Strategia Rozwoju - Biuletyn Informacji Publicznej w Małopolsce
advertisement
Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Załącznik do Uchwały Nr XLI/454/2014 Rady Gminy Wielka Wieś z dnia 30 października 2014r. Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Wielka Wieś, lipiec 2014 1 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Opracowanie: FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji 2 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Spis treści Wprowadzenie ........................................................................................................................... 4 Metodologia prac ....................................................................................................................... 5 Konwent Strategiczny................................................................................................................. 6 Organizacja procesu tworzenia Strategii.................................................................................... 7 Ramy instytucjonalne lokalnej polityki rozwoju ........................................................................ 9 Nadrzędne dokumenty strategiczne ........................................................................................ 10 Strategie Zintegrowane ............................................................................................................ 11 Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego.................................................................... 12 Subregionalny Program Rozwoju 2014-2020 ........................................................................... 15 Diagnoza podstawowych uwarunkowań rozwojowych ........................................................... 17 Analiza SWOT ........................................................................................................................... 22 Wizja i misja rozwoju Gminy Wielka Wieś ............................................................................... 28 Plan operacyjny Strategii.......................................................................................................... 29 System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020......................... 58 Założenia planu wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 .......... 58 Ramy współpracy międzysektorowej i międzygminnej w zakresie realizacji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 .................................................................................... 59 System monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieśna lata 2014-20 ... 61 3 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Wprowadzenie Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 jest podstawowym i najważniejszym dokumentem samorządu Gminy, określającym obszary i cele lokalnej polityki rozwoju, a także wynikające z nich kierunki interwencji, które winny być realizowane przez władze Gminy oraz inne podmioty wspólnoty samorządowej. Respektując obowiązujące zasady rozwoju regionalnego w Polsce (tzw. nowy paradygmat rozwoju regionalnego) oraz wyzwania, przed jakimi stoi Gmina Wielka Wieś, Strategia uwzględnia potrzeby i oczekiwania całej wspólnoty gminnej. Gmina Wielka Wieś poprzez swoje położenie względem Miasta Krakowa, w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym, stanowi naturalny obszar przepływu towarów, usług, kapitału i zasobów ludzkich. Atuty te dodatkowo wzmacnia dogodna lokalizacja względem głównych szlaków transportowych (bezpośrednie połączenie z autostradą A4, Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków-Balice, drogi krajowe, planowana północna obwodnica Krakowa) oraz położenie w jednym z alternatywnych korytarzy łączących region małopolski ze Śląskiem. Wykorzystanie szans związanych z takim położeniem (gospodarczych, rekreacyjno-turystycznych, społecznych, itp.), powinno stać się w najbliższej przyszłości jednym z najważniejszych wyzwań, stojących przed całą wspólnotą samorządową. W tym kontekście, u podstaw realizacji celów i kierunków interwencji Strategii leży nawiązywanie współpracy pomiędzy Gminą a sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego (szczególnie Miastem Krakowem i gminami sąsiednimi dla Krakowa w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych), sektorem gospodarczym, organizacjami pozarządowymi i innymi instytucjami. Wyzwanie to sprawia, iż Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 zawiera również zadania będące w kompetencjach innych szczebli samorządowych, partnerów gospodarczych oraz społecznych. W systemie zarządzania polityką rozwoju, Strategia pełni kluczową rolę, jako generalny plan postępowania władz samorządowych, partnerów gospodarczych i społecznych, którzy mogą się na nią powoływać w procesie pozyskiwania środków zewnętrznych oraz w oparciu o nią budować własne plany strategiczne. Dzięki temu dokument ten jest również narzędziem kierowania i intensyfikowania współpracy z partnerami samorządowymi, prywatnymi i pozarządowymi w układzie zarówno lokalnym, jak i regionalnym. Tworzenie partnerstw na etapie realizacji poszczególnych kierunków interwencji niniejszej Strategii, będzie miało kluczowe znaczenie dla rozwoju Gminy, w tym również w związku z pozyskiwaniem zewnętrznych środków finansowych (ZIT, Subregionalny Program Rozwoju, Lokalna Grupa Działania „Korona Północnego Krakowa”, itp.). Realizacja wyzwań rozwojowych Gminy Wielka Wieś będzie się wiązać z podejmowaniem współpracy pomiędzy samorządami wszystkich szczebli, instytucjami państwowymi, partnerami społecznymi i prywatnymi. Stąd też Strategia nie obejmuje wyłącznie zadań będących w kompetencjach samorządu gminnego, ale wskazuje na rozwiązania niezbędne dla stałego i efektywnego rozwoju całej wspólnoty lokalnej. Takie podejście jest zgodne z nowym paradygmatem polityki regionalnej państwa - wieloszczeblowym zarządzaniem polityką rozwoju. Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 jest spójna z priorytetami i celami dokumentów szczebla krajowego i regionalnego, tj. Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 4 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie; Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju do 2030 r.; Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 r.; Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju do 2020 r.; krajowych strategii sektorowych oraz Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 została przygotowana w wyniku prac prowadzonych przez władze samorządowe Gminy Wielka Wieś oraz ekspertów FRDL Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji, przy ścisłej współpracy z partnerami społecznymi i prywatnymi. Dokument uwzględnia wnioski i rekomendacje sformułowane w ramach szerokiej debaty publicznej, której elementem były w szczególności sesje z udziałem Konwentu Strategicznego. Dzięki zaangażowaniu przedstawicieli samorządu, organizacji publicznych, przedsiębiorców i lokalnych liderów życia społecznego, Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 20142020 stanowi nie tylko narzędzie prowadzenia polityki rozwoju lokalnego i regionalnego, ale również syntezę świadomych wyborów i rekomendacji przedstawicieli różnych społeczności tworzących wspólnotę samorządową. Metodologia prac Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 kładzie nacisk na zrównoważony rozwój Gminy (bazujący na zintegrowaniu polityki środowiskowej, gospodarczej i społecznej), prowadzący w efekcie do poprawy jakości życia mieszkańców i budowania jego trwałych podstaw społeczno-ekonomicznych. Konstrukcję dokumentu Strategii oparto na partycypacyjno-eksperckim modelu budowy planów strategicznych jednostek samorządu terytorialnego, w pełni oddającym oczekiwania krajowych oraz unijnych instytucji odpowiedzialnych za rozwój terytorialny w Polsce. Strategię opracował Konwent Strategiczny, powołany przez Wójta Gminy Wielka Wieś. W jego skład weszli m.in. przedstawiciele władz samorządowych Gminy, urzędnicy samorządowi, przedstawiciele oświaty, instytucji kultury, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, reprezentanci sfery biznesu, lokalnych organizacji pozarządowych i przedstawiciele instytucji użyteczności publicznej. Prace Konwentu prowadzili konsultanci FRDL Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie. Zespół realizacyjny tworzyli: Wojciech Odzimek – Koordynator Zespołu Zarządzania Strategicznego FRDL MISTiA, Jacek Kwiatkowski – Dyrektor Wydziału Programów i Projektów FRDL MISTiA, Krzysztof Malczyk – konsultant w Programie Zarządzania Strategicznego FRDL MISTiA. 5 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Konwent Strategiczny 6 L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Imię i nazwisko Tadeusz Wójtowicz Krzysztof Wołos Grażyna Syguła Krystyna Sułko Stanisław Kasprzyk Elżbieta Seweryn 7. Marek Krasowski 8. 9. 10. Adam Maleńki Barbara Wierzbicka Anna Warchulska 11. 12. 13. Marcin Rybski Joanna Zając Anna Bondyra 14. Aneta Solarz 15. 16. Marta Stochalska-Budzyn Tomasz Sierka 17. 18. Joanna Patej Dorota Nowak 19. 20. 21. Krystyna Janecka Lilianna Wilk Monika Księżyc 22. 23. 24. Sławomir Kawalec Zbigniew Mazela Dariusz Wolak 25. Stanisława Szumiec 26. Ks. Jan Adamus 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. Piotr Goraj Józef Grzybowski Roman Figiel Edward Zamojski Ryszard Tekiela Krystyna Goraj Bogumiła Pietrzyk Instytucja / funkcja Wójt Gminy Zastępca Wójta Skarbnik Gminy Przewodnicząca Rady Gminy Sekretarz Gminy Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu Prezes Zarządu Gminnego Zakładu Komunalnego Sp. z o.o. Kierownik Referatu Inwestycji Kierownik Referatu Podatków i Opłat Samodzielne Stanowisko ds. zarządzania projektami Kierownik Referatu Promocji i Rozwoju Inspektor ds. promocji i rozwoju Dyrektor Przedszkola Samorządowego w Modlniczce Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Dyrektor Szkoły Podst. w Wielkiej Wsi Kierownik Referatu Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środ. i Geodezji Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej Dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Modlnicy Sołtys - Bębło Sołtys - Giebułtów Dyrektor Krakowskiego Banku Spółdzielczego - Oddział Wielka Wieś Inspektor ds. promocji i rozwoju Radny - Bębło Stowarzyszenie Przyjaciół Gimnazjum w Białym Kościele „Pozytywka” Dyrektor Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Giebułtowie Proboszcz Kościoła św. Wojciecha w Modlnicy Radny Powiatu Krakowskiego Sołtys - Szyce Radny - Giebułtów Radny - Bębło Sołtys - Tomaszowic Radna - Czajowice Radna - Modlnica Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Organizacja procesu tworzenia Strategii Zarządzanie strategiczne w sytuacji Gminy to kierowanie wieloobszarowym rozwojem w długim przedziale czasu, dzięki wykorzystaniu rzetelnej wiedzy płynącej z analizy i oceny bieżącej oraz antycypowaniu spodziewanych scenariuszy rozwoju JST, a także dzięki przewidywaniu zmian w otoczeniu. Zgodnie z tymi założeniami, proces budowy Strategii Rozwoju przebiegał wieloetapowo: 1. Obraz środowiska lokalnego – diagnoza społeczno-gospodarcza. Celem pozyskania obiektywnej oceny sytuacji społeczno-gospodarczej oraz potencjału JST, przeprowadzona została diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Wielka Wieś w układzie dynamicznym (kilkuletnim) i porównawczym (benchmarkingowym). Efektem prac było powstanie raportu diagnostycznego, opisującego podstawowe uwarunkowania rozwojowe Gminy - materiał analityczny, charakteryzujący stan istniejący oraz tendencje społecznogospodarcze zachodzące w Gminie w latach 2008-2012/13. Dokument opracowany został w oparciu o materiały i dane Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych), Gminy Wielka Wieś oraz własne Wykonawcy. Wnioski z diagnozy społeczno-gospodarczej stały się materiałem wyjściowym do analizy zasobów własnych i otoczenia (analiza SWOT) podczas warsztatów z Konwentem Strategicznym, powołanym przez Wójta Gminy Wielka Wieś. 2. Obraz środowiska lokalnego – badanie społeczne. Celem pozyskania obiektywnej opinii społeczności lokalnej na temat oczekiwań i potrzeb rozwojowych Gminy, przeprowadzone zostało badanie wykorzystujące dwa rodzaje narzędzi: kwestionariusz ankietowy tradycyjny oraz kwestionariusz ankietowy internetowy. Kwestionariusz tradycyjny rozprowadzony został wśród mieszkańców Gminy, organizacji pozarządowych, podmiotów gospodarczych i instytucji publicznych. Kwestionariusz internetowy był dostępny na stronie internetowej Gminy. Łącznie badanie przeprowadzono na próbie 340 respondentów. Efektem prac było powstanie raportu badawczego, opisującego oczekiwania, potrzeby i pomysły inwestycyjne widziane przez pryzmat mieszkańców Gminy. Badanie sprawdzało również preferencje społeczności lokalnej co do kształtowania wizerunku Gminy oraz jej postrzeganie jako miejsca do życia. Wyniki badania posłużyły do zweryfikowania obszarów rozwojowych zaproponowanych w strategii, jej celów oraz kierunków interwencji do 2020 r. 3. Analiza strategiczna uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych metodą SWOT. Raport diagnostyczny, charakteryzujący podstawowe uwarunkowania rozwojowe Gminy Wielka Wieś, posłużył jako impuls do dyskusji dotyczącej zasobów wewnętrznych Gminy oraz wpływu otoczenia zewnętrznego. W trakcie prac warsztatowych z Konwentem Strategicznym dokonano oceny i analizy potencjału Gminy, jej słabości oraz szans i zagrożeń istotnych z punktu widzenia jej dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego (analiza SWOT). Pracę usystematyzowano poprzez określenie bloków tematycznych, wynikających z przeprowadzonej wcześniej, eksperckiej diagnozy oraz spójnych ze Strategią Rozwoju 7 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Wyniki analizy SWOT stały się podstawą do sformułowania podstawowych obszarów priorytetowych dla Gminy Wielka Wieś. 4. Identyfikacja obszarów priorytetowych i sformułowanie planu operacyjnego. Przedmiotem kolejnych prac warsztatowych stał się wybór obszarów priorytetowych i celów strategicznych oraz budowa planu operacyjnego Strategii. W oparciu o wyniki diagnozy społeczno-gospodarczej, badań społecznych oraz analizy SWOT, dokonano identyfikacji obszarów priorytetowych (kierunków rozwoju) dla Gminy Wielka Wieś. W efekcie przeprowadzonych z Konwentem Strategicznym prac zdefiniowano 3 obszary rozwojowe: OBSZAR I. GOSPODARKA LOKALNA; OBSZAR II. KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY; OBSZAR III. INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO. Kolejnym etapem prac warsztatowych z udziałem Konwentu Strategicznego, była weryfikacja zaproponowanej przez ekspertów FRDL MISTiA matrycy Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś. Matryca powstała na bazie dokonanych wcześniej analiz i opracowań, wytycznych i założeń zawartych w dokumentach strategicznych szczebla krajowego i regionalnego, a także z uwzględnieniem wniosków płynących z opracowanej uprzednio analizy SWOT i postulatów zgłaszanych przez członków Konwentu Strategicznego w pracach grupowych (grupy tematyczne). 