Zagrożenie hałasem w górnictwie
advertisement
Wyższy Urząd Górniczy Zagrożenie hałasem w górnictwie Zagrożenie hałasem w górnictwie Katowice 2010 © Copyright by Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 2010 Opracowanie Departament Warunków Pracy WUG Opracowanie graficzne, skład i łamanie Anna Nowrot Redakcja Anna Swiniarska-Tadla Druk broszury sfinansowano ze środków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Wykorzystano strony internetowe CIOP-PIB Wyższy Urząd Górniczy 40-055 Katowice, ul. Poniatowskiego 31 www.wug.gov.pl e-mail: [email protected] Co to jest hałas? Hałas to każdy niepożądany, nieprzyjemny, uciążliwy, szkodliwy, a nawet niebezpieczny dla zdrowia, dźwięk działający na organ słuchu człowieka. Szkodliwość hałasu zależy od jego natężenia. Hałas jest jednym z najczęściej spotykanych czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy. Hałas w górnictwie Liczba osób narażonych na oddziaływanie hałasu w środowisku pracy stanowi znaczny odsetek zatrudnionych w różnych gałęziach gospodarki. Jednym z takich sektorów jest górnictwo. Górnictwo zawsze było, jest i chyba będzie branżą zaliczającą się do branż „głośnych”, charakteryzujących się znaczną emisją hałasu. Specyfiką tej branży są między innymi maszyny i urządzenia wytwarzające hałas o bardzo dużych poziomach. Osoby wykonujące pracę na stanowiskach związanych bezpośrednio z wydobyciem i wstępnym przetwarzaniem surowców są stale narażone na jego szkodliwe oddziaływanie. Jest to często hałas o charakterze niskoczęstotliwościowym, szczególnie trudny do wytłumienia, dla którego środki ochrony zbiorowej i indywidualnej charakteryzują się małą skutecznością. W górnictwie podziemnym efekty akustyczne są dodatkowo wzmacniane przez odbicia dźwięku od powierzchni zamkniętych wyrobisk górniczych. Wysoki poziom hałasu w warunkach dołowych osiąga czasami wartości niebezpieczne w przypadku robót strzałowych. 3 Hałas stanowi też jeden z głównych czynników szkodliwych w górnictwie odkrywkowym, przy czym można tu wyodrębnić dwa rodzaje hałasów. Hałasy ciągłe (emitowane przez maszyny i urządzenia, głównie kruszarki) oraz hałasy impulsowe w czasie robót strzałowych. Poziomy tych hałasów często przekraczają wartości dopuszczalne, a ponadto stanowią zagrożenie dla środowiska zewnętrznego, szczególnie gdy roboty górnicze usytuowane są w pobliżu rezerwatów przyrody czy osiedli mieszkaniowych. W górnictwie naftowym i górnictwie gazu ziemnego hałas jest najczęściej występującym czynnikiem szkodliwym w środowisku pracy. Źródłem hałasu są urządzenia wiertnicze, gdyż niektóre z nich są źródłami hałasu o dużym natężeniu. Hałas ten jest uciążliwy dla pracowników, ze względu na przeważnie bliską lokalizacją zaplecza socjalno-administracyjnego, a przecież emitowany jest całodobowo i we wszystkie dni tygodnia. Hałas ten dokuczliwy jest również dla okolicznych mieszkańców i środowiska przyrodniczego, a głównie ptactwa i zwierzyny. Dokuczliwość hałasu dla okolicznych mieszkańców zwiększa się w porze nocnej i naturalnie w okresie letnim, kiedy z uwagi na częstsze przebywanie na powietrzu subiektywne odczucia dyskomfortu akustycznego są spotęgowane. Mimo wprowadzania nowoczesnych maszyn i urządzeń, oraz zautomatyzowania niektórych procesów wydobywczych, narażenie na hałas jest wysokie i stanowi przyczynę zawodowego ubytku słuchu. 4 Skutki hałasu Skutki hałasu dla organizmu: • ok. 70 dB – niekorzystne zmiany wegetatywne w organizmie, • powyżej 75 dB – rozmaite uszkodzenia organiczne i choroby m.in. nadciśnienie tętnicze, zaburzenia pracy żołądka, wzrost wydzielania adrenaliny, wrzody żołądka, przyspieszenia procesu starzenia, • od 90 dB – osłabienie i ubytek słuchu, • od 120 dB – niebezpieczeństwo mechaniczne uszkodzenia słuchu, • 130 dB – granica bólu. Hałas jest dla człowieka szkodliwy co najmniej z dwóch powodów: ! Prowadzi do trwałego uszkodzenie słuchu, które powoduje chorobę zawodową o nazwie; „obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem”. Wywiera niekorzystny wpływ na układ nerwowy człowieka powodujący tzw. przewlekły uraz akustyczny. Uszkodzenie słuchu pojawia się stopniowo i bezboleśnie. ! Wysokie poziomy hałasu zmniejszają zdolność słyszenia, komunikowania się i wzajemnego ostrzegania. Ponadto wymuszona, przez nadmierny hałas, konieczność podnoszenia głosu powoduje dodatkowy stres. Ubytek słuchu to niezdolność do odróżniania podobnie brzmiących słów i niemożność do prowadzenia logicznej rozmowy. Skutkiem tego jest wyobcowanie, izolacja i obniżenie komfortu życia. 5 Ograniczanie zagrożenia hałasem Maszyny i urządzenia stosowane w przemyśle wydobywczym posiadają coraz większą moc. Stosowane obecnie technologie urabiania, używanie materiałów wybuchowych, ładowanie i transport urobku, często stanowią źródła nadmiernego hałasu i powodują znaczne zagrożenie akustyczne. W celu ograniczenia narażenia pracowników na hałas stosuje się szereg środków technicznych i organizacyjnych, a w przypadku gdy nie przynoszą one zadowalających rezultatów, pracodawca ma obowiązek oznakować strefy zagrożone hałasem i zapewnić pracownikom ochronniki słuchu. Ochronniki słuchu dzieli się na: • nauszniki przeciwhałasowe, • wkładki przeciwhałasowe. Ochronniki słuchu powinny być odpowiednio dobrane oraz dostosowane do cech indywidualnych pracownika. Podczas stosowania ochronników słuchu podstawowym warunkiem skutecznej ochrony narządu słuchu pracownika jest ich nieprzerwane stosowanie w czasie narażenia na hałas. 6 Struktura chorób zawodowych w górnictwie w 2009 roku: RAZEM • Pylice płuc 546 409 – – 100% z tego: 74,9 % • Ubytek słuchu 74 – 13,6% • Zespół wibracyjny • Zapalenie oskrzeli • Inne choroby 38 3 22 – – – 7% 0,5% 4% Liczba stwierdzonych ubytków słuchu w górnictwie 468 291 217 194 132 72 2000 2001 2002 2003 2004 2005 77 2006 57 2007 75 74 2008 2009 7 Wyższy Urząd Górniczy Poniatowskiego 31 40-055 Katowice 32 736 17 00 www.wug.gov.pl
