełni rozwinięty, o regularnym
zarysie (zanik wtórnego wzgórka);
brodawka sutkowa uwypuklona ponad
otoczkę o intensywnej pigmentacji.
Stadia rozwoju owłosienia łonowego u dziewcząt – P
PI
Stadium
przedpokwitaniowe
Brak owłosienia łonowego
Stadia rozwoju owłosienia łonowego u dziewcząt – P
P II
Rzadkie, proste włosy, wzdłuż warg
sromowych większych
Stadia rozwoju owłosienia łonowego u dziewcząt – P
P III
Włosy ciemniejsze, gęstsze
i bardziej skręcone;
przechodzą na wzgórek
łonowy
Stadia rozwoju owłosienia łonowego u dziewcząt – P
P IV
Wygląd jak u osoby dorosłej,
owłosienie nie przechodzi na uda
Stadia rozwoju owłosienia łonowego u dziewcząt – P
PV
Wygląd jak u osoby dorosłej,
owłosienie przechodzi na uda
Stadia rozwoju owłosienia łonowego (P)
oraz genitaliów (G) u chłopców.
Skala Tannera
From Marshall WA, Tanner JM: “Variations in patterns of
pubertal changes in girls.” Archives of Disease in Childhood
44:291–303, 1969
Stadia rozwoju owłosienia łonowego (P)
oraz genitaliów (G) u chłopców.
PI
GI
Stadium
przedpokwitaniowe
Brak owłosienia łonowego (faza dziecięca)
Stadia rozwoju owłosienia łonowego (P)
oraz genitaliów (G) u chłopców.
P II – rzadkie, proste włosy u nasady prącia
G II – powiększenie jąder, wydłużenie worka
mosznowego; skóra moszny cienka o słabo
zaznaczonej pigmentacji; niewielkie
powiększenie wymiarów prącia
Stadia rozwoju owłosienia łonowego (P)
oraz genitaliów (G) u chłopców.
P III – włosy ciemniejsze, gęstsze i bardziej skręcone,
przechodzą na wzgóre łonowy
G III –
powiększenie obwodu i długości prącia; długość
prącia stanowi ok. ¾ długości worka mosznowego
Stadia rozwoju owłosienia łonowego (P)
oraz genitaliów (G) u chłopców.
P IV – wygląd włosów jak u osoby dojrzałej,
owłosienie nie przechodzi na uda
G IV – powiększenie wymiarów prącia na długość (jest ona
zbliżona do długości worka mosznowego);
widocznie zaznaczona pigmentacja skóry moszny
Stadia rozwoju owłosienia łonowego (P)
oraz genitaliów (G) u chłopców.
P V – wygląd włosów jak u osoby dorosłej, owłosienie
przechodzi na uda
GV –
narządy płciowe jak u osoby dorosłej
Podział FINKELSTEINA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Późny okres przedpokwitaniowy
Bardzo wczesny okres pokwitania
Wczesny okres pokwitania
Środkowy okres pokwitania
Późny okres pokwitania
Okres pełnej dojrzałości płciowej
1F i 2F Późny okres przedpokwitaniowy
Bardzo wczesny okres pokwitania


Nie ma somatycznych cech pokwitania
wydzielania GnRH i gonadotropin
zwłaszcza w 2F
3F Wczesny okres pokwitania

II faza rozwoju narządów płciowych (wg Tannera)


Tempo rośnie
Wzrastanie
Tempo nadal wolne
4F Środkowy okres pokwitania



III – IV faza rozwoju narządów płciowych
Mutacja i
tempa wzrastania
Owłosienie pachowe i menarche (pierwsza
miesiączka); szczyt tempa wzrastania
5F Późny okres pokwitania



IV – V faza rozwoju narządów płciowych
Owłosienie pachowe, zarost; szczyt tempa
wzrastania
Menarche;
tempa wzrastania
6F – zakończenie zmian
rozwojowych zarówno
u chłopców jak i u dziewcząt
Przedwczesne dojrzewanie płciowe
przed 8 r. ż.
przed 10 r. ż.
PRAWDZIWE
=Zależne od
generatora pulsów
GnRH :
Guzy OUN
Zmiany pozapalne
Pourazowe
Bywa idiopatyczne

