Większość działań opisanych w niniejszym dokumencie to działania
advertisement
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 30.11.2016 r. COM(2016) 860 final ANNEX 2 ZAŁĄCZNIK Działania na rzecz przyspieszenia przejścia na czystą energię […] KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW ORAZ EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO Czysta energia dla wszystkich Europejczyków PL PL Większość działań opisanych w niniejszym dokumencie to działania, które wywrą wpływ w perspektywie krótko- i średnioterminowej. W ramach corocznego sprawozdania na temat stanu unii energetycznej Komisja przedstawi informacje dotyczące realizacji tych działań oraz wytyczy kierunek nowych działań, jeżeli zajdzie taka potrzeba. 1. Społecznie sprawiedliwa transformacja i nowe umiejętności Energia stanowi niezwykle ważny towar i usługę i jest niezbędna do pełnego uczestnictwa w nowoczesnym społeczeństwie. Obecnie istnieje już szereg instrumentów, które należy zastosować, aby zapewnić sprawiedliwe przejście na czystą energię, uwzględniające wpływ transformacji na sektory, regiony lub najbardziej wrażliwe grupy społeczne odczuwające negatywne skutki tego przejścia. Kluczowymi narzędziami w tym przypadku są europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, w tym Europejski Fundusz Społeczny, które wspierają dostosowania w dotkniętych zmianami sektorach i regionach oraz przejście na nowe modele działalności gospodarczej i profile zawodowe. W latach 2014–2020 co najmniej 1,1 mld EUR zostanie przeznaczone z Europejskiego Funduszu Społecznego na udoskonalenie systemów kształcenia oraz systemów szkoleniowych, niezbędne dla dostosowania umiejętności i kwalifikacji oraz dla stworzenia nowych miejsc pracy w sektorach związanych z energią i środowiskiem. Środki z Europejskiego Funduszu Społecznego wykorzystywane są przez niektóre państwa członkowskie także do zmniejszenia zjawiska ubóstwa energetycznego, stanowiąc uzupełnienie 5,2 mld EUR przydzielonych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności na inwestycje w budownictwie mieszkaniowym służące efektywności energetycznej. Liczne państwa członkowskie zdecydowały się przeznaczyć te przydzielone środki na mieszkania socjalne i gospodarstwa domowe wymagające pomocy, przyczyniając się tym samym do długoterminowego rozwiązania problemu ubóstwa energetycznego w przypadku niemal 1 mln gospodarstw domowych. Zwiększenie efektywności energetycznej budynków to jedno z najważniejszych narzędzi pozwalających na zapewnienie bardziej przystępnych cen energii oraz umożliwiających zwalczanie ubóstwa energetycznego. Poza środkami proponowanymi we wnioskach legislacyjnych1Komisja powoła także obserwatorium ubóstwa energetycznego, odpowiedzialne za dostarczanie wiarygodnych statystyk, jeżeli chodzi o liczbę gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym w poszczególnych państwach członkowskim, oraz za upowszechnianie dobrych praktyk. Wyspecjalizowane działania dotyczące transferu wiedzy, nabywania umiejętności oraz promowania innowacyjnych rozwiązań w zakresie efektywnego wykorzystania energii i jej produkcji finansowane są w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich. Na przykład przewiduje się, że w latach 2014–2020 aż 99 000 beneficjentów (głównie rolników i właścicieli lasów) zostanie przeszkolonych w zakresie zagadnień związanych z energią. Mając na celu ukierunkowane wspieranie solidarności przy przechodzeniu na czystą energię, Komisja zaproponowała, aby w ramach rewizji unijnego system handlu uprawnieniami do emisji2 rozdzielić fundusze w sposób uwzględniający szczególnie wysokie potrzeby dodatkowych inwestycji w państwach członkowskich o niższych dochodach. Celem nowego funduszu na rzecz modernizacji jest ułatwienie inwestycji związanych z modernizacją Zob. wniosek o zmianę dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, COM(2016) 765. Wniosek dotyczący zmiany dyrektywy 2003/87/WE w celu wzmocnienia racjonalnych pod względem kosztów redukcji emisji oraz inwestycji niskoemisyjnych, COM(2015) 337. 1 2 2 systemów energetycznych oraz poprawą efektywności energetycznej. Ponadto Komisja zaproponowała, aby 10 % uprawnień przeznaczonych do sprzedaży na aukcji przez państwa członkowskie wciąż było przydzielane z korzyścią dla określonych państw członkowskich o niższych dochodach. Wreszcie Komisja proponuje, aby państwa członkowskie przeznaczały wpływy z handlu uprawnieniami do emisji także na promowanie nabywania umiejętności i zmiany miejsc pracy przez pracowników, których dotyczy transformacja miejsc pracy w gospodarce niskoemisyjnej, i aby dokonywały tego w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi. Działanie to należy uzupełnić o specjalną inicjatywę, która zapewni dalsze, bardziej ukierunkowane wsparcie przemian w regionach przemysłowych, w których dominuje węgiel i występują wysokie emisje dwutlenku węgla. Celem jest uruchomienie lub przyspieszenie procesów planowania regionalnego w zakresie zmian strukturalnych związanych z transformacją energetyczną oraz w zakresie wymiany z regionami znajdującymi się w podobnej sytuacji. W pierwszej kolejności Komisja zorganizuje spotkanie przedstawicieli tych regionów w celu omówienia potencjalnych procesów planowania, usprawnienia wymiany najlepszych praktyk oraz przeanalizowania dostępności poszczególnych instrumentów wsparcia. Odpowiednią pomoc może zapewnić regionom strategia inteligentnej specjalizacji w ramach polityki spójności UE, a zwłaszcza tematyczne platformy3. Strategia ta, będąca oddolnym procesem angażującym zwłaszcza przemysł, badania, rozwój i wspólnotę innowacji, a także organy publiczne, pozwoli regionom na opracowywanie i wdrażanie ich strategii związanych z transformacją sektora energetycznego. Przejście na czystą energię oferuje możliwości tworzenia trwałych miejsc pracy. Niemniej jednak, aby przejście to przebiegło pomyślnie, wymagane jest przekwalifikowanie pracowników, lepsze planowanie i przewidywanie zmian i umiejętności, a także lepsze dopasowywanie umiejętności. Środki z Europejskiego Funduszu Społecznego mogą być przeznaczane na wspieranie powyższych starań na każdym etapie życia: mogą one służyć zwiększaniu świadomości dzieci w szkole, organizowaniu szkoleń w zakresie