Model AS/AD.

Krótkookresowe wahania produkcji.
Model AD/AS
Joanna Siwińska-Gorzelak
Makroekonomia II
Plan wykładu
• Wyprowadzenie krzywych podaży
• Wyprowadzenie krzywej popytu
• Prezentacja skutków szoków popytowych i
podażowych
Równowaga w krótkim i średnim okresie
• Do tej pory rozważaliśmy gospodarkę w bardzo długim
okresie (albo poszczególne elementy popytu i polityki)
• W długim okresie kluczowe są możliwości produkcyjne
(produkcja na głowę w modelu Solowa) – bogactwo
kraju zależy tylko od strony podażowej (ile potrafimy
wyprodukować) – wszelkie szoki „znikają”
• W krótkim i średnim okresie równowaga
makroekonomiczna kształtowana jest przez szoki, które
powodują pewne „zaburzenia” po stronie popytu i
podaży
• Na przykład – może się zdążyć, że część produkcji nie
znajdzie nabywców – co spowoduje spadek produkcji
poniżej jej poziomu naturalnego
Równowaga w krótkim i średnim okresie
• Musimy więc teraz analizować (przejściowe)
odchylenia popytu i podaży od poziomu równowagi
• Ważne jest więc nie tylko, ile możemy
wyprodukować, ale ile „chcemy kupić” oraz „ile
chcemy sprzedać” w danych warunkach
makroekonomicznych
Krzywe podaży
• Będziemy rozpatrywać dwie krzywe podaży
– Krzywą podaży długookresową (LRAS)
– Krzywą podaży krótkookresową (SRAS)
Krzywa podaży długookresowej
• Wyznacza poziom produkcji naturalnej (lub
potencjalnej)
• Zależy ona od poziomu kapitału, technologii,
ilości pracowników
Y  AF ( K , N )
N  L (1  u n )
Y  AF ( K , L (1  u n ))
• Gdzie un to poziom bezrobocia naturalnego
Krzywa podaży długookresowej
• W modelu AS/AD zakładamy stały (dany) zasób kapitału,
dany poziom technologii oraz dany poziom bezrobocia
naturalnego
• Nie analizujemy więc przyczyn, dla których produkcja
naturalna jest wysoka lub niska
• Zauważmy, że te wyjaśnienia dał nam model Solowa
• Zasób kapitału oraz technologii – wyjaśnienie (lub jego
brak, jak w przypadku A) – to model Solowa
• Bezrobocie naturalne zależy od instytucjonalnych
uwarunkowań rynku pracy
• Innymi słowy, zmienne K, A, uN są „dane z góry”, nie
wpływają na nie krótkookresowe szoki, jakie rozpatrujemy
w modelu AS/AD
Krzywa podaży długookresowej
• Wielkość produkcji potencjalnej NIE zależy od
poziomu cen w gospodarce
• Zmiana wszystkich cen w gospodarce nie
zmienia wielkości kapitału, zatrudnienia ani
technologii
Krzywa podaży krótkookresowej
• Jednak w krótkim okresie, zmiany cen wpłyną na
wielkość podaży
• Krótkookresowa podaż zależy więc od poziomu
cen, a dokładniej od odchylenia rzeczywistych
cen od oczekiwanych
• Mamy więc „dwie podaże” krótko i
długookresową
Krzywa podaży krótkookresowej
• Istnieje co najmniej kilka modeli (hipotez), które wyjaśniają
kształt krótkookresowej podaży (czyli zależność pomiędzy
wielkością produkcji w krótkim okresie a poziomem cen)
• Krótkookresowa krzywa jest kluczowa, gdyż to właśnie ona
określa mechanizm wahań cyklicznych
• Zajmiemy się wyjaśnieniem (podejściem) keynesowskim,
w ramach którego możemy wyróżnić dwie ważne hipotezy:
– sztywność cen i
– sztywność płac (współczesna teoria nowo-keynesowska
koncentruje się głównie na sztywności cen; sztywność płac
cechowała raczej starsze podejścia)
Wyjaśnienie 1: „lepkie” ceny
• Keynesiści twierdzą, że w krótkim okresie ceny
nie są elastyczne - są „lepkie”
• Co to oznacza?
