mapa potrzeb i zasobów - MOPS Szklarska Poręba
advertisement
MAPA POTRZEB I ZASOBÓW DLA SZKLARSKIEJ PORĘBY DOLNEJ SZKLARSKA PORĘBA 2007 MAPA POTRZEB I ZASOBÓW DLA SZKLARSKIEJ PORĘBY DOLNEJ SPIS TREŚCI I. Charakterystyka Miasta Szklarska Poręba 1. 2. 3. 4. Ukształtowanie terenu Instytucje i stowarzyszenia działające na terenie Szklarskiej Poręby Analiza demograficzna Możliwości rozwoju Szklarskiej Poręby wynikające z charakterystycznego usytuowania Miasta oraz z podpisanych umów z Miastami Partnerskimi 5. Charakterystyka Szklarskiej Poręby Dolnej na tle pozostałej części miasta 5.1. Analiza historyczno-geograficzna, zasobów instytucjonalnych wraz z profilem mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej 5.2. Identyfikacja kanałów komunikacji społecznej 5.3. Tradycja i doświadczenie społeczne 6. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jako instytucja zajmująca się problemami lokalnej społeczności 6.1. Schemat organizacyjny 6.2. Inwentaryzacja zasobów zespołu 6.3. Zadania ustawowe i statutowe a możliwości prowadzenia działań pro-społecznych Identyfikacja instytucji w otoczeniu (tu zarówno postrzeganie jak i umiejscowienie – budynki, świetlice) II. Diagnoza głównych problemów i potrzeb mieszkańców 1. Sondaż diagnostyczny 2. Wybór głównego problemu 3. Badania pogłębione III. Badanie potencjału społeczno-kulturowego środowiska – odkrywanie sił społecznych 1. 2. 3. 4. Badanie relacji w środowisku Analiza SWOT Analiza wpływów Identyfikacja kapitału finansowego IV. Profil społeczności 1. Nakreślenie profilu 1.1 Perspektywa ogólna 1.2 Perspektywa problemowa 1.3 Perspektywa chronologiczna I. Charakterystyka Miasta Szklarska Poręba 1. Ukształtowanie terenu wraz rysem historycznym miasta Szklarska Poręba znajduje się w zachodnio – południowej części Polski, przy granicy polsko – czeskiej. Szklarska Poręba dzieli się na: Dolną, Średnią i Górną. Miasto położone jest w dolinie rzeki Kamiennej i jej dopływów. Teren miasta należy do makroregionu Sudety Zachodnie. W granicach miasta występują Góry Izerskie i Karkonosze. Nad miastem dominują od południa: Szrenica, Łabski Szczyt i Wielki Szyszak, od zachodu i północy położone już Górach Izerskich: Wysoka Kopa, Wysoki Kamień i Czarna Góra. Najwyżej położoną częścią miasta jest teren wierzchowiny Karkonoszy, w rejonie zbocza Łabskiego Szczytu (1 400 m n.p.m.). Najniżej położonym punktem jest koryto rzeki Kamienna, w miejscu jej przechodzenie przez wschodnia granicę miasta na teren gminy Piechowice (ok. 490 m n.p.m.). Strefę najbardziej zwartej zabudowy miejskiej Szklarskiej Poręby Górnej mieści się w przedziale 630 – 700 m n.p.m. bardziej rozproszona zabudowa Szklarskiej Poręby Dolnej leży w przedziale wysokościowym 500 – 660 m n.p.m. Całość zabudowy miejskiej obejmuje strefę wysokościową 500 – 840 m n.p.m. Miasto Szklarska Poręba zajmuje powierzchnię 75,4 km², co stanowi 12,0% powierzchni powiatu jeleniogórskiego i 0,4% regionu dolnośląskiego. Miejscowość składa się z szeregu oddalonych od siebie osiedli położonych na różnych wysokościach, od 440 m n.p.m. na granicy z gminą Piechowice do 886 m w Jakuszycach. Najwyższy punkt w granicach miasta leży na zboczach Łabskiego Szczytu (1.420 m n.p.m.). Znaczną część powierzchni miasta stanowią użytki leśne (ok. 83,93 %). Gmina znajduje się częściowo na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego. Szklarska Poręba jest miejscowością turystyczną odwiedzaną przez miłośników, nie tylko wędrówek górskich i sportów zimowych, ale również fanów turystyki rowerowej (w okolicach miasta istnieje dobrze rozwinięta sieć ścieżek rowerowych). Miasto organizuje dla mieszkańców i turystów liczne imprezy kulturalne i sportowe w ciągu całego roku. W Szklarskiej Porębie mieszka ok. 7200 mieszkańców, co stanowi 11,34 % mieszkańców powiatu jeleniogórskiego i 0,25 % mieszkańców województwa dolnośląskiego. Na 1 km2 miasta mieszka przeciętnie 96,44 osób. Historia Szklarskiej Poręby związana jest ściśle z rozwojem hutnictwa szkła, z poszukiwaniami szlachetnych kamieni i kruszców, a od połowy XIX w. z turystyką. Pod koniec XIII w. tereny dzisiejszej Szklarskiej Poręby zostały kupione przez zakon Joannitów z Cieplic w celu poszukiwania złota i szlachetnych kamieni. W połowie XIV w. powstała pierwsza huta szkła. Późniejszym właścicielem terenów oraz inicjatorem powstania kolejnych hut była rodzina Schaffgotschów, której majątek obejmował obszar gór i przedgórza. W tym czasie Karkonosze były penetrowane przez poszukiwaczy skarbów ziemi, przybyłych tu z zachodniej Europy zwanych Walończykami. Ślady po ich obecności pozostałe do dnia dzisiejszego to sztolnie, wyrobiska, szyby a także tajemne znaki ryte na skałach, które świadczą również o bogactwie mineralnym tych terenów. Rozwój hutnictwa szkła wiązał się z intensywnym wyrębem lasów. Za potrzebnym do wytopu szkła drewnem huty „wędrowały” wzdłuż dolin potoków w głąb gór, a wraz z nimi osady hutników, drwali i kurzaków. Z „wędrującymi hutami szkła” wiąże się nazwa Szklarska Poręba, gdyż na szklarskich porębach powstawały osady pasterskie, które dały początek dzisiejszemu miastu. Nazwa została ustalona przez Instytut Śląski w 1946 r. i ogłoszona w Dzienniku Urzędowym Ziem Odzyskanych nr 5. Kolejne huty szkła powstawały w latach - 1575r. nad Czeską Strugą, w 1617r. w Białej Dolinie, w 1754r. w osadzie Orle oraz w 1842r. w dolinie rzeki Kamiennej istniejąca do dziś huta pierwotnie „Józefina” , po 1945 r. „Julia”. Przez kilkaset lat hutnictwo szkła było wiodąca dziedziną tutejszej gospodarki. Duży wpływ na historię Szklarskiej Poręby miało przybycie na jej tereny w 1578 r. grupy czeskich protestantów - emigrantów religijnych, którym na osadnictwo po śląskiej stronie gór zezwolił znany z tolerancji