Makroekonomia I Ćwiczenia

Makroekonomia I Ćwiczenia
Ćwiczenia 4:
Bilans płatniczy i rynek walutowy,
Karol Strzeliński
12.03.2013
1
Autarkia a gospodarka otwarta
rynek dóbr
finalnych
I
Inwestycje, wydatki firm
na zakup dóbr
kapitałowych
rząd
reszta świata
[ROW]
C
X
Płatności
za
eksport
G
rynek dóbr
finalnych
TN
przedsiębiorstwa
gospodarstwa
domowe
I
C
X-Z
eksport
netto
G
Finansowanie
deficytu
budżetowego
$$
kredyty dla
przedsiębiorst
w
G –TN
sektor
finansowy
S
Oszczędnoś
ci
TN
rząd
przedsiębiorstwa
G -TN
$$
rynek
czynników
Z
Płatnoś
ci za
import
gospodarstwa
domowe
S
sektor
finansowy
rynek
czynników
2
Otwartość gospodarki
• Metoda pomiaru
• Zadanie 1
3
Rachunki bilansu płatniczego
Bilans płatniczy (ang. balance of payments, BP) –
zestawienie wszystkich transakcji zawieranych w jakimś
okresie między rezydentami a nierezydentami danego
kraju; odwzorowane są w nim transakcje zagraniczne
danego kraju, np. zakup lub sprzedaż waluty
zagranicznej.
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/bilans_platniczy/bilansplatniczy_kw.html
4
Rachunki bilansu płatniczego
Rezydenci - osoby lub podmioty prawne zamieszkałe lub
mające swoją siedzibę na stałe na obszarze danego
kraju.
Osoby czasowo przebywające za granicą (np. turyści, dyplomaci, żołnierze,
okresowi emigranci) są traktowani jako rezydenci kraju swojego
pochodzenia.
Korporacje transnarodowe uznaje się za rezydentów kraju siedziby, a
oddziały zagraniczne są traktowane jako rezydenci danego kraju (np. Fiat
Auto Poland – oddział włoskiego Fiata w Polsce, rezydent Polski).
5
Rachunki bilansu płatniczego
Zasada podwójnego księgowania:
każda transakcja znajduje swój zapis w bilansie płatniczym
po dwóch stronach bilansu, o jednakowej wartości.
• Zapis po stronie debetowej oznacza wzrost aktywów zagranicznych
posiadanych przez rezydentów lub zmniejszenie się ich zobowiązań
wobec zagranicy;
• Zapis po stronie kredytowej oznacza wzrost zobowiązań wobec
zagranicy (np. wzrost aktywów krajowych posiadanych przez
zagranicę) lub spadek należności rezydentów.
Aktywa
Kredyt
Pasywa
Debet
6
Rachunki bilansu płatniczego
Aktywa
(Kredyt)
– eksport dóbr i usług,
– dochody rezydentów należne z
zagranicy,
– transfery otrzymane z zagranicy,
– zwiększenie krajowych
zobowiązań wobec zagranicy,
– zmniejszenie aktywów
zagranicznych posiadanych przez
rezydentów.
Z punktu widzenia rynku walutowego
zapisy po stronie kredytowej powodują
zwiększanie się podaży walut obcych
Pasywa
(Debet)
– import dóbr i usług,
– dochody nierezydentów należne z
kraju,
– transfery dla zagranicy,
– spadek krajowych zobowiązań
wobec zagranicy,
– wzrost aktywów zagranicznych
posiadanych przez rezydentów,
Z punktu widzenia rynku walutowego
zapisy po stronie debetowej powodują
zwiększanie się popytu na waluty obce.
7
Rachunki bilansu płatniczego
BP = BOB+ BK + BF+ SBiO + RZRW = 0
lub
•
Bilans Obrotów Bieżących (BOB, ang. CA):
–
–
–
–
•
BP = CA + CP + FA + OE + OR = 0
bilans handlowy,
bilans usługowy,
transfery jednostronne (np. darowizny, emerytury, pomoc zagraniczna czy wpłaty do budżetu
UE),
przepływy dochodów majątkowych netto (odsetki, zyski, dywidendy);
Bilans Obrotów Kapitałowych (BK, ang. CP)
- dary i środki z tytuł pomocy bezzwrotnej, dokonane z wyraźnym przeznaczeniem na
finansowanie środków trwałych, również umorzenie długów oraz nabywanie/zbywanie aktywów
kapitałowych o charakterze niefinansowym (patenty, licencje, prawa własności, znaki handlowe,
grunty pod budowę ambasad);
8
Rachunki bilansu płatniczego
•
Bilans Obrotów Finansowych (BF, ang. FA)
–
–
–
inwestycje bezpośrednie (np. nabycie co najmniej 10% udziałów w kapitale firm),
inwestycje portfelowe (płatności z tytułu zakupu i sprzedaży udziałowych nie będących
inwestycjami bezpośrednimi oraz dłużne papiery wartościowe),
pozostałe inwestycje (np. kredyty i lokaty w zagranicznych bankach);
•
Saldo Błędów i Opuszczeń (SBiO, ang. OE) – pozycja korygująca;
•
Rachunek Zmian Rezerw Walutowych (RZRW, ang. OR) - rezerwy
dewizowe, złoto, kredyty MFW i SDR.