• Pomimo, że z prostych modeli
mikroekonomicznych wynika, że w wyniku na
przykład szoku popytowego firma powinna
zmienić ceny, to ona ich nie zmienia.
• Ceny są lepkie – przyklejają się do starego
poziomu
• Pytanie - dlaczego??
• Odpowiedź – koszty karty dań
Lepkość cen i koszty karty dań
• Firmy działają na rynku niedoskonale
konkurencyjnym (price-makers)
• Zmiana cen w odpowiedzi na zmianę popytu jest
kosztowna – tzw. koszty „karty dań” (menu costs).
• W krótkim okresie optymalnym zachowaniem może
być utrzymanie cen na stałym poziomie i
zwiększenie lub zmniejszenie produkcji przy
niezmienionej cenie.
• W przypadku zwiększenia produkcji, firma może
łatwo zatrudnić dodatkowych pracowników aby
zaspokoić większy popyt.
Niedoskonała konkurencja
P
P*
Popyt
MR
MC
P
Niedoskonała konkurencja- wzrost popytu
P**
P*
Popyt
MR
MC
•Wobec szoku
popytowego
(czerwony popyt i MR)
o na pierwszy rzut oka
należałoby podnieść
cenę do P**
•Cena jednak
pozostaje na P* powoduje to
obniżenie zysku (w
stosunku do zysku
przy cenie P**)
•Dlaczego?
•Bo „koszty karty dań”
Lepkość cen
• Jeżeli koszty karty dań z są większe, niż strata
zysku wynikająca z pozostawienia ceny na starym
poziomie, to firma nie zmieni ceny
• Koszty karty dań to wszelkie koszty, jakie firma
ponosi zmieniając ceny
Od lepkości cen do krzywej podaży
• Firmy na rynku niedoskonałej konkurencji
ustalają ceny powyżej kosztu krańcowego
P  (1   ) MC
• …gdzie µ oznacza narzut na ceny ponad koszt
krańcowy
• Koszt krańcowy zależy od ogólnego poziomu cen
i od poziomu produkcji
– Wyższe ceny zwiększają koszty (nominalne)
– Wyższa produkcja często jest związana z wyższym
kosztem krańcowym
Od lepkości cen do krzywej podaży
• Załóżmy dwa rodzaje firm
– Firmy, które płynnie zmieniają ceny wobec zmian
popytu (koszty karty dań są bliskie zera) – ich odsetek to
(1-s)
– Firmy, które zmieniają ceny raz na jakiś czas, czyli
usztywniają je w krótkim okresie, gdyż (te firmy)
charakteryzują się znacznymi kosztami karty dań –
przyjmijmy, że ich odsetek wynosi s
Od lepkości cen do krzywej podaży
• Wysokość kosztów krańcowych zależy od ogólnego
poziomu cen P oraz od wielkości produkcji
• Firmy, które zawsze zmieniają ceny, ustalają je tak,
by (monopolistyczny) zysk był zawsze maksymalny;
przyjmijmy, że opisuje to równanie:
p  P  a(Y  Y )
• Wszelkie szoki popytowe powodują zmiany cen;
zmiana cen w gospodarce również powoduje
natychmiastowe dostosowanie
Od lepkości cen do krzywej podaży
• Firmy, które usztywniają ceny musza opierać się
na swoich oczekiwaniach dotyczących przyszłego
poziomu cen i produkcji
p  P E  a(Y E  Y )
• W ciągu kilku okresów oczekuje się, że produkcja
będzie równa potencjalnej, czyli
Y Y
E
• Wynika stąd, że
p  PE
Od lepkości cen do krzywej podaży
• U tych firm (jest ich s), ceny są „przyklejone”
do oczekiwanego poziomu cen.
• Nawet jeżeli ceny w gospodarce zmienią się,
to w krótkim okresie firmy te nie zmienią
poziomu swoich cen
• Jednak jeżeli wyższe ceny okażą się trwałe, to
ceny w tych firmach w końcu się „odkleją”
Od lepkości cen do krzywej podaży
P  s P  (1  s )[P  a(Y Y )]
e
Ceny ustalone przez firmy
o „lepkich” cenach
Ceny ustalone przez firmy
o płynnych cenach
• Odejmijmy (1s )P od dwóch stron:
sP  s P e  (1  s )[a(Y Y )]
 Podzielmy obie strony przez s :
P  P
e
 (1  s ) a 
 
