Zarządzanie zasobami ludzkimi Systemy wynagrodzeń a motywacja pracowników na przykładzie przedsiębiorstwa handlowego w Poznaniu Spis Treści WSTĘP 3 ROZDZIAŁ I Podstawy teoretyczne systemów wynagrodzeń 6 1. Zasady i formy wynagrodzeń 6 2. Składniki wynagrodzeń 15 3. Istota motywacji i układ czynników decydujących o sile motywacji 22 4. Wewnętrzne uwarunkowania wynagrodzeń jako motywatora 33 ROZDZIAŁ II System wynagrodzeń w przedsiębiorstwie 36 1. Charakterystyka przedsiębiorstwa 36 2. Stan prawny i zatrudnienie 37 3. Zasady wynagrodzeń 44 ROZDZIAŁ III Wynagrodzenie jako instrument motywacji w przedsiębiorstwie 47 1. Identyfikacja i analiza systemu wynagrodzeń w przedsiębiorstwie 47 2. Narzędzia motywacji w przedsiębiorstwie 62 3. Ocena systemu wynagrodzeń w przedsiębiorstwie 63 WNIOSKI KOŃCOWE 68 BIBLIOGRAFIA 71 SPIS TABEL 75 SPIS RYSUNKÓW 76 Wstęp W końcu ubiegłego stulecia i w przybliżeniu do końca lat sześćdziesiątych bieżącego stulecia w polityce płac dążono do możliwie ścisłego wiązania płacy z pracą i opłacania pracowników proporcjonalnie do rangi ich stanowiska, wkładu pracy i osiąganej wydajności. W tym celu wprowadzono: normowanie pracy, akordowe formy płac, kategoryzację stanowisk pracy i taryfowy system zaszeregowania pracowników zależne od kwalifikacji związanych z zasadami i czynnościami wykonywanymi na poszczególnych stanowiskach. Jednocześnie wprowadzono różne formy premiowania i nagradzania efektów pracy oraz pobudzania do ich osiągania. Obecna sytuacja gospodarcza w wielu krajach wymaga płac elastycznych. Sztywność płac wynika z obecnie stosowanych metod ustalania wynagradzania i stanowi największą przeszkodę w konkurencyjności, stając się przedmiotem krytyki w krajach Unii Europejskiej. Przedmiotem niniejszej pracy jest przedstawienie systemu wynagrodzeń oraz czynników motywacji w przedsiębiorstwie. Celem pracy jest analiza systemu wynagrodzeń przedsiębiorstwa handlowego w Poznaniu. Praca łączy dwa aspekty: teoretyczny i empiryczny. Za podstawę metodologiczną pracy przyjęto metodę diagnostyczną oraz analizę systemów wynagrodzeń i teorii motywacji według przytoczonej literatury. Instrumenty empiryczne badań oparto o analizę dokumentacji firmy oraz wywiady. Zakres rzeczowy pracy obejmuje system wynagrodzeń całego przedsiębiorstwa. Horyzont czasowy badań dotyczy roku od 1998 do 2003. Praca składa się z trzech rozdziałów. Rozdział pierwszy identyfikuje zasady i formy wynagrodzeń, składniki wynagrodzeń oraz istotę i teorię motywacji. Zasady wynagradzania determinują wysokość płacy oraz kryteria jej zróżnicowania, tj.: płacę zależną od stopnia trudności pracy na danym stanowisku; płacę zależną od efektów pracy; płacę zależną od zachowań pracowników; płacę zależną od kompetencji. Do form wynagrodzeń, czyli sposobu świadczenia płacy zaliczamy: formę czasową, formę premiową, formę prowizyjną, formę akordową, formę zadaniową czy formę kafeteryjną. Wynagrodzenie "całkowite"; może także składać się z kilku składników jakimi są: płaca zasadnicza, premie, nagrody, prowizje, dodatki i świadczenia obligatoryjne (wynagrodzenia za pracę w porze nocnej, godziny nadliczbowe, wynagrodzenia za czas nie wykonywania pracy) oraz dodatki funkcyjne i stażowe. Motywacja rozpatrywana jest jako proces rządzący wyborem, którego dokonuje jednostka spośród różnych form działania (procesy myślowe, fizjologiczne i psychologiczne decydują o natężeniu motywacji), jak też dążenie do określonych celów materialnych (płaca) i niematerialnych (satysfakcja). W rozdziale tym przedstawiono teorie motywacji w dwóch ujęciach: teoria motywacji w ujęciu tradycyjnym- teoria Taylora; teoria motywacji w ujęciu przedmiotowym np.: teoria potrzeb Abrahama Maslowa, Frederica Herzberga, Claytona Alderferta i McGregora oraz teoria osiągnięć. W rozdziale drugim zaprezentowano firmę, jej historię i charakterystykę, w okresie od powstania w listopadzie 1991 roku do końca 2002 roku, stan prawny, zatrudnienie oraz zasady wynagradzania w przedsiębiorstwie. Przedstawiono tu dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa od 1998 roku, posiadającego sieć hurtowni na terenie całego kraju oraz rozwijającej się sprzedaży bezpośredniej u klienta tzw. van-selling i pre-selling. Oprócz omówionych w rozdziale drugim kompetencji władz przedsiębiorstwa tj.: Zarządu Spółki, Rady Nadzorczej i Walnego Zgromadzenia przedstawiono również jak kształtuje się zatrudnienie oraz wyróżniono trzy piony organizacyjne tj.: pion Prezesa - Dyrektora Generalnego, pion Dyrektora Finansowego i pion Dyrektora Handlowego. Omówiono tu podstawowe przepisy regulacyjne w przedsiębiorstwie takie jak: Regulamin Organizacyjny; Regulamin Pracy; Regulamin Wynagradzania oraz zasady wynagrodzeń.W analizowanym przedsiębiorstwie stosowane są dwie zasady wynagradzania pracowników: płaca zależna od stopnia trudności na danym stanowisku i płaca zależna od efektów pracy. Rozdział trzeci identyfikuje system wynagrodzeń w przedsiębiorstwie. Następnie przeprowadzono identyfikację i analizę systemu wynagradzania oraz narzędzi motywacji. Omawiane są tu poszczególne składniki wynagradzania, a są nimi: wynagrodzenie zasadnicze, premia uznaniowa, premia frekwencyjna, wynagrodzenie prowizyjne, dodatek funkcyjny oraz dodatki do wynagrodzenia i inne świadczenia związane z pracą np.: wynagrodzenie w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, nagroda jubileuszowa, nagroda z okazji „ Dnia Firmy ”, odprawy emerytalno – rentowe. W badanej jednostce wyróżniono jedynie płacowe narzędzia motywacji tj.: premię frekwencyjną oraz wynagrodzenie prowizyjne. Po sformułowaniu oceny przedstawione zostały wnioski ×