religijnej hrabia Schaffgotsch, w ten sposób powstała osada Marysin u stóp Szrenicy. Z grupy czeskich emigrantów szczególnie chwalebnie na kartach historii regionu zapisali się laboranci, znawcy medycyny naturalnej, produkujący słynne ziołowe specyfiki. Na przestrzeni XVII-XVIII w powstawały kolejne osiedla i tak na początku XIX w. Szklarska Poręba stała się jedną z największych wsi sudeckich. Składało się na nią 26 osad i przysiółków z 336 domami, dwoma kościołami (katolickim i ewangelickim), czterema szkołami, dwoma hutami i szesnastoma szlifierniami szkła, trzema młynami i tartakiem. Głównym źródłem dochodu miejscowej ludności była praca w lesie (drwale i kurzacy), wytop szkła (hutnicy) oraz uprawa ziemi i pasterstwo. To właśnie budy pasterskie na wysokogórskich halach dały początek dzisiejszym schroniskom górskim. Od połowy XIX w. zaczęła intensywnie rozwijać się turystyka. Chęć poznania i osobistego doświadczenia uroków górskich wędrówek, a przede wszystkim piękno okolicy spowodowały, że Szklarska Poręba stała się bardzo znaną stacją klimatyczną i turystyczną Dolnego Śląska. Przełomem było wybudowanie drogi z Piechowic przez Przełęcz Szklarską do Harrachova w 1847r. oraz linii kolejowej z Jeleniej Góry do Tanvaldu w 1902 r. Od tego momentu Szklarska Poręba, rozwijając swoją funkcję turystyczną ugruntowała swoją pozycję, jako znane centrum turystyki i sportów zimowych. Kolejnym, ważnym dla rozwoju turystyki wydarzeniem było wybudowanie w 1962 r. Kolei Linowej „Szrenica” (wyciąg krzesełkowy). Pod koniec XIX w. wieść o uroku miejscowości i pięknie okolicy spowodowała napływ do Szklarskiej Poręby artystów - pisarzy, poetów, malarzy i rzeźbiarzy. Tak powstała swoista kolonia artystyczna, której tradycje kontynuują artyści współcześni. Na terenie Gminy dominują obszary o funkcji turystycznej, rolniczo-turystycznej, przemysłowej, gospodarki leśnej, a także mieszkaniowej i usługowej. Tabela 1. Zagospodarowanie przestrzenne w Szklarskiej Porębie Źródło: Urząd Miejski w Szklarskiej Porębie 2. Instytucje i stowarzyszenia działające na terenie Szklarskiej Poręby Przeważająca liczba instytucji, większych i mniejszych przedsiębiorstw, stowarzyszeń Rodzaj zagospodarowania terenu Powierzchnia użytków [m2] Udział w pow. miasta[%] Użytki rolne 425 5,64 Tereny mieszkaniowe 128 1,70 Drogi 105 1,39 Tereny przemysłowe 4 0,05 Tereny wypoczynkowe 139 1,84 Wody 24 0,32 Użytki leśne 6330 83,93 Pozostałe 387 5,13 RAZEM: 7542 100,00 stanowiących zarówno potencjalne miejsca pracy jak i ośrodki decyzyjne, kształtujące wizerunek miasta i wpływające na jakość życia mieszkańców, znajduje się w Szklarskiej Porębie Górnej. Wynika to zarówno z historycznego rozwoju regionu, ukształtowania terenu, usytuowania siedziby władz miasta, ale i także z zapotrzebowania społecznego- większość Szklarskoporębian mieszka w centrum (Górna, Marysin, Biała Dolina). Cierpią na takim usytuowaniu mieszkańcy dzielnic peryferyjnych, nie tylko ze względu na utrudnienia w dostępie do obiektów użyteczności publicznej, ale także ze względu na pogłębiające się poczucie wyizolowania przy towarzyszącym mu zubożeniu oddalonych społeczności (brak miejsc pracy, brak dostatecznej ilości środków komunikacji miejskiej i międzymiastowej, specyficzne -roszczeniowe podejście do życia u części mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej, wywołane pogłębiającym się marazmem i poczuciem opuszczenia). Większość urzędów i instytucji użyteczności publicznej przedstawionych w tabelach 2, 3, 4 i 5 znajduje się w Szklarskiej Porębie Górnej a jedynie nieliczne w Szklarskiej Porębie Średniej. W Szklarskiej Dolnej znajduje się jedynie reaktywowana 17 września 2006 roku świetlica Środowiskowo-Terapeutyczna „Cegiełka” oraz Kościół Matki Boskiej Różańcowej należący do Parafii Bożego Ciała usytuowanej w Szklarskiej Porębie Górnej. Kolejna Parafia pod wezwaniem św. Maksymiliana znajduje się również w Szklarskiej Porębie Górnej. l.p Nazwa jednostki 1. Urząd Miejski Porębie Adres w Szklarskiej Ul. Buczka 2 Kontakt Osoba kierująca 0-75 7576700 Burmistrz Szklarskiej Poręby Arkadiusz Wichniak 2. Miejska Biblioteka Publiczna ul. 1 Maja 12 0 75 717-34-43 3. Gimnazjum i Liceum ul.Obrońców Pokoju 0-75717-22-06 dyrektor 17 Szehidewicz Fax: 0-75 717-22-06 Adres e-mail: [email protected] 4. Miejski Zakład Lokalowej 0-75 Gospodarki ul. Krasińskiego 1a 5. Przedszkole Samorządowe Nr 1 ul. Sikorskiego 12 6. Przedszkole Samorządowe Nr 2 ul. Osiedle Huty 1 7. Samodzielny Publiczny Opieki Zdrowotnej Zakład Jedności Narodowej 11 8. Szkoła Podstawowa Nr 1 ul. 1 Maja 32 9. Szkoła Podstawowa Nr 5 ul. 11 Listopada 2 10. Miejski Społecznej 11. Komisariat Policji 12. 13. Ośrodek Pomocy ul. Sikorskiego 8 kierownik Szyl Halina Beata 717-23-56 kierownik Fax: ( 0-75 ) 717-23-56 Głodek Adres e-mail: [email protected] 0-75 717-22-67 Fax: 0-75 717-22-67 dyrektor Misiuk 0-75 717-27-16 Fax: 0-75 717-27-16 0-75 717-21-55 Fax: 0-75 717-21-55 0-75 717-23-88 Fax: 0-75 717-23-88 dyrektor Misztal Ryszard Danuta Maria dyrektor Krzysztof Pietruszka dyrektor Makówka 0-75 717-29-32 Fax: 0-75 717-29-32 dyrektor Frąc Ewa Tomasz 0-75 717-21-46 p.o.kierownika Elżbieta Pawłowska ul. M. Buczka 1 0-75 717 20 71 Komendant Pawłowski Ochotnicza Straż Pożarna Jedności Narodowej 32 0-75 717 22 88 Komendant Miejski Ochrony P.Poż Leszek Domagalski Zakład Opiekuńczo Leczniczy ul. Szpitalna 2 0-75 717 21 57 Dyrektor Krzysztof Pietruszka Donat 0-75 717 21 06 14. Dom Dziecka im. M. Konopnickiej 15. Ośrodek Terapii Uzaleznień i ul. Dolna 4 Współuzależnienia „Radzimowice” 16. Zespół Szkół i Placówek Resocjalizacyjno Wychowawczych 17. Poradnia Pedagogiczna Dyrektor Malec Jarosław 0 –75 717 47 22 Dyrektor Barczak Piotr 0-75 717 27 69 Dyrektor Masalski Marian ul.B. Czecha 22 Ul. Górna 29 0-75 717 24 67 18. Psychologiczno- u. Pstrowskiego 5 Izerskiego Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ Ul. Sanatoryjna 1 Tabela 2. Wykaz urzędów i instytucji Szklarskiej Poręby źódło: BIP Szklarska Poręba Dyrektor Alicja Łukaszkieiwcz 0-75 75 47 111 Dyrektor Trzak Mariusz Tabela 3. Wykaz zrzeszeń Pełna nazwa podmiotu L.P. Adres siedziby Nazwiskai imiona osób upoważnionych do podpisywania umowy funkcja telefon/faks 1. 