odpowiednich umiejętności, wspieraniu przedsiębiorczości związanej z czystą energią oraz włączeniu społecznemu dzięki odpowiednim ścieżkom zawodowym. W ramach europejskiego programu na rzecz umiejętności4 Komisja podjęła działania mające na celu pokonywanie takich wyzwań związanych z umiejętnościami oraz w rozwiązanie problemu niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej w określonych sektorach gospodarki (tzw. „plan działania na rzecz współpracy sektorowej w zakresie umiejętności”). Doświadczenia zdobyte w ramach pilotażowego planu działania uruchomionego w tym roku (przede wszystkim w sektorze motoryzacyjnym oraz sektorze technologii morskiej) dowodzą, że takie plany stanowią szansę do wyjścia naprzeciw potrzebom w zakresie umiejętności związanym z przejściem na czystą energię. Plan działania na rzecz współpracy sektorowej w zakresie umiejętności realizowany w sektorze morskim już w tej chwili obejmuje morską energię wiatrową i oceaniczną. Może stanowić on szczególnie ważny sprawdzian przed drugą turą obejmującą takie sektory jak odnawialne źródła energii i budownictwo. Kluczową rolę w określaniu zapotrzebowania na umiejętności oraz w przewidywaniu zmian i zarządzaniu nimi odgrywają partnerzy społeczni. Są już oni włączeni w prace związane z unią 3 http://s3platform.jrc.ec.europa.eu. Komunikat „Nowy europejski program na rzecz umiejętności: wspólne działania na rzecz wzmocnienia kapitału ludzkiego, zwiększania szans na zatrudnienie i konkurencyjności”, COM(2016) 381. 4 3 energetyczną na poziomie unijnym i muszą być ściśle włączeni w cały proces, a także w dyskusje na temat zintegrowanych krajowych planów w zakresie energii i klimatu. Aby wspierać społecznie sprawiedliwe przejście na czystą energię i nowe umiejętności: Komisja przeanalizuje, jak lepiej wspierać regiony, w których dominuje węgiel i występują wysokie emisje dwutlenku węgla, a które są objęte procesem przechodzenia na czystą energię. W tym celu nawiąże ona współpracę partnerską z podmiotami z tych regionów, będzie zapewniać wytyczne, zwłaszcza dotyczące dostępu do funduszy i programów oraz sposobów ich wykorzystania, oraz będzie zachęcać do wymiany dobrych praktyk, wliczając w to dyskusje na temat planów przemysłowych, potrzeb związanych z przekwalifikowaniem siły roboczej, za pośrednictwem tematycznych platform. Państwa członkowskie powinny wykorzystywać zintegrowane krajowe plany w zakresie energii i klimatu jako narzędzie refleksji nad skutkami przejścia na czystą energię dla społeczeństwa, umiejętności i przemysłu. W 2017 r. w oparciu o doświadczenie z projektów pilotażowych Komisja opracuje dwa nowe plany działania na rzecz współpracy sektorowej w zakresie umiejętności związanych z nowymi technologiami – w dziedzinie ogólnie pojętych odnawialnych źródeł energii oraz w sektorze budowlanym z naciskiem na technologie niskoemisyjne. Komisja wzywa państwa członkowskie do ścisłego zaangażowania partnerów społecznych w dyskusje na temat transformacji energetyki, zwłaszcza w kontekście krajowych planów w zakresie energii i klimatu. 2. Środki unijne z korzyścią dla gospodarki realnej Do sfinansowania transformacji energetyki potrzebne będzie połączenie prywatnych inwestycji oraz finansów publicznych, które pozwalają na uruchomienie prywatnych nakładów inwestycyjnych i korygują niedoskonałości rynku. Prywatne inwestycje staną się łatwiejsze dzięki wnioskom ustawodawczym zawartym w niniejszym pakiecie oraz wnioskowi mającemu na celu reformę unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji. Kluczowym czynnikiem umożliwiającym sprostanie wyzwaniom inwestycyjnym będą funkcjonujące rynki energii i emisji, podobnie jak stabilność regulacyjna i przejrzystość prowadzonej polityki. Ponadto zdecydowany wkład we wsparcie przejścia na czystą energię mają unijne instrumenty finansowe, co pokazuje Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych. Fundusz jest na dobrej drodze, aby do połowy 2018 r. uruchomić co najmniej 315 mld EUR w postaci dodatkowych inwestycji w obszarze gospodarki realnej. Ostatnie kwoty osiągnęły poziom 154 mld EUR. Wraz z uruchomieniem drugiego etapu Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych Komisja złożyła wniosek o jego wzmocnienie i rozszerzenie. Zaproponowano, aby co najmniej 40 % inwestycji w segmencie infrastruktury i innowacji dotyczyło klimatu, energii oraz środowiska i stanowiło wkład w osiąganie celów porozumienia paryskiego. Zgodnie z celem UE, który zakłada przeznaczenie co najmniej 20 % budżetu unijnego na lata 2014–2020 na działania w dziedzinie klimatu, istotną rolę w realizacji celów unii 4 energetycznej odgrywa także zreformowana polityka spójności 5, w ramach której dostępne są alokacje finansowe na poziomie 68,8 mld EUR Środki te zostaną uzupełnione o publiczne i prywatne środki finansowe o łącznej kwocie szacowanej na 92 mld EUR6. Ponadto wsparcie dla ukierunkowanych inwestycji w odnawialne źródła energii i efektywność energetyczną zapewniają programy rozwoju obszarów wiejskich (prawie 6 mld EUR). Choć pierwsze oznaki dotyczące środków w ramach polityki spójności wskazują na postępy we wdrażaniu w 2016 r.7, potrzebne są natychmiastowe działania służące przyspieszeniu wdrażania tych funduszy w wielu państwach członkowskich. Komisja będzie w dalszym ciągu oferować wsparcie techniczne dla państw członkowskich mających problemy z wdrażaniem. Prostsze i bardziej elastyczne zasady zaproponowane przez Komisję w śródokresowym przeglądzie wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020 również przyczynią się do przyspieszenia wdrożenia finansowania. W ramach przeglądu Komisja zainicjuje program uproszczeń w zakresie uregulowania europejskiego prawodawstwa dotyczącego funduszy. Program obejmuje ułatwienia w zakresie łączenia Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych z innymi źródłami unijnego finansowania, w tym europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi. Jednym z celów jest zapewnienie intensywniejszej absorpcji Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych w regionach słabiej rozwiniętych i w regionach w okresie przejściowym. W ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych państwa członkowskie i regiony już planują przeznaczenie niemal 6,4 mld EUR za