5. System monitoringu i ewaluacji Strategii. Ostatnim etapem prac było opracowanie podsystemów strategii, dotyczących monitorowania osiągania celów i realizacji poszczególnych kierunków interwencji oraz aktualizowania dokumentu – zgodnie ze zmieniającymi się uwarunkowaniami wewnętrznymi i w otoczeniu Gminy. System ten uwzględnia również rozdział kierunków interwencji zawartych w Strategii na zadania będące w całości w kompetencjach samorządu gminnego (sfera podległości), częściowo będące w kompetencjach samorządu gminnego, ale wymagające intensywnej współpracy z partnerami społecznymi, gospodarczymi, czy samorządowymi (sfera współzależności) oraz niebędące w kompetencjach samorządu gminnego (sfera oddziaływania). 8 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Ramy instytucjonalne lokalnej polityki rozwoju Konieczność tworzenia gminnych dokumentów planistycznych o charakterze strategicznym nie wynika wprost z przepisów prawa. Znowelizowana w 2013 r. ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, tworząca podstawy prawne do przygotowania przez ówczesne Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zasad wdrażania programów Unii Europejskiej na lata 2014-2020, wśród dokumentów strategicznych opracowywanych przez JST wymienia jedynie strategie rozwoju województw oraz strategie ponadregionalne. Katalog ten pozostawia jednak otwarty, a wśród podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki rozwoju wymienia samorząd gminny. Ugruntowana praktyka prowadzenia polityki rozwoju na szczeblu gminnym realizowana jest najczęściej w postaci tworzenia gminnych strategii rozwoju. Zasady lokalnej polityki rozwoju powinny jednak uwzględniać wytyczne w zakresie prowadzenia polityki rozwoju na wyższych szczeblach. Poczynając od dokumentów na szczeblu Unii Europejskiej, w szczególności uwzględniając zasady Europejskiej Polityki Spójności, poprzez strategiczne dokumenty krajowe, przygotowywane przede wszystkim przez administrację rządową a kończąc na wojewódzkiej i subregionalnej strategii rozwoju, opracowywanych przez samorząd województwa. Schemat 1. Układ zależności i hierarchia europejskich, krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu „EUROPA 2020” Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030 – trzecia fala nowoczesności” Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 -2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 8 strategii branżowych: - Rozwoju transportu - Rozwoju bezpieczeństwa narodowego RP - Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko - Rozwoju kapitału społecznego - Innowacyjności i efektywności gospodarki - Zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa - Rozwoju kapitału ludzkiego - Sprawne państwo Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego 9 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Przedstawiony schemat prezentuje aktualny system prowadzenia polityki rozwoju, oparty o hierarchiczny układ dokumentów strategicznych, wzajemnie ze sobą spójnych i powiązanych. Obejmuje on wytyczne płynące ze strategii Europa 2020, Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju, Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju (SRK) oraz 9 strategii zintegrowanych, obejmujących 8 strategii branżowych i Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR). W tak ujęty system wpisuje się Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020, stanowiąca z kolei podstawę dla konstruowania subregionalnych i lokalnych dokumentów strategicznych. W procesie lokalnego planowania strategicznego należy jednak pamiętać o zachowaniu spójności i relacyjnym powiązaniu z systemem nadrzędnych dokumentów strategicznych, szczególnie tych opracowanych po wejściu w życie aktualnej strategii wojewódzkiej. Tak zdefiniowany układ instytucjonalny programowania polityki rozwoju, w którym dokumenty niższego szczebla uwzględniają priorytety wynikające z programów nadrzędnych, wzmacnia efekty rozwojowe poprzez jednoznaczne określanie kluczowych kierunków interwencji. Spójność w wymiarze wertykalnym jednocześnie prowadzi do koncentracji środków publicznych na jasno zdefiniowanych celach rozwojowych. Zmiany w ustawie o zasadach powadzenia polityki rozwoju obowiązujące od kwietnia 2014 r. wprowadzają dodatkowo pojęcie programu rozwoju - dokumentu realizującego cele zawarte w strategiach rozwoju wyższego szczebla. Tym samym programowanie strategiczne na szczeblu lokalnym powinno stanowić etap przygotowawczy do budowy programów rozwoju, a konkretne zadania zapisane w programach powinny wynikać z zapisanych w strategii lokalnej celów rozwojowych i kierunków interwencji, spójnych z nadrzędnymi dokumentami strategicznymi. Nadrzędne dokumenty strategiczne Fundamentalne wytyczne dotyczące polityki rozwoju płyną z nadrzędnych dokumentów europejskich, określających zasady Europejskiej Polityki Spójności. Ważna jest też sama filozofia redystrybucji środków europejskich, która w ostatnich latach uległa przeorientowaniu z funkcji wyrównawczej na wzmacnianie konkurencyjności obszarów silnych i lepsze wykorzystanie istniejących potencjałów rozwojowych. Będąca podstawą Europejskiej Polityki Spójności Strategia Europa 2020 oparta została na trzech priorytetach: (1) rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, (2) promocji gospodarki oszczędzającej zasoby, zielonej i konkurencyjnej, (3) wspieraniu gospodarki o wysokim zatrudnieniu, sprzyjającej spójności społecznej i terytorialnej. Głównym dokumentem szczebla krajowego, wskazującym strategiczne zadania państwa w horyzoncie czasowym spójnym z dokumentami europejskimi, tym samym oddającym priorytety rozdziału funduszy europejskich na lata 2014-2020 jest średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo (SRK). Dokument ten, przyjęty 25 września 2012 r. wpisuje się w nowy system strategicznego zarządzania rozwojem kraju poprzez uwzględnienie wytycznych odnośnie głównych kierunków rozwoju, płynących z długookresowej strategii rozwoju kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Podstawowe priorytety SRK, koncentrujące główne działania i wyznaczające kierunki interwencji, mające na celu przyspieszenie procesów rozwojowych to (1) sprawne i efektywne państwo, (2) konkurencyjna gospodarka, (3) spójność społeczna i terytorialna. W kontekście programowania polityki rozwoju na 10 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 szczeblach niższych ważne jest, że SRK stanowi odniesienie dla dokumentów przygotowywanych na potrzeby programowania środków Unii Europejskiej na lata 20142020 – umowy partnerstwa i programów operacyjnych. Strategie Zintegrowane Dopełnieniem i swoistym narzędziem realizacji priorytetów określonych przez SRK jest 9 strategii zintegrowanych, których zadaniem jest rozwinięcie działań SRK i uszczegółowienie reform w niej określonych. Z punktu widzenia lokalnej polityki rozwoju kluczowe miejsce zajmuje dokument Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony, Miasta, Obszary wiejskie. Zgodnie z przedstawionym w nim, nowym paradygmatem rozwoju regionalnego, w proces planowania strategicznego należy włączyć następujące wytyczne: wykorzystywanie zasobów endogenicznych regionów (uniezależnianie się od transferów zewnętrznych), tworzenie polityk wieloletnich i zdecentralizowanych w przeciwieństwie do dotychczasowych dotacji jednorazowo przeznaczanych na działania krótkoterminowe, finansowanie inwestycji wyselekcjonowanych (jako tych działań, które w największym stopniu przyczyniają się do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu i powodują jego dyfuzję), wieloszczeblowe zarządzanie polityką regionalną – zaangażowanie wielu partnerów przez władze regionalne, zróżnicowane podejście do różnych typów regionów – wykorzystywanie specjalizacji regionalnych i subregionalnych oraz reagowanie na specyficzne bariery rozwojowe. Wytyczne te zostały sformułowane przede wszystkim w celu wzmocnienia procesu programowania polityki rozwoju na szczeblu wojewódzkim. Jednak myśl zawarta w powyższych uwagach może stanowić ważną wskazówkę podczas programowania polityki rozwoju na szczeblu powiatowym i gminnym. Ponadto zgodnie z rekomendacjami KSRR, w procesie zarządzania strategiami rozwoju postuluje się tworzenie i utrwalanie szerokich partnerstw między instytucjami publicznymi i społeczeństwa obywatelskiego tak, by zapewnić skuteczny i wielopoziomowy system zarządzania polityką rozwoju. Spośród pozostałych strategii zintegrowanych szczególnie ważne dla lokalnej polityki rozwoju jest uwzględnienie wytycznych płynących z tych strategii, które w istotnym stopniu dotyczą obszarów związanych z zakresem zadań własnych JST. Wśród najważniejszych strategii, z punktu widzenia możliwości rozwojowych i aspiracji wspólnoty samorządowej Wielkiej Wsi, należy wymienić następujące dokumenty: Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki. „Dynamiczna Polska 2020” – dokument przygotowany przez Ministerstwo Gospodarki i uchwalony 15 stycznia 2013 r. – szczególnie w zakresie działań zmierzających do realizacji takich celów jak: dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej gospodarki, stymulowania innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy oraz wspieranie napływu innowacyjnych i odpowiedzialnych inwestycji; Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 – dokument przygotowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i uchwalony 26 marca 2013 r. – szczególnie 11 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 w działań zmierzających do wzmocnienia partycypacji obywatelskiej w procesie kreowania lokalnej polityki rozwoju, wzmacniania wzajemnego zaufania obywateli oraz zaufania obywateli do instytucji i organów państwa), a także wzmacniania gotowości mieszkańców do działania na rzecz społeczności lokalnej; Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 – dokument przygotowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej i uchwalony 18 czerwca 2013 r. – szczególnie w zakresie działań na rzecz wzrostu poziomu zatrudnienia mieszkańców, wydłużenia aktywności zawodowej osób starszych, przeciwdziałaniu procesom wykluczenia społecznego oraz kreowania polityki edukacyjnej zmierzającej do podniesienia poziomu kompetencji i kwalifikacji obywateli. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Najważniejszym dokumentem określającym zasady polityki rozwoju na szczeblu regionalnym jest Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 (SRWM). Zapisy dokumentu postulują koncentrację środków na precyzyjnie zdefiniowanych priorytetach, określenie konkretnych wskaźników realizacji celów strategicznych, przejrzysty podział zadań i odpowiedzialności za poszczególne obszary polityki rozwoju, prowadzący jednak do mobilizacji zasobów wielu aktorów społecznych. Struktura SRWM obejmuje 7 głównych obszarów polityki rozwoju województwa, a także kierunki i sposoby działania w tych obszarach. Dla każdego z obszarów interwencji sformułowano cel strategiczny, stanowiący opis pożądanego kierunku zmian w perspektywie do 2020 roku. Każdy z celów strategicznych w ramach obszarów realizowany jest poprzez wyodrębnione kierunki polityki rozwoju, złożone z katalogu działań priorytetowych. W odniesieniu do poszczególnych kierunków polityki sformułowana została strategia postępowania, określająca pożądany stan docelowy, a także określająca czynniki sprzyjające i ograniczające możliwość osiągnięcia zmiany będącej pochodną realizacji celu strategicznego. Na poniższym schemacie zobrazowano strukturę dokumentu: 12 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Schemat 2. Struktura Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Wizja "Małopolska 2020 - nieograniczone możliwości" Cel główny Obszar 7. Zarządzanie rozwojem województwa Bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne Obszar 6. Obszar 5. Rozwój miast i terenów wiejskich Obszar 3. Infrastruktura dla dostępności komunikacyjnej Obszar 4. Krakowski obszar metropolitalny i inne subregiony Obszar 2. Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego Obszar 1. Gospodarka wiedzy i aktywności Efektywne wykorzystanie potencjałów regionalnej szansy dla rozwoju gospodarczego oraz wzrost spójności przestrzennej Małopolski w wymiarze regionalnym, krajowym i europejskim. Rekomendacje dotyczące programowania lokalnej polityki rozwoju można odnaleźć w SRWM w ramach obszaru: Rozwój miast i terenów wiejskich. Wśród kierunków polityki rozwoju w tym obszarze zwrócono uwagę na potrzebę integracji przestrzennej na poziomie lokalnym i zapewnienie powiązań lokalnych w obrębie obszarów wiejskich, dla których centrami są małe i średnie miasta, docelowo zapewniające jednolity standard dostępności podstawowych usług i dóbr publicznych. Umocnienie pozycji małych i średnich ośrodków miejskich jako lokalnych centrów gospodarczych i ośrodków usług publicznych, wskazywane jest jako warunek rozwoju okalających je terenów wiejskich. Projektowane działania opierają się na założeniu, że ważnymi elementami decydującymi o atrakcyjności obszarów wiejskich są zasoby społeczne i kulturowe oraz przestrzeń publiczna. Wśród kluczowych działań w ramach wspomnianego kierunku przewidziano poprawę dostępności podstawowych usług publicznych w zakresie lokalnej infrastruktury społecznej, o charakterze: edukacyjnym, kulturalnym, rekreacyjnym i sportowym oraz zdrowotnym. Kolejnym kierunkiem polityki jest rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich. Celem działań określonym w ramach tego kierunku jest przede wszystkim przeciwdziałanie narastającym wewnątrzregionalnym zróżnicowaniom o charakterze gospodarczym. Projektowane przez Zarząd Województwa Małopolskiego działania uwzględniają poniższe założenia: w ramach polityki rozwoju miast nie należy ograniczać się do wzmacniania infrastruktury społecznej i technicznej, lecz wysoki nacisk położyć także na tworzenie ofert zachęcających do lokowania nowych przedsięwzięć, wykorzystanie potencjału istniejących przedsiębiorstw oraz wzmacnianie relacji kapitałowych; zapleczem dla wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich są małe i średnie miasta; 13 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 aktywizacja terenów wiejskich warunkowana jest wdrożeniem bardziej efektywnych mechanizmów wsparcia funkcjonowania zarówno rolnictwa, jak i działalności okołorolniczej i pozarolniczej; aby zwiększyć partycypację obywatelską w programowaniu polityki rozwoju lokalnego należy określić trwałe ramy współpracy władz lokalnych i regionalnych. W ramach kluczowych działań odnoszących się do poprawy kondycji gospodarczej małych i średnich miast główny nacisk położony został na rozwój oferty inwestycyjnej jednostek, połączony ze wspieraniem działań lokalnych instytucji rynku pracy na rzecz zwiększenia zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu. Natomiast wśród priorytetów dla obszarów wiejskich wyróżniono wsparcie obszarów rolniczych poprzez wdrożenie instrumentów wsparcia dla rolnictwa ekologicznego oraz marketingu wysokiej jakości produktów lokalnych i regionalnych. Takie działanie wpisuje się w oczekiwanie wzmożonego wykorzystania miejscowych przewag konkurencyjnych. Innym priorytetem aktywizacji obszarów wiejskich jest wspieranie działalności pozarolniczej, szczególnie na terenach atrakcyjnych rezydencjonalnie i turystycznie. Ostatnim kierunkiem polityki rozwoju w obszarze miast i terenów wiejskich jest funkcjonalne zarządzanie przestrzenią na poziomie lokalnym. Zwraca się tutaj uwagę na podejmowanie działań z uwzględnieniem powiązań funkcjonalnych pomiędzy ośrodkami, ochrony tożsamości lokalnej, a także dbałości o otoczenie. Wśród kierunków interwencji wymienia się rewitalizację obszarów zdegradowanych, ochronę krajobrazu i ładu przestrzennego na obszarach wiejskich, planowanie przestrzenne prowadzone z uwzględnieniem realizacji koncepcji osadnictwa zwartego, w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Ponadto w SRWM w ramach obszaru: „Krakowski Obszar Metropolitalny i inne subregiony” wyróżniono subregion Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego (do którego należy Gmina Wielka Wieś), jako funkcjonalny obszar integracji przestrzennej o znaczeniu regionalnym, charakteryzujący się dominacją ośrodka centralnego (Kraków), będącego bazą dla procesów gospodarczych, kulturowych, społecznych i przestrzennych o skali ponadregionalnej. Rozwój Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w SRWM określono jako jeden z kierunków polityki rozwoju Małopolski. Za główną oś rozwoju dla KOM przyjęto silną pozycję gospodarczą subregionu, atrakcyjne warunki dla rozwoju osadnictwa wokół Krakowa, lokowanie nowoczesnych centrów naukowo-gospodarczych (korzystających z potencjału naukowego Krakowa), rozwój przemysłów czasu wolnego wykorzystujących oryginalne walory przyrodniczo-kulturowe. W kontekście budowania Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 szczególne znaczenie przypisać należy tym kierunkom rozwoju, które uwzględniając atrakcyjne położenie i wysoką zewnętrzną dostępność komunikacyjną, prowadzić będą do szybszego rozwoju gospodarczego całego subregionu. W kontekście możliwości rozwojowych Gminy Wielka Wieś jako przykłady wymienić należy przede wszystkim: lokowanie nowych inwestycji, tworzenie i rozwój stref aktywności gospodarczej, rozwój oferty osadniczej oraz oferty przemysłów czasu wolnego, w oparciu o turystykę kulturową, aktywną, rekreacyjną i specjalistyczną. 