2. GOPR – Grupa Karkonoska GOPR www.gopr.karkonoska.net.pl [email protected] Lokalna Organizacja Turystyczna Szklarska Poręba [email protected] Ul. Sudecka 79 58-500 Jelenia Góra Tel. 75 247 34 Ul. Odrodzenia 6 Tel. 605 247 974 3. Polski Komitet Pomocy Społecznej Ul. Sikorskiego 8 Stowarzyszenie Charytatywne – Zarząd Tel. 717 31 66 Miejski w Szklarskiej Porębie 4. Stowarzyszenie „Biathlon Karkonoski” 5. Stowarzyszenie „Bieg Piastów” www.bieg-piastow.pl [email protected] Stowarzyszenie Cyklistów „Szklarska Poręba na Dwóch Kółkach” www.bike.superhost.pl [email protected] Stowarzyszenie „NOWY MŁYN”, Kolonia Artystyczna w Szklarskiej Porębie [email protected] Stowarzyszenie Obsługi Ruchu Turystycznego 6. 7. 8. Naczelnik: Maciej Abramowicz Grażyna Zdybał Przewodniczący: Zbigniew Kubiela V-ce prezes Grzegorz Sokoliński Prezes Genowefa Michalska Nr w KRS lub innym rejestrze data wpisu, rejestracji lub Organ rejestrowy utworzenia forma prawna KRS-0000156881 21. 07. 2004 KRS -0000248818 Organizacja Pożytku Publicznego KRS-0000041349 24. 01. 2005 r. Zbigniew KRS- 0000045674 25. 10. 2001 r. Sąd Rejonowy Kraków Śródmieście Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Ul. Karkonoska 5 58-570 Jelenia Góra Tel. 75 539 09 Szklarska Poręba – Jakuszyce Tel. 717 33 38 Ul. Bronka Czecha 18 a Tel. 717 25 50 Prezes: Misiuk Ul. 11 Listopada 23 Tel. 717 26 11 Prezes: Bożena KRS-0000235403 Danielska, 06. 06. 2005 r. Jerzy Kurowski Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Ul. Jedności Prezes: Grażyna Niska KRS-0000089620 Narodowej 5 23. 06. 1994 r. Sąd Rejonowy Wrocław - Prezes: Gozdowski Julian KRS- 0000156881 31. 07. 2004 r. Prezes: Sokoliński Grzegorz KRS-0000090729 13. 02. 2002 r. 9. 10. 11. 12. 13. 14. w Szklarskiej Porębie Stowarzyszenie Pomocy Nieletnim Rodzicom Stowarzyszenie „Puch Ostu” www.puchostu.pl [email protected] Stowarzyszenie Rozwoju Szklarskiej Poręby 717 22 59 Ul. Górna 9/2 Tel. 503 49 82 25 Ul. Obrońców Pokoju 17 Tel. 609852486 Towarzystwo Izerskie w Szklarskiej Porębie – Osada Orle [email protected] Towarzystwo Kolei Izerskiej w Szklarskiej Porębie Towarzystwo Przyjaciół Szklarskiej Poręby Skr. Pocztowa 140 Tel. 761 44 90 Prezes: Kornafel Ul. Broniewskiego 12 Tel. 717 23 25 Ul. Jedności Narodowej 7 / 6 Tel. 717 31 87 Prezes: Andrzej A – 286 Sąd Wojewódzki Piotrkowski 27. 12. 1991r. w Jeleniej Górze Prezes: Wojciech A – 442 Sąd Wojewódzki Grzybowski 0000255410 w Jeleniej Górze 22. 07. 1996 r. Fabryczna Prezes: Andrzej KRS-0000188465 Harasimowicz 16. 01. 2004 r. Prezes: Maciej KRSDymarski 0000248818 Ul. Pstrowskiego 5 A Prezes: Skok Włodzimierz KRS-0000208276 25. 05. 2004 r. Stanisław KRS0000097019 14. 09. 2000 r. Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Tabela 4. Wykaz klubów sportowych Pełna nazwa podmiotu Adres siedziby telefon/faks Nazwiska i imiona osób upoważnionych do podpisywania umowy L.P. funkcja Nr w KRS lub innym rejestrze data wpisu, rejestracji lub utworzenia Organ rejestrowy forma prawna 1. Klub Sportowy „Szrenica” Ul. Osiedle Huty 11 Prezes: Izabela Broś 58-580 Szklarska Poręba Grzegorz Sokoiński Tel. 717 26 11 2. KSM ŁABSKI MLKS “WOSKAR” Ul. Turystyczna 30 Tel. 717 32 89 Ul. Odrodzenia 35 3. KRS0000091618 19.12.2006/5 Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Prezes: Jacek Gmerek Prezes: Krzysztof Jahn KRS- Sąd Rejonowy Wrocław – Fabryczna Starosta Jeleniogórski Sąd Rejonowy 10 4. 5. 6. Szklarska Poręba – Wojcieszyce www.mks.woskar.com.pl Uczniowski Klub Sportowy „Graf – ski” – skoki narciarskie Uczniowski Klub „Kamieńczyk” [email protected] Uczniowski Klub „Szklarska Poręba” [email protected] 0000108083 Wrocław 03. 06. 2002 r. Fabryczna Ul. Odrodzenia 8a Prezes: Mirosław Graf Decyzja 005 / 01 Starosta Tel. 717 32 23; 509 407 Stanisław Woźniak 28. 03. 2001 r. Jeleniogórski 790 Sportowy Ul. Obrońców Pokoju 17 Prezes: Beata Decyzja 013 / 04 Starosta Tel. 717 22 06 Szehidewicz 06. 01. 2004 r. Jeleniogórski Joanna Badacz Sportowy Ul. Obrońców Pokoju 17 Prezes: Maria Decyzja 010 / 01 Starosta Tel. 717 22 06 Jaworowska 22. 10. 2001 r. Jeleniogórski Dawid Matwijów Tel. 717 21 70 Jarosław Woś – Tabela 5. Wykaz innych podmiotów Nazwiska Pełna nazwa podmiotu L.P. Ul. Buczka 1 Tel. 0 693 639 864 Ul. Sikorskiego 8 Tel. 717 32 90 i imiona osób upoważnionych do podpisywania data wpisu, Organ umowy rejestracji lub rejestrowy utworzenia funkcja forma prawna Prezes Andrzej Nr 17 Jaskólski 27. 08. 2004 r. Prezes: Władysława Nr 8 Rząca 08. 03. 2001 r. Ul. 1 Maja 37 Tel. 0 601 592 254 Prezes: Nowak Adres siedziby telefon/faks 1. 2. 3. Koło Emerytów i Rencistów Resortu Spraw Wewnętrznych RP Koło Nr 5 Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Szklarskiej Porębie Ogólnopolski Komitet Obrony przed Sektami w Szklarskiej Porębie Nr w KRS lub innym rejestrze 4. Sudeckie Stowarzyszenie Instruktorów i Ul. Kilińskiego 14 Trenerów Sportów Zimowych Tel. 717 27 22 Prezes: Jewtuszko 5. Stowarzyszenie „Ruch Obrony Żołnierzy” Prezes: Nowak zwykłe Ul. 1 Maja 37 0 601 592 254 Ryszard KRS-0000208102 03. 03. 1998 r. Lech KRS-0000181977 16. 12. 2003 Ryszard Nr 5 10. 05. 2004 r. Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Sąd Rejonowy Wrocław Fabryczna Źródło: BIP Szklarska Poręba 11 Do większych przedsiębiorstw i instytucji znajdujących się w Szklarskiej Porębie w znaczący sposób wpływający na wizerunek miasta zaliczyć można: Poczta Polska Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jeleniogórskie Kopalnie Surowców Mineralnych Bank Zachodni WBK S.A. Bank PKO B.P. S.A. Apteki „Krokus” i „Eskulap” Biura Turystyczne Hotele i Pensjonaty Dworzec Kolejowy Nadleśnictwo Szklarska Poręba Muzea Prywatne gabinety lekarskie i stomatologiczne Sklepy, salony fryzjerskie, restauracje, kawiarnie i inne drobne przedsiębiorstwa usługowo handlowe w zdecydowanej większości Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Średnia Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna w zdecydowanej większości Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna Szklarska Poręba Górna i Średnia Szklarska Poręba Górna Usytuowanie wyżej wskazanych instytucji, przedsiębiorstw i urzędów daje obraz aktualnej sytuacji mieszkańców pod kątem dostępności do nich, narzuca także perspektywiczne rozwiązania, które muszą zostać uwzględnione w rozwoju miasta, by wykluczyć daleko idące w chwili obecnej odizolowanie Szklarskiej Poręby Dolnej. W związku z tym należałoby podjąć szereg wielokierunkowych i wielopłaszczyznowych działań by: - poprawić infrastrukturę, szczególnie w zakresie dróg i budynków przeznaczonych na mieszkania komunalne oraz odrestaurować istniejące w okolicy zabytki; - zainteresować potencjalnych inwestorów rejonami w chwili obecnej mocno zaniedbanymi i zapomnianymi; - zareklamować i rozpropagować uroki szczególnie krajobrazowe Szklarskiej Poręby Dolnej, by wykorzystać turystyczno-historyczne walory tej okolicy na stałe włączyć zarówno do kalendarza imprez jak i do turystycznej mapy najciekawszych krajobrazowo miejsc Kotliny Jeleniogórskiej; - zaplanować szereg działań pro-społecznych, których głównym celem byłaby integracja i 12 aktywizacja społeczności lokalnej, w oparciu o wzbudzone poczucia przynależności, tożsamości historycznej i lokalno-środowiskowej, dumy i odpowiedzialności za „małą ojczyznę”. 3. Analiza demograficzna W porównaniu z latami wcześniejszymi liczba mieszkańców całej Szklarskiej Poręby stale maleje. Od roku 1999 zanotowano spadek o ok. 700 osób. Jest to bardzo niepokojąca sytuacja, która wynika głównie z odpływu młodych ludzi do większych ośrodków miejskich, gdzie łatwiej jest znaleźć pracę w wyuczonym zawodzie. Wiele młodych osób zostaje po studiach w dużych aglomeracjach gdzie podejmują pracę. W ostatnich latach nasilił się także odpływ ludzi w poszukiwaniu pracy za granicami Polski. Najliczniejszą grupę mieszkańców stanowią ludzie w wieku 40 – 49 lat. Co czwarty mieszkaniec miasta ma mniej niż 30 lat. Społeczeństwo Szklarskiej Poręby jest stosunkowo młode i w przyszłości kolejne roczniki będą wchodzić na rynek pracy. Kształt struktury demograficznej wynika z wyży demograficznych, jakie miały miejsce w Polsce w latach powojennych i w latach 70 i 80 XX wieku. Obecnie obserwuje się nie tylko w Szklarskiej Porębie, ale na terenie całego kraju bardzo niski ujemny przyrost naturalny. Sytuacja ta wynika m.in. z trudnej i niepewnej sytuacji gospodarczej w kraju. W Szklarskiej Porębie liczba kobiet jest wyższa od liczby mężczyzn, wg danych, które pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego – 2002 o 496 osób. Współczynnik feminizacji jest tutaj bardzo wysoki - na 100 mężczyzna przypada 114 kobiet. W młodszych grupach wiekowych przeważają nieznacznie mężczyźni. Jednak w grupach, w których znajdują się osoby powyższej 40 roku życia sytuacja uległa zmianie i tutaj możemy zaobserwować wysoki odsetek kobiet. Na 100 osób w wieku produkcyjnym w Szklarskiej Porębie przypada 55 osób w wieku nieprodukcyjnym. W ciągu czterech lat zwiększył się na terenie Szklarskiej Poręby udział ludności w wieku produkcyjnej z 63,0 % do 64,7 %. Najbardziej widoczny jest wzrost udziału ludności poprodukcyjnej, której liczba w ciągu czterech lat utrzymała się prawie na niezmienionym poziomie, co przy spadku liczby ludności w Szklarskiej Porębie spowodował wzrost udziału w ogólnej liczbie ludności o 1,7 %. Zmiany w udziale osób w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym wynikają głównie ze struktury wiekowej mieszkańców miasta, gdzie ludność w wieku poniżej 30 lat stanowi ok. 40 % wszystkich mieszkańców. W kolejnych 13 latach może nastąpić wzrost bezrobocia, jeżeli na terenie miasta nie będą powstawały kolejne miejsca pracy. W grupie osób w wieku 20 – 29 i 30 – 39 przeważają osoby z wykształceniem średnim zawodowym i zasadniczym zawodowym. W ogólnej licznie ludność najwięcej osób z wykształceniem podstawowym jest wśród osób starszych powyżej 65 roku życia. Wysoki jest udział osób z wykształceniem wyższym (8,5 %), w tej grupie przeważają kobiety. Wśród osób z wykształceniem policealnym, średnim ogólnokształcącym i podstawowym dominują również kobiety. 4. Możliwości rozwoju Szklarskiej Poręby wynikające z charakterystycznego usytuowania miasta oraz z zawartych z Miastami Partnerskimi umów. Usytuowanie Szklarskiej Poręby na styku granic trzech państw Polski, Czech oraz Niemiec, podobne problemy i priorytety, a także walory krajobrazowe regionu stwarzają możliwości zawiązywania porozumień pomiędzy państwami i miastami. Takie działania dają potencjalne możliwości wykorzystania środków unijnych dla rozwoju regionu. Szklarska Poręba podpisała porozumienia partnerskie z następującymi miastami: Gmina Harrachov w Republice Czeskiej (15.11.2001r. umowa o współpracy i partnerstwie) Obszar współpracy: - Turystyka i sport – dążenie do wspólnego wykorzystania potencjału rekreacyjnego obu miasta; - Wychowanie i szkolnictwo na zasadach wzajemnego poznania, poszanowania i sąsiedzkiego porozumienia; - Kultura i sztuka regionu Karkonoszy i Gór Izerskich; - Kompleksowa ochrona środowiska naturalnego – odbudowa zachwianej biocenozy Karkonoszy i Gór Izerskich; - Międzynarodowa komunikacja i transport – uruchomienie kolejowego połączenia między obu miastami, otwieranie kolejnych turystycznych przejść granicznych; - Wzajemna promocja regionu; - Aktywne wspieranie partnerskich inicjatyw w europejskich funduszach pomocowych; 14 Aulum – Haderup w Królestwie Danii (05.09.1992r. umowa o współpracy), Obszary współpracy: kultura i szkolnictwo, turystyka i sport, ochrona środowiska, projekty ekonomiczne oraz współpraca gospodarcza i administracja lokalna;. Kořenov – Republika Czeska (25.11.2005 umowa o współpracy) – umocnienie stosunków dobrosąsiedzkich pomiędzy mieszkańcami i władzami miasta. 