zakres rozszerzony czII

Biologia klasa II zakres rozszerzony
NACOBEZU
I. Metabolizm
- wyjaśnij pojęcia: metabolizm, anabolizm, katabolizm
- budowa ATP i jego rola
- porównaj reakcje anaboliczne i kataboliczne, podaj przykłady
- opisz rodzaje fosforylacji
- określ rolę NADPH+H oraz NADH+H w komórce
- opisz budowę enzymu
- wymień czynniki wpływające na szybkość reakcji enzymatycznych
- porównaj mechanizm działania inhibitorów hamujących nieodwracalnie i inhibitorów
hamujących odwracalnie aktywność enzymów
- opisz na czym polega hamowanie kompetycyjne i niekompetycyjne
- scharakteryzuj szlaki metaboliczne ( liniowy i cykliczny )
- porównaj lokalizację oraz przebieg fotosyntezy w komórkach roślin, bakterii zielonych i pór
porowych
- wyjaśnij związek między zależną, a niezależną od światła fazą fotosyntezy
- na czym polega fosforylacja cykliczna i niecykliczna fotosyntezy
- wypisz produkty fazy jasnej i fazy ciemnej fotosyntezy
- wymień etapy cyklu Calvina oraz przedstaw produkty każdego z nich
- wyjaśnij pochodzenia nazewnictwa roślin typu C3, typu C4 roślin typu CAM
- podaj przyczyny i skutki fotooddychania i podaj przykład roślin u których występują
- zaproponuj przebieg doświadczenia w którym zbadasz jaki gaz jest wydzielany podczas
fotosyntezy i wpływ natężenia światła na intensywność fotosyntezy
- wymień czynniki wpływające na intensywność fotosyntezy
- podaj przykłady organizmów u których zachodzi chemosynteza
- opisz przebieg chemosyntezy
- porównaj fotosyntezę z chemosyntezą
- wypisz etapy oddychania komórkowego, podaj ich lokalizację w komórce
- wymień etapy oddychania, podczas których dochodzi do fosforylacji substratowej i oksydacyjnej
- wykaż kataboliczny charakter oddychania komórkowego
- podaj etapy oddychania podczas których powstaje dwutlenek węgla i woda
- przedstaw przebieg fermentacji dowolnego typu uwzględniając: warunki, kolejne etapy,
lokalizację w komórce, bilans energetyczny i wykorzystywanie w gospodarce człowieka
- wyjaśnij na czym polega glukoneogeneza i glikogenoliza
- określ znaczenie acetylokoenzymu A w przebiegu różnych szlaków metabolicznych
- wymień zbędne produkty katabolicznych przemian węglowodanów, tłuszczów i białek, podaj
sposoby ich usuwania z organizmu
- wyjaśnij związek między cyklem mocznikowym, a cyklem Krebsa, przedstaw lokalizację i
przebieg cyklu mocznikowego w komórce
II. Skóra – powłoka ciała. Organizm człowieka.
- wymień układy narządów człowieka i główne funkcje każdego z nich
- wyjaśnij pojęcie homeostaza i określ znaczenie utrzymywania homeostazy dla funkcjonowania
organizmu
- wymień układy które odgrywają rolę w utrzymaniu homeostazy, uzasadnij swój wybór
- opisz mechanizm regulacji temperatury człowieka
- wykaż zależność między budową skóry, a jej funkcjami
- określ funkcję gruczołów skóry
- wypisz wytwory naskórka i podaj ich rolę
- wypisz choroby skóry
- wymień przyczyny zachorowania na czerniaka złośliwego
- wyjaśnij na czym polegają alergie skórne
III. Aparat ruchu
- wypisz funkcje szkieletu
- opisz budowę kości na ;przykładzie kości długi
- wypisz rodzaje kości i podaj ich przykłady
- określ jakie właściwości kości wynikają z jej budowy tkankowej
- wypisz zmiany zachodzące w szkielecie podczas wzrostu i rozwoju człowieka
- rozpoznaj kości wchodzące w skład szkieletu osiowego, obręczy i kończyn
- porównaj budowę szkieletu noworodka z szkieletu osiowego
- wymień rodzaje połączeń kości i podaj po dwa przykłady każdego z nich
- wymień trzy rodzaje ścisłych połączeń kości i określ kryterium ich wyróżnienia
- opisz budowę stawu i podaj funkcję jego elementu
- wypisz rodzaje stawów i podaj ich przykłady
- podaj funkcję poszczególnych elementów szkieletu osiowego
- wypisz odcinki kręgosłupa i podaj liczbę kręgów
- wymień odcinki kręgosłupa w których występują naturalne krzywizny
- wymień trzy cechy na których podstawie można przypuszczać, że szkielet należy do kobiety, a nie
do mężczyzny