pośrednictwem instrumentów finansowych na gospodarkę niskoemisyjną, zwłaszcza na efektywność energetyczną. Jest to kwota ponad ośmiokrotnie większa od przydziałów z lat 2007–2013, co stanowi pierwszy sygnał, że poczyniono już znaczne postępy8. Dążąc do zwiększenia poziomu absorpcji instrumentów finansowych, Komisja udziela także państwom członkowskim wsparcia za pośrednictwem platformy fi-compass dla służb doradczych oraz za pośrednictwem gotowych instrumentów zapewniających standardowe warunki kompatybilne z przepisami europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz zasadami pomocy państwa. Komisja dąży również do łączenia środków publicznych i prywatnych. Przykładem pomyślnie zrealizowanego projektu w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w połączeniu z Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych jest platforma inwestycyjna francuskiego regionu Hauts-de-France, która dowodzi, jak szereg podmiotów publicznych i prywatnych może dokonać integracji posiadanej wiedzy i zasobów fachowych, a także jak połączyć różnego rodzaju środki w celu uruchomienia znaczących inwestycji sektora prywatnego w projekty niskoemisyjne. Kolejnym przykładem są instrumenty finansowania prywatnego na rzecz efektywności energetycznej („PF4EE”)9, zapewniające zabezpieczone przed ryzykiem finansowanie dłużne za pośrednictwem lokalnych banków handlowych, co pozwala bankom na tworzenie lepszych Polityka spójności wdrażana jest za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności oraz Europejskiego Funduszu Społecznego, które wchodzą w skład europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. 6 Kwota oszacowana na podstawie średniej ważonej dofinansowań z zestawień finansowych programów operacyjnych na lata 2014–2020, związanych z celami tematycznymi: „wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach” oraz „promowanie zrównoważonego transportu i usuwaniem niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej”. 7 Dane dotyczące projektów wybranych do końca 2016 r. będą dostępne na początku 2017 r. 8 Pierwsze roczne podsumowanie postępów osiągniętych dzięki instrumentom finansowym w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w latach 2014–2020 sporządzone zostanie do końca listopada 2016 r. 9 Finansowanie prywatne na rzecz efektywności energetycznej to unijny instrument finansowy opracowany przez Komisję, finansowany w ramach programu LIFE, wdrażany przez Europejski Bank Inwestycyjny. 5 5 warunków finansowania projektów związanych z efektywnością energetyczną w budynkach i MŚP. Zapewniają one również pomoc ekspercką, która pozwala lokalnym bankom na opracowywanie i wprowadzanie na rynek nowych energooszczędnych produktów finansowych dopasowanych do potrzeb klientów. W programie ekologicznego transportu wykorzystane zostaną instrumenty finansowe i finansowanie łączone, aby wprowadzić innowacyjne technologie niskoemisyjne w celu przyspieszenia przejścia na mobilność niskoemisyjną. Możliwy potencjał rynku w związku z odnową taboru autobusowego wynosi około 3 500 pojazdów lub 875 mln EUR dodatkowych inwestycji rocznie. Aby dalej zwiększać skalę inwestycji i przesuwać ich ciężar w związku z przejściem na czystą energię: Komisja uruchamia dziś inicjatywę „inteligentnego finansowania na rzecz inteligentnych budynków” (zob. załącznik I), aby wspierać inwestycje w budynki wykorzystujące czystą energię. Inicjatywa ta będzie wspierać tworzenie platform inwestycyjnych pozwalających na łączenie funduszy publicznych oraz wprowadzanie atrakcyjnych produktów finansowych dla uczestników rynku we wszystkich państwach członkowskich w 2017 r. Wzmocni ona również pomoc techniczną, aby dalej rozwijać i skupiać projekty prowadzone na małą skalę oraz wdroży szeroko zakrojone działania zmniejszające ryzyko przy inwestycjach w zakresie efektywności energetycznej. W kontekście planu inwestycyjnego dla Europy Komisja niedawno rozpoczęła projekty pilotażowe mające na celu doprowadzenie do większej konwergencji czasowej poszczególnych procedur związanych ze strategicznymi projektami inwestycyjnymi w dziedzinie infrastruktury na poziomie unijnym. Pierwszy etap tych projektów obejmuje Belgię oraz Słowację. W oparciu o ocenę tych projektów Komisja rozszerzy je w 2017 r. na kolejne państwa członkowskie, aby stworzyć skuteczny „pojedynczy punkt kontaktowy” dla wszystkich państw członkowskich, łączący wszystkie właściwe służby Komisji – w tym biura przedstawicielstw w państwach członkowskich – w jeden zespół ds. polityki inwestycyjnej. Komisja wzywa państwa członkowskie do szybszego wdrażania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, aby wspierać przejście na czystą energię. Z dniem 1 grudnia 2016 r. Komisja uruchomi wspólnie z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym program ekologicznego transportu, aby wspierać inwestycje w zakresie ekologicznego i energooszczędnego transportu, a także w zakresie zintegrowanej infrastruktury energetyczno-transportowej. 3. Stworzenie odpowiednich zachęt dla inwestycji w przechodzenie na czystą energię Wprowadzenie odnawialnych źródeł energii lub środków efektywności energetycznej to działanie kapitałochłonne. Wymaga ono inwestycji wstępnych w formie oszczędności gospodarstw domowych, kapitału własnego przedsiębiorstw lub finansowania dłużnego instytucji kredytujących; w przyszłości pozwoli to na czerpanie korzyści w postaci niższych rachunków za energię lub innych przychodów. Obecna sytuacja gospodarcza, charakteryzująca się niskimi kosztami kapitału, sprzyja uruchamianiu inwestycji na dużą skalę oraz przepływowi nakładów kapitałowych w kierunku takich obszarów jak czysta energia, rozwiązania związane z efektywnością energetyczną oraz 6 zrównoważone nieruchomości. Stanowi to szansę dla obywateli, przedsiębiorstw, organów publicznych i inwestorów na większy zwrot kapitału niż w przypadku oszczędności. Aby wspierać to zasadnicze przesunięcie w inwestycjach w kierunku przejścia na czystą energię, zintegrowane krajowe plany w zakresie energii i klimatu państw członkowskich – stanowiące część zarządzania unią energetyczną, w sprawie której Komisja przedstawi dziś wniosek10 – posłużą również jako „mapy inwestycyjne” określające inwestycje publiczne i prywatne w zakresie przechodzenia