Uwaga: wzrost rezerw walutowych jest zawsze zapisywany z minusem!!!
9
Rachunki bilansu płatniczego
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/bilans_platniczy/bilansplatniczy_kw.html
10
Rachunki bilansu płatniczego
• Suma wszystkich pozycji musi być zbilansowana
BP = 0.
BP = BOB+ BK +BF+ SBiO + RZRW = 0
lub
BP = CA + CP + FA + OE + OR = 0
• Stąd możemy zapisać:
BOB+ BK + BF+ SBiO = - RZRW
lub
BP = CA + CP + FA + OE = - OR
11
Deficyt/Nadwyżka BP
O równowadze bilansu płatniczego bądź nierównowadze (w postaci
nadwyżki bądź deficytu) mówimy jedynie w odniesieniu do
rachunków bilansu z wyłączeniem oficjalnych aktywów
rezerwowych.
Pozycje bilansu płatniczego z wyłączeniem rezerw nazywa się
bilansem płatniczym w wąskim rozumieniu.
BP = BOB + BK +BF + SBiO
12
Rachunki bilansu płatniczego
Upraszczając:
BP = BOB + BK + BF = NX + BK = 0
lub BP = CA + CP + FA = NX + CP = 0
BOB = - BK + BF
lub CA = - CP
Czyli:
• deficyt BOB nadwyżka BK+BF
zagranicznych netto,
• nadwyżka BOB deficyt BK+BF
zagranicznych netto.
(BKiF) spadek zasobu aktywów
(BKiF)  wzrost zasobu aktywów
13
Dochód rozporządzalny w
gospodarce otwartej
• DOD = C + S = C + I + G + NX+ doch.net. z wł. za granicą – A
+ transfery net. z zagranicy – Te + TR – Td
• I = S + (Te + Td- TR – G) - (NX + doch.net. z wł. za granicą +
transfery net. z zagranicy) + A
•
Inwestycje = Oszczędności prywatne + Oszczędności rządu + Oszczędności
zagranicy + Amortyzacja
Inwestycje = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu państwa – Saldo rachunku
obrotów bieżących + Amortyzacja
• Inwestycje netto = Oszczędności prywatne + Saldo budżetu
państwa – Saldo rachunku obrotów bieżących
Inetto = S – deficyt budżetu – BOB
14
Deficyty bliźniacze
• Powiązanie miedzy saldem rachunku obrotów
bieżących, inwestycjami oraz prywatnymi i rządowymi
oszczędnościami jest tożsamością i nie bazuje na żadnej
teorii ekonomicznej.
• Przykład USA: w okresie prezydentury Ronalda
Reagana w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych,
obniżono T i podniesiono G, znacznie zwiększając
deficyt budżetowy oraz gwałtownie pogłębiając deficyt
rachunku obrotów bieżących (BOB)
BOB = S – I – (G-T)
CA = S – I – (G-T)
…a oszczędności prywatne i
inwestycje nie zmieniły się
15
Rachunki bilansu płatniczego
• Zadanie 2. Deficyty bliźniacze
• Zadanie 3. Bilans płatniczy Polski
• Zadanie 4. Deficyt/Nadwyżka BOB
16
Rynek walutowy
• Handel międzynarodowy walutą ma miejsce na
rynku walutowym, stanowiącym część
międzynarodowego rynku kapitałowego.
• Kurs walutowy - cena waluty jednego kraju
wyrażona w walucie innego kraju; jest
determinowany poprzez podaż i popyt na daną
walutę.