- opisz budowę i funkcje klatki piersiowej
- wypisz kości obręczy barkowej i miedniczej
- porównaj budowę i funkcjonowanie mięśni gładkich, mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych
- podaj trzy funkcje mięśni
- wymień główne grupy mięśni człowieka, podaj po dwa przykłady ich funkcji
- podaj przykłady mięśni antagonistycznych
- wyjaśnij mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego
- wymień źródła energii niezbędnej do pracy mięśni
- wyjaśnij dlaczego sprinter nie jest wstanie wygrać maratonu
- porównaj mięśnie czerwone z mięśniami białymi
- scharakteryzuj rodzaje skurczów
- podaj przyczyny i konsekwencje wad postawy
- podaj przyczyny i skutki osteoporozy, skoliozy, płaskostopia, krzywicy i reumatyzmu
- podaj argumenty za i przeciw stosowania dopingu
IV. Układ pokarmowy.
- podaj funkcje białek, węglowodanów i lipidów w organizmie człowieka
- wyjaśnij różnicę między pokarmem pełnowartościowym, a niepełnowartościowym
- wypisz witaminy rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach
- podaj najważniejsze źródła witamin dla człowieka
- podaj rolę witamin, skutki awitaminozy i hiperwitaminozy
- wyjaśni rolę wody mikro i makroelementów w organizmie człowieka
- wyjaśnij proces trawienia białek, lipidów i węglowodanów w przewodzie pokarmowym
- budowa i funkcje kosmków jelitowych
- wyjaśnij rolę ślinianek i trzustki w procesie trawienia pokarmów
- wyjaśnij jak są wchłaniane produktu trawienia w przewodzie pokarmowym
- opisz regulację czynności układu pokarmowego
- podaj przyczyny i skutki anoreksji, bulimii, otyłości
- podaj przykłady chorób pasożytniczych układu pokarmowego
- podaj cztery przykłady działań, dzięki którym można uniknąć zakaźnych i pasożytniczych chorób
układu pokarmowego
V. Układ oddechowy.
- wymień nazwy kolejnych odcinków dróg oddechowych i określ ich funkcję
- opisz rolę zatok przynosowych i określ ich położenie
- wskaż cechy budowy płuc, które są wyrazem ich przystosowania do wymiany gazowej
- opisz, w jaki sposób powstaje głos ludzki oraz od czego zależy jego wysokość i natężenie
- wyjaśnij rolę opłucnej
- podaj różnicę między mechanizmem wdechu, a wydechu
- wymień czynniki które wpływają na częstość oddechów
- wykaż związek między budową hemoglobiny, a jej rolą w transporcie tlenu
- wymień formy w jakich dwutlenek węgla jest transportowany we krwi
- wyjaśnij rolę mioglobiny w mięśniach
- wyjaśni związek między zmianami ciśnienia atmosferycznego, a mechanizmem wymiany gazowej
- omów przyczyny i skutki choroby wysokościowej i dekompresyjnej
- podaj przyczyny powstawania raka płuc
- wykaż negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza na funkcjonowanie układy oddechowego
- podaj przyczyny i skutki astmy, rozedmy płuc, zapalenia płuc, gruźlicy
VI. Układ krążenia
- wyjaśnij fizjologiczną rolę krwi
- wypisz składniki krwi oraz określ rolę poszczególnych elementów morfotycznych krwi
- określ związek budowy erytrocytów z ich funkcją
- wyjaśnij na jakiej podstawie określa się grupę krwi człowieka
- wyjaśnij w jaki sposób dochodzi do konfliktu serologicznego
- opisz mały i duży obieg krwi
- porównaj budowę, funkcję tętnic, żył i naczyń włosowatych
- określ związek budowy naczyń włosowatych z pełnioną przez nie funkcją
- scharakteryzuj typy sieci naczyń włosowatych
- wypisz zastawki serca
- wyjaśnij krążenie wieńcowe i określ skutki jego niewydolności
- narysuj schemat serca człowieka, zaznacz na nim ośrodki automatyzmu serca i podpisz je
- wyjaśnij czym jest elektrokardiogram
- opisz proces krzepnięcia krwi
- opisz cykl pracy serca
- podaj rolę układu limfatycznego
- wymień narządy tworzące układ limfatyczny
- wymień podobieństwa i różnice między układem krwionośnym, a limfatycznym
- wyjaśnij zależność między osoczem, płynem tkankowym, a limfą
- opisz powstanie, skład i rolę limfy
- wyjaśnij rolę układu krążenia w utrzymaniu homeostazy
- podaj przyczyny i skutki miażdżycy nadciśnienia tętniczego, zawału serca, udaru mózgu