na czystą energię. Ważnym czynnikiem sprzyjającym prywatnym inwestycjom w zakresie przechodzenia na czystą energię jest również korzystna i spójna struktura zachęt gospodarczych. Efektywne wyznaczanie cen za emisje dwutlenku węgla oraz wycofywanie dotacji dla paliw kopalnych to dwie kwestie istotne dla wyeliminowania szkodliwych zakłóceń rynku, dla internalizacji kosztów środowiskowych i społecznych w scenariuszu przewidującym brak istotnych zmian oraz dla wyceny ryzyka związanego z poszczególnymi możliwościami inwestycyjnymi. Komisja zaproponowała już reformę unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji na okres po roku 202011. UE popiera również tworzenie systemów handlu uprawnieniami do emisji w drodze dwustronnej współpracy12 oraz udziału w wielostronnych inicjatywach podejmowanych z naszymi międzynarodowymi partnerami, jak również ich finansowania13. Zgodnie ze zobowiązaniami podjętymi w ramach porozumienia paryskiego w sprawie zmian klimatu oraz w gronie państw G7 i G20 Unia Europejska podjęła już szereg kroków w celu zniesienia dotacji do paliw kopalnych. Mimo to utrzymujące się i wciąż wysokie poparcie społeczne dla ropy naftowej, węgla i innych paliw, których stosowanie powoduje emisję dwutlenku węgla, wciąż zakłóca rynek energii, powoduje nieefektywność ekonomiczną oraz wstrzymuje inwestycje w zakresie przechodzenia na czystą energię i związane z tym innowacje. Zgodnie z ostatnim sprawozdaniem Komisji w sprawie cen i kosztów energii, opublikowanym w dniu dzisiejszym w ramach niniejszego pakietu, bezpośrednie dotacje unijne do paliw kopalnych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej i ciepła wyniosły w 2012 r. 17,2 mld EUR, podczas gdy oddzielnie wyliczone dotacje do paliw kopalnych wykorzystywanych w transporcie wyniosły 24,7 mld EUR14. Zgodnie z oszacowaniami Międzynarodowego Funduszu Walutowego z 2015 r. dotacje unijne dla paliw kopalnych przy uwzględnieniu kosztów zewnętrznych wyniosły 300 mld EUR. Jest to wprawdzie wciąż jedynie mały odsetek całkowitej kwoty, tj. ponad 4,8 bln EUR15, jednak kwota ta stanowi poważne obciążenie ekonomiczne dla UE. Obecne niskie ceny ropy i gazu stanowią okazję do wycofania dotacji do paliw kopalnych, w tym ulg podatkowych, przy jednoczesnym uniknięciu negatywnego wpływu na poziom zabezpieczenia społecznego. 10 COM(2016) 759. COM(2015) 337. 12 Przykładowo z Chinami lub Koreą. 13 W ramach porozumienia paryskiego około połowa państw wskazała, że skorzysta z mechanizmów rynkowych, aby wywiązać się ze zobowiązań do ograniczenia emisji. 14 Liczba ta uwzględnia dotacje do węgla (9,7 mld EUR) i gazu (6,6 mld EUR); Na dotacje te składają się dotacje wywodzące się z dawnych dopłat inwestycyjnych, dopłaty inwestycyjne do paliw kopalnych, taryfy gwarantowane, zwolnienia z podatków paliwowych, dotacje do produkcji energii elektrycznej, do wyłączania obiektów i usuwania odpadów. (Źródło: badanie z 2014 r. poświęcone kosztom energii i dotacjom. W przypadku transportu (dotacje do ropy naftowej) źródłem jest przegląd OECD z 2013 r.). 15 Międzynarodowy Fundusz Walutowy, 2015 r. 11 7 W celu wsparcia przekierowania przepływów finansowych w kierunku przechodzenia na czystą energię: Aby zapewnić zrównoważone finansowanie wzrostu w ramach systemu finansowego oraz aby uniknąć uzależnienia od infrastruktury i obiektów o wysokim poziomie emisji, Komisja powołała grupę ekspertów wysokiego szczebla, która do końca 2017 r. pełnić będzie funkcję doradczą w celu opracowania zrównoważonych form finansowania. Opierając się na opublikowanym w dniu dzisiejszym sprawozdaniu w sprawie cen i kosztów energii, Komisja zwiększy przejrzystość. Będzie ona nadal co dwa lata dokładnie monitorować ceny i koszty energii oraz wzmocni system monitorowania dotacji do paliw kopalnych, zgodnie ze zobowiązaniami UE wobec G7 i G20 dotyczącymi usunięcia nieefektywnych dotacji do paliw kopalnych. W 2017 r. Komisja dokona oceny REFIT unijnych ram prawnych opodatkowania energii w celu określenia ewentualnych dalszych kroków na rzecz likwidacji dotacji do paliw kopalnych. Zintegrowane krajowe plany w zakresie energii i klimatu państw członkowskich pozwolą na określenie inwestycji potrzebnych do przejścia na czystą energię. Państwa członkowskie powinny skorzystać z tych planów, aby monitorować wycofywanie dotacji do paliw kopalnych. Podczas dokonywania oceny wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014–2020 Komisja przeanalizuje, w jaki sposób zasady te, wraz z zasadami pomocy państwa dotyczącymi inwestycji w badania naukowe i innowacje, pozwalają państwom członkowskim na pobudzanie innowacyjności w technologiach i rozwiązaniach dotyczących energii odnawialnej. 4. Badania naukowe, innowacje i konkurencyjność Badania naukowe i innowacje mają kluczowe znaczenie dla wspierania globalnej konkurencyjności Europy, przewodniej roli w zaawansowanych technologiach energii odnawialnej16 oraz rozwiązań na rzecz efektywności energetycznej, a także ich pomyślnego wdrożenia w całej gospodarce. Unia Europejska uczestniczy w inicjatywie „Mission Innovation”, zapoczątkowanej w 2015 r. na konferencji klimatycznej w Paryżu, łączącej państwa, które zobowiązały się do podwojenia swoich inwestycji w zakresie badań dotyczących czystej energii w ciągu 5 lat. Wraz z niniejszym pakietem Komisja przedkłada specjalną strategię w sprawie przyspieszenia innowacji w zakresie czystej energii17. Ma ona zapewnić lepsze wyznaczanie priorytetów i konkretne działania na rzecz zwiększenia zakresu wdrażania niskoemisyjnych innowacji oraz skrócenia czasu, w jakim są one wprowadzane na rynek. Inicjatywa posłuży jako przykład dla przyszłych, nowych podejść horyzontalnych do innowacyjności i konkurencyjności. Przyspieszenie innowacji w dziedzinie czystej energii pozwoli Europie na maksymalne wykorzystanie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną: może ono stworzyć szanse dla wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy dzięki zwiększeniu wywozu i tworzeniu przedsiębiorstw, a także uczestnictwu obywateli w rozwiązaniach cyfrowych. 16 17 Zob. także wniosek o przekształcenie dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii , COM(2016) 767. COM(2016) 763. 