14 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Subregionalny Program Rozwoju 2014-2020 Elementem wdrażania Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 jest przyjęcie indywidualnej ścieżki rozwoju dla pięciu subregionów wchodzących w skład województwa, w ramach tworzonego Subregionalnego Programu Rozwoju na lata 20142020. Jednym z kluczowych obszarów jest Krakowski Obszar Metropolitalny, zajmujący powierzchnię sześciu powiatów: miechowskiego, proszowickiego, bocheńskiego, krakowskiego ziemskiego, wielickiego, myślenickiego oraz miasta Krakowa. W ramach prac nad weryfikacją i specyfikacją kierunków rozwoju subregionu zawartych w SRWM Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego przeprowadził szereg badań oraz konferencji subregionalnych. Projekt programu subregionalnego został przygotowany 31 sierpnia 2012 r., natomiast do chwili obecnej nie ukończono prac nad finalnym kształtem dokumentu. Jak dotąd sprecyzowano układ Programu, który oprócz zróżnicowanej terytorialnie polityki rozwoju zawierać będzie dodatkowo uzgodnione listy przedsięwzięć, które rekomendowane będą do dofinansowania w ramach tzw. grantu subregionalnego, tj. wydzielonej puli środków w ramach regionalnego programu operacyjnego na lata 2014-2020. Schemat 3. Planowana Struktura Subregionalnego Programu Rozwoju dla subregionu Krakowski Obszar Metropolitalny Tematyczne obszary strategicznej interwencji Kraków jako ważny węzeł wiedzy i innowacji w europejskiej przestrzeni B+R Uzupełnienie funkcji metropolitalnych Krakowa zapewniających świadczenie usług wyższego rzędu Dynamizowanie rozwoju KOM Geograficzne obszary strategicznej interwencji Kraków jako ośrodek metropolitalny Miasta tracące funkcje społeczno-gospodarcze oraz wymagające rewitalizacji Obszary o najniższym dostępie do dóbr i usług Obszary w otoczeniu Zbiornika Dobczyckiego Obszar Jury Krakowsko-Częstochowskiej Rozwój małych i średnich miast w obszarze metropolitalnym Obszary o funkcjach rezydencjonalnych wokół Krakowa Obszary o najniższej dostępności do głównych węzłów transportowych Krakowski Obszar Metropolitalny Podsumowując pierwszy etap badań i dyskusji nad programem dla Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, należy stwierdzić, że wśród kluczowych kierunków i możliwości rozwoju dominują zagadnienia ciągłego rozwoju infrastruktury komunikacyjnej, podnoszenia jakości usług publicznych wpływających na atrakcyjność osadniczą, ze szczególnym uwzględnieniem 15 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 usług opieki zdrowotnej i oferty dla osób starszych, a także rozwój sektora usług i wykorzystanie potencjału turystyczno-kulturowego poprzez budowanie i promocję wspólnej oferty przemysłów czasu wolnego. Dalsza koordynacja prac nad Programem prowadzona jest przez fora subregionalne, składające się z członków Zarządu Województwa Małopolskiego, radnych Sejmiku Województwa Małopolskiego, przedstawicieli samorządów powiatowych i gminnych, przedsiębiorców, organizacji gospodarczych, organizacji społecznych, instytucji naukowych, badawczych i rozwojowych, uczelni wyższych, Policji i Państwowej Straży Pożarnej oraz innych kluczowych instytucji z punktu widzenia subregionu. W chwili uchwalenia dokumentu Strategii trwały prace nad stworzeniem programu subregionalnego oraz uzgodnieniem listy projektów subregionalnych. 16 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Diagnoza podstawowych uwarunkowań rozwojowych Pierwszą częścią prac nad opracowaniem Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 20142020 było przygotowanie przez konsultantów FRDL MISTiA oddzielnego raportu „Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś – diagnoza podstawowych uwarunkowań rozwojowych”, stanowiącego wieloaspektową analizę statystyczną procesów zachodzących w Gminie. Poniżej zamieszczone zostało streszczenie najważniejszych wniosków płynących z analizy diagnostycznej subregionu, w podziale na wyspecyfikowane obszary tematyczne. Potencjał turystyczny Gmina Wielka Wieś charakteryzuje się stosunkowo dobrze rozwiniętą bazą noclegową – na 1000 mieszkańców przypadało tutaj w 2012 roku 41 miejsc noclegowych, co przewyższa nawet relatywnie wysoką średnią wojewódzką (25 miejsc noclegowych na 1000 mieszkańców). Ponadto w ciągu ostatnich sześciu lat zaobserwowano wzrost liczby miejsc noclegowych w Gminie – obecnie jest ich 60% więcej niż w 2007 roku. Gmina wyróżnia się także szeroką ofertą bazy konferencyjnej i rekreacyjnej w obiektach noclegowych. Rozwój infrastruktury noclegowej przekłada się na intensywność ruchu turystycznego w Gminie Wielka Wieś. Średnia liczba korzystających z obiektów noclegowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców Gminy z ostatnich 6 lat wyniosła 3714 (wobec średniej wojewódzkiej na poziomie 884), z kolei średnia liczba udzielonych noclegów na 1000 mieszkańców – 5223 (2484 w województwie). Ponadto średnio co piąty turysta, korzystający w latach 2007-2012 z obiektów noclegowych w Gminie Wielka Wieś, pochodził z zagranicy. Należy nadmienić dodatkowo, że istotna część ruchu turystycznego w Gminie Wielka Wieś może być nieujmowana w statystyce publicznej - głównie mowa tu o działalności gospodarstw agroturystycznych, kwater prywatnych, itp. Znaczna ich liczba, stanowiąca bazę wypadową do Ojcowskiego Parku Narodowego, zlokalizowana jest w północnej części Gminy. Potencjał gospodarczy O silnym potencjale gospodarczym Gminy Wielka Wieś świadczy funkcjonowanie na tym terenie znacznej liczby podmiotów gospodarczych. Na koniec 2013 roku działało tutaj prawie 1300 podmiotów, figurujących w rejestrze REGON, zatem o 30% więcej niż na koniec 2009 roku. Ponadto na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym przypada 148 osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą (średnia wojewódzka wynosi 123 osoby). Tak korzystne wskaźniki poziomu przedsiębiorczości przekładają się m.in. na wpływy do budżetu Gminy z podatku CIT – w 2012 roku wielkość wpływów z 17 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 tego tytułu wyniosła 32,79 zł/mieszkańca (dla porównania średnia dla wszystkich gmin województwa małopolskiego wyniosła 14,68 zł/mieszkańca). W strukturze lokalnej gospodarki Gminy Wielka Wieś dominują usługi – 60% pracujących w podmiotach powyżej 9 pracowników zatrudnionych jest w sektorze usług rynkowych (sekcje G, H, I, J wg PKD 2007). Wiąże się to z położeniem Gminy w sąsiedztwie wielkiego ośrodka miejskiego, jakim jest Kraków. Gmina Wielka Wieś, a zwłaszcza jej południowa część, stanowi ważne zaplecze gospodarcze dla stolicy regionu. Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego 2010, na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym przypadało w Gminie Wielka Wieś 17 indywidualnych gospodarstw rolnych, prowadzących działalność rolniczą – to więcej niż średnio w województwie (10 gospodarstw). Rolnictwo Gminy Wielka Wieś charakteryzuje się jednak znacznym rozdrobnieniem – średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi tutaj 2 ha, podczas gdy średnio w województwie jest to 3,56 ha. Korzystny stan gospodarki w Gminie Wielka Wieś wpływa na kondycję lokalnego rynku pracy. W 2012 roku udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie osób w wieku produkcyjnym w Gminie Wielka Wieś wynosił 4,3%, podczas gdy średnio w województwie małopolskim było to 7,6%. Należy jednak zwrócić uwagę na rosnącą w ostatnich latach liczbę bezrobotnych, liczba zarejestrowanych osób poszukujących pracy wzrosła ze 122 osób w 2007 roku do 280 osób w 2013 roku. Największy problem stanowi bezrobocie wśród ludzi młodych do 35 roku życia (stanowią oni 51% wszystkich bezrobotnych zarejestrowanych) oraz osób z wykształceniem średnim zawodowym i policealnym (29% ogółu) oraz zasadniczym zawodowym (25% ogółu). Kapitał ludzki Gmina Wielka Wieś – podobnie jak większość gmin powiatu krakowskiego – cechuje się wysokim, dodatnim saldem migracji. Wyniosło ono w przeliczeniu na 10000 mieszkańców (średnia z lat 2007-2012) 220 osób, podczas gdy średnia dla powiatu krakowskiego stanowiła 107 osób, a przeciętna w Małopolsce – 13 osób. Największą część przybywających na tereny Gminy stanowią osoby uprzednio zamieszkujące miasta – średniorocznie na terenie Gminy Wielka Wieś osiedla się ok. 200 osób, mieszkających wcześniej na terenach miejskich i ok. 40 osób, mieszkających wcześniej na terenach wiejskich. W Gminie Wielka Wieś notuje się relatywnie wysoką wartość przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców – średnia z lat 2007-2012 wynosi 1,4‰ (w powiecie krakowskim – 1,14‰, w województwie małopolskim – 1,86‰). Na przestrzeni całego badanego okresu jedynie w 2008 roku przyrost naturalny w Gminie Wielka Wieś spadł poniżej zera. 18 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Gminę Wielka Wieś charakteryzuje także wyjątkowo korzystna struktura wiekowa ludności. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada tu 22,7 osób w wieku poprodukcyjnym (lepiej niż w całym województwie, gdzie średnia wynosi 27,27) oraz 32,57 osób w wieku przedprodukcyjnym (w województwie gorzej – średnio 30,58). Oznacza to, że społeczeństwo Gminy Wielka Wieś uznać można za relatywnie młode, co może stanowić ważny bodziec rozwojowy w najbliższych latach. Atutem Gminy Wielka Wieś jest także wysoki poziom kapitału intelektualnego, mierzony m.in. wynikami uczniów tutejszych szkół podstawowych i gimnazjów w egzaminach ogólnopolskich. Rokrocznie przewyższają one zarówno średnią wojewódzką, jak i średnią powiatową. Jakość życia W Gminie Wielka Wieś zapewniona jest dobra dostępność do usług opieki zdrowotnej. Na 10000 mieszkańców przypada tutaj średnio 4,75 zakłady opieki zdrowotnej (średnia wojewódzka – 4,65), a na 1 mieszkańca – 4,23 porady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (średnia wojewódzka – 3,79). Można ponadto domniemywać, że popyt na usługi medyczne w pewnej części zaspokajany jest przez zakłady opieki zdrowotnej zlokalizowane na terenie Krakowa. Zaakcentować należy wyjątkowo korzystny stan usług edukacyjnych w Gminie Wielka Wieś. Mniejsza przeciętna liczebność klas (średnio 15 uczniów na 1 klasę w szkołach podstawowych, 21 w gimnazjach wobec odpowiednio 17 i 22 w powiecie krakowskim) oraz dobrze wyposażenie szkół w sprzęt komputerowy (średnio 7 uczniów na 1 komputer z dostępem do Internetu w szkołach podstawowych, 5 w gimnazjach wobec odpowiednio 8 i 11 w powiecie krakowskim) przekładają się na wysokie wyniki szkół w ogólnopolskich egzaminach. Ponadto znaczny odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych jest wychowaniem przedszkolnym w Gminie (71% w 2012 roku, w województwie – 69,8%, w powiecie krakowskim – 67,2%), co przekłada się nie tylko na budowę lokalnego kapitału ludzkiego, ale i jakość życia młodych mieszkańców Gminy. Dane wskazują na potrzebę zdynamizowania aktywności kulturalnej oraz sportowej w Gminie Wielka Wieś. Według szacunków GUS, średnia liczba uczestników imprez kulturalnych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w latach 2011-2012 w Gminie Wielka Wieś wyniosła 315 osób (w powiecie krakowskim – 391, w województwie małopolskim – 1046), a średnia liczba ćwiczących w klubach sportowych w przeliczeniu na 10000 mieszkańców w 2012 roku – 260 (w powiecie krakowskim – 277, w województwie małopolskim – 317). Należy jednak podkreślić znaczny potencjał Gminy Wielka Wieś w obszarze kultury, m.in. szeroko zakrojoną działalność Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu, Gminnej Biblioteki Publicznej, zespołów folklorystycznych i Kół Gospodyń Wiejskich. Gminę Wielka Wieś cechuje niemal powszechna dostępność do sieci wodociągowej (w 2012 roku korzystało z niej 94,8% mieszkańców, w powiecie krakowskim – 85,8%, 19 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 w województwie małopolskim – 76,7%) i gazowej (w 2012 roku korzystało z niej 89,9% mieszkańców, w powiecie – 71,4%, w województwie – 63%). Niemal połowa mieszkańców (48,8%) ma dostęp do sieci kanalizacyjnej, zatem więcej niż średnio dla powiatu krakowskiego (38,8%), ale mniej niż w ogóle województwa małopolskiego (55,1%). Co 20 mieszkaniec Gminy Wielka Wieś jest objęty pomocą społeczną (5,6% mieszkańców w 2012 roku). To mniej niż średnio w województwie małopolskim, gdzie z pomocy społecznej korzystało w 2012 roku 6,7% mieszkańców. Zmiany w wartościach tego wskaźnika nie wykazują wyraźnej tendencji na przestrzeni ostatnich lat. Największa część beneficjentów pomocy socjalnej jest nią objęta z powodu długotrwałej i ciężkiej choroby (54,4% beneficjentów), bezradności (50%) oraz ubóstwa (46,6%). Pozytywnie na jakość życia mieszkańców Gminy Wielka Wieś wpływa jej dobre skomunikowanie z Krakowem. Ułatwia to mieszkańcom dostęp m.in. do szerszego rynku pracy, szkolnictwa wyższego, specjalistycznych usług (np. opieki zdrowotnej) czy bardziej różnorodnej oferty kulturalnej. Atrakcyjność przyrodnicza Ponad połowa powierzchni Gminy Wielka Wieś (61%) została objęta ochroną prawną ze względu na walory przyrodnicze, m.in. w ramach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. W charakterystykę tego terenu wpisane są unikatowe zjawiska krasowe (m.in. jaskinie i ostańce skalne) i krajobrazy dolin rzecznych (Doliny Prądnika czy Kluczwody). 