SEMINARIUM - REFERAT Systemy VRF Adam Sawala sem.08
advertisement
Gdańsk, 09.06.2008 Seminarium z chłodnictwa Temat: Układy klimatyzacji z bezpośrednim odparowaniem czynnika niskowrzącego, jako systemy całoroczne przeznaczone do schładzania i ogrzewania budynków Plan seminarium: 1. Wprowadzenie – cel stosowania klimatyzacji……………………………………………….. 2. Podstawowe róŜnice pomiędzy układami z pośrednim i bezpośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego……………………………………………………………………… 3. Korzyści wynikające ze stosowania systemów VRF oraz obszar ich zastosowania…………. 4. Budowa systemu VRF……………………………………………………………………….. 4.1 Jednostki zewnętrzne…………………………………………………………………….. 4.2 Jednostki wewnętrzne……………………………………………………………………... 4.3 Czynnik chłodniczy………………………………………………………………………. 4.4 Instalacja czynnika chłodniczego……………………………………………………….. 4.5 Sterowanie……………………………………………………………………………….. 5. Cechy systemów VRF…………………………………………………………………………. 6. Wady i zalety systemów z bezpośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego w porównaniu do systemów z pośrednim odparowaniem……………………………………………………… 6.1 Systemy VRF – zalety…………………………………………………………………….. 6.2 Systemy VRF – wady……………………………………………………………………… 7. Podsumowanie…………………………………………………………………………………. 8. Literatura…………………………………………………………………………………………. Wykonał: Adam Sawala SiUChKl, Wydz. Mech Semestr VII Rok akademicki 2007/2008 1. Wprowadzenie - cel stosowania klimatyzacji Ludzie przebywają w pomieszczeniach około 90% swojego Ŝycia, dlatego teŜ zagadnienia komfortu termicznego pomieszczeń są problemem bardzo istotnym. Odczucie komfortu cieplnego człowieka jest ściśle związane z równowagą termiczną jego ciała traktowanego jako całość. Stabilne oddawanie lub odbieranie ciepła przez całe ciało człowieka jest odczuwane jako tzw. komfort cieplny. Na tę wymianę ciepła wpływa aktywność fizyczna, rodzaj ubrania oraz parametry otoczenia, takie jak temperatura powietrza, promieniowanie, prędkość powietrza oraz wilgotność względna powietrza. Na odczucie komfortu wpływają równieŜ inne parametry, takie jak hałas, jakość powietrza, oświetlenie itp. Instalacja klimatyzacji ma wpływ praktycznie na kaŜdy z tych składników. Dlatego teŜ coraz częściej staje się ona niezbędnym elementem pomieszczeń w których Ŝyjemy, pracujemy, tworzymy czy odpoczywamy, aby zapewnić nam odpowiednie warunki do Ŝycia. 2. Podstawowe róŜnice pomiędzy układami z pośrednim i bezpośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego • • Stosowane obecnie systemy klimatyzacyjne moŜna podzielić zasadniczo na dwa rodzaje, jeśli brać pod uwagę proces schładzania powietrza. NaleŜą do nich instalacje z: bezpośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego, systemy z pośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego. W pierwszym z omawianych rozwiązań ciepło od schładzanego powietrza jest bezpośrednio odbierane przez wrzący czynnik chłodniczy. W drugim przypadku czynnik chłodniczy schładza ciecz pośredniczącą (wodę, wodny roztwór glikolu), która z kolei odbiera ciepło od powietrza wymagającego schłodzenia. Do szeroko rozumianych systemów bezpośredniego odparowania moŜna zaliczyć najprostsze urządzenia typu „split” i „multi-split”, oraz systemy ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego – czyli omawiane systemy VRF (ang. variable refrigerant flow). 