8 Inicjatywy przemysłowe także odgrywają istotną rolę we wspieraniu unijnej innowacyjności i konkurencyjności. Stanowią one ważny element europejskiego strategicznego planu w dziedzinie technologii energetycznych (EPSET). Dobrymi przykładami są inicjatywy przemysłowe związane z energią słoneczną18 w sektorach inteligentnych sieci i magazynowania19. Kolejnym dobrym przykładem jest strategiczny plan działania w odniesieniu do energii mórz i oceanów, którego celem jest zmaksymalizowanie inwestycji prywatnych i publicznych w rozwój w obszarze energii oceanicznej poprzez maksymalne ograniczenie ryzyka dotyczącego technologii. W swojej strategii na rzecz unii energetycznej20 Komisja Europejska zapowiedziała inicjatywę na rzecz gromadzenia i udostępniania stosownych informacji, analiz oraz danych gospodarczych. Powinno ona pozwolić Komisji przede wszystkim na dokonanie rzetelnej oceny ogólnych wyników funkcjonowania czystych technologii energetycznych w UE, nie tylko pod względem badań naukowych i innowacji, lecz także w zakresie udziału w rynku, przywozu/wywozu, zatrudnienia, wzrostu i inwestycji. Ocenę konkurencyjną należy cyklicznie aktualizować podczas przyjmowania sprawozdania na temat stanu unii energetycznej, a kluczowe priorytety i działania należy poddawać stosownemu przeglądowi. Aby zwiększyć konkurencyjność Europy oraz dynamikę wdrażania czystych technologii energetycznych: Komisja przedstawi w dniu dzisiejszym inicjatywę na rzecz przyspieszenia innowacji w zakresie czystych technologii energetycznych, wraz z szeregiem określonych działań przewidujących poprawę warunków regulacyjnych, gospodarczych i inwestycyjnych w obszarze innowacji dotyczących czystych technologii i systemów energetycznych. Definiuje ona kluczowe priorytety dotyczące wykorzystania unijnych instrumentów finansowych i programów, w tym programu „Horyzont 2020”. Komisja poprze inicjatywy przemysłu na rzecz promowania globalnego przywództwa UE w dziedzinie czystych technologii energetycznych, na rzecz wzmocnienia powiązań przemysłowych w całym łańcuchu wartości oraz integracji podmiotów niegospodarczych, np. partnerów społecznych i organizacji konsumenckich. Komisja omówi również ze wszystkimi odpowiednimi stronami zainteresowanymi potrzebę utworzenia „przemysłowego forum czystej energii” w celu połączenia różnych sektorów (energetycznego, transportu, wytwórczego i cyfrowego) oraz optymalizacji korzyści dla przemysłu UE wynikających z przejścia na czystą energię. Komisja nawiąże współpracę z przemysłem, środowiskiem naukowo-badawczym oraz pozostałymi ważnymi stronami zainteresowanymi w celu zapewnienia rzetelnych, strategicznych danych dotyczących wyników osiąganych przez UE w skali globalnej oraz jej konkurencyjnej pozycji w realizacji rozwiązań niskoemisyjnych i energooszczędnych. Ocena konkurencyjna będzie cyklicznie aktualizowana. 5. Tworzenie niezbędnej infrastruktury wspierającej swobodny przepływ energii i przejście na czystą energię Celem inicjatywy jest zwiększenie konkurencyjności i zrównoważonego charakteru sektora, ułatwienie przystępnej cenowo ekspansji na dużą skalę oraz integracja z siecią elektroenergetyczną. 19 Tzw. „europejska inicjatywa przemysłowa na rzecz sieci elektroenergetycznej”, która niedawno przekształcona została w „europejską platformę technologii i innowacji dla inteligentnych, energetycznych sieci przesyłowych”. 20 COM(2015) 80. 18 9 Europejski system energetyczny znajduje się w okresie transformacji. Sieci energetyczne wymagają unowocześnienia i modernizacji, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną, wynikającemu ze znaczącego przesunięcia w całym łańcuchu wartości energii i koszyku energetycznym, ze zwiększonym udziałem odnawialnych źródeł energii o zmiennej charakterystyce produkcji. Potrzebna jest także specjalna infrastruktura, która pozwoli na wparcie mobilności niskoemisyjnej. Priorytetem krótkoterminowym jest zapewnienie właściwego funkcjonowania wewnętrznego rynku energii poprzez stworzenie brakujących połączeń międzysystemowych. Jednak aby zrealizować zakładany cel na poziomie 10% połączeń międzysystemowych do roku 2020 poprzez położenie kresu izolacji energetycznej szeregu państw członkowskich i usunięcie wewnętrznych wąskich gardeł, planowana obecnie infrastruktura energetyczna musi być zgodna z bardziej długoterminowymi decyzjami politycznymi, w tym z przejściem na mobilność niskoemisyjną. Oznacza to także, że na etapie planowania całościowego systemu energetycznego uwzględniona zostanie efektywność energetyczna21: aktywne zarządzanie popytem w celu redukcji zużycia energii, kosztów ponoszonych przez konsumentów, uzależnienia od przywozu oraz przyjęcia inwestycji na rzecz infrastruktury sprzyjającej efektywności energetycznej za racjonalną pod względem kosztów rozwiązanie prowadzące do gospodarki niskoemisyjnej o obiegu zamkniętym. Inwestycje w coraz bardziej inteligentną i elastyczną infrastrukturę uznano za jedną z korzystnych opcji na przyszłość. Aby wspierać rozwój wymaganej infrastruktury zapewniającej przejście na czystą energię i swobodny przepływ energii: W ramach corocznego sprawozdania na temat stanu unii energetycznej Komisja podsumuje projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które opóźniono lub przełożono w celu ułatwienia ich wdrożenia. Może ona również nawiązać do tych kwestii w swoich zaleceniach dla państw członkowskich, zwłaszcza w odniesieniu do projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, określonych w ramach grup wysokiego szczebla ds. infrastruktury energetycznej. W ramach zbliżającej się oceny rozporządzenia TEN-E w 2017 r. Komisja przyjrzy się udoskonaleniu regulacyjnych warunków ramowych w celu stworzenia dalszych zachęt do ukończenia projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Komisja powołała grupę ekspertów, której zadaniem będzie doradztwo techniczne w zakresie efektywnych kosztowo sposobów przekształcenia wyznaczonego celu w postaci 15% połączeń elektroenergetycznych na poszczególne poziomy połączeń, tzn. połączeń regionalnych, międzypaństwowych lub granicznych. Komisja przedstawi sprawozdanie na ten temat jesienią 2017 r., wraz z przyjęciem unijnej listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. 6. Cyfryzacja 21 Zob. wniosek o zmianę dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, COM(2016) 761. 