27 obiektów przyrodniczych uznanych zostało za pomniki przyrody. Gmina Wielka Wieś położona jest w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego, a sam Park zajmuje na jej terenie 114,67 ha. Jest to jeden z najliczniej odwiedzanych parków narodowych w Polsce, pełniący rolę ważnego miejsca spędzania czasu wolnego dla mieszkańców aglomeracji krakowskiej. Negatywnie na tle powiatu i województwa prezentuje się stan ochrony środowiska naturalnego. W 2012 roku 39,5% mieszkańców Gminy korzystało z oczyszczalni ścieków, podczas gdy średnia powiatowa wynosi 42,2%, a wojewódzka – 58,2%. Przeciętna ilość odpadów zmieszanych w Gminie Wielka Wieś – 0,25 t/mieszkańca, przewyższa średnią powiatu (0,16 t/mieszkańca) i województwa (0,19 t/mieszkańca). Widoczna jest zatem konieczność położenia większego nacisku na kwestię zabezpieczenia walorów przyrodniczych Wielkiej Wsi przed niekorzystnymi konsekwencjami działalności człowieka, zwłaszcza, że stanowić one mogą istotny potencjał rozwojowy Gminy. Zarządzanie rozwojem Średnio w latach 2010-2012 wydatki inwestycyjne budżetu Gminy Wielka Wieś stanowiły 42,5% ogółu wydatków, zatem znacząco więcej niż przeciętnie w gminach 20 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 powiatu i województwa (odpowiednio 24,4% i 23,3%). Część tych wydatków ponoszona była przy wykorzystaniu funduszy unijnych. Stan finansów publicznych Gminy Wielka Wieś uznać można za relatywnie korzystny. W 2012 roku zadłużenie budżetu Gminy sięgnęło jedynie 6,8% dochodów, podczas gdy średnio w gminach powiatu krakowskiego zadłużenie to przyjmuje wartości zbliżone do 40%, a w gminach województwa małopolskiego – 36,5%. Obciążenie dochodów obsługą zadłużenia wyniosło z kolei 0,16%. Na 10000 mieszkańców Gminy Wielka Wieś przypadały w 2012 roku średnio 22 organizacje społeczne, zatem znacząco mniej niż średnio w województwie (30). Dwie z nich uprawnione były w 2013 roku do otrzymania wpływów z 1% podatku PIT jako organizacje pożytku publicznego. Mimo mniejszej aktywności w organizacjach społecznych, zaangażowanie mieszkańców w sprawy publiczne ocenić można pozytywnie ze względu np. na fakt relatywnie wysokich frekwencji w wyborach, każdorazowo przewyższających frekwencje zarówno powiatu, jak i całego regionu oraz aktywność w wielu grupach nieformalnych. Najpewniej potrzebne są jednak dalsze bodźce dla pobudzenia rozwoju kapitału społecznego w Gminie Wielka Wieś. 21 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Analiza SWOT Analiza SWOT stanowi jedną z najpopularniejszych metod diagnozy sytuacji, w jakiej znajduje się wspólnota samorządowa. Służy porządkowaniu i segregacji informacji, dzięki czemu stanowi użyteczną pomoc przy dokonywaniu oceny zasobów i otoczenia danej jednostki samorządu terytorialnego, ułatwia też identyfikację problemów i określenie priorytetów rozwoju. Jej nazwa to skrót od pierwszych liter angielskich słów, stanowiących jednocześnie pola przyporządkowania czynników, mogących mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego – silne strony (strenghts), słabe strony (weaknesses), szanse (opportunities) i zagrożenia (threats). S -> STRENGHTS, czyli silne strony W -> WEAKNESSES, czyli słabe strony O -> OPPORTUNITIES, czyli okazje, możliwości, szanse T -> THREATS, czyli zagrożenia Zgodnie z powyższym, czynniki rozwoju podzielić można na wewnętrzne, na które społeczność lokalna ma wpływ (silne i słabe strony), oraz na czynniki zewnętrzne – umiejscowione w bliższym i dalszym otoczeniu jednostki (szanse i zagrożenia). Podział ten można przeprowadzić również w inny sposób, mianowicie: czynniki pozytywne, czyli atuty i szanse, oraz czynniki negatywne, czyli wady i zagrożenia. Analiza SWOT Gminy Wielka Wieś, w części zasobów własnych (silne i słabe strony – czynniki wewnętrzne), przeprowadzona została w trzech sferach (gospodarczej, społecznej i infrastrukturalno-przestrzennej), skupiających znakomitą większość działań realizowanych przez samorząd lokalny oraz jego partnerów publicznych, społecznych i prywatnych. Pozwoliło to na bardziej szczegółowe identyfikowanie czynników wewnętrznych w aspektach ważnych z punktu widzenia rozwoju wspólnoty samorządowej. Natomiast czynniki zewnętrzne (szanse i zagrożenia) przeanalizowane zostały łącznie dla wszystkich sfer, z uwagi na fakt, iż ich globalny (oraz zewnętrzny) charakter najczęściej wpływa na wszystkie dziedziny (sfery) funkcjonowania gminy i jej społeczności. 22 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 SFERA GOSPODARCZA Czynniki wewnętrzne SŁABOŚCI ATUTY Położenie na granicy Krakowa oraz blisko aglomeracji śląskiej; Trudności komunikacyjne związane z brakiem północnej obwodnicy Krakowa; Wysoka dostępność komunikacyjna: Słabe połączenia z sąsiednimi gminami powiatu krakowskiego; Brak linii kolejowej; Zmniejszająca krajowych; Brak Specjalnej Strefy Ekonomicznej; Wysoka cena nieruchomości; Brak terenów będących własnością gminy; Rozdrobnienie gruntów gospodarstw rolnych; Duża rozciągłość obszaru gminy; Pagórkowate ukształtowanie terenu: o Bezpośredni zjazd z autostrady A4; o 2 drogi krajowe; o Dobrze rozwinięta komunikacja publiczna (współpraca samorządu z MPK w Krakowie) i prywatna; o Wysoka jakość dróg gminnych; się przepustowość dróg Aktualny miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; Dostępność terenów prywatnych z potencjalnym przeznaczeniem inwestycyjnym; Wsparcie administracyjne dla inwestorów; Duża podaż nieruchomości; Wysokie i dynamicznie przedsiębiorczości; Stabilna polityka podatkowa; Powstający lokalny fundusz pożyczkowy; Wysoki poziom kapitału ludzkiego – dostępność wykwalifikowanej kadry: Niskie nasycenie punktami usługowymi niektórych obszarach gminy; Ograniczenia związane z bliskim położeniem Ojcowskiego Parku Narodowego i parków krajobrazowych. rosnące wskaźniki o Bliskość silnego akademickiego; ośrodka o Umiejscowienie na terenie gminy szkoły ponadgimnazjalnej; Rozwinięta baza noclegowa; Bliskość rozpoznawalnych atrakcji turystycznych (przyrodniczych i kulturowych). i rozdrobnienie o Utrudnione planowanie inwestycji; o Niska dostępność szerokopasmowej internetowej; do sieci na 23 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 SFERA SPOŁECZNA Czynniki wewnętrzne SŁABOŚCI ATUTY Nowoczesna baza edukacyjna; Wysoka jakość nauczania w szkołach na terenie gminy; Rosnące koszty funkcjonowania szkół (mało liczne klasy/oddziały); Brak oferty opieki nad dziećmi w wieku 1-3 lata; Małe doświadczenie mieszkańców i organizacji pozarządowych w realizacji inicjatyw społecznych (słabość w pozyskiwaniu i rozliczaniu grantów i środków zewnętrznych, niska jakość oferty); Brak rozpoznawalnej marki – imprezy kulturalnej o zasięgu ponadlokalnym; Brak ośrodków dziennego wsparcia dla osób starszych; Brak zintegrowanej sieci i pieszych na terenie gminy; Brak parkingów i bazy gastronomicznej przy trasach turystycznych; Brak zintegrowanego i kompleksowego oznakowania atrakcji turystycznych, szlaków, tras rowerowych i pieszych; Brak miejsca spotkań dla młodzieży, słabo dostosowana oferta do jej potrzeb; Brak systemu wizualizacji (oznakowania) miejsc publicznych i atrakcji turystycznych na terenie gminy oraz dostępnej informacji o nich i ich lokalizacji. Zlokalizowanie na terenie gminy szkolnictwa zawodowego; Dostępność przestrzenna przedszkoli i szkół; Wyselekcjonowana, różnorodna i zautomatyzowana oferta książkowa biblioteki, powodująca wzrost czytelnictwa wśród mieszkańców gminy i sąsiednich jednostek; 24 Różnorodność inicjatyw organizacji pozarządowych terenie gminy; społecznych działających i na Rozpoznawalne imprezy sportowe („11 Niepodległościowa”, „Spiderman”); Rozbudowana baza sportowa i rekreacyjna (boiska, kluby, hala sportowa, ścianki wspinaczkowe, place zabaw); Adekwatne do potrzeb środki finansowe związane z pomocą społeczną; Realizacja profilaktyki w zakresie pomocy społecznej – wychodzenie z ofertą poza klientów ustawowych; Kreatywność i otwartość pracowników urzędu i jednostek podległych, przejawiająca się współpracą w zakresie Projektów i inicjatyw pomiędzy jednostkami oraz na poziomie międzygminnym; Potencjał, kapitał ludzki pracowników samorządowych i jednostek organizacyjnych – wychodzenie poza standard pracy; Nowoczesność Urzędu Gminy (poprawa standardu obsługi mieszkańców, rozwój e-usług). tras rowerowych Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 SFERA INFRASTRUKTURALNO-PRZESTRZENNA Czynniki wewnętrzne SŁABOŚCI ATUTY Dostęp do ważnych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu międzynarodowym(DK94, A4, DK78); Dobrze rozwinięta sieć dróg gminnych; Uciążliwości związane z DK94: o niska przepustowość drogi w porównaniu do natężenia ruchu; Położenie gminy wzdłuż drogi krajowej 94 – koncentracja usług; o niszczenie dróg lokalnych ciężarowy omijający DK94; Bliskość Międzynarodowego Portu Lotniczego Kraków-Balice; o hałas; o ujemne oddziaływanie na budynki przy DK94; o duże zagrożenie dla bezpieczeństwa drogowego na terenie gminy; Położenie pomiędzy aglomeracją krakowską (bliskość miasta Krakowa) oraz konurbacją śląską; Wysoki poziom uzbrojenia technicznego gminy – wodociągi, gaz; Stała rozbudowa ciągów pieszych i oświetlenia drogowego; Pokrycie całości obszaru gminy zagospodarowania przestrzennego; Wysoki poziom bezpieczeństwa na terenie gminy – jednostki OSP z dobrym wyposażeniem; Dobrze funkcjonujący system gospodarowania odpadami – segregacja u źródła; planem Atrakcyjne warunki krajobrazowe i przyrodnicze – Dolinki Krakowskie, Ojcowski Park Narodowy wraz z otuliną, szlaki turystyczne, parki krajobrazowe; przez ruch Brak odbiorników dla wód deszczowych; Trudności w zakresie uzbrajania w infrastrukturę (np. kanalizacyjną) ze względu na ukształtowanie terenu; Postrzeganie gminy jako noclegowni Krakowa – podatki odprowadzane do Krakowa a jednocześnie wymagania nowych mieszkańców co do usług społecznych i infrastrukturalnych w gminie; Brak skanalizowania na terenach turystycznorekreacyjnych – północna część gminy; Historyczne plany zagospodarowania przestrzennego, umożliwiające zabudowę terenów zalewowych; Rozwinięta infrastruktura sportowo-rekreacyjna na terenie gminy; Niedostateczne pokrycie siecią GSM, białe plamy w dostępie do szybkiego Internetu; Dobrze funkcjonująca komunikacja zbiorowa – prywatna, MPK; Odłogowane tereny, duża ilość nie koszonych obszarów – zagrożenie pożarowe; Baza turystyczna na terenie gminy – noclegowa, gastronomiczna – znaczna liczba turystów; Ograniczenia prawne związane z terenami ochrony przyrody – (OPN + otulina, park krajobrazowy); Liczne i popularne szlaki turystyczne na terenie gminy; Realizowane przez gminę projekty z zakresu budowy kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków; Dzikie wysypiska śmieci – niewystarczająca świadomość społeczna w zakresie ekologii; Występujące zagrożenie powodziowe – górski charakter cieków wodnych; Budynki wielofunkcyjne w miejscowościach; Tereny osuwiskowe. Budowa gminy; nowego centrum administracyjnego 25 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 26 Własne zasoby wody pitnej; Zrównoważone zagospodarowanie przestrzenne gminy; Obiekty dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego (kościoły zabytkowe, dwory, jaskinie i groty, skałki, dolinki, OPN wraz z otuliną); Dobra współpraca pomiędzy kierownictwem gminy i Radą Gminy; Atrakcyjność dla osadnictwa, obrót gruntami, rozwój budownictwa mieszkaniowego. Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Czynniki zewnętrzne ZAGROŻENIA SZANSE Nowa perspektywa finansowa funduszy Unii Europejskiej; Biurokracja, w tym związana z pozyskiwaniem środków zewnętrznych; Zmiany w zakresie finansów publicznych (zwiększenie wpływów z podatków do budżetu gminy); Przepisy prawne i praktyki administracyjne, hamujące rozwój lokalny; Rozwój Krakowskiego Metropolitalnego; Duża część terenów w rękach prywatnych – przyciąganie kapitału, Rosnąca popularność aktywnych form spędzania czasu wolnego, rozwój turystyki jednodniowej i specjalistycznej; Brak przygotowania ze strony Krakowa planów (rozwiązań) połączeń infrastrukturalnych z obszarami metropolitalnymi (kanalizacja, wodociągi, drogi, ścieżki rowerowe, itp.) w konsekwencji np. budowa oczyszczalni ścieków w gminie Wielka Wieś (dublowanie infrastruktury), „Wchłonięcie” przez miasto Kraków; Niski poziom egzekwowania prawa; Postępujący proces starzenia się społeczeństwa; System kształcenia zawodowego w niedostosowany do potrzeb rynku pracy; Słaba współpraca sfery gospodarczej i sfery edukacji zawodowej; Problemy finansowe publicznej służby zdrowia i związane z tym problemy z dostępnością usług; Niski dostęp do medycznych usług specjalistycznych, całodobowej i świątecznej opieki medycznej; Zagrożenie bezpieczeństwa niechronionych użytkowników dróg (piesi, rowerzyści itp.); Brak inwestycji drogowych ze strony zewnętrznych zarządców, m.in. brak perspektyw dla rozbudowy DK 94 na terenie woj. małopolskiego oraz dla dokończenia północnej obwodnicy Krakowa; Duży fiskalizm państwa – wysokie stawki podatkowe, wysokie koszty pracy; Wysokie gminy; Złe nawyki mieszkańców i turystów w zakresie ekologii; Rosnąca popularność handlu wielkopowierzchniowego poza granicami miasta. Obszaru Rozwój skutecznego system promocji i informacji turystycznej Małopolski; Rozwój regionalnej sieci rowerowych, biegowych i (wielosezonowe trasy rekreacyjne); Aktywizacja nowych mieszkańców gminy, wykorzystanie istniejącej infrastruktury społecznej; Utrzymująca się terenów Gminy; Rozwój współpracy i międzysektorowej; atrakcyjność ścieżek innych osadnicza międzygminnej Polityczny i społeczny priorytet związany z rozwojem OZE oraz środki finansowe przeznaczone na ten cel; Pozytywne trendy demograficzne; Centrum Kształcenia Giebułtowie; Rosnąca świadomość mieszkańców w zakresie rozwoju publicznych usług społecznych (edukacja, kultura); Zawodowego w Wzrost aktywności młodych mieszkańców gminy. oczekiwania nowych Polsce mieszkańców 27 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Wizja i misja rozwoju Gminy Wielka Wieś Wizja rozwoju Gminy Wielka Wieś stanowi projekcję, opis pożądanego stanu rzeczywistości lokalnej w perspektywie 2020 roku. Określa stan docelowy, do którego dążyć będzie cała wspólnota Gminy, tj. władze samorządowe Gminy oraz ich partnerzy (lokalni oraz ponadlokalni), wykorzystując przy tym możliwości płynące z własnych atutów i szans pojawiających się w otoczeniu. Wizja ukierunkowana jest prognostycznie, określa cel, do jakiego zmierza Gmina. Wskazuje ona zasadniczy kierunek podejmowanych działań. WIZJA „GMINA WIELKA WIEŚ 2020” Gmina Wielka Wieś w 2020 roku w pełni wykorzystuje swoją dostępność komunikacyjną i bogactwo przyrodnicze, stając się atrakcyjnym miejscem zamieszkania oraz spędzania czasu wolnego. Rozwijające się strefy aktywności gospodarczej generują nowe miejsca pracy oraz stanowią impuls rozwojowy dla drobnej lokalnej przedsiębiorczości. Rozwój infrastruktury komunalnej i usług publicznych wzmacnia kapitał ludzki i społeczny wspólnoty samorządowej, przynosząc korzyści w postaci wyższego standardu życia mieszkańców oraz nowego osadnictwa. Misja jest nadrzędnym celem rozwoju Gminy Wielka Wieś. Określa ona również rolę władz samorządowych w procesie rozwoju wspólnoty lokalnej. Zgodnie z misją, władze samorządowe pełnią rolę inicjatora dla realizacji przedsięwzięć zgodnych ze Strategią Rozwoju Gminy Wielka Wieś, a podejmowanych przez różnych aktorów życia społecznego i gospodarczego – liderów lokalnych, organizacje pozarządowe, instytucje publiczne, przedsiębiorców, grupy nieformalne mieszkańców. Ponadto władze samorządowe są także realizatorem własnych projektów (leżących w zadaniach własnych oraz we współpracy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego), zmierzających do rozwoju Gminy Wielka Wieś, upowszechniania jej walorów, ułatwiania współpracy partnerów lokalnych i wdrażania innowacyjnych rozwiązań. MISJA ROZWOJU GMINY WIELKA WIEŚ Naszą misją jest wspieranie wieloaspektowego rozwoju społecznego i gospodarczego Gminy Wielka Wieś, szczególnie poprzez doskonalenie oferty usług publicznych, wspieranie gospodarki oraz budowę niezbędnej infrastruktury, w poszanowaniu dla szczególnego dziedzictwa kulturowego i bogactwa przyrodniczego Gminy. Chcemy wspólnie kreować przyjazny wizerunek naszej Wspólnoty Lokalnej. 