3. Korzyści wynikające ze stosowania systemów VRF oraz obszar ich zastosowania. • • • • • • Systemy z bezpośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego są obok systemów pośrednich najpopularniejszymi rozwiązaniami stosowanymi w średnich i małych obiektach, takich jak: budynki mieszkalne, domki jednorodzinne; wysokie budynki biurowe, budynki biurowo-magazynowe, budynki szkolne, hotele, pensjonaty, salony wystawowe. Wiele innowacyjnych rozwiązań i cech charakterystycznych systemów ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego powoduje, iŜ stanowią one wartą uwagi alternatywę dla systemów bazujących na tzw. wodzie lodowej (czyli cieczy pośredniczącej). • • • • • • • • • • Główne atuty systemów z bezpośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego to: zapewnienie komfortu cieplnego uŜytkownikowi, wysoka niezawodność, elastyczność podczas projektowania oraz w trakcie prac instalatorskich, wysokie współczynniki wydajności, niskie zuŜycie energii elektrycznej, szerokie moŜliwości indywidualnego i centralnego sterowania oraz monitorowania pracy systemu, tryby pracy: chłodzenie, grzanie, osuszanie, wentylacja, łatwość obsługi technicznej i serwisowej, praca w zakresie temperatur charakterystycznych dla danego regionu, grzanie w okresie niskich temperatur i chłodzenie w okresie letnim. Rys.1 Temperatury pracy systemu VRF [8]. 4. Budowa systemu VRF System VRF pozwala na podłączenie do jednej instalacji chłodniczej maksymalnie trzech jednostek zewnętrznych i przykładowo w przypadku urządzeń Fujitsu mogą one posiadać całkowitą maksymalną wydajność chłodniczą na poziomie 120 kW. Jednocześnie moŜna tu podłączyć nawet 48 jednostek wewnętrznych. Instalacja taka, ze względu na współczynnik nierównoczesności, stwarza moŜliwość podłączenia do 150% wydajności jednostek wewnętrznych w porównaniu do wydajności jednostek zewnętrznych, co daje 180 kW. 4.1 Jednostki zewnętrzne Jednostki zewnętrzne stanowią agregaty skraplające zaopatrzone w powietrzny wymiennik ciepła, poniewaŜ dolnym źródłem ciepła mimo swojej koherentności jest w tych systemach powietrze. Agregaty są konfigurowane jako jednostka nadrzędna (master) i maksymalnie do dwóch jednostek podrzędnych (slave). W przypadku urządzeń firmy Fujitsu mamy do wyboru sześć jednostek zewnętrznych (po trzy nadrzędne i trzy podrzędne) o róŜnych mocach (22,4 kW, 28 kW i 40 kW), co pozwala na dobranie instalacji z dokładnością do 6 kW. KaŜda jednostka zaopatrzona jest w trzy spręŜarki, przy czym w przypadku jednostki nadrzędnej jedna ze spręŜarek jest spręŜarką inwerterową (o zmiennej prędkości obrotowej), a pozostałe są o stałej wydajności (pracują rotacyjnie). Rotacyjny sposób pracy spręŜarek o stałej wydajności zapewnia im stałe obciąŜenie – jako pierwsza uruchamia się spręŜarka, której łączny czas pracy jest najkrótszy. W celu zapewnienia właściwego obiegu oleju w agregatach zastosowano wysokowydajne odolejacze oraz kontrolę poziomu oleju, cykl powrotu oleju z instalacji oraz funkcję wyrównywania poziomu oleju pomiędzy jednostkami zewnętrznymi. Takie rozwiązania techniczne skutkują wysoką niezawodnością układu klimatyzacji. Jeśli z jakiegoś powodu jedna ze spręŜarek uległaby awaryjnemu zatrzymaniu, to pozostałe przejmą jej funkcję (funkcja zastępowania spręŜarki). W jednostkach zewnętrznych uŜyto duŜego zbiornika cieczy wyposaŜonego w czujnik poziomu oraz wymiennika dochładzającego czynnik na rurze cieczowej, co wpływa na redukcję poziomu hałasu i stabilniejszą pracę układu freonowego. Bardzo waŜna jest tu konstrukcja wymiennika ciepła. Czynnik roboczy jest odpowiednio kierowany przez sekcje wymiennika w celu maksymalnego wykorzystania jego powierzchni, która dodatkowo pokryta jest z zewnątrz specjalną warstwą antykorozyjną w kolorze błękitu kobaltowego, Ŝeby zwiększyć jego odporność na czynniki zewnętrzne, np. sól morską – wpływa to na zwiększenie trwałości urządzenia i moŜliwość stosowania systemu na róŜnych szerokościach geograficznych, nawet w strefach nadmorskich. 