Starożytny Egipt - piramidy, obeliski, mastaby. Budowle i rzeźba

Starożytny Egipt - piramidy, obeliski, mastaby.
Budowle i rzeźba starożytnego Egiptu
Cóż innego kojarzy się nam ze starożytnym Egiptem, jeśli nie
monumentalne budowle, które przetrwały do dziś? Czyż nie po to
wyjeżdża się na dalekie wycieczki, by zobaczyć na własne oczy
ogromne piramidy, słynnego Sfinksa czy świątynię w Luksorze? Mimo
upływu setek czy nawet tysięcy lat budowle te wciąż zadziwiają, wciąż
pobudzają wyobraźnię. Świadczy to o ogromnych możliwościach oraz
umiejętnościach dawnych budowniczych…
Najważniejszymi osiągnięciami w dziedzinie architektury były piramidy,
które wznosili wolni rzemieślnicy (a nie jak się niesłusznie uważano –
niewolnicy). Były one stawiane z ogromną precyzją, zarówno z punktu
widzenia matematyki (niemal idealnie równe boki piramid), jak i
astronomii (piramidy są zorientowane wedle gwiazd i kierunków świata).
Początkowo stawiano piramidy schodkowe, takie jak choćby ta
wybudowana dla Dżesera. Z czasem jednak dopracowano techniki
tworzenia monstrualnych dzieł architektonicznych, takich jak np.
piramida Cheopsa.
Jednakże piramidy to nie jedyne budowle, jakie pozostawili po sobie
faraonowie starożytnego Egiptu. Początkowo jako grobowce stawiano
im tzw. mastaby – budynki o przekroju trapezu, których prostokątna
podstawa była usytuowana dłuższą osią w kierunku północ-południe.
Budowle te wznoszono przy wykorzystaniu suszonej cegły, a na tak
postawione ściany nakładano cienką warstwę wapna. Pod mastabą
usytuowane były podziemne komory.
Inny typ grobowców egipskich można spotkać w Dolinie Królów,
będącej częścią większej nekropolii w Tebach. Charakterystyczne dla
Doliny Królów jest przede wszystkim wykuwanie grobowców – tj. tuneli,
sal, komnat, komór – wewnątrz skały. Być może jest to jeden z najmniej
imponujących sposobów pochówku wielkich władców, jednak nie
można wątpić, iż „schowki” owe kryły wspaniałe bogactwa. Częste
rabunki sprawiły jednak, że z dawnych skarbów nie pozostało właściwie nic. Jedynym zachowanym w całości (tzn. wraz z
wyposażeniem) grobowcem pozostaje ten należący do Tutanchamona.
Prócz grobów i budowli symbolizujących faraonów po śmierci (np.
piramid) istotną rolę w starożytnym Egipcie pełniły świątynie. Budowano
je z ogromnym rozmachem – wystarczy spojrzeć na świątynię
Hatszepsut w Luksorze (stanowią ją kolejne, następujące po sobie,
wznoszące się ku górze potężne kamienne platformy ozdobione
kolumnami, rzeźbami i licznymi naściennymi malowidłami ozdobnymi).
Egipskie świątynie budowane przed tysiącami lat były surowe, ale i
dostojne, budziły podziw.
Ponadto dość chętnie tworzono monumentalne rzeźby. Znakomitym
przykładem będzie tu Sfinks, a także, mające głównie znaczenie
symboliczne, liczne posągi władców (choćby Hatszepsut w świątyni w
Luksorze) czy też Ramzesa II w Karnaku.
Charakterystyczne dla budownictwa starożytnych Egipcjan były również
obeliski – smukłe, czworoboczne pomniki, zwężające się ku górze i
zakończone ostrym grzbietem. Ich czubki był nierzadko ozdobione złotą
blachą. Stawiano je głównie z myślą o bogu Ra, gdyż wierzono, że
właśnie je on zamieszkuje. Na terenie dzisiejszego Egiptu możemy
obejrzeć sześć obelisków wzniesionych za czasów panowania różnych
faraonów: obeliski w Abusir (ustawiony przez króla Niuserre), w
Luksorze, w Kairze (oba wzniósł Ramzes II), w Heliopolis (zbudowany
podczas rządów Sezostrisa I) oraz dwa w Karnaku (powstałe za
Hatszepsuti i Totmesa I).