5. Charakterystyka Szklarskiej Poręby Dolnej na tle pozostałej części miasta Dotychczasowa analiza walorów i struktury rozwoju gospodarczego Szklarskiej Poręby zasygnalizowała istnienie dysproporcji pomiędzy poszczególnymi rejonami miasta i ukazała częściowe przyczyny ich powstawania. Całościowy obraz sytuacji społeczno-gospodarczej Szklarskiej Poręby Dolnej zawiera pogłębiona analiza historyczno-geograficzna oraz społeczna tego obszaru. 5.1. Analiza historyczno-geograficzna, zasobów instytucjonalnych wraz z profilem mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej 15 Szklarska Poręba jest rozpiętym na górskim obszarze miastem, składającym się z oddalonych, pozbawionych infrastruktury osiedli, położonych na różnych wysokościach. Ukształtowanie terenu, odległości, brak komunikacji miejskiej i warunki atmosferyczne (długie, zwykle sześciomiesięczne zimy, klęski żywiołowe: nagłe powodzie punktowe, nawałnice śnieżne, wichury) wpływają na izolację lokalnych społeczności. Ostracyzm ten potęgowany jest brakiem miejsc pracy w okolicy, a także brakiem instytucji czy ośrodków integrujących ludność danego osiedla. Utrudnienia te najdotkliwiej odczuwają najbiedniejsi i marginalizowani np. z powodu wieku czy niepełnosprawności. Dopełnieniem niekorzystnych naturalnych warunków jest usytuowanie Szklarskiej Poręby w znacznej odległości od dużych ośrodków urbanistycznych. Z tego powodu dostęp osób wykluczonych społecznie np. z powodu chorób psychicznych, do specjalistycznych ośrodków dziennego pobytu działających w pobliżu miejsca zamieszkania, jest co najmniej utrudniony bądź dla niektórych, uboższych zupełnie niemożliwy. Problem odseparowania odczuwalny jest szczególnie przez mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej. Większość instytucji wskazanych w pierwszej części Mapy znajduje się w 16 Szklarskiej Porębie Górnej, nieliczne, tj. Ośrodek Resocjalizacyjno – Wychowawczy, Izerskiego Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ czy Centrum Rehabilitacji Rolników KRUS - w Szklarskiej Porębie Średniej. Szklarska Poręba Dolna, ze względu na swe położenie – z dala od głównych ciągów komunikacyjnych – jeszcze 20 lat temu była siedliskiem domów wczasowych dużych przedsiębiorstw państwowych z olbrzymich aglomeracji. Wokół tych ośrodków skupiało się życie dzielnicy - kulturalne, rozrywkowe i gospodarcze. Domy wczasowe dawały zatrudnienie – stałe i okresowe, a przy okazji mieszkanie, wyżywienie, zwolnienie z opłat za gaz, ogrzewanie, wodę i energię. W pobliżu funkcjonowały sklepy, bary, dyskoteki, kawiarenki itp. Ze względu na kiepską sieć dróg i niewielkie natężenie ruchu samochodowego, dobrze prosperowała kolej – częste były połączenia nie tylko z Jelenią Górą i z pozostałą częścią Polski, ale można było także stosunkowo szybko przemieszczać się pomiędzy poszczególnymi rejonami Szklarskiej Poręby. Stacje kolejowe wraz z obsługą kasową znajdowały się w Szklarskiej Porębie Dolnej, Średniej i Górnej. W okresie intensywnych przemian ustrojowych Polski i restrukturyzacji wielkich przedsiębiorstw, wyzbywano się niepotrzebnych, niedochodowych i kosztochłonnych ośrodków i domów wczasowych. Opustoszałe, przestarzałe, niesprzedane, popadające niejednokrotnie w ruinę budynki, miasto zaadaptowało na mieszkania komunalne. W nich zamieszkują dawni pracownicy tychże ośrodków, którzy w wyniku ich zamykania stracili miejsca pracy i stopniowo stawali się klientami Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Upadała także drobna przedsiębiorczość – sklepy, kawiarenki, dyskoteki. Ponadto, wraz z rozwojem motoryzacji i zwiększeniem dostępności do pojazdów mechanicznych, kolej stopniowo ograniczała ilość 17 połączeń. Niezasobnemu mieszkańcowi Szklarskiej Poręby Dolnej ograniczono w ten sposób środki komunikacji, kolej kursowała coraz rzadziej i wolniej ze względu przestarzały tabor, nieremontowane torowiska, a autobusy z powodu złej nawierzchni dróg i brak podpisanych stosownych umów, nie kursowały przez Średnią i Dolną. Dopiero kilka lat temu uruchomiono dwa połączenie autobusowe PKS tzw. „autobusy szkolne” dostosowane do godzin rozpoczęcia (ok. 630) i zakończenia (ok1430) zajęć w szkołach Szklarskiej Poręby i Jeleniej Góry. Ponadto Szklarska Poręba Dolna stała się swego czasu miejscem, do którego przesiedlano osoby oraz rodziny niewydolne finansowo i rodziny problemowe. Przekwaterowywano je do mieszkań socjalnych znajdujących się w „Barakach” przy ulicy Waryńskiego 22 i 24. Zamknięcie przed czterema laty jedynej w tamtym rejonie szkoły podstawowej dopełniało obrazu stopniowo zamierającej Szklarskiej Poręby Dolnej. Ludność, która apelowała o pozostawienie jedynej działającej placówki oświatowej, przegrała z niżem demograficznym i czynnikami ekonomicznymi. Działanie takie spotęgowało negatywne nastawienie lokalnej społeczności do władz miasta, ale także osłabiło wewnętrzne więzi, zachwiało lokalną solidarnością, spotęgowało marazm i poczucie osamotnienia. 