4.1.1 SpręŜarka inwerterowa – ogólna charakterystyka SpręŜarka inwerterowa to spręŜarka o zmiennej prędkości obrotowej umoŜliwiająca płynną regulację strumienia przepływu czynnika chłodniczego w zaleŜności od obciąŜeń cieplnych pomieszczenia klimatyzowanego. Takie rozwiązanie posiada wiele zalet, z których najwaŜniejsze to: • łagodny start spręŜarki zmniejszając obciąŜenia powoduje wydłuŜenie jej Ŝywotności (rys.2). Rys. 2 [4]. • zmniejszenie poboru prądu rozruchowego, a zatem nie są wymagane specjalne zabezpieczenia i wzmacnianie elektrycznej sieci zasilającej (rys.3). Rys. 3 [4]. • zmniejszenie negatywnych skutków uderzeń hydraulicznych, szczególnie na skraplacz, w którym na skutek drgań mogą występować nieszczelności (rys.4). Rys. 4 [4]. • zasadnicza poprawa gospodarki olejem w układzie (rys. 5). Rys. 5 [4]. Ponadto, inwerterowe sterowanie obrotami spręŜarki umoŜliwia krótkotrwałe, w cyklu rozruchowym, zwiększenie wydajności powyŜej nominalnego do wartości 12CH-140%, co prowadzi do znacznego, według niektórych producentów nawet do 30% skrócenia czasu osiągnięcia zadanych parametrów. Rys. 6. Charakterystyka przebiegu temperatury w pomieszczeniu (linia kropkowana) w zaleŜności od sposobu sterowania spręŜarką [4]. Kolor zielony; metoda włącz-wyłącz, kolor pomarańczowy – zastosowanie inwertera. 4.2 Jednostki wewnętrzne • • • • • • Typy klimatyzatorów wewnętrznych: ścienny, ścienno-przysufitowy, kasetonowy, przysufitowy, przypodłogowy, kanałowy. Wszystkie jednostki wewnętrzne wyposaŜone są w indywidualny zawór rozpręŜny sterowany elektrycznie. Jego otwarcie kontrolowane jest przez sterownik elektroniczny na podstawie pomiaru temperatur czynnika zaraz za zaworem (na wlocie do wymiennika) oraz na wylocie z wymiennika kontrola przegrzania czynnika w celu optymalnego wykorzystania jego powierzchni. Pozwala to precyzyjnie sterować temperaturą ∆T=0,5K, co w przypadku klimatyzacji komfortu jest dokładnością bardzo dobrą. Rys. 7. Sterowanie temperaturą jednostek wewnętrznych 4.3 Czynnik chłodniczy Medium roboczym w układach klimatyzacyjnych typu VRF jest najczęściej bezchlorkowa mieszanina R410A, która dobrze sprawdza się równieŜ w pompach ciepła z wymiennikiem powietrznym. Dodatkowo jej własności fizyczne pozwalają na zredukowanie średnicy przewodów instalacji chłodniczej, poniewaŜ posiada on wysoką jednostkową wydajność chłodniczą objętościową. 4.4 Instalacja freonowa czynnika chłodniczego (rys.8) Rys. 8. Schemat instalacji chłodniczej systemu VRF [8]. Instalacji chłodnicza systemów VRF posiada kilka ograniczeń. Odległość najdalszej jednostki wewnętrznej od jednostki zewnętrznej nie moŜe przekraczać 150 m (chodzi o przewód cieczowy). RóŜnica wysokości pomiędzy jednostką zewnętrzną a jednostką wewnętrzną, to maksymalnie 50 m w przypadku, gdy jednostki zewnętrzne są umieszczone ponad jednostkami wewnętrznymi, w przeciwnym razie jest to 40 m. RóŜnica poziomów między jednostkami wewnętrznymi, to nie więcej niŜ 15 m. Decydującym parametrem jest odległość od pierwszego trójnika do najdalszej jednostki wewnętrznej, gdyŜ określa ona jak daleko moŜemy umieścić urządzenia np. na jednym piętrze i wynosi ona 60 m. Oznacza to, Ŝe od pierwszego rozgałęzienia moŜemy poprowadzić instalację na 60 m w jedną i 60 m w drugą stronę. Do głównej instalacji chłodniczej przyłącza się gotowe elementy montaŜowe (trójniki, rozgałęźniki itp.), a następnie doprowadza się instalacje do jednostek wewnętrznych. Taki sposób wykonania instalacji skraca czas jej montaŜu, co przekłada się na niŜsze koszty pracy monterów. 