17
Rynek walutowy
Kurs
Ms
Podaż waluty, czyli oferta
sprzedaży waluty (np. euro)
w zależności od jej ceny
wyrażonej w drugiej walucie
(np. w złotych)
E1
Popyt na walutę, czyli chęć
kupna waluty (np. euro) w
zależności od jej ceny
wyrażonej w drugiej walucie
(np. w złotych)
E0
Md2
Md1
M1
M2
Ilość walut obcych
18
Popyt i podaż walut obcych
– Handel zagraniczny, np. jeśli polska firma eksportuje swój produkt
do Niemiec, jej kontrahent płaci należność w euro. Firma ponosi koszty
w złotych (płace pracowników, surowce, energia itp.), a zatem musi
sprzedać euro na rynku walutowym (zamienić je na złote)  podaż euro
rośnie
– Wynagrodzenia czynników produkcji zatrudnionych
zagranicą, np. jeśli amerykańska firma ma filie w Polsce działającą na
polskim rynku, osiąga ona zyski w złotych, a zysk firmy transferowany
jest do USA – najpierw złote muszą zostać zamienione (na rynku
walutowym) na dolary  popyt na dolary rośnie
– Przepływ kapitału, np. fiński fundusz emerytalny kupuje obligacje
polskiego rządu; fundusz ma euro, zaś rząd sprzedaje obligacje za
złotówki; nabywca obligacji musi najpierw na rynku walutowym kupić
złote  podaż euro rośnie
19
Nominalny kurs walutowy
• Dwie alternatywne formy zapisu:
– notacja bezpośrednia (amerykańska) - cena jednostki waluty
zagranicznej wyrażona w walucie krajowej, np.
3,9549
PLN
PLN
; 2 ,7305
;
EUR
USD
W Polsce ta jest głównie stosowana
– notacja pośrednia (europejska) - cena jednostki waluty krajowej
wyrażona w walucie zagranicznej, np.
0,2529
EUR
USD
; 0,3662
;
PLN
PLN
Faktycznie miana są zapisywane
odwrotnie:
http://waluty.onet.pl/notowania-waluton-line-forex,18906,notowania-online
20
Systemy walutowe
Określają warunki funkcjonowania pieniądza danego kraju
w transakcjach międzynarodowych:
• System sztywnych/stałych kursów walutowych - kurs nie
ulega zmianom (banku centralny, rząd ustala kurs);
• System pełzających kursów walutowych - kurs zmienia
się w z góry zdefiniowany sposób;
• System płynnych kursów walutowych - kurs regulowany
działaniami rynku.
21
Zmiany poziomu kursu walutowego
Urzędowe
Rynkowe
• Dewaluacja:
• Deprecjacja:
– zmiana cen przez bank centralny,
– podwyższenie ceny walut
zagranicznych w walucie krajowej.
• Rewaluacja:
– zmiana cen przez bank centralny,
– obniżenie ceny walut
zagranicznych w walucie krajowej.
– podwyższenie cen walut
zagranicznych,
– niekoniecznie w równym stopniu
każdej waluty.
• Aprecjacja:
– obniżenie cen walut
zagranicznych,
– niekoniecznie w równym stopniu
każdej waluty.
22
Utrzymywanie sztywnego kursu walutowego
przy użyciu rezerw dewizowych
E
B
e0
A
E
C
D
DD2
Q0
Zakładając, że krzywa popytu przesunęła do DD1
(np. w Strefie Euro zwiększył się popyt na Polskie
produkty i mieszkańcy strefy Euro potrzebują
więcej PLN żeby zapłacić za ich import - w
SS
warunkach stałego kursu walutowego nadwyżkowy
popyt na PLN, odcinek AC) Narodowy Bank Polski,
chcąc utrzymać kurs na niezmienionym poziomie
DD1
musi zrównoważyć popyt na złotówki sprzedając je
na rynku zwiększając rezerwy walut obcych (np.
rezerwy walutowe Euro). Gdy krzywa popytu
przesunęła się do DD2 (np. w Polsce zwiększył się
DD
popyt na produkty ze strefy Strefie Euro i
potrzebujemy więcej Euro żeby zapłacić za ich
import - w warunkach stałego kursu walutowego
nadwyżkowa podaż PLN, odcinek EA) Narodowy
Q
Bank Polski, chcąc utrzymać kurs na
niezmienionym poziomie musi zrównoważyć popyt
na walutę obcą zmniejszając jej rezerwy (np.
sprzedając rezerwy walutowe Euro za PLN).
23
Efektywny kurs walutowy
Miernik międzynarodowej wartości waluty - średnia zmian kursu
walutowego odnoszona do jakiegoś roku bazowego obliczana na
podstawie kursu walut głównych partnerów handlowych:
– udział (wagi) poszczególnych kursów zdefiniowany jest udziałem
danych partnerów w wymianie,
– kurs będzie się różnił zależnie od:
• wyboru roku bazowego,
• partnerów handlowych,
• wag przypisanych tym partnerom.
24
Makroekonomia I Ćwiczenia
Dziękuje za uwagę
25