(Y  Y )

s


Krzywa podaży
• Wysokie P  wysokie P
e
– Jeżeli firmy spodziewają się wysokich cen, to
ustalą ceny (faktyczne) na wysokim poziomie.
• Wysoki Y  wysokie P
– Kiedy dochód jest wysoki, popyt na dobra i usługi
jest wysoki. Firmy o płynnych cenach ustalą ceny
na wysokim poziomie. Im większy jest odsetek s
tym silniejszy jest wpływ wzrostu dochodu na
wysokość cen.
Od lepkości cen do krzywej podaży
P  P
e
 (1  s ) a 
 
(Y  Y )

s


• Przekształcamy, by otrzymać równanie krzywych podaży :
Y  Y   (P  P ),
e
s
where  
(1  s )a
Krzywe podaży
• Zauważmy, że jeżeli ceny są takie jak oczekiwane, to
produkcja osiąga poziom naturalny i gospodarka
znajduje się na długookresowej krzywej podaży
(LRAS)
• Odejścia od LRAS możliwe są tylko wtedy, kiedy
rzeczywiste ceny są niezgodne z oczekiwaniami
• Intuicja: niespodziewany wzrost popytu (na przykład)
– część firm zmienia ceny (P w górę), ale…
• …część z nich (odsetek s) jest „zaskoczona” zmianą
cen (ceny inne niż oczekiwane) – ci nie zmieniają
cen, i wobec zwiększonego popytu zwiększają
produkcję.
Krótko i długookresowa krzywa podaży
P
LRAS
P=Pe
P Pe
Y  Y   (P  P e )
SRAS
P Pe
P Pe
Y
Y
Wyjaśnienie 2: założenie nominalnej
sztywności płac
• Część teorii nowo-keynesowskich zakłada, że
płace nominalne nie są w pełni elastyczne
• Ma to znaczenie dla wyjaśnienia szczegółów
procesu powrotu do równowagi po szoku
popytowym, natomiast w żaden sposób nie
zmienia wniosków dotyczących równowagi
długookresowej w modelu AS-AD
Lepkość (sztywność) płac nominalnych
• Cześć pracowników (odsetek {1-s}) ma w pełni
giętkie płace nominalne, które można opisać:
W  P  a(Y  Y );
 1
• Pozostali pracownicy (odsetek s) mają
usztywnione płace, które są negocjowane
zgodnie z:
W  Pe  a(Y e  Y );
 1
Lepkie płace
• Pracownicy nie oczekują odchyleń produktu od
poziomu naturalnego, więc płace ustalane są
wyłącznie na podstawie oczekiwań cenowych
W P
E
• W sumie, poziom płac równy jest:
W  (1  s){P  a(Y  Y )}  sP
E
Od płac do cen
• Płace są jednym z ważniejszych elementów kosztów
• Przypomnijmy:
P  (1   ) MC  W
 1
• Wynika stąd znane nam równanie:
P  (1  s){P  a(Y  Y )}  sP E
Lepkość płac płac
W
PE