4.5 Sterowanie Wszystkie jednostki wewnętrzne i zewnętrzne są połączone ze sobą jednym przewodem sterującym o długości nawet 2 km, co upraszcza proces projektowania i montaŜu instalacji. Do wyboru są sterowniki indywidualne, grupowe lub centralne oraz moŜliwość podłączenia do konsoli BMS (ang. Building Management System), czyli systemu zarządzania budynkiem, która umoŜliwia kontrolowanie nawet 1600 urządzeń. Rys. 9 Wybrane typy sterowników wykorzystywanych w systemach ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego VRF 1) Sterowniki indywidualne: a) pilot bezprzewodowy; funkcje: * temperatura, * siła nawiewu, * kierunek nawiewu, * tryb pracy, * moŜliwość wyboru danego programu dziennego. b) pilot przewodowy; funkcje: * posiada programator tygodniowy z moŜliwością ustawienia danej temperatury na dzień i na noc; * wyposaŜony jest w pomieszczeniowy czujnik temperatury; * wszystkie funkcje pilota bezprzewodowego. 2) Sterownik grupowy UmoŜliwia sterowanie do ośmiu jednostek wewnętrznych. Łączy w sobie funkcje pilota przewodowego z moŜliwością sterowania kilkoma jednostkami jednocześnie. 3) Sterownik centralny Daje moŜliwość obsługi i monitorowania nawet 400 jednostek wewnętrznych (kaŜdej z osobna, grupowo lub wszystkich razem). UmoŜliwia blokowanie wybranych funkcji w pilotach indywidualnych, a takŜe odczyt bieŜących nastaw i kody ewentualnych usterek oraz pamięć historii błędów. MoŜna przy jego pomocy zaprojektować harmonogram pracy tygodniowej, a nawet na cały rok. 4) Oprogramowanie komputerowe Najbardziej rozbudowanym sterownikiem centralnym jest oprogramowanie pracujące na komputerze klasy PC w środowisku Windows. Cały system jest wówczas obsługiwany przez przyjazny, intuicyjny interfejs graficzny pozwalający na wizualizację budynku i umieszczenie rysunków klimatyzatorów w odpowiednich pomieszczeniach. Istnieje równieŜ moŜliwość rozliczenia zuŜycia energii elektrycznej przez poszczególnych odbiorców. Oprogramowanie generuje rozliczenie na podstawie odczytów liczników energii, stopnia otwarcia zaworów rozpręŜnych, czasu pracy i ilości włączonych spręŜarek. Rys. 10. Schemat podłączenia elektrycznego systemu VRF z elektrownią [8]. 5. Cechy systemów VRF ● wysoka niezawodność (zamienna praca spręŜarek, płynny rozruch, kontynuacja pracy, nawet w momencie awarii spręŜarki lub jednostki wewnętrznej, optymalna kontrola oleju niewymagająca zastosowania syfonów i kontrasyfonów na instalacji freonowej, zdalny monitoring), ● zwiększony komfort w klimatyzowanych pomieszczeniach (moŜliwość pracy dowolnej ilości jednostek wewnętrznych w systemie, optymalizacja równowagi ilości czynnika chłodniczego w układzie poprzez kontrolę poziomu cieczy w zbiorniku ciekłego czynnika chłodniczego oraz dochładzacz ciekłego czynnika, precyzyjna kontrola temperatury w pomieszczeniu z uwagi na płynną regulację prędkości obrotowej wirnika spręŜarki oraz zastosowanie elektronicznych zaworów rozpręŜnych, niski hałas jednostek wewnętrznych i zewnętrznych, itp.), ● wysoka efektywność energetyczna (brak cieczy pośredniczących w systemie, zastosowanie czynnika chłodniczego R410A, płynna regulacja prędkości obrotowej spręŜarki), ● uproszczone projektowanie (duŜa wydajność przyłączeniowa jednostek wewnętrznych, praca w niskich temperaturach powietrza zewnętrznego, długie orurowanie, kompaktowe wymiary urządzeń zewnętrznych i wewnętrznych umoŜliwiające efektywne gospodarowanie przestrzenią uŜytkową, itp.), ● uproszczony montaŜ (prostota i dowolność łączenia jednostek wewnętrznych i zewnętrznych, redukcja średnicy przewodów z uwagi na zastosowanie czynnika chłodniczego R410A o wysokiej jednostkowej wydajności chłodniczej, kompaktowe wymiary, moŜliwość dowolnego kierunku wyprowadzenia przewodów freonowych z jednostki zewnętrznej, wysuwana taca umoŜliwiająca szybką wymianę uszkodzonej spręŜarki, itp.). 