Botanika - ramowy program przedmiotu

Botanika - ramowy program przedmiotu dla kierunku ‘rolnictwo’
Tematyka wykładów – semestr I
Wykład 1. Budowa ciała rośliny nasiennej (2 godz.)
(Rozwój rośliny nasiennej: zarodek, merystemy wierzchołkowe i ich pochodne; różnice w rozwoju
roślin i zwierząt; metody badania budowy i rozwoju roślin; Arabidopsis thaliana - roślina modelowa w
badaniach rozwoju roślin;)
Wykład 2, 3, 4, 5. Organizacja komórki roślinnej (8 godz.)
(Klasyfikacja, charakterystyka struktury i funkcji składników komórki roślinnej; symplast i apoplast;
cykl komórkowy)
Wykład 6. Cytokineza oraz tworzenie i budowa ściany komórkowej (2 godz.)
(Tworzenie przegrody pierwotnej; składniki ścian; ściany pierwotne i wtórne; jamki; funkcje ściany
komórkowej)
Wykład 7. Podstawy histogenezy i różnicowania komórek (2 godz.)
(Cykl komórkowy a cytodyferencjacja; wzrost komórek; kompetencja w różnicowaniu; hormony i
regulatory wzrostu w różnicowaniu; genetyczne podstawy różnicowania; czynniki zewnętrzne w
różnicowaniu: światło, temperatura, dostępność składników podłoża, oddziaływanie z
mikroorganizmami; programowana śmierć komórki)
Wykład 8 i 9. Funkcjonalne układy tkankowe i zasady ich działania (4 godz.)
(Układ twórczy, izolujący /okrywający/, fotosyntetyzujący, wentylacyjny, chłonny, przewodzący,
spichrzowy, wydzielniczy, ruchowy, mechaniczny)
Wykład 10. Budowa i rozwój zarodka (2 godz.)
Wykład 11 i 12. Budowa i rozwój korzenia (3 godz)
(Wierzchołek korzenia i jego merystem; budowa pierwotna korzenia; powstawanie korzeni bocznych i
przybyszowych; budowa wtórna korzenia; przekształcenia korzeni, w tym korzenie brodawkowe i
mikoryzowe)
Wykład 13. Budowa i rozwój pędu (3 godz.)
(Struktura merystemu wierzchołkowego; wytwarzanie zawiązków liści; filotaksja; budowa pierwotna i
wtórna łodygi /nagozalążkowe, dwuliścienne i jednoliścienne/; rozwój zawiązka liściowego; morfologia
liści; budowa anatomiczna liści; opadanie liści; przekształcenia pędu; formy ekologiczne roślin)
Wykład 14 i 15. Anatomia rozwojowa kwiatu, owocu i nasienia (4 godz.)
(Przejście wierzchołka pędu z formy wegetatywnej w generatywną; wierzchołek kwiatowy i rozwój
kwiatu; kwiatostany; rozwój i budowa pręcików; mikrosporogeneza i mikrogametogeneza; rozwój i
budowa owocolistków; makrosporogeneza i makrogametogeneza; rozwój i budowa nasienia; rozwój
zarodka okrytonasiennych; owoce: rozwój i budowa; klasyfikacja owoców)
Tematyka wykładów – semestr II
Wykład 1. Ewolucja a proces powstawania gatunków (1 godz.)
Źródła zmienności. Ewolucja a specjacja. Gatunek. Zjawisko konwergencji. Budowa jednostek
taksonomicznych.
Wykład 2. Organizmy prokariotyczne (1 godz.)
Sinice, prochlorofity, bakterie, wirusy
Wykład 3. Glony (1 godz.)
Powstanie komórki eukariotycznej. Ukształtowanie ciała glonów. Rozmnażanie płciowe glonów.
Przemiana faz jądrowych. Przemiana pokoleń.
Wykład 4. Zielenice (1 godz.)
Tendencje ewolucyjne w obrębie gromady zielenic. Pochodzenie roślin lądowych. Teoria antytetyczna.
Teoria izomorficzna. Główne kierunki rozwojowe roślin lądowych.
Wykład 5. Pierwotne rośliny lądowe (1 godz.)
Stopnie organizacyjne roślin telomowych. Ryniofity. Trymerofity. Zosterofilofity.
Wykład 6. Mszaki i Glewiki (1 godz.)
Wątrobowce. Mchy: torfowce, płonniki, prątniki. Budowa gametofitów i sporofitów. Rozmnażanie
płciowe i przemiana pokoleń.
Wykład 7. Widłaki i Skrzypy (1 godz.)
Klasyfikacja. Budowa ciała. Rozmnażanie. Pochodzenie i tendencje ewolucyjne.
Wykład 8. Paprocie i Pranagozalążkowe (1 godz.)
Klasyfikacja. Budowa ciała. Rozmnażanie. Pochodzenie i tendencje ewolucyjne.
Wykład 9 i 10. Nagozalążkowe wielkolistne i Nagozalążkowe drobnolistne (2 godz.)
Klasyfikacja. Budowa ciała. Rozmnażanie. Tendencje ewolucyjne.
Wykład 11, 12 i 13. Okrytozalążkowe - dwuliścienne (3 godz.)
