Polityka gospodarcza Ryszkiewicz wykład 13

Polityka gospodarcza
Wykład 13: Produkcja i kurs walutowy w
krótkim okresie
Czynniki określające popyt w gospodarce otwartej
•
•
•
•
•
•
Zagregowany popyt, D, na cały wytworzony produkt w gospodarce, Y,
jest sumą konsumpcji (C), inwestycji (I), popytu sektora rządowego (G)
oraz eksportu netto (X):
D≡C+I+G+X
Jest to tożsamość wynikająca z definicji, a nie funkcja ani też warunek
równowagi.
Równowaga na rynku produktów wymaga, aby D = Y (co w
rzeczywistości może, ale nie musi zachodzić ex-ante, choć zawsze
zachodzi ex-post).
Każdy składnik popytu zależy od wielu innych czynników.
W najprostszym ujęciu, konsumpcja jest funkcją dochodu do
dyspozycji Yd (dochód całkowity Y minus podatki T), inwestycje są
funkcją realnej stopy procentowej r, eksport netto jest funkcją realnego
kursu waluty (e·P*/P), czyli kursu nominalnego e pomnożonego przez
stosunek cen zagranicznych P* i cen krajowych P eksportu i importu,
oraz dochodu do dyspozycji Yd (import), natomiast G jest dane
egzogenicznie.
Czynniki określające popyt w gospodarce otwartej (dok.)
•
•
•
•
Równanie popytu zagregowanego jest zatem następujące:
D = C(Yd) + I(r) + G + X(e·P*/P, Yd)
czyli D jest funkcją czterech zmiennych:
D = D(e·P*/P, Yd, r, G)
•
Wpływ zmian kursu realnego na D: Wzrost e, czyli deprecjacja waluty
krajowej, powoduje spadek cen eksportowych i podrożenie importu, co
przesuwa popyt z dóbr zagranicznych na dobra krajowe, zarówno w
kraju jak i za granicą (podobnie działa wzrost cen P* i spadek cen P).
Spadek e, czyli aprecjacja waluty krajowej, działa odwrotnie.
Wpływ zmian dochodu na D: Przy stałych podatkach T, wzrost
dochodu Y powoduje taki sam wzrost dochodu do dyspozycji Yd, co
oznacza wzrost konsumpcji (choć o mniejszą wielkość niż wzrost Y, bo
część dochodu jest oszczędzana) oraz wzrost importu. Pierwszy efekt
powoduje wzrost D, ale drugi efekt powoduje spadek D. Łączny efekt
będzie jednak zawsze wzrostowy, bo wydatki na całą konsumpcję są
zawsze większe niż wydatki na import.
•
Równowaga na rynku produktów i konstrukcja krzywej DD
Równowaga wymaga aby
D
45°
Y = D(e·P*/P, Yd, r, G)
Deprecjacja kursu e z e(1)
do e(2) powoduje wzrost
eksportu netto X i
przesuwa krzywą D w górę,
powodując wzrost produkcji
z Y(1) do Y(2).
Punkt równowagi
przesuwa się z A do B.
Linia łącząca A i B
wyznacza krzywą DD
D(e(2)P*/P, Yd, r, G)
D(e(1)P*/P, Yd, r, G)
Y
e
B
A
D
D’
e(2)
e(1)
D
D’
Y
Y(1) Y(2)
Krzywa DD
• Krzywa DD to kombinacja takich wartości kursu walutowego
e i produkcji Y, które zapewniają równowagę na rynku
produktów;
• Zmiana e powoduje odchylenie D od Y, a następnie Y
dostosowuje się do nowych wartości i następuje
samoczynny powrót do równowagi;
• Zmiana kursu (deprecjacja) z e(1) do e(2) powoduje wzrost
eksportu netto X, co stopniowo przesuwa krzywą DD w
prawo i w dół;
• Krzywa DD może przesuwać się w wyniku zmian innych
parametrów: G, r, T, P, P*. Np. przesunięcie do D’D’ przy
stałym kursie e(1). Cokolwiek podnosi zagregowany popyt
D, przesuwa też krzywą DD w prawo, i odwrotnie.
Równowaga na rynku pieniądza zagranicznego
•
•
•
•
•
•
W gospodarce otwartej występuje rynek aktywów finansowych; aktywa
te obejmują pieniądz krajowy, pieniądz zagraniczny oraz papiery
wartościowe.
Rynek aktywów też musi być w równowadze, aby równowaga ogólna
była zachowana.
Rynek pieniądza zagranicznego (dewizowy, walutowy) będzie w
równowadze, gdy oczekiwana dochodowość lokat (depozytów) w
walucie krajowej i walucie zagranicznej będzie taka sama.
Tendencja do wyrównywania się dochodowości lokat w walucie
krajowej i walucie zagranicznej nazywa się parytetem stóp
procentowych (interest rate parity);
Dla danej oczekiwanej zmiany kursu walutowego eª, parytet stóp
procentowych jest następujący:
r = r* + (eª - e)/e = r* + de/e
Rynek pieniądza krajowego będzie w równowadze, gdy podaż
pieniądza krajowego równa się popytowi. Równowagę zapewnia
odpowiedni poziom krajowej stopy procentowej r:
M/P = L(r, y),
δL/δr < 0,
δL/δy > 0
Równowaga na rynku pieniądza krajowego - ilustracja
e
e(1)
e(2)
r = r* + de/e
0
r(1)
r(2)
r
L(r, y(1))
L(r, y(2))
M/P
M/P
L
Równowaga na rynku pieniądza krajowego - opis
•
•
•
Krzywa parytetu nachylona jest ujemnie, bo wzrost kursu
bieżącego e, przy danym kursie oczekiwanym eª i stałych
stopach zagranicznych r*, powoduje spadek krajowej
stopy procentowej r.