10 Strategia jednolitego rynku cyfrowego Komisji z maja 2015 r.22 ma na celu stworzenie środowiska i warunków odpowiednich do rozwoju zaawansowanych sieci i usług cyfrowych, również w sektorze energetycznym. Zapewnienie uczciwego traktowania konsumentów wymagać będzie od innowacyjnych przedsiębiorstw łączenia nowych technologii energetycznych z technologią cyfrową (duże zbiory danych, chmura obliczeniowa) oraz technologią komunikacji mobilnej (sieć 5G), co pozwoli oferować nowe produkty i usługi (zdecentralizowane wytwarzanie energii elektrycznej; systemy zarządzania energią; inteligentne urządzenia i sterowniki cyfrowe; rozwiązania na małą skalę, w tym samochody o napędzie elektrycznym) wspierające aktywnych konsumentów oraz pomagające optymalizować zużycie energii (ograniczanie i zmienianie zużycia), przyczyniające się tym samym do oszczędności. We wrześniu 2016 r. Komisja zaproponowała przeprowadzenie przeglądu przepisów telekomunikacyjnych UE w celu zaspokojenia rosnących potrzeb Europejczyków w zakresie łączności poprzez wspieranie inwestycji w sieci o bardzo dużej przepustowości. Komisja przedstawiła również plan działania dotyczący sieci 5G23, w którym przewiduje ona wspólny unijny harmonogram skoordynowanego komercyjnego uruchomienia sieci 5G w 2020 r. Jednocześnie należy w dalszym ciągu zajmować się kwestiami dostępu do danych, ochrony prywatności i danych, a także cyberbezpieczeństwa oraz otwartych standardów i interoperacyjności. Prace nad tą ostatnią kwestią rozpoczęto za pośrednictwem komunikatu Komisji z kwietnia 2016 r. w sprawie cyfryzacji europejskiego przemysłu 24. Komunikat ten zapowiedział także utworzenie Europejskiej inicjatywy dotyczącej przetwarzania w chmurze; inicjatyw ta może stać się podstawą nowego systemu danych dotyczących energii. Coraz ważniejsze staje się zapewnienie odporności systemów dostaw energii na ryzyka i zagrożenia cybernetyczne, ponieważ powszechne wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnych i danych o ruchu staje się podstawą funkcjonowania infrastruktury, na której opierają się systemy energii. Analizą konkretnych potrzeb w zakresie bezpieczeństwa infrastruktury energetycznej zajmuje się obecnie platforma ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa energetycznego; będzie ona doradzać Komisji w powyższych kwestiach. W ramach realizacji strategii jednolitego rynku cyfrowego: Komisja przygotowuje inicjatywę mającą na celu rozwój europejskiej gospodarki opartej na danych. Inicjatywa ta, wraz z wnioskiem w sprawie struktury rynku energii25, obejmie kwestię lokalizacji danych oraz nowe zagadnienia, takie jak własność i odpowiedzialność, (ponowne) wykorzystanie, dostęp, interoperacyjność, oraz będzie mieć szczególne znaczenie dla danych potrzebnych do procesów energetycznych i nowych usług energetycznych. Komisja pracuje nad zmianą dyrektywy o prywatności i łączności elektronicznej w celu dostosowania jej do nowo przyjętych przepisów o ochronie danych. Będzie to miało znaczenie dla zarządzania danymi dotyczącymi inteligentnego zużycia energii. 22 COM(2015) 192. COM(2016) 588. 24 COM(2016) 180. 25 Proponowana inicjatywa w sprawie struktury rynku składa się z przekształconej dyrektywy w sprawie energii elektrycznej (COM(2016) 864), przekształconego rozporządzenia w sprawie energii elektrycznej (COM(2016) 861), przekształconego rozporządzenia w sprawie ACER (COM(2016) 863) oraz z nowego rozporządzenia w sprawie przygotowania na zagrożenia w sektorze energii elektrycznej (COM(2016) 862). 23 11 W oparciu o skuteczne opracowanie norm dla inteligentnych sieci energetycznych Komisja uruchomi w 2017 r. dwuletni projekt mający na celu opracowanie wspólnych bezpiecznych standardów komunikacji, które zapewnią swobodny przepływ danych dotyczących energii do właściwych zainteresowanych stron. Komisja opublikuje wyniki do końca 2018 r. W 2017 r. Komisja utworzy grupy robocze zainteresowanych stron w ramach grupy zadaniowej ds. inteligentnych sieci, aby przygotować grunt dla kodeksów sieci dotyczących reakcji na zapotrzebowanie, cyberbezpieczeństwa w zakresie energii i wspólnego formatu danych konsumenta. Wiosną 2017 r. Komisja przedstawi sprawozdanie na temat struktury, zakresu i planów grup, a do końca 2018 r – sprawozdanie z ostatecznych wyników. W oparciu o prace grupy ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa w zakresie energii Komisja w 2017 r. uruchomi platformę konsultacyjną dla zainteresowanych stron oraz, w razie konieczności, do końca 2017 r. zaproponuje odpowiednie działania. W następstwie strategii na rzecz mobilności niskoemisyjnej Komisja przyjmie strategię UE na rzecz wdrażania połączonych i inteligentnych systemów transportowych, aby umożliwić wdrożenie takich systemów w całej UE do 2019 r. oraz przyspieszyć przejście do wspólnego, podłączonego do sieci i zautomatyzowanego transportu drogowego. 7. Wymiar zewnętrzny Polityka zewnętrzna i polityka rozwojowa są ważnymi narzędziami umożliwiającymi globalne wspieranie przejścia na czystą energię oraz pomoc krajom partnerskim, również sąsiadom UE, w realizacji ich zobowiązań podjętych w ramach porozumienia paryskiego oraz celów programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. Oznacza to zwiększone zaangażowanie UE w inicjatywy wielostronne oraz wspieranie bardziej solidnej i sprzyjającej włączeniu społecznemu architektury energetycznej na całym świecie – zgodnie z planem działania w sprawie unijnej dyplomacji energetycznej 26. UE jest aktywnym członkiem wielostronnego forum ministerialnego dotyczącego czystej energii – globalnego forum wysokiego szczebla mającego na celu promowanie polityk i programów wspierających technologie czystej energii, dzielenie się zdobytym doświadczeniem i najlepszymi praktykami oraz wspieranie przejścia na globalną gospodarkę opartą na czystej energii. Komisja dopilnuje, by przejście na gospodarkę niskoemisyjną w dalszym ciągu było integralną częścią dialogu na temat energii i współpracy w ramach stosunków dwustronnych i wielostronnych UE. Komisja podkreśliła, że kluczowymi elementami jej wniosku dotyczącego nowego konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju27 jest zrównoważona energia oraz działania w dziedzinie klimatu. W programie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz w celach zrównoważonego rozwoju nr 7 „przystępna cenowo czysta energia” i 13 „działania w dziedzinie klimatu” stwierdzono, że energia jest niezwykle ważnym czynnikiem umożliwiającym rozwój i ma centralne znaczenie dla rozwiązań służących zapewnieniu Konkluzje Rady w sprawie dyplomacji energetycznej przyjęte przez Radę do Spraw Zagranicznych w dniu 20 lipca 2015 r. (10995/15). 