Podklasa: jaskrowe, goździkowe, ukęślowe, magnoliowe, różowe, jasnotowe, astrowe, oczarowe.
Charakterystyka wybranych rzędów i rodzin oraz tendencje ewolucyjne w obrębie omawianych
podklas.
Wykład 14 i 15. Okrytozalążkowe jednoliścienne (2 godz.)
Podklasa: żabieńcowe, liliowe, arekowe.
Charakterystyka wybranych rzędów i rodzin oraz tendencje ewolucyjne w obrębie omawianych
podklas.
Tematyka ćwiczeń - semestr I
Ćwiczenie 1 (2 godziny) Organizacja komórki roślinnej.
Budowa i funkcje ściany komórkowej i organelli komórkowych.
Ćwiczenie 2 (2 godziny) Substancje zapasowe.
Identyfikacja skrobi, białka i tłuszczów. Mitoza. Tkanki twórcze.
Ćwiczenie 3 (2 godziny) Budowa i funkcje tkanek: twórczej, miękiszowej, wzmacniającej, przewodzącej.
Typy wiązek przewodzących.
Ćwiczenie 4 (2 godziny) Budowa i funkcje tkanek: okrywającej pierwotnej i wtórnej oraz wydzielniczej.
Ćwiczenie 5 (2 godziny) Budowa morfologiczna i anatomiczna (pierwotna i wtórna) korzenia
Ćwiczenie 6 (2 godziny) Budowa morfologiczna i anatomiczna (pierwotna i wtórna) łodygi roślin
okrytonasiennych jedno- i dwuliściennych.
Ćwiczenie 7 (2 godziny). Morfologia i anatomia liści roślin nagonasiennych i okrytonasiennych (jedno- i
dwuliściennych). Morfologia pędów zmodyfikowanych: rozłogi, cebule, bulwy, wąsy, ciernie.
Ćwiczenie 8 (1 godzina) Zaliczenie przedmiotu.
Tematyka ćwiczeń - semestr II
Ćwiczenie 1 (2 godziny)
Budowa i funkcje kwiatu. Budowa i funkcje organów generatywnych pręcika i słupka. Powstawanie i
rozwój gametofitu męskiego i żeńskiego.
Ćwiczenie 2 (2 godziny)
Embriogeneza, rozwój bielma. Powstanie i budowa, rodzaje nasion (bielmowe, bezbielmowe,
obielmowe).
Ćwiczenie 3 (2 godziny)
Powstawanie i budowa owoców suchych pękających i niepękających (strąk, łuszczyna, ziarniak, niełupka,
mieszek, torebka, orzeszek)
Ćwiczenie 4 (2 godziny)
Powstawanie i budowa owoców soczystych (jagody, owoc szupinkowy, pestkowiec, owoc zbiorowy).
Ćwiczenie 5 (2 godziny)
Systematyka roślin. Budowa morfologiczna i anatomiczna oraz cykl rozwojowy wybranych gatunków
glonów: sinice, okrzemki, zielenice i brunatnice.
Ćwiczenie 6 (2 godziny)
Budowa morfologiczna i anatomiczna porostów.
Budowa morfologiczna i anatomiczna oraz cykl rozwojowy mszaków i paprociowych.
Ćwiczenie 7 (2 godziny)
Budowa morfologiczna oraz cykl rozwojowy widłakowych, skrzypowych.
Ćwiczenie 8 (2 godziny)
Budowa morfologiczna i anatomiczna oraz cykl rozwojowy nagozalążkowych.
Ćwiczenie 9 i 10 (4 godziny)
Systematyka roślin okrytonasiennych. Charakterystyka rodzin z klasy jednoliściennych: liliowate,
ciborowate, trawy (na przykładzie wybranych gatunków roślin z uwzględnieniem pokroju ogólnego
rośliny, kwiatostanu, wzoru kwiatowego i narysu, owocu oraz innych specyficznych cech typowych dla
rodziny).
Ćwiczenie11, 12, 13, 14 (8 godzin)
Charakterystyka rodzin z klasy dwuliściennych: jaskrowate, różowate, makowate, astrowate,
goździkowate, selerowate, jasnotowate, bobowate, kapustowate, szorstkolistne, psiankowate. Oznaczanie
jednego gatunku z kluczem.
Tematyka ćwiczeń terenowych z florystyki - semestr II
Ćwiczenie 1 i 2 (8 godzin)
Zajęcia terenowe z florystyki (Ursynów i okolice). Zapoznanie się z roślinami zbiorowiska leśnego
(grądowo-łęgowego), roślinnością ruderalną, przydroży i z obrzeża pól uprawnych. Oznaczanie roślin
przy pomocy klucza.
Literatura
Podstawowa
 Wojtaszek P., Woźny A., Ratajczak L. Biologia komórki roślinnej tom I. PWN Warszawa 2006
 Szweykowscy A. i J. Botanika – morfologia. PWN Warszawa 2000
 Szweykowscy A. i J. Botanika – systematyka. PWN Warszawa 2000
 Hejnowicz Z. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. PWN Warszawa 2002
Uzupełniająca
 Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. PWN Warszawa 2004