Funkcja popytu na pieniądz też jest nachylona ujemnie,
bo wzrost krajowej stopy procentowej zmniejsza popyt na
pieniądz, przy danym poziomie produkcji i dochodu y.
Wzrost produkcji z y(1) do y(2) zwiększa popyt na
pieniądz i przesuwa krzywą L na zewnątrz. Przy danej
podaży realnej M/P, rosną krajowe stopy procentowe z
r(1) do r(2), i waluta krajowa aprecjonuje się (kurs spada
z e(1) do e(2)). Odwrotna tendencja wystąpi przy spadku
produkcji y.
Krzywa AA: równowaga e i Y
Dla każdego poziomu produkcji Y istnieje tylko jeden poziom
kursu e, który spełnia warunek parytetu stóp procentowych (przy
danych M/P, r* i eª). Im wyższy Y, tym niższy e – co pokazuje
krzywa AA.
e
A
e(1)
e(2)
A
0
Y(1)
Y(2)
Y
Krzywa AA: właściwości
•
•
•
•
•
•
Krzywa AA przesuwa się w lewo lub w prawo na skutek
zmian każdego z pięciu czynników występujących w
równaniu popytu (krzywa D);
wzrost M przesuwa krzywą AA w prawo;
wzrost P zmniejsza realną podaż pieniądza i przesuwa
krzywą AA w lewo
wzrost oczekiwanej deprecjacji eª przesuwa krzywą
parytetu w prawo i powoduje wzrost kursu e – deprecjacja
- i przesuwa krzywą AA w prawo;
wzrost r* powoduje deprecjację waluty krajowej i
przesuwa krzywą AA w prawo;
wzrost popytu na pieniądz realny L przesuwa krzywą L na
zewnątrz, powoduje wzrost r, spadek e i przesuwa krzywą
AA w lewo.
Równowaga krótkookresowa: ilustracja graficzna
e
3
A
D
2
1
D
0
A
Y
Punkt przecięcia krzywych DD i AA wyznacza jedyną kombinację Y i
e, która zapewnia jednocześnie równowagę na rynku produktów i na
rynku aktywów (punkt 1).
Przywracanie równowagi
•
•
•
Załóżmy, że kurs odchylił się od punktu równowagi i
gospodarka znalazła się w punkcie 3. Wysoki poziom e
implikuje wzrost oczekiwanej aprecjacji, przy danym eª.
To oznacza, przy danych stopach procentowych, że
dochodowość aktywów krajowych jest wyższa niż
zagranicznych. Rośnie więc popyt na walutę krajową i
kurs e obniża się, gospodarka przesuwa się do punktu 2
na krzywej AA.
Ale w punkcie 2 występuje przewaga popytu nad
produkcją krajową (punkt 2 jest powyżej krzywej DD).
Następuje wzrost produkcji (zmniejszenie zapasów) i
gospodarka przesuwa się do punktu 1.
Rynek aktywów reaguje więc natychmiast, podczas gdy
rynek produktów wolno i z opóźnieniem. Dlatego
zawsze najpierw dostosowuje się kurs walutowy i
gospodarka wraca na krzywą AA, a dopiero potem
stopniowo przesuwa się wzdłuż krzywej AA do punktu
przecięcia z krzywą DD.
Krótkotrwałe zmiany w polityce makroekonomicznej
Polityka pieniężna
•
Wzrost podaży pieniądza przesuwa krzywą AA w prawo i
powoduje deprecjację waluty krajowej (wzrost e) oraz
wzrost produkcji Y;
Polityka fiskalna
•
Wzrost wydatków rządowych G przesuwa krzywą DD w
prawo i powoduje aprecjację waluty krajowej (spadek e)
oraz wzrost produkcji Y. Podobne efekty ma obniżenie
podatków.
Efekty te występują w krótkim okresie przy założeniu ceteris
paribus, czyli przy stałych wartościach r, r*, eª i L.
Szoki zewnętrzne
•
•
•
Spadek popytu światowego na produkty krajowe
przesuwa krzywą DD w lewo. Kraj może albo zwiększyć
wydatki i przywrócić pierwotne położenie DD, albo
zwiększyć podaż pieniądza, przesuwając krzywą AA w
prawo, przywracając poprzedni poziom Y przy wyższym
kursie e.
Wzrost popytu na pieniądz przesuwa krzywą AA w lewo.
Kraj może zwiększyć podaż pieniądza i przywrócić
pierwotne położenie krzywej AA, albo zwiększyć wydatki
rządowe, przesuwając krzywą DD w prawo, przywracając
poprzedni poziom Y przy niższym kursie e.
Wybór konkretnej polityki zależy od źródła szoku (kraj,
zagranica), wpływu zmian kursu na inflację, ograniczeń
politycznych (podatki, wydatki), poziomu długu
publicznego.