- opisz w jaki sposób można walczyć z chorobami układu krążenia
VII. Obrona immunologiczna organizmu.
- wyjaśnij pojęcia antygen, przeciwciało, limfocyt B limfocyt T, makrofagi, komórki tuczne,
odporność swoista, nieswoista, cytokina, interferon, interleukina, chemokina, komórki
plazmatyczne, odporność: czynna, bierna, szczepionka, pamięć immunologiczna
- wyjaśnij w jaki sposób układ odpornościowy rozpoznaje czynniki chorobotwórcze
- wyjaśnij czym jest odporność humoralna i komórkowa
- wykaż rolę limfocytów w układzie immunologicznym
- podaj różnicę między odpornością wrodzoną, a nabytą
- wyjaśnij w jaki sposób działają szczepienia ochronne
- opisz budowę przeciwciał
- wypisz klasy immunoglobulin i podaj ich rolę
- wypisz przykłady odporności nieswoistej i odporności swoistej
- wypisz rodzaje odporności czynnej i biernej podaj ich przykłady
- wyjaśnij na czym polega alergia i podaj przykłady alergenów
- wyjaśni w jaki sposób powstają choroby autoimmunologiczne i podaj przykłady tych chorób
- podaj przyczyny i skutki zakażenia wirusem hif
- na czym polega transplantacja tkanek i narządów
VIII. Układ wydalniczy.
- wyjaśnij na czym polega wydalanie
- podaj produkty przemiany materii oraz sposoby ich wydalania z organizmu
- opisz budowę nerki
- wypisz elementy budujące nefron i wykaż rolę w powstawaniu moczu
- opisz proces powstawania moczu pierwotnego i ostatecznego
- porównaj skład moczu pierwotnego i ostatecznego
- wykaż wewnątrzwydzielniczą funkcję nerek
- wyjaśnij pojęcia: resorpcja zwrotna, sekrecja, filtracja,
- opisz mechanizm regulacji nerwowej i hormonalnej wydalania moczu
- wypisz choroby układu wydalniczego
- przedstaw zasady higieny układu wydalniczego
- podaj przyczyn i skutki moczówki prostej, kamicy nerkowej, zapalenia pęcherza moczowego
IX. Układ nerwowy
- wymień elementy budujące neuron
- podaj różnice w budowie i działaniu różnych wypustek neuronu
- określ funkcję organelli swoistych dla neuronu
- wyjaśnij sposób tworzenia się osłonek pokrywających włókna nerwowe
- scharakteryzuj proces powstawania i przewodzenia impulsu nerwowego
- wyjaśnij funkcję synaps w przepływie impulsu nerwowego
- określ rolę neuroprzekaźników
- przedstaw funkcjonalne podział neuronów
- wyjaśnij pojęcia: polaryzacja, potencjał spoczynkowy, depolaryzacja, bodziec progowy, potencjał
czynnościowy, repolaryzacja, bodziec nadprogowy, synapsa elektryczna i chemiczna
- opisz podział mózgowia
- podaj funkcje kory mózgowej
- wymień rodzaje opon mózgowych i rdzenia kręgowego, podaj ich funkcję
- podaj położenia istoty białej i szarej w obrębie mózgowia i rdzenia kręgowego
- określ lokalizację i rolę ośrodków w korze mózgowej
- jakie struktury tworzą układ limbiczny
- wymień elementy luku odruchowego
- porównaj odruchy warunkowe i bezwarunkowe
- podaj różnicę funkcjonowaniu układu somatycznego i autonomicznego
- wymień funkcje autonomicznego układu nerwowego
- wymień różnice w budowie części współczulnej i części przywspółczulnej układu
autonomicznego
- wymień czynniki które są źródłem stresu
- opisz fazy reakcji stresowej
- podaj przyczyny i skutki depresji stwardnienia rozsianego, choroby Parkinsona Alzheimera,