P
P
to
Jeżeli
P Pe
P Pe
P Pe
Płaca realna jest na oczekiwanym poziomie (λ);
bezrobocie równe jest naturalnemu, produkcja
jest na poziomie naturalnym
Płaca realna jest NIŻSZA niż oczekiwana , więc
firmy mają niższe koszty i mogą obniżyć ceny i
sprzedać więcej; produkcja jest wyższa niż
naturalna
Płaca realna jest WYŻŚZA niż oczekiwana,
więc firmy zatrudniają mniej pracowników, i
produkcja spada poniżej produktu
naturalnego
Krótko i długookresowa krzywa podaży
P
LRAS
P Pe
Y  Y   (P  P e )
SRAS
P Pe
P Pe
Y
Y
Krótko i długookresowa krzywa podaży
P
LRAS
Krzywa podaży
krótkookresowej dla dwóch
poziomów cen oczekiwanych
Pe2 =P2
Pe1 =P1
Y
Y
Krzywa popytu AD
• Przypomnijmy:
AD=C+I+G
• Wiemy, jakie czynniki wpływają na C (Y, aktywa,
r, T, …) oraz I (MPK, user cost) ; do tego
przyjmujemy, że poziom wydatków rządowych
zależy od decyzji rządu
• Krzywa AD jest nachylona ujemnie – wraz ze
wzrostem poziomu cen, maleje zagregowany
popyt
Krzywa popytu AD
• Dlaczego?
• Wzrost poziom cen oznacza spadek realnej
wartości majątku (aktywów o stałej wartości
nominalnej)
• To powoduje spadek wydatków na dobra i
usługi
C (Y , A / P)
Krzywa popytu AD
• Czynniki przesuwające krzywą AD (w prawo)
– Wzrost wydatków rządowych lub spadek
podatków (przy założeniu braku Ekwiwalencji
Ricardiańskiej)
– Obniżenie stopy procentowej przez bank centralny
– Wzrost wydatków konsumpcyjnych lub
inwestycyjnych przy danym poziomie cen (z
różnych powodów, na przykład oczekiwań
korzystnych zmian w przyszłości)
Równowaga na rynku dóbr i usług
P0E
• Równowaga w
długim okresie:
produkcja równa
produkcji
naturalnej, ceny
równe cenom
oczekiwanym
Dodatni szok popytowy
P
SAS0
A
P1
AD1
E
0
P
AD0
Y
Y
• Gospodarka znajduje się w
równowadze (ceny równe
oczekiwanym, produkcja równa
naturalnej) gdy następuje dodatni
szok popytowy
• Na przykład: Bank Centralny
obniża stopę procentową
• To powoduje wzrost poziomu
wydatków (C,I) przy danym
poziomie cen
• Wzrasta popyt na dobra i usługi
• Cześć firm podnosi ceny, część nie
(„lepkość” cen)
• Ogólny poziom cen rośnie, ale
jednocześnie rośnie produkcja, bo
firmy, które nie podniosły cen,
produkują więcej
• Gospodarka osiąga
krótkookresową równowagę
(popyt=krótkookresowej podaży)
Równowaga na rynku dóbr i usług
•
SAS1 dla
P1 E
•
P1E
•
SAS0 ;
dla P0 E
P1
AD1
P0E
•
•
AD0
Y
Y
Przecięcie AD1 i SAS0 to nie jest
jednak punkt optymalny – część firm
nie maksymalizuje zysku (firmy, które
nie podniosły cen)
Firmy te w końcu zaczną podnosić
ceny.
Zauważmy również, że na rynku
pracy bezrobocie jest poniżej
poziomu naturalnego, co spowoduje
wzrost płac nominalnych, co jest
kolejnym powodem, by firmy
podniosły ceny
Jest to równoznaczne z
przesunięciem AS w lewo
Proces ten będzie trwał, aż
produkcja wróci do poziomu
naturalnego (i bezrobocie do
poziomu naturalnego, co zahamuje
presję na wzrost płac)
Wnioski
• Wzrost popytu doprowadził do czasowego
wzrostu produkcji.
• W długim okresie produkcja wraca do poziomu
naturalnego
• Bez zwiększenia naturalnego poziomu produkcji
(dzięki zwiększeniu K, A, N) nie da się osiągnąć
trwałego wzrostu produkcji
• W długim okresie pieniądz jest neutralny – jedyny
efekt to zmiana wielkości nominalnych – cen i
płac nominalnych
Wnioski
• Bardzo podobne efekty będzie miał wzrost
wydatków rządowych (zakładając brak Ekwiwalencji
Ricardiańskiej); z tym, że nawet w długim okresie
zmiana polityki fiskalnej nie jest neutralna
• W długim okresie produkcja wróci do poziomu
naturalnego,
• …ale ponieważ wzrosły wydatki rządowe, to
wyparte zostały wydatki prywatne – konsumpcja i
inwestycje – stąd też brak neutralności
Szoki
• Zauważmy, że poprzez odpowiednie
wykorzystanie polityki fiskalnej/monetarnej
można próbować łagodzić wahania produkcji
• Negatywny szok popytowy może być
„zneutralizowany” ekspansywną polityką
fiskalną (na przykład dzięki automatycznym
stabilizatorom) lub monetarną (obniżenie stóp
procentowych
Szok podażowy
SAS1
SAS0
P0E
AD
Y
Y
• Negatywny szok
podażowy
• Spowodowany nagłym
wzrostem kosztów
produkcji (wzrost cen
ropy naftowej) lub
załamaniem produkcji
(katastrofy naturalne)
• W wyniku szoku
następuje jednoczesny
wzrost cen i spadek
produkcji – równowaga
krótkookresowa
Szok podażowy
• Powrót do równowagi długookresowej –
powrót SAS do wyjściowej pozycji – dzięki
„cofnięciu się” szoku (w przypadku szoku
nietrwałego) lub spadku realnych płac
• Inną odpowiedzią może być ekspansywna
polityka fiskalna lub monetarna
Szok popytowy – rola oczekiwań w
przypadku lepkich płac
• Oczekiwania
skierowane w
przeszłość –
oczekiwany poziom
cen, jest taki, jak w
poprzednim okresie
Pełna elastyczność cen i płac
• Jeżeli zarówno ceny i
płace są w pełni
elastyczne (oraz
informacja doskonała),
jedyną krzywą podaży
jest długookresowa,
pionowa krzywa LRAS.
• Wszelkie szoki
powodują wyłącznie
zmiany cen, bez zmian
produkcji
• „Warunkiem” wahań
produkcji jest więc
sztywność płac i/lub
cen (lub niedoskonała
informacja) LUB
wahania samej LRAS
Wnioski
• Wahania produkcji są
spowodowane przez
niedoskonałości na
rynku („lepkości
nominalne”) lub
niedoskonałą
informację.
• Polityka
fiskalna/monetarna
może teoretycznie
łagodzić te szoki
• W długim okresie liczy
się wyłącznie wielkość
produkcji naturalnej