27 Komunikat w sprawie wniosku dotyczącego nowego konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju – nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość, COM(2016) 740. 26 12 zrównoważonego charakteru naszej planety28. Strategiczne podejście UE do kwestii energetycznych w ramach polityki współpracy rozwojowej koncentruje się na trzech kluczowych priorytetach: i) rozwiązaniu problemu braku dostępu do energii, ii) zwiększeniu produkcji energii odnawialnej, iii) przyczynieniu się do przeciwdziałania zmianom klimatu. Z uwagi na skalę potrzebnych inwestycji UE pogłębi współpracę z partnerami z sektora publicznego i prywatnego, aby zrealizować cele w zakresie dostępu do energii, efektywności energetycznej i produkcji energii odnawialnej. Towarzyszyć temu będzie wsparcie UE dla państw trzecich w zakresie zapobiegania zmianom klimatu oraz rozwoju gospodarki niskoemisyjnej i odpornej na zmiany klimatu, zgodnie z pozycją UE jako globalnego lidera w obszarze ograniczania emisji gazów cieplarnianych. Komisja przedstawiła Europejski Plan Inwestycji Zewnętrznych29, aby zapewnić zintegrowany pakiet finansowy w celu finansowania inwestycji poza UE. W skład planu wchodzi Europejski Fundusz na rzecz Zrównoważonego Rozwoju; pomoc techniczna w opracowywaniu zrównoważonych projektów i przyciąganiu inwestorów; oraz zestaw programów pomocy technicznej mających na celu poprawę klimatu inwestycyjnego i politycznego w danych państwach, w szczególności zwiększenie prywatnych i publicznych inwestycji w gospodarkę niskoemisyjną. Energia jest jednym z najważniejszych obszarów współpracy UE z jej sąsiadami, w której szczególny nacisk kładzie się na reformy regulacyjne, promowanie wykorzystania energii odnawialnej oraz efektywność energetyczną. Tak jest w przypadku Wspólnoty Energetycznej, w której UE pomaga tworzyć regionalny rynek energii zgodnie z unijnymi standardami regulacyjnymi. W południowym sąsiedztwie Unii trwa proces tworzenia europejskośródziemnomorskiego rynku energii elektrycznej i gazu, a we wschodnim sąsiedztwie projekt EU4Energy zapewnia wsparcie reform w sektorze energetycznym. Projekty te mają na celu stworzenie korzystnego klimatu dla inwestycji w zakresie energii odnawialnej i efektywności energetycznej. Wsparcie UE pomaga w szczególności ustanawiać ramy regulacyjne umożliwiające transgraniczny handel energią odnawialną. Przykładem pomyślnie zrealizowanego projektu jest największa na świecie elektrownia słoneczna w Ourzazate, która do 2030 r. będzie w połowie zaspokajać zapotrzebowanie Maroka na energię odnawialną; potencjalnie będzie mogła ona także wysyłać energię elektryczną do UE oraz na wschód30. UE wzmacnia współpracę w zakresie efektywności energetycznej z Bałkanami Zachodnimi, Turcją oraz południowymi i wschodnimi sąsiadami. Komisja, we współpracy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi, zwiększy inwestycje w zakresie efektywności energetycznej w sektorze budownictwa, poczynając od czterech państw pilotażowych: Ukrainy, Gruzji, Serbii i Tunezji. Zob. także komunikat zatytułowany „Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy – europejskie działania na rzecz zrównoważonego charakteru”, COM(2016) 739. 29 Komunikat „Zwiększenie europejskich inwestycji na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego: w kierunku drugiego etapu funkcjonowania Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych oraz nowego Europejskiego Planu Inwestycji Zewnętrznych”, COM(2016) 581. 28 13 Uprzywilejowanym partnerem UE jest Afryka, a ramy współpracy w zakresie energii stanowi partnerstwo Afryka-UE na rzecz energii. UE wspiera również Afrykańską Inicjatywę na rzecz Energii Odnawialnej – inicjatywę Afryki mającą na celu zwiększenie afrykańskich mocy wytwarzania energii odnawialnej o 10GW do 2020 r. i mobilizację afrykańskiego potencjału w zakresie energii odnawialnej w wymiarze 300GW do 2030 r. W celu uwolnienia afrykańskiego potencjału zrównoważonej energii nacisk zostanie położony na zwiększanie zdolności wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, poprawę transgranicznych połączeń międzysystemowych i zarządzanie sektorem energetycznym. UE, jako członek Światowej Organizacji Handlu, aktywnie promuje również liberalizację towarów i usług, która może przynieść korzyści dla środowiska. Unia ściśle współpracuje z 16 innymi członkami Światowej Organizacji Handlu reprezentującymi większą część światowego obrotu towarami środowiskowymi. Celem tej współpracy jest zawarcie ambitnego porozumienia dotyczącego towarów środowiskowych. Również w ramach dwustronnych umów handlowych UE dąży do wczesnej liberalizacji towarów i usług środowiskowych oraz do udogodnień w handlu i inwestycjach w zakresie produkcji energii odnawialnej. Należy się spodziewać, że zwiększona wymiana handlowa umożliwi szybkie rozpowszechnienie towarów, usług i technologii środowiskowych na całym świecie oraz przejście na gospodarkę niskoemisyjną. UE jest światowym liderem w wywozie i przywozie towarów środowiskowych. W 2013 r. wartość wywozu ekologicznych towarów z Unii wyniosła 146 mld EUR (ok. 8 % całkowitej wartości wywozu z UE), a wartość przywozu – 70 mld EUR. Europejskie przedsiębiorstwa powinny starać się w dalszym ciągu rozwijać i eksportować innowacje, pomysłowość i wiedzę fachową. W Komunikacie w sprawie zarządzania oceanami31 określono działania, które umożliwią stworzenie równych warunków działania dla europejskiego sektora energii oceanu. W kontekście zobowiązania, aby przejście na czystą energię stało się głównym elementem udziału UE we wdrażaniu programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 i porozumienia paryskiego: Komisja wzywa współprawodawców do jak najszybszego przyjęcia pakietu ustawodawczego Europejskiego Planu Inwestycji Zewnętrznych. Komisja będzie zabiegać, by energia była jednym z głównych