28 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Plan operacyjny Strategii Priorytety wyszczególnione w strategii wynikają z przyjętej wizji rozwoju Gminy Wielka Wieś do 2020 roku i zdefiniowanych wyzwań rozwojowych. Ze względu na stwarzanie w perspektywie długookresowej największych możliwości wzrostu, uznane one zostały za najważniejsze. Wyodrębniono zatem trzy obszary priorytetowe, które są względem siebie równoważne i uzupełniające się: OBSZAR I. GOSPODARKA LOKALNA; OBSZAR II. KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY; OBSZAR III. INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO. Dla każdego z obszarów priorytetowych sformułowany został cel strategiczny (w perspektywie 2020 roku), z którego wynikają cele operacyjne. Dla ich urzeczywistnienia wyodrębniono natomiast kierunki interwencji – kluczowe grupy zadań i projektów do realizacji. Należy je traktować jako pewną propozycję, otwartą listę przedsięwzięć w danym zakresie, określającą ogólne ramy koncentracji aktywności programowej, finansowej i organizacyjnej całej wspólnoty Gminy Wielka Wieś w perspektywie długofalowej. Ponadto, dla zapewnienia kontroli nad stopniem realizacji poszczególnych celów niniejszej Strategii Rozwoju, stworzono listę rekomendowanych mierników. Mierniki te są użyteczne przede wszystkim w czasie dokonywania monitoringu realizacji oraz aktualizacji dokumentu. Lista mierników stanowi bazową propozycję, która podczas prowadzenia procesów monitorowania i przeglądu strategicznego może być modyfikowana i uzupełniana – zgodnie z potrzebami jednostek wdrażających. Poniższy schemat prezentuje strukturę celów Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020. 29 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 30 GOSPODARKA LOKALNA KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Cel strategiczny: Cel strategiczny: Cel strategiczny: Gmina otwarta na inwestorów, wzmacniająca rozwój przedsiębiorczości wykorzystującej atuty gminy Gmina przyjazna mieszkańcom Gmina atrakcyjna osadniczo i inwestycyjnie, wykorzystująca walory środowiskowe Cel operacyjny I.1 Rozwój infrastruktury gospodarczej i oferty inwestycyjnej Cel operacyjny II.1 Rozwój oferty edukacyjnej Cel operacyjny III.1 Rozwój sieci dróg lokalnych na terenie gminy Cel operacyjny I.2 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości oraz wspieranie zatrudnienia Cel operacyjny II.2 Rozwój oferty spędzania czasu wolnego Cel operacyjny III.2 Zachowanie walorów środowiska naturalnego Cel operacyjny I.3 Wzmocnienie gospodarczej roli turystyki Cel operacyjny II.3 Rozwój usług publicznych Cel operacyjny III.3 Wzmacnianie świadomości ekologicznej mieszkańców Cel operacyjny II.4 Rozwój współpracy z organizacjami społecznymi Cel operacyjny III.4 Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego i przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 OBSZAR I GOSPODARKA LOKALNA Cel strategiczny: Gmina otwarta na inwestorów, wzmacniająca rozwój przedsiębiorczości Strategia postępowania: Jedną ze strategicznych gałęzi rozwojowych Gminy Wielka Wieś jest silna i zróżnicowana gospodarka lokalna, stanowiąca element większego systemu ekonomicznego aglomeracji krakowskiej. Wykorzystanie potencjału dużego ośrodka miejskiego, a także wysokiej dostępności komunikacyjnej stanowi szansę do zbudowania silnej pozycji gospodarczej Gminy jako miejsca atrakcyjnego dla inwestycji zewnętrznych. Umiejętne połączenie takich atutów, jak wysokiej jakości kapitał ludzki całej aglomeracji krakowskiej i bliskość głównych szlaków transportowych z korzystnymi warunkami ekonomicznymi i prawnymi gospodarowania na terenie Gminy, w tym wsparciem organizacyjnym płynącym ze strony władz lokalnych, dają szansę dynamicznego rozwoju. Ważne jest przy tym, aby rozwój inwestycyjny wpisywał się w strategiczną wizję rozwoju gminy, uwzględniając przede wszystkim uwarunkowania przestrzenne, przyrodnicze oraz oczekiwania mieszkańców. Szansą rozwoju gospodarczego, nie mniej ważną od budowania atrakcyjnej oferty inwestycyjnej, jest wzmacnianie lokalnej przedsiębiorczości. Może ona rozwijać się wokół większych działań inwestycyjnych, stanowiąc wsparcie i uzupełnienie potrzeb dla dużych inwestorów, szczególnie w obszarze usług okołobiznesowych. Istotny bodziec dla rozwoju postaw przedsiębiorczych stanowi także wysoka atrakcyjność osadnicza obszarów Gminy, determinująca potrzebę rozwoju szerokiej i nowoczesnej oferty usługowej dla ludności. Nowi mieszkańcy to także ważny zasób wiedzy, umiejętności i doświadczenia, mogący znaleźć na obszarze Gminy miejsce do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej i dalszego dynamicznego rozwoju własnych inicjatyw. Rolą wspólnoty samorządowej powinno być tutaj wsparcie w zakresie budowania wzajemnych relacji i powiązań pomiędzy podmiotami gospodarczymi, kreowanie powiązań sieciowych z instytucjami otoczenia biznesu, jednostkami edukacyjnymi i naukowymi, a także instytucjami pośrednictwa na rynku pracy. Integracja działań tych sfer w obszarze przedsiębiorczości stanowić powinna element nowego podejścia do rozwoju gospodarki lokalnej, kładąc nacisk na większe wykorzystanie wewnętrznych zasobów, przede wszystkim kapitału wiedzy kreującego innowacyjność, wzmacniając możliwość osiągnięcia przewagi na chłonnym choć wysoce konkurencyjnym rynku. Ważnym potencjałem rozwojowym Gminy są również obszary o wysokiej atrakcyjności przyrodniczej. Bogactwo przyrodnicze i kulturowe, dobry poziom skomunikowania z Krakowem, w tym bliskość dużych węzłów komunikacyjnych, stanowią szansę na zwiększenie turystycznej roli Gminy, zarówno jako miejsca oferującego dzienny lub weekendowy wypoczynek dla mieszkańców całej aglomeracji, jak i punktu noclegowego i wypadowego dla turystów zewnętrznych, pragnących zwiedzić Kraków i inne tereny Małopolski. Kluczową rolę w tym obszarze odgrywać będzie rozwój wspólnej oferty wypoczynkowej, uwzględniającej atrakcje Krakowa, powiatu krakowskiego i innych miejsc szczególnie ważnych na turystycznej mapie województwa małopolskiego. 31 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Spójność z dokumentami nadrzędnymi: STRATEGIA ROZWOJU GMINY WIELKA WIEŚ NA LATA 2014-2020 Cel strategiczny: Gmina otwarta na inwestorów, wzmacniająca rozwój przedsiębiorczości wykorzystującej atuty gminy 32 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 2011-2020 OBSZAR 1. GOSPODARKA WIEDZY I AKTYWNOŚCI Cel strategiczny: Silna pozycja Małopolski jako regionu atrakcyjnego dla inwestycji, opartego na wiedzy, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców Kierunki rozwoju: 1.3. Kompleksowe wsparcie nowoczesnych technologii, 1.4. Rozwój kształcenia zawodowego i wspieranie zatrudnienia, 1.5. Wzmacnianie i promocja Przedsiębiorczości. OBSZAR 2. DZIEDZICTWO I PRZEMYSŁY CZASU WOLNEGO Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność Małopolski w obszarze przemysłów czasu wolnego dzięki wykorzystaniu potencjału dziedzictwa Kierunki rozwoju: 2.1. Ochrona małopolskiej przestrzeni kulturowej, 2.2. Zrównoważony rozwój infrastruktury oraz komercjalizacja usług czasu wolnego, 2.4. Wzmocnienie promocji dziedzictwa regionalnego oraz oferty przemysłów czasu wolnego. OBSZAR 5. ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Aktywne ośrodki usług publicznych i gospodarczych zapewniające szanse na rozwój mieszkańców małych i średnich miast oraz terenów wiejskich Kierunek rozwoju: 5.2. Rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich. KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE I.2 Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi 2.2 Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Cele operacyjne: I.1 Rozwój infrastruktury gospodarczej i oferty inwestycyjnej I.2 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości oraz wspieranie zatrudnienia I.3 Wzmocnienie gospodarczej roli turystyki 33 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 OBSZAR I GOSPODARKA LOKALNA OBSZAR I: GOSPODARKA LOKALNA Cel strategiczny: Gmina przyjazna inwestorom, wzmacniająca rozwój przedsiębiorczości Kierunki interwencji (kluczowe działania) Cele operacyjne I.1 Jednostka odpowiedzialna Partnerzy I.1.1 Działania planistyczne i porządkujące strukturę gruntów, scalanie gruntów o potencjale inwestycyjnym Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) I.1.2 Rozwój infrastruktury technicznej i uzbrajanie terenów inwestycyjnych Referat Inwestycji (IN), Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o I.1.3 Wsparcie administracyjne inwestorów oraz konsekwentna pomoc w relacjach z dostawcami mediów Referat Promocji i Rozwoju (PIR) I.1.4 Rozwój dialogu i budowanie klimatu społecznego dla dużych inwestycji zewnętrznych Rozwój infrastruktury gospodarczej i oferty inwestycyjnej Urząd Gminy Wielka Wieś Starostwo Powiatowe w Krakowie, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, inwestorzy, mieszkańcy Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, dostawcy mediów, inwestorzy, zarządcy dróg, WFOŚ Starostwo Powiatowe w Krakowie, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolski Urząd Wojewódzki, Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o, RDOŚ, dostawcy mediów, zarządcy dróg Sołectwa, mieszkańcy, organizacje społeczne i pozarządowe 34 Jednostka monitorująca Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Inwestycji (IN) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Wójt Gminy Wielka Wieś Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 I.2 Referat Promocji i Rozwoju (PIR), Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) I.1.5 Promocja terenów Gminy o potencjale inwestycyjnym I.2.1 Planowanie przestrzeni tworzącej Referat Gospodarki warunki do rozwoju małej Komunalnej, Ochrony przedsiębiorczości – lokalne centra Środowiska i usług Geodezji (GKOŚ) I.2.2 Rozwój finansowych instrumentów wspierania przedsiębiorczości Lokalny fundusz pożyczkowy, instytucje wsparcia finansowego Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości oraz wspieranie zatrudnienia I.2.3 Wspieranie szkoleń i doradztwa w zakresie przedsiębiorczości, w tym dotyczących zakładania i prowadzenia własnego biznesu Referat Promocji i Rozwoju (PIR) I.2.4 Współpraca ze szkołami i placówkami oświatowymi w zakresie kształtowania podstaw przedsiębiorczych począwszy od Gminny Zespół EkonomicznoAdministracyjny (GZEAS) Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego, PAIIZ Starostwo Powiatowe w Krakowie, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, dostawcy mediów, właściciele nieruchomości, mieszkańcy LGD „Korona Północnego Krakowa”, Wojewódzki Urząd Pracy, Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego, Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego LGD „Korona Północnego Krakowa”, Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego, Centrum Transferu Technologii PK, Wojewódzki Urząd Pracy, Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego, CentrumDoradztwa Rolniczego, izby gospodarcze Szkoły i placówki oświatowe, LGD „Korona Północnego Krakowa”, Małopolska Agencja Rozwoju 35 Referat Promocji i Rozwoju (PIR), Samodzielne stanowisko ds. architektury Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Gminny Zespół EkonomicznoAdministracyjny (GZEAS) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 wczesnych etapów edukacji I.2.5 I.3 36 Wzmocnienie gospodarczej roli turystyki Współpraca z Urzędem Pracy Powiatu Krakowskiego i innymi podmiotami w zakresie rozwoju oferty usług dotyczących podnoszenia oraz zmiany kwalifikacji na różnych etapach życia Regionalnego, Centrum Transferu Technologii PK, Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego, izby gospodarcze Urząd Gminy Wielka Wieś I.2.6 Współpraca w ramach ZIT w zakresie rozwoju oferty kształcenia zawodowego i ustawicznego Urząd Gminy Wielka Wieś I.2.7 Promocja oferty lokalnych przedsiębiorców Referat Promocji i Rozwoju (PIR) I.3.1 Wspieranie powstawania niskobudżetowych miejsc noclegowych – hotele, kempingi, pola biwakowe, itp. Urząd Gminy Wielka Wieś Starostwo Powiatowe w Krakowie, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, szkoły i placówki oświatowe, przedsiębiorcy Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Starostwo Powiatowe w Krakowie, Zespół Szkół w Giebułtowie, gminy partnerskie ZIT, Powiatowe Centrum Kształcenia Ustawicznego Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, LGD „Korona Północnego Krakowa”, media lokalne, przedsiębiorcy Krakowskie Biuro Festiwalowe, Związek Gmin Jurajskich, LGD „Korona Północnego Krakowa”, MPL Kraków-Balice, inwestorzy, biura turystyczne Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Zastępca Wójta Gminy Wielka Wieś Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 I.3.2 I.3.3 Rozwój oferty gastronomicznej na terenach o wysokim potencjale turystycznym i rekreacyjnym Budowa infrastruktury parkingowej i zaplecza sanitarnego w miejscach najczęściej uczęszczanych turystycznie Urząd Gminy Wielka Wieś, inwestorzy Urząd Gminy Wielka Wieś, inwestorzy I.3.4 Rozwój turystyki specjalistycznej w obszarze sportów wspinaczkowych Gminny Ośrodek Kultury i Sportu (GOKiS) I.3.5 Udoskonalanie oferty dla turystyki aktywnej – m.in. ścieżki tematyczne dla wycieczek pieszych, rowerowych, nordic walking (wielosezonowe trasy turystyczne) - współpraca pomiędzy sąsiednimi gminami I.3.6 Rozwój turystyki opartej na wykorzystaniu idei tzw. wiosek tematycznych - prezentacja walorów przyrodniczych i kulturowych Gminy Referat Promocji i Rozwoju (PIR) I.3.7 Zagospodarowanie turystyczne i rekreacyjne oryginalnych walorów przyrodniczych (źródła, wywierzyska, wodospady, itp.) Rady sołeckie, organizacje pozarządowe Urząd Gminy Wielka Wieś Lokalny Fundusz Pożyczkowy, Związek Gmin Jurajskich, SANEPiD Starostwo Powiatowe w Krakowie, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, dostawcy mediów Fundacja „Wspinka”, Jurajska Grupa GOPR, Klub Wysokogórski Kraków, właściciele gruntów Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, LGD „Korona Północnego Krakowa”, Starostwo Powiatowe w Krakowie, GOKiS, szkoły i placówki oświatowe, PTTK, sąsiednie gminy, organizacje pozarządowe Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, LGD „Korona Północnego Krakowa”, inwestorzy, mieszkańcy, organizacje pozarządowe