1.
2.
3.
4.
RZEKOME
=Niezależne od
generatora pulsów
GnRH:
Guzy wydzielające
gonadotropiny lub
steroidy płciowe
Pierwotna
niedoczynność
tarczycy
Jatrogenne

1.
2.
3.
Łagodne warianty przedwczesnego
dojrzewania płciowego

Thelarche praecox - izolowany przedwczesny
rozwój gruczołów piersiowych

Menarche praecox – przedwczesne
izolowane krwawienie miesięczne
OPÓŹNIONE DOJRZEWANIE
PŁCIOWE


Jeśli do 13 r. ż. nie ma cech rozwoju
gruczołów piersiowych lub do 15 r. ż. brak
menarche
Jeśli do 14 r. ż. nie ma rozwoju jąder lub do 16
– 17 r. ż. brak pokwitaniowego skoku
wzrastania
Bardzo charakterystyczne jest u
obu płci wieku kostnego poniżej
13 lat oraz adekwatne do wieku
kostnego stężenie gonadotropin
(na poziomie 2F)
Większość przypadków opóźnionego
dojrzewania ma podłoże
konstytucjonalne, związane jest
z indywidualnym wolnym
tempem rozwoju

1.
2.
JEDNAKŻE U CZĘŚCI DZIECI WYNIKA Z :
Pierwotnych zaburzeń w układzie
podwzgórze-przysadka
Pierwotnego defektu gonad
Jednostki chorobowe występujące
częściej w okresie pokwitania

1.
2.
3.
4.
Reumatologia
Zesztywniające
zapalenie
stawów kręgosłupa
Zespół Reitera
Choroby
tkanki
łącznej
–
kolagenozy
Idiopatyczna
osteoporoza
młodzieńcza

1.
2.
3.




Dolegliwości ze strony
układu krążenia
Niewinne niemiarowości rytmu
serca
Szmery niewinne
Objawy dystonii
neurowegetatywnej:
Łatwe męczenie
Duszność
Kłucia w okolicy serca
Omdlenia ortostatyczne
Inne częściej występujące choroby

Istotny wzrost występowania wola
młodzieńczego

Nowotwory

Otyłość i jadłowstręt psychiczny (anoreksja)
ADOLESCENCJA TO NIE TYLKO DOJRZAŁOŚĆ GONAD I
NARZĄDÓW PŁCIOWYCH, ZMIANY W WYGLĄDZIE I
PROPORCJACH CIAŁA; TO TAKŻE ROZWÓJ PSYCHICZNY
PROWADZĄCY
DO
OSIĄGNIĘCIA
DOJRZAŁOŚCI
PSYCHOSPOŁECZNEJ I EMOCJONALNEJ
Dojrzewanie płciowe Adolescencja
DORASTANIE
Zaburzenia psychiczne




Zachwianie równowagi emocjonalnej
Pogorszenie samopoczucia psychicznego
Labilność uczuć podobna do tej w okresie
wczesnego dzieciństwa
Osłabienie pamięci, zmniejszenie
koncentracji uwagi
Konflikty
 Ról
 Zależności
 Identyfikacji
Konflikty
Frustracja
(z łac.zawód udaremnienie; zespół przykrych emocji
związanych z niemożnością realizacji potrzeb
lub osiągnięcia celu)
Zachowania patologiczne
Dalszy rozwój intelektualny





Doskonalenie funkcji poznawczych
Rozwój pamięci logicznej
Myślenie abstrakcyjne
Rozwój siły woli
Ustalenie systemu wartości
CZYLI TWORZENIE CHARAKTERU
W OKRESIE DORASTANIA OSIĄGNIĘTA
ZOSTAJE DOJRZAŁOŚĆ PSYCHICZNA CZYLI
EMOCJONALNA I SPOŁECZNA TO ZNACZY
NASTĘPUJE PRZYSTOSOWANIE DO ŻYCIA
SAMODZIELNEGO,
NIEZALEŻNEGO,
CHARAKTERYSTYCZNEGO DLA CZŁOWIEKA,
KTÓRY SAM DECYDUJE O SOBIE I PONOSI
KONSEKWENCJE SWEGO POSTĘPOWANIA
Dziękuję za uwagę