padaczki
- porównaj sen wolnofalowy ze snem paradoksalnym
- określ czym są rytmy biologiczne
X. Narządy zmysłów.
- wymień elementy aparatu ochronnego oka, określ ich rolę
- opisz mechanizm akomodacji oka
- opisz drogę światła i impulsu nerwowego w oku
- opisz budowę i rolę poszczególnych elementów gałki ocznej
- opisz wady wzroku i sposoby ich korygowania
- wymień trzy elementy narządu słuchu, określ funkcje każdego z nich
- opisz budowę narządu równowagi
- opisz drogę fali akustycznej
- podaj przykłady negatywnych skutków oddziaływania hałasu
- określ biologiczną rolę chemoreceptorów człowieka
XI. Układ hormonalny
- wyjaśnij pojęcia: hormony, neurohormony, gruczoł dokrewny
- wypisz hormony antagonistyczne do siebie i podaj ich rolę.
- opisz działanie poszczególnych hormonów oraz skutki i ch niedoboru i nadmiaru
- wyjaśnij na czym polega mechanizm sprzężenia zwrotnego
- omów rolę podwzgórza w funkcjonowaniu układu dokrewnego
- wyjaśnij mechanizm działania hormonów peptydowych i steroidowych
- co to są hormony tropowe i jaka jest ich rola
- wymień hormony opowiedziane za gospodarkę wapniem
- wyjaśnij dlaczego gruczoły ślinowe i potowe nie są gruczołami wewnątrzwydzielniczymi
- wyjaśnij powiązanie układy nerwowego z układem hormonalnym w utrzymaniu homeostazy
- wskaż różnicę między układem hormonalnym, a nerwowym
XII. Rozmnażanie i rozwój człowieka.
- wymień elementy męskiego układu rozrodczego i podaj ich funkcję
- opisz budowę jądra
- opisz przebieg spermatogenezy
- wykaż związek budowy plemnika z jego funkcja
- podaj w jakich strukturach męskiego układu rozrodczego są wytwarzane składniki nasienia
- podaj funkcje każdego z żeńskich narządów płciowych wewnętrznych
- wymień etapy oogenezy, które przypadają na okres przed urodzeniem się dziewczynki
- określ w jakim stadium rozwojowym żeńska komórka płciowa jest uwalniana w czasie owulacji
- podaj miejsce i czas zakończenia podziału mejotycznego oocytu I rzędu
- scharakteryzuj typu osłonek okrywających ludzki oocyt II rzędu
- wymień podobieństwa i różnicę między spermatogenezą i oogenezą
- wyjaśnij jakie zmiany zachodzą podczas cyklu miesiączkowego
- wypisz hormony przysadki mózgowej regulującej cykl jajnikowy
- wypisz hormony jajnika i podaj ich rolę
- opisz budowę i funkcję łożyska
- opisz budowę i rodzaje błon płodowych
- podaj funkcję trofoblastu
- na czym polega implantacja zarodka
- wypisz choroby układu rozrodczego
- wymień wady i zalety trzech wybranych metod antykoncepcji
XIII. Choroby a zdrowie człowieka
- podaj definicję terminów zdrowie i choroba
- przedstaw podział czynników chorobotwórczych oraz podaj ich przykłady
- wyjaśnij, które choroby określa się jako zakaźne
- wymień drogi rozprzestrzeniana się chorób
- wyjaśnij, w jaki sposób można zapobiegać chorobom zakaźnym
- podaj podobieństwa i różnice między nowotworem złośliwym, a łagodnym
- określ jakie jest podłoże powstawania nowotworów
- określ, czy nowotwory są chorobami genetycznymi, uzasadnij swoje zdanie
- wypisz etapy rozwoju nowotworu i krótko je opisz
- wyjaśnij różnice między mutagenem a kancerogenem
- podaj trzy przykłady kancerogenów
- wykaż wpływ alkoholu na organizm człowieka
- wykaż wpływ palenia tytoniu na organizm człowieka
- podaj przyczyny i skutki sięgania po narkotyki