6. Wady i zalety systemów z bezpośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego w porównaniu do systemów z pośrednim odparowaniem 6.1 Systemy VRF – zalety: ● wyŜsze wartości współczynników efektywności energetycznej EER i COP dla pełnego obciąŜenia cieplnego z uwagi na brak cieczy pośredniczących w odniesieniu do systemów opartych na wodzie lodowej (cieczy pośredniczącej), ● wyŜsze wartości współczynników efektywności energetycznej ESEER z uwagi na płynną regulację prędkości obrotowej spręŜarki w jednostce nadrzędnej gwarantującej idealne dopasowanie wydajności chłodniczej systemu do obciąŜenia cieplnego budynku, ● korzystniejsze warunki przedłuŜonej gwarancji na urządzenia, ● mniejsze średnice przewodów freonowych w odniesieniu do średnicy przewodów wodnych i związane z tym mniejsze zapotrzebowanie na prowadzenie przewodów na powierzchni (zdolność akumulacji ciepła dla czynnika chłodniczego: 192 kJ/kg; zdolność akumulacji ciepła dla czystej wody lodowej i dt=5K: 21 kJ/kg), ● dla mniejszych średnic przewodów freonowych przy jednostkach wewnętrznych duŜa elastyczność co do kierunku prowadzenia przewodów, ● niŜsze koszty związane z zakupem przewodów freonowych z uwagi na mniejsze średnice przewodów, ● w systemach opartych na wodzie lodowej pompa pracuje ze stałą wydajnością podczas gdy w systemach ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego spręŜarka płynnie dopasowuje swoją wydajność do chwilowego zapotrzebowania na „chłód”, ● duŜa dokładność w doborze urządzeń zewnętrznych związana z dowolnością w konfiguracji jednostek zewnętrznych o zróŜnicowanej wydajności chłodniczej (± 6 kW), ● alternatywa dla systemów ogrzewania o niskich kosztach eksploatacyjnych, ● moŜliwa rezygnacja z odrębnego systemu grzewczego (układ pompy lub odzysku ciepła), w przeciwieństwie do systemów wodnych gdzie zastosowanie odrębnego systemu grzewczego (kocioł, pompa wody grzewczej, instalacja, itp.) jest konieczne, ● moŜliwość grzania w dowolnym momencie (dotyczy to szczególnie okresów przejściowych), ● awaria systemu spowodowana nieszczelnością nie jest tak problematyczna jak dla systemów wypełnionych mieszaniną wodno-glikolową, ● brak konieczności regulacji instalacji chłodniczej po montaŜu, łatwiejszy i szybszy rozruch instalacji, w przypadku systemów wody lodowej – konieczność równowaŜenia instalacji hydraulicznej (zawory podpionowe, kryzy i zawory dławiące, automatyczne zawory równowaŜące, itp.), ● szybki czas reakcji w odniesieniu do systemów wodnych, ● uproszczony proces tworzenia rozbudowanych systemów sterowania i podłączenia do systemu BMS, moŜliwość indywidualnego naliczania kosztów eksploatacji w standardowym oprogramowaniu sterownika; w przypadku systemów sterowania urządzeń systemu wody lodowej bardziej skomplikowany dobór systemu sterowania i wyŜsze koszty automatyki, ● brak konieczności zastosowania zbiorników buforowych, w niektórych systemach wody lodowej wymagana konieczność zastosowania zbiorników z uwagi na ograniczoną liczbę załączeń spręŜarki w agregacie chłodniczym, ● brak konieczności opróŜniania instalacji w okresie zimowym; w systemach wodnych w okresie zimowym konieczność opróŜnienia instalacji bądź zastosowania wodnych roztworów glikoli, ● łatwiejsze zmiany aranŜacyjne. 