18 Dzielnicę Szklarskiej Poręby Dolnej zamieszkuje 699 osób, przy czym 377 to kobiety (54%). Najliczniejszą grupę wiekową stanowią osoby w wieku produkcyjnym od 25 do 54 r.ż. – 322 osoby (46%) oraz dzieci szkolne i młodzież do 24 r. ż – 162 osoby (23%). Szklarską Porębę zamieszkuje stosunkowo mała liczba osób starszych, w wieku powyżej 75 r.ż, uprawnionych do zasiłku pielęgnacyjnego z tytułu wieku – 35 osób (zaledwie 5% liczby mieszkańców). 55 osób to dzieci w wieku do 7 r. ż, co stanowi prawie 8% ogółu mieszkańców tej dzielnicy. 125 mieszkańców to osoby w wieku od 55 do 74 r.ż. i stanowią oni 18% liczby mieszkańców. Tabela 6. Analiza demograficzna dzielnicy – Szklarska Poręba Dolna Wiek Przedział wiekowy OGÓŁEM Płeć do 7 lat od 7 do 24 od 25 do 54 od 55 do 74 powyżej 74 lat lat lat lat 32 80 171 70 24 377 MĘŻCZYŹNI 23 82 151 55 11 322 OGÓŁEM 162 322 125 35 699 KOBIETY 55 Źródło: USC Szklarska Poręba Na dzień 31 stycznia 2007 roku liczba bezrobotnych w mieście Szklarska Poręba wynosiła 527 osób ogółem, w tym 54 osoby z prawem do zasiłku. Spośród osób bezrobotnych jest 240 kobiet. Wśród wszystkich osób pozostających bez pracy jedynie 54 posiadają prawo do zasiłku. Na rynku pracy ciężko jest znaleźć zatrudnienie osobom, które znajdują się w szczególnej sytuacji np. nie posiadają kwalifikacji zawodowych – 162 osoby, mają więcej niż 50 lata – 167 osoby, są w wieku do 25 r.ż, są długotrwale bezrobotne – aż 337 osób, wychowują, co najmniej jedno dziecko – 38 osób, są niepełnosprawne – 20 osób. Dokonując analizy demograficznej dzielnicy Szklarska Poręba Dolna i uwzględniając ogólny problem bezrobocia na terenie Szklarskiej Poręby, można zauważyć, że z tym problemem boryka się znaczna część mieszkańców Dolnej. 19 Dostrzegając ów problem Urząd Miejski oraz Miejski Ośrodek Pomocy podjął w ostatnim czasie zintensyfikowane działania mające na celu poprawę sytuacji w rejonie. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej współpracuje z Urzędem Miejskim w celu opracowania projektu rewitalizacji miasta, ze szczególnym uwzględnieniem struktur społecznych. We wrześniu 2006 roku wznowiła, po kilkuletniej przerwie, funkcjonowanie Świetlica Środowiskowo – Terapeutyczna „Cegiełka”. Na bazie lokalowej świetlicy stworzono w porozumieniu z Komisariatem Policji, dostrzegając wszechstronną izolację Dolnej, Punkt Przyjęć Dzielnicowego. Ponadto w ramach programu „Ikonka” w porozumieniu z Biblioteką Miejską otwarto w świetlicy Punkt Biblioteczny i uruchomiono dwa stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu. Ośrodek pomocy zamierza utworzyć w niedługim czasie Klub Integracji Społecznej i Klub Wolontariusza. 5.2. Identyfikacja kanałów komunikacji społecznej Zasadniczym celem komunikacji społecznej jest zapewnienie wyczerpującej i zrozumiałej informacji oraz takich dróg jej obiegu, żeby uzyskać akceptację społeczności lokalnej w procesie rewitalizacji, jej aktywny udział w programowaniu, decyzjach oraz odpowiedzialności i finansowaniu. Komunikacja społeczna ma zapewnić: – dostęp do informacji na temat celów i problemów nurtujących społeczność lokalną, – pobudzić ich do wyrażania własnych opinii, – doprowadzić do powstania płaszczyzny porozumienia pomiędzy wszystkimi partnerami zainteresowanymi aktywizacją Szklarskiej Poręby Dolnej. Podstawą współuczestnictwa w procesie uaktywniania jest informacja, wymieniana pomiędzy wszystkimi partnerami w procesie komunikacji społecznej, zorganizowanej w sprawny system. Informowanie w procesie komunikacji społecznej ma wyjaśnić mieszkańcom korzyści płynące z procesu rewitalizacji, w zamian za tymczasowe zakłócenie normalnego rytmu życia i określony wysiłek, także finansowy. Na system komunikacji społecznej składają się: ● Podmiot inicjujący proces komunikowania się: - Pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. 20 ● Podmiot odbierający informację: - przede wszystkim partnerzy indywidualni i zbiorowi zainteresowanie aktywizacją Szklarskiej Poręby Dolnej. ● Określone informacje: - wiadomości zaznajamiające oraz o specyficznym tzw. pedagogicznym charakterze, wyjaśniające zagadnienie aktywizacji i potrzebę przygotowania programu działań dla Szklarskiej Poręby Dolnej; - wiadomości na temat bieżącej przyjętego programu działań dla Szklarskiej Poręby Dolnej; - wnioski z monitorowania, oceny i aktualizacji ● Określony sposób komunikowania się: - środki komunikacji społecznej bezpośredniej a) kontakty i spotkania mieszkańców z pracownikami ośrodka pomocy podczas załatwiania spraw wynikających ze statutowych działań ośrodka; b) kontakty i spotkania radnych Szklarskiej Poręby Dolnej z mieszkańcami dzielnicy; c) spotkania pracowników Świetlicy Środowiskowo- Terapeutycznej „Cegiełka” z młodzieżą i mieszkańcami Dolnej d) rozmowy telefoniczne - środki komunikacji społecznej pośredniej a) relacje dziennikarzy, prasy i radia, (informacja prasowa, konferencje, wywiady) b) ulotki, biuletyny, informatory, wydawnictwa, ogłoszenia c) strona internetowa d) poczta elektroniczna e) poczta tradycyjna System wykorzystywać może: ● Dokumentację (uchwały Rady Miejskiej, zarządzenia i decyzje Burmistrza, ustalenia podejmowane w wyniku podpisania porozumienia o partnerstwie „ZDOLNA DOLNA”); ● Wywiady (bieżące informacje o sytuacji); ● Badania sondażowe (wywiad kwestionariuszowy, wywiad telefoniczny, ankieta wypełniana przez respondenta). 21 Sprawność i efektywność działania systemu komunikacji społecznej zależy z jednej strony od zaangażowania, umiejętności, sposobu pozyskiwania, analizowania i oceny informacji od mieszkańców, a z drugiej strony od umiejętności doboru form i środków przekazywania informacji. Do wszystkich wyżej wymienionych formalnych sposobów przekazywania informacji można dopisać nieformalne sposoby komunikacji, sprawdzające się w tak niewielkiej społeczności lokalnej, jaką jest społeczność Szklarskiej Poręby Dolnej. Zaliczyć tu można wiadomości przekazywane ustnie w kontaktach sąsiedzkich, rozpowszechniane w punktach codziennych spotkań – dwóch sklepach i na przystanku autobusowym oraz informację podawaną na mszy niedzielnej w Kościele Matki Boskiej Różańcowej. 