LGD „Korona Północnego Krakowa”, inwestorzy, mieszkańcy, 37 Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 I.3.8 38 Opracowanie skutecznego systemu promocji walorów turystyczno-rekreacyjnych gminy (działania skierowane do potencjalnych turystów oraz mieszkańców Gminy) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Krakowskie Biuro Festiwalowe (punkty informacji turystycznej), Związek Gmin Jurajskich, LGD „Korona Północnego Krakowa”, media, organizacje pozarządowe Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Proponowane mierniki realizacji w OBSZARZE I: CEL OPERACYJNY Cel operacyjny I.1 Rozwój infrastruktury gospodarczej i oferty inwestycyjnej Cel operacyjny I.2 Wzmacnianie i promocja przedsiębiorczości oraz wspieranie zatrudnienia Cel operacyjny I.3 Wzmocnienie gospodarczej roli turystyki Mierniki realizacji Liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON na 1 tys. mieszkańców Liczba podmiotów nowozarejestrowanych w rejestrze REGON na 1 tys. mieszkańców Dyspozycja danych Źródło danych GUS Bank Danych Lokalnych GUS Bank Danych Lokalnych GUS Bank Danych Lokalnych GUS Bank Danych Lokalnych PUP Rejestr PUP GUS Bank Danych Lokalnych GUS Bank Danych Lokalnych Liczba korzystających z noclegów na terenie gminy GUS Bank Danych Lokalnych Liczba gospodarstw agroturystycznych na terenie gminy UG Dane własne Udział dochodów z CIT w dochodach gminy ogółem Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Udział długotrwale bezrobotnych wśród bezrobotnych zarejestrowanych Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1 tys. mieszkańców w wieku produkcyjnym Liczba miejsc noclegowych na terenie gminy 39 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 OBSZAR II KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY Cel strategiczny: Gmina przyjazna mieszkańcom Strategia postępowania: W wyniku prac warsztatowych Konwentu Strategicznego Gminy Wielka Wieś za cel strategiczny w obszarze Kapitał ludzki i społeczny uznano: Gmina przyjazna mieszkańcom. Bliskość Krakowa, walory krajobrazowe, dobre połączenia sieci drogowej z resztą Polski, odpowiednie warunki do zamieszkania, skłaniają od lat mieszkańców głównie Krakowa do osiedlania się w Gminie Wielka Wieś. Analizowane dane statystyczne potwierdzają te trendy. Jednocześnie wskazywana przez członków Konwentu podczas przygotowywania analizy SWOT zadowalająca jakość oferty społecznej (m.in. edukacja), potwierdzona danymi statystycznymi analizowanymi w kilkuletniej perspektywie czasowej, wskazuje na ogromne znaczenie od lat prowadzonej przez władze Gminy polityki skierowanej na jakość życia mieszkańców. Dane statystyczne dotyczące edukacji, wskazują na fakt, iż Gmina Wielka Wieś charakteryzuje się jako jedna z niewielu w powiecie krakowskim dodatnią dynamiką zmian w szkolnictwie podstawowym, jak również wysoką jakością kształcenia mierzoną wynikami egzaminów po 6 klasie szkoły podstawowej. Gminę charakteryzuje również różnorodna i atrakcyjna oferta kulturalna, sportowa, w tym kilka markowych imprez gminnych, aktywność mieszkańców, często grupujących się w organizacje społeczne, jak również wysokokwalifikowany zespół pracowników samorządowych i jednostek organizacyjnych Gminy, podejmujący wielosektorową współpracę, ponadstandardowe wyzwania i realizujący różnorodne projekty finansowane ze środków poza budżetem Gminy. Wszystko to wpływa na wzrost atrakcyjności Gminy wśród potencjalnych mieszkańców oraz na poczucie wysokiej jakości życia zarówno nowych, jak i zamieszkujących Gminę od pokoleń mieszkańców. Wszystko to wskazuje na konieczność kontynuowania tej polityki w wymiarze określonym w brzmieniu celu strategicznego oraz ze świadomością słabości w tym zakresie i zachodzących zmian w otoczeniu zewnętrznym, szczególnie tych, które mogą zagrozić realizacji tak postawionego celu. Zważywszy na analizę otoczenia i mogących mieć wpływ zagrożeń, w wyniku prac warsztatowych Konwentu ustalono następującą strategię osiągania wyznaczonego celu strategicznego. Pomimo wysokiej oceny przez mieszkańców jakości oferty edukacyjnej, konieczne jest podjęcie działań zmierzających do jej rozwoju o nowe obszary oraz uwzględniające zachodzące w długiej perspektywie zmiany demograficzne i wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym, jak również konieczność kształcenia się przez całe życie w zróżnicowanych 40 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 formach. Pamiętać też trzeba o rozwijanym systemie edukacji w pobliskim Krakowie oraz planowanych ułatwieniach komunikacyjnych, co zatem może wpłynąć na konieczność stałego analizowania oferty szkolnictwa podstawowego w Gminie i jego ewentualnej modyfikacji oraz optymalizacji. Kolejnym elementem założonej strategii postępowania jest rozwój oferty spędzania czasu wolnego mieszkańców. W szczególności chodzi tu o wykorzystanie walorów kulturowych i krajobrazowych Gminy i stworzenie kompleksowej oferty dla jej mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem osób młodych i starszych. W ramach podejmowanych działań w zakresie realizacji tego celu operacyjnego należy też zwrócić uwagę na bogate tradycje kulturowe Gminy i – być może - na ich bazie wypracować i wypromować charakterystyczny dla Gminy produkt kulturalny o wymiarze ponadlokalnym oraz podjąć wysiłki wykreowania z niego gminnej marki kulturalnej. Na jakość życia w Gminie i jej przyjazność mieszkańcom istotny wpływ ma rozwój i jakość oferty usług publicznych. Na czele działań koniecznych do podjęcia stoi stworzenie rodzinom warunków do powierzenia systemowej opieki na dziećmi do lat 3, czego brak jest mocno odczuwany przez mieszkańców. Ze względu na zachodzące zmiany demograficzne, konieczne jest też podjęcie działań zmierzających do stworzenia systemu opieki nad osobami starszymi. Ważne jest też podejmowanie działań ułatwiających mieszkańcom (szczególnie nowym) oraz turystom poruszanie się po Gminie i znajdowanie odpowiednich instytucji, obiektów, podmiotów, co może przyspieszyć procesy adaptacyjne i integracyjne. Nie bez znaczenia jest zdolność Urzędu i podległych mu jednostek organizacyjnych do aktywnego wykorzystywania nowoczesnych technologii ICT, nie tylko w świadczeniu usług, ale również w procesach komunikacji z mieszkańcami. Warunkiem realizacji wysokiej jakości usług publicznych jest profesjonalnie przygotowana kadra pracowników, co również zostało wskazane w strategii realizacji dla tego obszaru. Kolejnym, ostatnim, choć nie mniej ważnym niż pozostałe, elementem rozwoju kapitału społecznego i ludzkiego Gminy, jest rozwijanie warunków do coraz lepszej współpracy z organizacjami społecznymi. W analizie SWOT wskazano z jednej strony na dużą aktywność lokalnych organizacji, co podkreślone zostało jako ważny zasób Gminy, ale jednocześnie podkreślono dość niską jakość oferty działań ze strony organizacji i uzależnianie prowadzonej działalności głównie od środków finansowych pochodzących z budżetu Gminy. W wyniku realizacji kolejnego celu operacyjnego mają być podjęte działania zmierzające do poprawy stanu współpracy oraz stworzenie warunków dla poszerzenia możliwości szerszego niż dotąd działania lokalnych organizacji społecznych. Wskazane powyżej priorytety obszaru Kapitał ludzki i społeczny mają się przyczynić do podwyższania i tak dobrze ocenianej jakości życia w Gminie oraz elastycznie reagować na zmieniające się otoczenie, tak, by modyfikować podejmowane działania w kierunku realizacji celu nadrzędnego, jakim jest wysoka jakość życia. 41 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Spójność z dokumentami nadrzędnymi: STRATEGIA ROZWOJU GMINY WIELKA WIEŚ NA LATA 2014-2020 Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność osadnicza i rekreacyjna gminy dzięki wykorzystaniu walorów środowiskowych 42 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 20112020 OBSZAR 1. GOSPODARKA WIEDZY I AKTYWNOŚCI Cel strategiczny: Silna pozycja Małopolski jako regionu atrakcyjnego dla inwestycji, opartego na wiedzy, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców Kierunek rozwoju: 1.1. Rozwój kapitału intelektualnego OBSZAR 5. ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Aktywne ośrodki usług publicznych i gospodarczych zapewniające szanse na rozwój mieszkańców małych i średnich miast oraz terenów wiejskich Kierunek rozwoju: 5.1. Rozwój funkcji lokalnych centrów usług publicznych OBSZAR 7. ZARZĄDZANIE ROZWOJEM WOJEWÓDZTWA Cel strategiczny: Efektywnie zarządzane województwo, którego rozwój oparty jest na współpracy i mobilizowaniu zasobów Kierunek rozwoju: 7.2. Kształtowanie i rozwój aktywności obywatelskiej oraz wzmacnianie kapitału społecznego KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA OBSZARY WIEJSKIE 1.2 Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększanie ich absorpcji poza miastami wojewódzkimi 2.3 Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze 3.4 Wspomaganie budowy kapitału społecznego dla rozwoju regionalnego w oparciu o sieci współpracy między różnymi aktorami polityki regionalnej Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Cele operacyjne: II.1. Rozwój oferty edukacyjnej II.2. Rozwój oferty spędzania czasu wolnego II.3. Rozwój usług publicznych II.4. Rozwój współpracy z organizacjami społecznymi 43 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 OBSZAR II KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁCZENY OBSZAR II: Kapitał ludzki i społeczny Cel strategiczny: Gmina przyjazna mieszkańcom Kierunki interwencji (kluczowe działania) Cele operacyjne II.1. Rozwój oferty edukacyjnej Jednostka odpowiedzialna II.1.1 Utrzymywanie wysokiej jakości oferty edukacyjnej Dyrektorzy szkół II.1.2 Optymalizacja sieci przedszkoli i szkół Wójt Gminy II.1.3 Stworzenie oferty kursów przekwalifikowania zawodowego w ramach Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Dyrektor szkoły II.1.4 Rozwój edukacji ekologicznej, kulturowej i prospołecznej II.1.5 Rozwój współpracy szkół ze sferą biznesu Dyrektorzy jednostek organizacyjnych Gminy – kulturalnych, społecznych, oświatowych Partnerzy Wójt Gminy, GOKiS, Biblioteka Gminna, rodzice, Powiat Krakowski Dyrektorzy placówek edukacyjnych, Kuratorium Oświaty w Krakowie, rodzice Powiat Krakowski (Starostwo Powiatowe, Kuratorium Oświaty w Krakowie Organizacje społeczne (NGO), rodzice, Urząd Gminy, Powiat Krakowski (Starostwo Powiatowe), Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Referat Rozwoju i Promocji Jednostki organizacyjne Gminy 44 Jednostka monitorująca GZEAS GZEAS Urząd Gminy (z-ca Wójta) Referat Rozwoju i Promocji Urząd Gminy (z-ca Wójta) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 II.2. Rozwój oferty spędzania czasu wolnego II.2.1 Rozwój istniejącej oferty spędzania czasu wolnego (kulturalnej i rekreacyjnej, sportowej itp.) GOKiS II.2.2 Stworzenie oferty edukacyjnej, kulturalnej, społecznej i rekreacyjno-sportowej dla osób starszych, w tym realizacja strategii dla seniorów „Aktywni i potrzebni” GOPS II.2.3 II.2.4 II.3. Stworzenie rozpoznawalnej marki kulturalnej o zasięgu ponadlokalnym Stworzenie oferty spędzania czasu wolnego dla młodych mieszkańców Gminy GOKiS GOKiS II.3.1 Rozwój systemu opieki nad dziećmi do lat 3 GOPS II.3.2 Stworzenie oferty opiekuńczej dla osób starszych GOPS Rozwój usług publicznych Jednostki organizacyjne Gminy, Referat Rozwoju i Promocji Urzędu Gminy, organizacje społeczne (NGO) Jednostki organizacyjne Urzędu Gminy, organizacje społeczne (NGO), Powiat Krakowski, Krakowski Obszar Metropolitalny, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Urząd Gminy, biblioteka, szkoły, organizacje społeczne (NGO) Szkoły, biblioteka, organizacje społeczne (NGO), Urząd Gminy Urząd Gminy, rodzice, organizacje społeczne (NGO), prywatne przedszkola i szkoły, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, MPiPS Urząd Gminy, rodziny osób starszych organizacje społeczne (NGO), prywatne 45 Referat Rozwoju i Promocji GOPS Referat Rozwoju i Promocji GOKiS Urząd Gminy (we współpracy z GOPS) GOPS Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 placówki opiekuńcze , Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, MPiPS II.3.3 Opracowanie i wdrożenie (zorganizowanie) wizualizacji i identyfikacji przestrzennej obiektów użyteczności publicznej na terenie Gminy II.3.4 Rozwój e-usług i infrastruktury internetowej II.3.5 II.4.1 II.4. Rozwój współpracy z organizacjami społecznymi II.4.2 46 Rozwój profesjonalizacji pracowników samorządowych i jednostek podległych JST Stworzenie systemu poszerzającego i intensyfikującego dotychczasową współpracę samorządu i jego jednostek z organizacjami społecznymi Stwarzanie warunków do wzrostu jakości merytorycznej i organizacyjnej (zarządczej) organizacji społecznych (w tym zdolności organizacji do skutecznego pozyskiwania środków finansowych spoza budżetu gminy) Referat Rozwoju i Promocji Urzędu Gminy PTTK, sołectwa, mieszkańcy Gminy, organizacje społeczne (NGO) Referat Rozwoju i Promocji Wójt Gminy Inne jst Referat Rozwoju i Promocji Wójt Gminy Dyrektorzy jednostek organizacyjnych Gminy, firmy szkoleniowe i doradcze/konsultingowe, MAiC, organizacje społeczne (NGO) Sekretarz Gminy Wójt Gminy Organizacje społeczne (NGO), jednostki organizacyjne Gminy Referat Rozwoju i Promocji Referat Rozwoju i Promocji Organizacje społeczne (NGO), jednostki organizacyjne Gminy, firmy szkoleniowe i doradcze, Starostwo Powiatowe w Krakowie, Urząd Marszałkowski Województwa Referat Rozwoju i Promocji Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Małopolskiego 47 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Proponowane mierniki realizacji w OBSZARZE II: CEL OPERACYJNY Cel operacyjny II.1 Mierniki realizacji Dyspozycja danych Źródło danych Wyniki egzaminów na zakończenie szkoły podstawowej Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie Ewidencje OKE Wyniki testów gimnazjalnych Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie Ewidencje OKE Edukacyjna wartość dodana Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie Ewidencje OKE Liczba uczestników zajęć dodatkowych prowadzonych w instytucjach kultury (osoby starsze i osoby młode) Urząd Gminy Dane własne Liczba imprez rekreacyjnych i sportowych na terenie gminy Urząd Gminy Dane własne Liczba uczestników wydarzeń kulturalnych i imprez gminnych Urząd Gminy Dane własne Liczba osób korzystających ze wsparcia w ramach pomocy społecznej GOPS Dane własne Odsetek dzieci do lat 3 korzystających ze zorganizowanej opieki na terenie gminy GOPS Dane własne Liczba spraw załatwianych w urzędzie za pomocą platformy ePUAP Urząd Gminy Dane własne Liczba organizacji pozarządowych zarejestrowanych na terenie gminy w przeliczeniu na 1000 mieszk. Starostwo Powiatowe w Krakowie Rejestr organizacji pozarządowych Wysokość środków finansowych przeznaczanych na konkursy dla organizacji pozarządowych Urząd Gminy Budżet gminy Liczba zadań zlecanych organizacjom pozarządowym Urząd Gminy Dane własne Rozwój oferty edukacyjnej Cel operacyjny II.2 Rozwój oferty spędzania czasu wolnego Cel operacyjny II.3 Rozwój usług publicznych Cel operacyjny II.4 Rozwój współpracy z organizacjami społecznymi 48 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 OBSZAR III INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Cel strategiczny: Gmina