tematów szczytu UE– Afryka w Abidżanie w listopadzie 2017 r. Wiosną 2017 r. Komisja zorganizuje forum wysokiego szczebla - okrągły stół biznesu w sprawie energii odnawialnej w Afryce , mając na celu zwiększenie poziomu zrozumienia i świadomości wysiłków Komisji oraz zapotrzebowania sektora prywatnego na inwestycje w energię odnawialną w Afryce. Wiosną 2017 r. Komisja – we współpracy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi – dokona oceny projektu pilotażowego mającego na celu zwiększenie inwestycji w obszarze efektywności energetycznej w sektorze budownictwa w czterech państwach pilotażowych, z zamiarem rozszerzenia tego projektu na inne państwa w odpowiednim czasie. W 2017 r. zostanie przeprowadzony śródokresowy przegląd wieloletniego Międzynarodowe zarządzanie oceanami – program działań na rzecz przyszłości oceanów. Wspólny komunikat Komisji oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa (JOIN(2016) 49 z dnia 10 listopada 2016 r.). 31 14 programowania strategicznego europejskiej polityki sąsiedztwa oraz Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej w celu włączenia zwiększonego finansowania na rzecz efektywności energetycznej budynków jako części inwestycji w energię, klimat i tworzenie miejsc pracy. Komisja będzie kontynuować wysiłki na rzecz zawarcia porozumienia dotyczącego towarów i usług środowiskowych (WTO) mającego na celu obniżenie kosztów łagodzenia zmian klimatu. 8. Zarządzanie i współpraca w celu zapewnienia skutecznej realizacji Transformacja sektora energetycznego nie może być procesem narzuconym odgórnie. Wymaga ona działań politycznych podejmowanych na różnych poziomach władzy (lokalnym, regionalnym, krajowym, unijnym, międzynarodowym) oraz przez różne zainteresowane strony. Zarządzanie unią energetyczną umożliwi dostosowanie polityki i zapewnienie wypełnienia - na poziomie całej UE - zobowiązań w dziedzinie energii i klimatu, w szczególności celów przewidzianych do roku 2030. Przejście na czystą energię nie będzie możliwe bez podjęcia działań przez wiele zainteresowanych stron reprezentujących społeczeństwo obywatelskie oraz poziom regionalny i lokalny. UE ma jedyną w swoim rodzaju zdolność do dokonania przejścia na czystą energię we wszystkich sektorach i na wszystkich szczeblach sprawowania rządów. Ważne jest zatem, by w opracowywanie i wdrażanie zintegrowanych krajowych planów w zakresie energii i klimatu zaangażowały się miasta, regiony, przedsiębiorstwa, partnerzy społeczni oraz inne zainteresowane strony. Współpraca regionalna pomiędzy państwami członkowskimi pomoże im zrealizować unijne cele dotyczące energii i klimatu w sposób efektywny i racjonalny pod względem kosztów. Wnioski ustawodawcze zawarte w niniejszym pakiecie ułatwią współpracę regionalną. Komisja opracuje wskazówki dla państw członkowskich dotyczące budowania współpracy regionalnej w oparciu o istniejące struktury współpracy oraz włączenia współpracy regionalnej w główny nurt pięciu wymiarów unii energetycznej. Z uwagi na to, że większa część transformacji zachodzić będzie w miastach i środowiskach miejskich, UE poświęca szczególną uwagę właśnie tym czynnikom napędowym zmian. Prace nad ułatwianiem działań na szczeblu miejskim zostały zintensyfikowane w 2016 r., wraz z przyjęciem paktu amsterdamskiego na rzecz agendy miejskiej UE, utworzeniem Światowego Porozumienia Burmistrzów i uruchomieniem przez Komisję internetowego „pojedynczego punktu kontaktowego” przeznaczonego dla władz lokalnych poszukujących dostosowanych do swoich potrzeb informacji na temat unijnych inicjatyw miejskich, w tym tych dotyczących przejścia na czystą energię. Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii, jako inicjatywa przewodnia UE na rzecz działań miejskich przeciwko zmianie klimatu, nabiera rozmachu wraz z szerszym zakresem obejmującym obecnie łagodzenie zmiany klimatu, dostosowywanie się do niej oraz dostęp do czystej i przystępnej cenowo energii. Komisja zajmuje się obecnie powielaniem tego skutecznego modelu w Ameryce Północnej i Meksyku; w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach; w Japonii; w Chinach; w Indiach; w Azji PołudniowoWschodniej; oraz w Afryce Subsaharyjskiej w ramach Światowego Porozumienia Burmistrzów. Ambitne projekty w zakresie przejścia na czystą energię na poziomie miast i regionów powinny być bardziej widoczne. Mogą być powielane w całej Unii Europejskiej, również w ramach Tournée unii energetycznej (Energy Union Tour) w 2017 r. 15 Obszary wiejskie również mogą mieć istotny potencjalny wkład w transformację energetyki, na przykład w zakresie efektywności energetycznej, energii odnawialnej, w tym zrównoważonej bioenergii. Wyspy i regiony wyspiarskie zapewniają platformy dla inicjatyw pilotażowych dotyczących przejścia na czystą energię i mogą służyć za model na poziomie międzynarodowym, tak jak ma to miejsce na przykład w najbardziej oddalonych regionach UE w przypadku El Hierro (Wyspy Kanaryjskie), wyspy w 100% wykorzystującej energię odnawialną. Komisja chciałaby pomóc przyspieszyć proces rozwoju i przyjęcia najlepszych dostępnych technologii na wyspach i w regionach wyspiarskich, w tym wymianę najlepszych praktyk w zakresie finansowania oraz systemów prawnych i regulacyjnych, a także energii wykorzystywanej w transporcie. Pierwszym krokiem jest doprowadzenie do współpracy między wyspami, niezależnie od ich wielkości, topografii czy lokalizacji. Aby wspierać włączenie przejścia na czystą energię w główny nurt polityki: Komisja wzywa miasta, regiony, przedsiębiorstwa, partnerów społecznych oraz inne zainteresowane strony do aktywnego zaangażowania się w dyskusje na temat transformacji sektora energetycznego, w szczególności w kontekście zintegrowanych krajowych planów w zakresie energii i klimatu, aby opracować rozwiązania odpowiednio dostosowane do potrzeb różnych terytoriów. W 2017 r. Komisja przedstawi wskazówki dla państw członkowskich dotyczące współpracy regionalnej w celu ułatwienia efektywnej i skutecznej realizacji celów unii energetycznej. W pierwszej połowie 2017 r. Komisja zorganizuje spotkanie wysokiego szczebla w Valletcie dotyczące możliwości i stojących przed wyspami wyzwań związanych z czystą energią . Uruchomi to proces wspierania wysp w przechodzeniu na czystą energię. 16