6.2 Systemy VRF – wady: ● proponowane warunki przedłuŜonej gwarancji zobowiązują do płatnych przeglądów serwisowych u producenta urządzenia i są obowiązujące pod warunkiem systematyczności w ich prowadzeniu. W przypadku braku przeglądu następuje utrata gwarancji, ● koszt przeglądu jednostki wewnętrznej systemu freonowego jest wyŜszy od kosztów przeglądu klimakonwektorów wentylatorowych, ● w przypadku awarii, systemy VRF wymagają interwencji wykwalifikowanego serwisanta chłodnika podczas, gdy do interwencji serwisowej systemu wodnego wystarczy przyjazd tylko hydraulika. Koszt roboczogodziny hydraulika jest niŜszy niŜ wykwalifikowanego chłodnika, ● przywrócenie instalacji klimatyzacji do pełnej sprawności po awarii systemu chłodniczego jest znacznie dłuŜsze niŜ w przypadku systemów wodnych, ● zlokalizowanie nieszczelności systemów freonowych wymaga zastosowania specjalnych przyrządów pomiarowych podczas, gdy nieszczelności systemów wodnych dają się łatwo zlokalizować, ● w przypadku nieszczelności systemy freonowe wymagają ponownego całkowitego napełnienia instalacji czynnikiem chłodniczym z uwagi na fakt zastosowania mieszanin zeotropowych (R407C, R410A) cechujących się innym składem objętościowym poszczególnych składników mieszaniny w określonej temperaturze, ● prowadzenie instalacji freonowych podlega obostrzeniom prawnym (maksymalna ilość czynnika w pomieszczeniu) dotyczy to w szczególności rozległych instalacji i moŜe w przyszłości takie rozwiązanie wymagać dodatkowych opłat środowiskowych, ● szerszy zakres wydajności chłodniczych systemów wodnych niŜ proponowanych przez producentów systemów ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego ograniczających zastosowanie VRF do obiektów o małej i średniej kubaturze, ● w przypadku zamiany urządzeń naleŜy zwrócić uwagę na fakt niŜszej temperatury ścianki chłodnicy w jednostkach wewnętrznych systemów VRF, co powoduje, Ŝe większa część całkowitej wydajności chłodniczej urządzenia, w porównaniu do klimakonwektorów wentylatorowych, jest tracona na odwilŜanie powietrza, ● wyŜsze koszty inwestycyjne związane z zakupem urządzeń. Choć pierwotnie koszty instalacji freonowej są wyŜsze od systemów wody lodowej to ostatecznie są one zaleŜne od wielu czynników. Dla przykładu biorąc pod uwagę system grzewczo-chłodzący z doprowadzeniem powietrza świeŜego koszt zakupu urządzeń freonowych będzie niŜszy niŜ koszt instalacji opartej na wodzie lodowej z uwagi na wysokie koszty dodatkowej instalacji grzewczej (klimakonwektory w wykonaniu czterorurowym, kocioł grzewczy, itp.). W celu dokonania wiarygodnego porównania kosztów obydwu systemów naleŜy równieŜ rozpatrywać globalnie koszt całego systemu (koszt instalacji, koszt rozruchu i montaŜu systemu, armatury wraz z elementami równowaŜącymi, itp.). 7. Podsumowanie WyposaŜając budynek w prezentowany układ klimatyzacji otrzymujemy moŜliwość chłodzenia latem i ogrzewania zimą. Wymienione wady i zalety systemu oraz uzyskiwane wysokie współczynniki wydajności EER=3,2 i COP=3,7 pozwalają stwierdzić, Ŝe z pewnością jest to układ konkurencyjny w stosunku do tradycyjnych układów klimatyzacji z pośrednim odparowaniem czynnika chłodniczego. Dalszy postęp w dziedzinie pomp ciepła, spręŜarek i czynników chłodniczych moŜe dodatkowo poprawić walory uŜytkowe tego systemu. 8. Literatura [1] R. CzyŜ: „Układy klimatyzacji z bezpośrednim odparowaniem, jako całoroczne systemy przeznaczone do schładzania oraz ogrzewania budynków”, Technika Chłodnicza i Klimatyzacyjna 2/2007. [2] J. Muller, D. Skrzyniowska: „Wady i zalety stosowania klimatyzacji komfortu – cz. I – urządzenia klimatyzacyjne”, Chłodnictwo&Klimatyzacja 5/2006. [3] J. Muller, D. Skrzyniowska: „Wady i zalety stosowania klimatyzacji komfortu – cz. II – systemy klimatyzacji”, Chłodnictwo&Klimatyzacja 6/2006. [4] J. Muller: „Kierunki rozwoju VRV”, Chłodnictwo&Klimatyzacja 1-2/2008. [5] B. Adamski: „Systemy schładzania powietrza ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego”, Rynek Instalacyjny 5/2008. [6] B. Adamski: „Dobór i cechy charakterystyczne systemów ze zmiennym przepływem czynnika chłodniczego”, Chłodnictwo&Klimatyzacja 1-2/2008. [7] Materiały szkoleniowe i promocyjne firmy Fujitsu. [8] Materiał szkoleniowe i promocyjne firmy Klimatherm.