atrakcyjna osadniczo i inwestycyjnie, wykorzystująca walory środowiskowe Strategia postępowania: Analiza potencjałów rozwojowych Gminy Wielka Wieś wskazuje na szereg możliwości związanych z budowaniem oferty osadniczej i inwestycyjnej, uwarunkowane są one jednak koniecznością poszanowania dziedzictwa przyrodniczego Gminy, które samo w sobie stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego i społecznego. Taki stan rzeczy, aby dawał możliwość rozwoju funkcji rezydencjonalnej, jak i stanowił podstawę budowania oferty spędzania czasu wolnego, wymaga podjęcia działań zmierzających do ochrony zasobów naturalnych i zachowania dziedzictwa przyrodniczego. W związku z powyższym ważne jest przede wszystkim budowanie świadomości ochrony środowiska wśród mieszkańców i przedsiębiorców, zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza oraz zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Równolegle z budowaniem świadomości społecznej podejmowane będą działania inwestycyjne, w zakresie komunalnej infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej, a także doskonalenie współpracy w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami. Innym aspektem wpływającym korzystnie na atrakcyjność osadniczą będzie zapewnienie wysokiego poczucia bezpieczeństwa publicznego. Wymagać będzie ono działań inwestycyjnych, szczególnie w zakresie ochrony przed powodzią i suszą, rozwoju elektronicznych systemów powiadamiania mieszkańców, a także szerokiej i kompleksowej współpracy różnych instytucji publicznych i podmiotów prywatnych. Ważne jest zatem systematyczne doposażenie służb ratowniczych, czego kluczowym elementem powinno być wspieranie zewnętrznych źródeł finansowania modernizacji infrastruktury bezpieczeństwa i sprzętu ratowniczego. System szkolenia służb powinien ponadto uwzględniać partycypację obywatelską i wzmacniać postawy społeczne właściwe w odniesieniu do sytuacji kryzysowych. Istotną szansą rozwojową Gminy Wielka Wieś jest umiejętne wykorzystanie położenia względem metropolii krakowskiej oraz głównych szlaków transportowych. Ważne jest przy tym, że eksploatowanie tego potencjału wymaga równomiernego rozwoju dostępności komunikacyjnej wewnątrz gminy, przede wszystkim rozwoju sieci dróg lokalnych. Niezbędne do tego jest połączenie skutecznego planowania przestrzennego i działalności inwestycyjnej, współpraca z zarządcami dróg przebiegających przez teren Gminy, a także kooperacja z przewoźnikami komunikacji zbiorowej. 49 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Spójność z dokumentami nadrzędnymi: STRATEGIA ROZWOJU GMINY WIELKA WIEŚ NA LATA 2014-2020 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 2011-2020 OBSZAR 3. INFRASTRUKTURA DLA DOSTĘPNOŚCI KOMUNIKACYJNEJ Cel strategiczny: Wysoka zewnętrzna i wewnętrzna dostępność komunikacyjna regionu dla konkurencyjności gospodarczej i spójności przestrzennej Kierunki rozwoju: 3.2. Wykreowanie subregionalnych węzłów transportowych Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność osadnicza i inwestycyjna gminy dzięki wykorzystaniu walorów środowiskowych 50 OBSZAR 4. KRAKOWSKI OBSZAR METROPOLITALNY I INNE SUBREGIONY Cel strategiczny: Silna pozycja konkurencyjna Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w przestrzeni europejskiej oraz wzrost potencjału ekonomicznego subregionów w wymiarze regionalnym i krajowym Kierunki polityki rozwoju: 4.1 Rozwój Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego OBSZAR 6. BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE, ZDROWOTNE I SPOŁECZNE Cel strategiczny: Wysoki poziom bezpieczeństwa mieszkańców Małopolski w wymiarze środowiskowym, zdrowotnym i społecznym Kierunek rozwoju: 6.1. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski 6.4 Wsparcie systemu zarządzania bezpieczeństwem publicznym. KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA OBSZARY WIEJSKIE I.1 Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych I.3 Budowa podstaw konkurencyjności województw Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Cele operacyjne: III.1 Rozwój sieci dróg lokalnych na terenie gminy III.2 Zachowanie walorów środowiska naturalnego III.3 Wzmacnianie świadomości ekologicznej mieszkańców III.4 Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego i przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych 51 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 OBSZAR III INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO OBSZAR III: INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność osadnicza i inwestycyjna gminy dzięki wykorzystaniu walorów środowiskowych Cele operacyjne III.1.1 III.1 Rozwój sieci dróg lokalnych na terenie gminy Kierunki interwencji (kluczowe działania) Uregulowanie stanu prawnego istniejących dróg oraz terenów przeznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego pod drogi III.1.2 Rozwój nowej sieci drogowej, otwierającej potencjalne tereny mieszkaniowe i gospodarcze III.1.3 Zwiększanie przepustowości dróg gminnych Jednostka odpowiedzialna Partnerzy Jednostka monitorująca Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Starostwo Powiatowe w Krakowie, Małopolski Urząd Wojewódzki, właściciele gruntów Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) III.1.4 Budowa odwodnienia dróg wraz z odbiornikami wód opadowych Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) III.1.5 Współpraca z zarządcami dróg w zakresie optymalizacji sygnalizacji i oznakowania na drogach – uporządkowanie znaków drogowych, przejścia dla pieszych, Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) 52 właściciele gruntów właściciele gruntów Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Zarząd Dróg Powiatowych Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Zarząd Dróg Powiatowych Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 itp. III.1.6 Współpraca z zarządcami dróg w zakresie budowy ciągów pieszych, oświetlenia, poprawy bezpieczeństwa na drogach oraz ulepszania nawierzchni III.1.7 Budowa wielofunkcyjnych tras rowerowych o charakterze komunikacyjnym we współpracy z innymi samorządami, w tym z Gminą Miejską Kraków III.1.8 Budowa miejsc postojowych i parkingów na terenach atrakcyjnych turystycznie oraz uczęszczanych przez społeczność lokalną III.1.9 III.1.10 Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Rozbudowa sieci internetu szerokopasmowego Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Rozwój komunikacji aglomeracyjnej zbiorowej Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Zarząd Dróg Powiatowych Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Zarząd Dróg Powiatowych Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Zarząd Dróg Powiatowych Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, operatorzy teleinformatyczni Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Miasto Kraków, Stowarzyszenie Metropolia Krakowska 53 Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 III.2.1 III.2.2 III.2.3 III.2.4 III.2 Zachowanie walorów środowiska naturalnego III.2.5 III.2.6 III.2.7 III.2.8 III.3 54 Wzmacnianie świadomości ekologicznej III.3.1 Rozbudowa i modernizacja gminnej oczyszczalni ścieków Powiązanie lokalnego systemu kanalizacyjnego gminy z systemem Miasta Krakowa Rozbudowa sieci kanalizacyjnej, szczególnie w północnej części gminy (obszar o korzystnych warunkach dla rozwoju turystyki i rekreacji) Wdrażanie projektów związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii Uzbrajanie w infrastrukturę wodociągowo-kanalizacyjną nowych (potencjalnych) terenów mieszkaniowych Budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych na terenie gminy Kontynuacja programu modernizacji energetycznej budynków użyteczności publicznej Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach gdzie kanalizacja sieciowa jest nieuzasadniona ekonomicznie Promocja postaw ekologicznych wśród społeczności lokalnej Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o., Miasto Kraków Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o., Miasto Kraków Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o. Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o., Miasto Kraków, zainteresowane gminy Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o., Miasto Kraków Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) - Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, mieszkańcy Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Referat Inwestycji (IN) Referat Inwestycji (IN) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 mieszkańców placówki oświatowe, organizacje pozarządowe, parafie III.3.2 III.3.3 III.3.4 III.4 Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego i przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych Promocja i wsparcie wymiany źródeł grzewczych w gospodarstwach domowych na nowoczesne i ekologiczne Współpraca z partnerami publicznymi i pozarządowymi (np. OPN, PTTK, NGO`s) na rzecz realizacji projektów z zakresu ochrony środowiska oraz kształtowania świadomości ekologicznej mieszkańców i turystów Kontynuacja programu „Wolni od azbestu” III.4.1 Przeciwdziałanie skutkom klęsk żywiołowych (powodzie, susze) III.4.2 Poprawa stanu specjalistycznego doposażenia służb ratowniczych III.4.3 Kształtowanie i promocja postaw właściwych w odniesieniu do sytuacji kryzysowych Referat Inwestycji (IN) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Miasto Kraków, zainteresowane gminy Referat Inwestycji (IN) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Ojcowski Park Narodowy, Polskie Towarzystwo TurystycznoKrajoznawcze, organizacje pozarządowe Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Mieszkańcy, organizacje pozarządowe Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Koordynator Zarządzania Kryzysowego Mieszkańcy, Ochotnicza Straż Pożarna, służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo Koordynator Zarządzania Kryzysowego Ochotnicza Straż Pożarna Koordynator Zarządzania Kryzysowego Ochotnicza Straż Pożarna, Policja, placówki oświatowe Koordynator Zarządzania Kryzysowego, Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Koordynator Zarządzania Kryzysowego Koordynator Zarządzania Kryzysowego Referat Promocji 55 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 i Rozwoju (PIR) III.4.4 III.4.5 56 Wdrożenie teleinformatycznego systemu powiadamiania kryzysowego oraz informowania społeczności lokalnej Koordynator Zarządzania Kryzysowego Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Ochotnicza Straż Pożarna, Policja, placówki oświatowe Koordynator Zarządzania Kryzysowego, Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Regulacja koryt cieków wodnych Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Gminy sąsiednie, Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Referat Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Geodezji (GKOŚ) Referat Promocji i Rozwoju (PIR) Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Proponowane mierniki realizacji w OBSZARZE III: CEL OPERACYJNY Cel operacyjny III.1 Rozwój sieci dróg lokalnych na terenie gminy Cel operacyjny III.2 Zachowanie walorów środowiska naturalnego Cel operacyjny III.3 Wzmacnianie świadomości ekologicznej mieszkańców Cel operacyjny III.4 Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego i przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych Mierniki realizacji Dyspozycja danych Źródło danych Urząd Gminy Dane własne Urząd Gminy Dane własne Urząd Gminy Dane własne GUS Bank Danych Lokalnych Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska Urząd Gminy Dane własne Odpady komunalne zebrane selektywnie w odpadach komunalnych ogółem GUS Bank Danych Lokalnych Urząd Gminy Dane własne UMWM Dane WIOŚ Wysokość nakładów na inwestycje związane z ochroną przeciwpowodziową Urząd Gminy Dane własne Liczba mieszkańców korzystających z elektronicznego systemu powiadamiania o sytuacjach kryzysowych Urząd Gminy Dane własne Przeciętny czas dojazdu do centrum Krakowa Długość dróg nowopowstałych i zmodernizowanych Całkowita długość ścieżek rowerowych w gminie Odsetek mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków Liczba akcji uświadamiających mieszkańców Zanieczyszczenie powietrza pyłami 57 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Założenia planu wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 nie ogranicza się w swych założeniach wyłącznie do zadań leżących w kompetencjach ustawowych Gminy, ale angażuje i inicjuje działania realizowane w szerokich partnerstwach lokalnych oraz subregionalnych. Znajduje to wyraz w kierunkach interwencji (kluczowych zadaniach) zawartych w Strategii, dla których jednostkami realizującymi są zarówno samodzielne stanowiska, referaty i jednostki gminne, jak również samorząd powiatowy, podmioty prywatne i pozarządowe. Takie podejście do rozwoju wspólnoty lokalnej jest spójne z nowymi założeniami polityki regionalnej kraju, realizowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Ze względu na wielopoziomowy charakter zarządzania Strategią Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020, podstawową zasadą określającą sposób postępowania w trakcie jej wdrażania, jest zasada partnerstwa. Jest ona rozumiana, jako otwarta i aktywna współpraca równoprawnie traktowanych podmiotów, reprezentujących różnorodne środowiska oraz instytucje realizujące i wspierające realizację działań na rzecz rozwoju Gminy. Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 będzie wdrażana przy zaangażowaniu zróżnicowanych instrumentów, obejmujących narzędzia programowe i finansowe, których zakres przedmiotowy lub kierunki wydatkowania środków podlegają bezpośredniej kontroli ze strony organów samorządu gminnego. Kategorię tę tworzą w szczególności: gminne strategie sektorowe, wieloletni plan inwestycyjny, wieloletnia prognoza finansowa, przedsięwzięcia i projekty realizowane w ramach zadań bieżących oraz projektów wdrażanych na podstawie odrębnych porozumień lub umów. Współpraca i partnerstwo na rzecz realizacji Strategii są warunkami koniecznymi powodzenia w jej realizacji. Wynika to w szczególności z faktu, że na zakres interwencji Strategii w zasadniczej mierze składają się zadania wykraczające poza sferę formalnych kompetencji samorządu gminnego. W konsekwencji system realizacji Strategii obejmował będzie trzy główne sfery aktywności: SFERA PODLEGŁOŚCI, obejmująca kierunki interwencji należące do zakresu bezpośrednich, formalnych kompetencji samorządu gminnego oraz podległych mu jednostek, SFERA WSPÓŁZALEŻNOŚCI, obejmująca kierunki interwencji, w stosunku do których samorząd gminny posiada wpływ pośredni (inicjujący działania, koordynujący działania wielu podmiotów) lub nie posiada żadnego formalnego wpływu, ale są one realizowane przez partnerów lokalnych (sektor gospodarczy oraz pozarządowy) i są istotne dla rozwoju całej Gminy, 58 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 SFERA ODDZIAŁYWANIA, obejmująca kierunki interwencji pozostające poza sferą bezpośrednich kompetencji lub pośredniego wpływu samorządu gminnego, realizowane przez organy administracji rządowej, samorząd regionalny, samorząd powiatowy lub innych kluczowych partnerów (są to najczęściej zadania o charakterze subregionalnym, regionalnym lub ponadregionalnym, w których Gmina uczestniczy jako partner lub nie uczestniczy w sposób czynny). Charakter danego kierunku interwencji w Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 20142020 (czyli przynależność do jednej z trzech ww. sfer) precyzują wskazania dotyczące jednostki realizującej, jednostki monitorującej oraz partnerów, znajdujące się przy każdym kierunku interwencji. W zależności od tych wskazań wszystkie kierunki interwencji Strategii można podzielić na: podległe samorządowi gminnemu (sfera podległości) – zarówno jednostką realizującą dany kierunek interwencji, jak i jednostką monitorującą jest referat Urzędu Gminy lub gminna jednostka organizacyjna; kierunki interwencji mogą (lecz nie muszą) posiadać partnerów realizacyjnych; współzależne lub istotne dla samorządu gminnego (sfera współzależności) – jednostką realizującą dany kierunek interwencji jest podmiot niezależny od samorządu gminnego (jst wyższego szczebla, podmioty prywatne i pozarządowe), a sam kierunek ma charakter ponadlokalny lub subregionalny, w ramach którego Gmina może pełnić funkcje koordynujące, inicjujące i partnerskie; jednostką monitorującą jest referat Urzędu Gminy lub gminna jednostka organizacyjna (najbliższa merytorycznie jednostce realizującej dany kierunek interwencji); niezależne od samorządu gminnego (sfera oddziaływania) – jednostką realizującą dany kierunek interwencji jest podmiot niezależny od samorządu gminnego (organy administracji rządowej, samorząd regionalny, samorząd powiatowy, partnerzy prywatni i pozarządowi), a sam kierunek ma charakter regionalny lub ponadregionalny, w ramach którego Gmina może pełnić funkcje wyłącznie lobbingowe, partnerskie lub nie uczestniczyć w nim czynnie; jednostką monitorującą ze strony Gminy jest referat Urzędu Gminy lub gminna jednostka organizacyjna (najbliższa merytorycznie jednostce realizującej dany kierunek interwencji). Ramy współpracy międzysektorowej i międzygminnej w zakresie realizacji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Partnerów biorących udział w realizacji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś można podzielić na trzy główne grupy (zgodnie z zasadą „trójkąta współpracy”): 1. instytucje publiczne (władze samorządowe, instytucje użyteczności publicznej, agendy rządowe, przedsiębiorstwa komunalne), 2. prywatni przedsiębiorcy i organizacje otoczenia biznesu (firmy, spółdzielnie, instytucje finansowe, izby gospodarcze, cechy rzemiosł, fundacje, stowarzyszenia gospodarcze), 3. organizacje pozarządowe (towarzystwa i stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe, grupy nieformalne). 59 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Praca zespołowa, partnerska na rzecz rozwoju Gminy wymaga od osób i organizacji pełnego zaangażowania i wiąże się z podejmowaniem ryzyka. Być „partnerem” oznacza w pełni odpowiadać za działania własne i tych, z którymi wspólnie podejmujemy decyzje. Niezależnie od tego, czym zajmuje się partnerstwo lokalne, można określić zestaw zasad, ram postępowania, którymi powinno się ono kierować, jeśli jego działania mają być skuteczne: 60 realizm – cele i terminy ich realizacji ustalane przez partnerów muszą być możliwe do osiągnięcia; pragmatyzm – zdając sobie sprawę z wagi dalekosiężnych planów, partnerstwo powinno poszukiwać wymiernych i szybko osiągalnych rozwiązań, jasno zdefiniowanych problemów; stosowność – metody pracy i zasoby muszą być dostosowane do wymogów konkretnych działań, partnerstwo musi umożliwiać osiąganie postępu w rozwoju lokalnym, przezwyciężanie kryzysów i osiąganie akceptowalnych rozwiązań; podzielanie wspólnej wizji przyszłości Gminy, która rozwija się i wzbogaca wraz z realizacją projektów na rzecz rozwoju; otwartość i elastyczność pozwalające uczestniczyć jak największej liczbie osób w partnerstwie i gwarantujące jego zróżnicowany skład, to warunek jego pomysłowości i innowacyjności; wysłuchiwanie, szacunek i zaufanie, dzięki którym można przełamać potencjalne konflikty, uwzględnić różne punkty widzenia i osiągnąć prawdziwe porozumienie w miejsce pozornego konsensusu; wzajemne zrozumienie umożliwiające poznanie umiejętności i możliwości różnych partnerów i szybkie osiągnięcie najlepszej formy współdziałania i podziału obowiązków w konkretnych sytuacjach; zrozumienie i dostosowanie się do potrzeb różnych grup społecznych w celu zmobilizowania i uczynienia odpowiedzialnymi wszystkich mieszkańców Gminy; przejrzystość działań i troska o informowanie, tak by wszyscy mogli uczestniczyć w działaniu i przez to zmieniać swoją mentalność; dyskusja nad rolą, funkcją i działaniami każdego z partnerów w celu wzmocnienia jego poparcia i zaangażowania; determinacja (na ogół ze strony kilku kluczowych osób) gwarantująca spójność Strategii jako całości i uniemożliwiająca rozpraszanie działań. Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 System monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Podstawą skutecznego wdrażania działań służących osiąganiu celów Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 jest dysponowanie wiedzą na temat postępów osiąganych w zakresie wdrażanych kierunków interwencji oraz zdolność do reagowania na pojawiające się różnice pomiędzy przyjętymi założeniami a uzyskiwanymi efektami realizacji kluczowych zadań. Instytucjonalną strukturę systemu monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 tworzą: Rada Gminy Wielka Wieś, Wójt Gminy Wielka Wieś, Stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy – pełniące rolę centrum koordynacyjnego ds. monitorowania Strategii Rozwoju, Referaty, samodzielne stanowiska, jednostki organizacyjne i budżetowe – pełniące rolę jednostek realizujących konkretne kierunki interwencji Strategii Rozwoju, będące w kompetencjach samorządu gminnego. Sprawozdawczość z monitoringu oraz aktualizacja Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 dokonywane będą w okresach rocznych. Władze samorządowe Gminy Wielka Wieś dokonują okresowej oceny stopnia realizacji Strategii w oparciu o dwa elementy podsystemu monitorowania i ewaluacji: o analizę wskaźnikową, opracowywaną przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy na podstawie informacji otrzymanych od referatów, samodzielnych stanowisk i jednostek Gminy, bazującą na miernikach wyznaczonych w strategii dla każdego celu operacyjnego; o raport z realizacji kierunków interwencji Strategii Rozwoju, przygotowywany przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy na podstawie informacji otrzymanych od innych samodzielnych stanowisk, referatów i jednostek Gminy. Analiza wskaźnikowa, bazującą na miernikach wyznaczonych dla każdego celu operacyjnego Strategii Rozwoju, będzie przygotowywana przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy w oparciu o pozyskane dane statystyczne i informacje, w skład których wchodzą następujące źródła informacji: statystyka prowadzona przez samorząd gminny – generowana i gromadzona przez poszczególne samodzielne stanowiska, referaty i jednostki Gminy, zobowiązane do terminowego przekazywania danych i informacji do stanowiska mającego w kompetencjach nadzór nad strategią gminy; statystyka publiczna gromadzona w Banku Danych Lokalnych GUS (www.stat.gov.pl, strateg.stat.gov.pl). Mierniki pochodzące ze statystyki publicznej (GUS) mogą zostać przedstawione w układach porównawczych, tj. np. w porównaniach względnych do innych gmin i średniej dla województwa małopolskiego oraz kraju. Zakres czasowy analizy powinien obejmować 61 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 zmiany w stosunku do roku bazowego (2014 r.) i roku ostatniego badania (dynamika). Analiza wskaźnikowa może przedstawiać dostępne wskaźniki w układzie gminnym. Pomocnicza tabela do przekazywania danych statystycznych do stanowiska mającego w kompetencjach nadzór nad strategią gminy przez inne samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne wygląda następująco: Cel operacyjny nr ............................. Nazwa miernika Źródło danych i jednostka miary Wartość dla roku bazowego (2013 r.) Wartość dla roku badanego (.......... r.) 1. .................................................................. 2. .................................................................. 3. .................................................................. Raport z realizacji kierunków interwencji przygotowywany przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy, opiera się na informacjach dotyczących stanu realizacji danego kierunku interwencji, przekazywanych przez poszczególne samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne. Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 precyzuje w każdym kierunku interwencji jednostkę realizującą dany kierunek interwencji oraz jednostkę monitorującą dany kierunek interwencji ze strony gminy. Sprawozdania z realizacji poszczególnych kierunków interwencji są składane (raz w roku) przez samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne do stanowiska mającego w kompetencjach nadzór nad strategią gminy. Na podstawie złożonych sprawozdań, stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy opracowuje raport z realizacji kierunków interwencji, który wraz z analizą wskaźnikową jest podstawą dla władz samorządowych Gminy Wielka Wieś do podejmowania oceny realizacji Strategii Rozwoju, wprowadzania uzupełnień oraz dokonywania niezbędnych i uzasadnionych zmian (reagowanie na zmieniające się uwarunkowania społeczno-gospodarcze w otoczeniu gminy). Dla zwiększenia efektywności procesu sprawozdawczego z realizacji kierunków interwencji Strategii Rozwoju, samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne składają sprawozdania na ujednoliconym formularzu sprawozdawczym, wg wzoru przedstawionego na schemacie nr 5, zgodnie z przedstawioną poniżej procedurą. Procedura monitorowania, ewaluacji i aktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 1. Zadania związane z monitoringiem, ewaluacją i aktualizacją Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 powierza się Wójtowi Gminy Wielka Wieś. 2. Odpowiedzialność za zwoływanie posiedzeń Rady Gminy w zakresie ewaluacji i aktualizacji Strategii powierza się Przewodniczącemu Rady Gminy, na wniosek Wójta Gminy Wielka Wieś. 62 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 3. Odpowiedzialność za obsługę techniczną i organizacyjną prac ewaluacyjnych i aktualizacyjnych Rady Gminy powierza się stanowisku mającemu w kompetencjach nadzór nad Strategią. 4. Wójt Gminy Wielka Wieś może zaprosić do prac Rady Gminy w zakresie ewaluacji i aktualizacji Strategii przedstawicieli innych organizacji i/lub instytucji. 5. Każdego roku realizacji Strategii, w terminie do końca lutego danego roku, przedstawiciel centrum koordynacyjnego ds. monitorowania Strategii Rozwoju będzie składał Wójtowi Gminy Wielka Wieś raport z realizacji kierunków interwencji oraz analizę wskaźnikową realizacji celów Strategii za dany okres sprawozdawczy. 6. Zakres raportu z realizacji kierunków interwencji obejmuje: skrótowe przedstawienie aktualnego stanu realizacji poszczególnych kierunków interwencji, skrótowe przedstawienie ewentualnych trudności realizacyjnych dla poszczególnych kierunków interwencji, z uwzględnieniem proponowanych działań naprawczych, wielkość środków finansowych wydatkowanych na realizację kierunków interwencji w badanym okresie, w podziale na źródła finansowania. 7. Zakres analizy wskaźnikowej realizacji celów strategii obejmuje: porównanie wskaźników bazowych (dla roku 2013) ze wskaźnikami dla badanego okresu realizacji Strategii, wskazanie tendencji wzrostowych i malejących w poszczególnych celach operacyjnych Strategii. 8. Raport z realizacji kierunków interwencji oraz analiza wskaźnikowa są przygotowywane przez centrum koordynacyjne ds. monitorowania Strategii Rozwoju w oparciu o informacje i dane statystyczne przesłane przez jednostki realizujące lub jednostki monitorujące ze strony gminy. 9. Na specjalnym posiedzeniu Rada Gminy dokonuje ewaluacji i (ewentualnie) aktualizacji Strategii. 10. Przewodniczący Rady Gminy, na wniosek Wójta Gminy Wielka Wieś, zwołuje posiedzenie ewaluacyjne i aktualizujące do końca I kwartału każdego roku realizacji Strategii. 11. Przewodniczący Rady Gminy, na wniosek Wójta Gminy Wielka Wieś, może zwołać dodatkowe posiedzenia monitorujące i aktualizacyjne. 12. Rada Gminy na posiedzeniu ewaluacyjnym i aktualizującym dokonuje: oceny realizacji celów Strategii na podstawie materiałów przygotowanych przez centrum koordynacyjne ds. monitorowania Strategii Rozwoju (wartości wskaźników przyjętych dla poszczególnych celów operacyjnych Strategii), identyfikacji problemów, które ograniczyły bądź uniemożliwiły realizację poszczególnych kierunków interwencji, 63 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 opracowania propozycji niezbędnych zmian w zakresie realizowanych celów i kierunków interwencji. 13. Propozycje niezbędnych zmian w zakresie realizowanych celów i kierunków interwencji Rada Gminy przedstawia Wójtowi Gminy Wielka Wieś, który podejmuje decyzję o ich ewentualnym uwzględnieniu w Strategii. 14. Centrum koordynacyjne ds. monitorowania Strategii Rozwoju na wniosek Wójta Gminy Wielka Wieś odpowiedzialne jest za przygotowanie zmian w dokumencie Strategii. 15. Prace Rady Gminy na specjalnym posiedzeniu ewaluacyjnym i aktualizacyjnym są protokołowane. Efektem posiedzeń jest sprawozdanie z posiedzeń Rady Gminy, przygotowywane przez centrum koordynacyjne ds. monitorowania Strategii Rozwoju. 64 Strategia Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020 Schemat 4 Przykładowy formularz sprawozdawczy z realizacji celów i kierunków interwencji Strategii Rozwoju Gminy Wielka Wieś na lata 2014-2020. KIERUNEK INTERWENCJI NR ................... ................................................................................................................................................. CEL STRATEGICZNY NR ..... CEL OPERACYJNY NR ..... JEDNOSTKA REALIZUJĄCA: ....................................................................... ........................................................... ..................................................................... ........................................................... ......................................... JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY: ...................................... OPIS STANU REALIZACJI KIERUNKU INTERWENCJI (m.in.: zrealizowane przedsięwzięcia w danym roku, stopień realizacji kierunku interwencji, skuteczność zastosowanych instrumentów realizacyjnych, ocena partnerów realizacyjnych, sukcesy realizacyjne, uzyskane efekty) OPIS POWSTAŁYCH TRUDNOŚCI REALIZACYJNYCH (m.in.: problemy powstałe na etapie realizacji, opóźnienia i ich przyczyny, środki podjęte w celu przezwyciężenia trudności, rekomendacje dotyczące zmian w realizacji kierunku interwencji, możliwe usprawnienia) OPIS ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA (wielkość środków finansowych wydatkowanych na realizację kierunku interwencji w danym roku, w podziale na źródła finansowania) Budżet Gminy (kwota w zł) Budżet jednostki realizującej (kwota w zł) Budżet ................................ (kwota w zł) Ogółem (kwota w zł) (% kwoty ogółem) (% kwoty ogółem) (% kwoty ogółem) (% kwoty ogółem) 65