5.3. Tradycja i doświadczenie społeczne Szklarska Poręba Dolna to jedna z najpiękniejszych, choć położonych na uboczu dzielnic miasta. Szansą rozwoju i poprawy bytu mieszkańców jest przypomnienie tradycji, znalezienie prostego pomysłu na przyszłość oraz pobudzenie do działań społeczności lokalnej. Mieszańcy powinni mieć ideę, pewien wyróżnik, który uatrakcyjni ich miejsce zamieszkania i sprowadzi do Szklarskiej Poręby Dolnej turystów, tak z Polski, jak i zza granicy. Takim pomysłem jest walońska tradycja. W okolicach Szklarskiej Poręby występuje najwięcej w Polsce, bo około 80 różnego rodzaju minerałów. W związku z tym można zaproponować działania, które uczynią ze Szklarskiej Poręby Dolnej znany ośrodek mineralogiczny oparty o walońską przeszłość. Walonowie - to dawni poszukiwacze złota i kamieni szlachetnych, którzy zamieszkiwali pogranicze Belgii i Francji. Z czasem Walonami nazywano w Karkonoszach i Górach Izerskich: ”... wszelkich cudzoziemskich Wenecjan, Florentyńczyków lub innych Walonów, którzy jako ludzie gór, poszukiwacze kamieni czy też biegli w szkle przeszukiwali góry.” Ich “stolicą” stała się Stara Wieś Szklarska - dziś Szklarska Poręba Dolna. Stara Wieś Szklarska to najstarsza część Szklarskiej Poręby powstała na przełomie XIII i XIV w. i związana z walońskimi poszukiwaniami oraz z hutnictwem szkła. Walonowie wskazywali hutnikom miejscowe złoża kwarcu. Najstarsza huta szkła wymieniona jest w dokumencie z dnia 7.08.1366 r. jako "od dawna już znajdująca się w Szklarskiej Porębie”, a ulokowana była przypuszczalnie obok skrzyżowania ul. Piastowskiej z Wiejską. Z czasem rozwinęła się wieś z niezachowaną kaplicą pielgrzymkową na Orlej Skale, w której znajdował się 22 cudowny obraz Matki Boskiej. Poniżej powstała karczma i wyrosła "lipa sądowa"- miejsce, gdzie wójt stanowił lokalne prawo. Szczególne znaczenie miał Chybotek – granitowy, dający się rozkołysać głaz, który według walońskich legend miał zamykać dostęp do ukrytych skarbów. Walonowie odnaleźli przypominający złoto piryt wydobywany ze sztolni na Czarnym Grzbiecie. Niedaleko wodospadu Szklarka walońscy poszukiwacze odkryli złoża dymnego kwarcu, w dolinie Kamiennej złoto, ametysty i granaty, a w potokach Gór Izerskich nawet perły. Dziś w Szklarskiej Porębie działają dwa specjalistyczne muzea: Muzeum Mineralogiczne (ul. J.Kilińskiego 20) i Muzeum Ziemi (Szosa Jeleniogórska 9), organizowane są giełdy minerałów, rozwija się "Sudeckie Bractwo Walońskie”. Tak bogata tradycja związana właśnie ze Szklarską Porębą Dolną stanowić może element integrujący lokalną społeczność, z którego mogą być dumni, który może spowodować utożsamienie się społeczności ze środowiskiem. Upowszechnienie tradycji walońskich oraz mocne jej osadzenie zarówno w świadomości mieszkańców jak i powiązanie jej ze Szklarską Dolną może stanowić bazę do przeprowadzenia wielu działań. Oto kilka propozycji, które można rozpropagować i upowszechnić wśród lokalnej społeczności, działania na których można budować lokalne partnerstwo. 1. Propozycja przygotowania turystyczno-dydaktycznego “szlaku walońskiego” w Szklarskiej Porębie Dolnej i Średniej. 2. “Majówka walońska”. Wpisana na stałe do kalendarza imprez w Szklarskiej Porębie, z centrum wydarzeń usytuowanych właśnie w Dolnej. W trakcie “Majówki walońskiej” zostałaby przybliżona historia okolicy, stałym jej elementem byłoby przejście dawnymi szlakami walońskimi w tradycyjnych strojach. Majówka kończyłaby się ogniskiem, a wspólne biesiadowanie dałoby możliwość zacieśnienia kontaktów sąsiedzkich. 3. Wypromowanie okolicy jako dawnego siedliska Walonów poprzez mapki okolicy, okolicznościowe ulotki i informatory. 4. Cykl imprez, spotkań i działań np. wspólne przygotowywanie uroczystości walońskich (i nie tylko) i okolicy do godnego reprezentowania Szklarskiej Dolnej. Takie wspólne działania miałyby spowodować integrację społeczności, poczucie odpowiedzialności, wzrost zaangażowania oraz utożsamienie się i dumę z 23 przynależności do tej grupy mieszkańców. 5. Ponadto wpisanie na stałe do kalendarza imprez odbywających się w Szklarskiej Porębie uroczystości walońskich (Dnia Walończyka z pochodem i jarmarkiem- w sierpniu, Majówki Walońskiej), miałoby zwiększyć stopień zainteresowania okolicą zarówno ze strony innych mieszkańców (dzieje się coś ciekawego), turystów (imprezy wyjątkowe, charakterystyczne dla regionu), jak i władz miasta (dofinansowanie, stworzenie sprzyjającego klimatu do przygotowywania i propagowania uroczystości). 6. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jako instytucja zajmująca się problemami lokalnej społeczności 6.1. Schemat organizacyjny Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej jest przełożonym wszystkich pracowników Ośrodka. Kieruje Ośrodkiem i reprezentuje go na zewnątrz, a także odpowiada za jego działalność oraz prawidłową realizację powierzonych zadań. Kierownik Ośrodka wykonuje swoje obowiązki przy pomocy głównego księgowego. Struktura organizacyjna Ośrodka określona jest w jego Regulaminie organizacyjnym. Kierownik Ośrodka upoważniony jest przez Burmistrza do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy, w indywidualnych sprawach z zakresu świadczeń rodzinnych, do prowadzenie postępowania wobec dłużników alimentacyjnych, postępowania w sprawach zaliczek alimentacyjnych oraz do innych zadań przekazanych Ośrodkowi do realizacji. Gospodarka finansowa Ośrodka prowadzona jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych ( Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm. ), a działalność Ośrodka jest finansowana w zakresie zadań własnych ze środków budżetu Miasta Szklarska Poręba oraz w zakresie zadań zleconych ze środków przekazanych przez administrację rządową na ich realizację. Zadania z zakresu pomocy społecznej realizowane są przez pracowników socjalnych. Pracownicy socjalni przyjmują codziennie od godziny 7.30 do godziny 15.30. Prowadzą z klientem pracę socjalną, przeprowadzają wywiad środowiskowy, podpisują kontrakty socjalne, piszą programy dotyczące wychodzenia z bezdomności oraz diagnozują potrzeby wnioskodawców, by w konsekwencji opracować wraz z klientem indywidualne programy 24 przezwyciężania trudności życiowych. W ośrodku praca socjalna odbywa się obecnie w czterech rejonach, według następującego podziału ulic. Rejon 1: Armii Czerwonej, Chopina, Cicha, demokratów, Hutnicza, Konopnickiej, Orzeszkowej, Oficerska, Osiedle Huty, Partyzantów, Plac Sportowy, Sikorskiego, Szosa Czeska, Szklana, Schroniskowa, Wolności, zdrojowa, Żeromskiego, Armii Ludowej, Słowackiego. Rejon 2: Krasickiego, Słoneczna Polana, Jedności Narodowej, Krasińskiego, Objazdowa, Franciszkańska, Waryńskiego, Wesoła, Wojska Polskiego, 1-go Maja, Wzgórze Paderewskiego, Wyszyńskiego, Mała, Odrodzenia. Rejon 3: Brzozowa, Hoffmana, Jakuszyce, Kołłątaja, Kolejowa, Narciarska, Osiedle Klimczoka, Piastowska, Skargi, Spokojna, Turystyczna, Broniewskiego, Kościuszki, Orla Skała, Osiedle Janosika, zielona, Ludowa, Muzealna, Matejki, Rataja, Urocza, wiejska, Sanatoryjna, Podsudecka. Rejon 4: Bronka Czecha, Buczka, Caritas, Dworcowa, Grottgera, gimnazjalna, Jeleniogórska, Kasprowicza, Krótka, Leśna, Makuszyńskiego, Moniuszki, Okrzei, Prusa, Potokowa, Stroma, Wiosenna, Wrzosowa, 11-go Listopada, Górna, Morcinka, Odrodzenia, Pstrowskiego, Słoneczna, Szpitalna, Świerkowa, Wysoka, Parkowa, Armii Krajowej, Dolna, Kilińskiego, Kopernika, Mickiewicza, Obrońców Pokoju, Osiedla Podgórze. Administrator przygotowuje decyzje dotyczące pomocy oraz listy wypłat, prowadzi również sekretariat. Od maja 2004 roku w strukturze Ośrodka mieszczą się świadczenia rodzinne, realizujące zadania własne Gminy, wynikające z ustawy o świadczeniach rodzinnych, o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej. W strukturze organizacyjnej Ośrodka Pomocy Społecznej od dwóch lat znajdują się dwie świetlice środowiskowo-terapeutyczne oraz Punkt Konsultacyjny Rozwiązywania Problemów Alkoholowych utworzone w ramach realizacji zadań, wynikających z Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, którego realizatorem z ramienia Gminy jest miejscowy ośrodek. 25 W punkcie konsultacyjnym zatrudnieni są: prawnik, psycholog, terapeuta. W punkcie prowadzone są ponadto grupy wsparcia. Bezpośredni nadzór nad świetlicami ma Kierownik Ośrodka, któremu podlega Kierownik świetlic. Jedna ze świetlic znajduje się na w dzielnicy Dolnej w budynku po dawnej Szkole Podstawowej nr 3, druga świetlica działa w dzielnicy Biała Dolina i mieści się w budynku dawnej Szkoły Podstawowej nr 2, w której obecnie znajduje się Społeczne Centrum Kultury „Dom na Białce”. Świetlice świadczą pomocą pedagogiczno – wychowawczą oraz terapeutyczną wobec dzieci ze środowisk zagrożonych problemem alkoholowym, środowisk niewydolnych wychowawczo. Działania świetlic ukierunkowane są na szeroko rozumiane przeciwdziałanie niedostosowaniu społecznemu dzieci i młodzieży. Świetlice wspomagają funkcje rodziny poprzez zajęcia odbywające się 6 razy w tygodniu, w trakcie których dzieci korzystają z posiłków, pomocy przy odrabianiu lekcji, z terapii prowadzonej przez wykwalifikowanych pracowników. Dzieci mogą korzystać ponadto z pomocy psychologa. Corocznie w okresie zimowym organizowane są tzw. „Ferie z bałwankiem” z których korzysta ok. 80 dzieci, a w okresie wakacji kolonie terapeutyczne w nadmorskich miejscowościach. Schemat struktury organizacyjnej Ośrodka Pomocy Społecznej w Szklarskiej porębie przedstawia rysunek 1. 26 Kierownik Ksiegowość Główny księgowy Świadczenia rodzinne Pomoc społeczna Pracownik świadczeń rodzinnych Specjalista pracy z rodziną Kasjer Administra tor Świetlice Punkt konsultacyjny Pomoc prawna Psycholog Terapeuta Grupy wsparcia MKRPA Kierownik Świetlic Starszy pracownik socjalny Starszy wychowawca Pracowni k socjalny Wychowa -wca Kadry Rys. 1. Schemat struktury organizacyjnej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Szklarskiej Porębie 27 6.2. Inwentaryzacja zasobów zespołu Zespół Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Szklarskiej Porębie zwiększa się z roku na rok, w miarę zwiększania się zadań Ośrodka i zakresów czynności w poszczególnych stanowiskach pracy. Od stycznia 2007 roku do pracy w terenie zatrudnionych jest czterech pracowników socjalnych, co przy niespełna 8 tys. mieszkańców spełnia już wymogi ustawowe. Zespół Ośrodka liczy obecnie 16 osób zatrudnionych na umowę o pracę. Ponadto sześciu specjalistów zatrudnionych jest w ramach umowy zlecenia, w tym trzech terapeutów, psycholog, pedagog oraz prawnik. Specjaliści świadczą pracę zarówno w Punkcie Konsultacyjnym Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, jak i w obu świetlicach środowiskowoterapeutycznych, a finansowani są tak jak pracownicy zatrudnieni w świetlicach tj. ze środków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Zespół pracowników zatrudnionych w ramach umów o pracę jest zgrany i operatywny, gotowy przyjąć na siebie każde nowe wyzwanie. 1. Elżbieta Pawłowska – pełniąca obowiązki kierownika. Wiedza i doświadczenie: wykształcenie wyższe, studia podyplomowe z zakresu organizacji i zarządzania pomocą społeczną. Doświadczenie w pracy pielęgniarskiej i opiekuńczo wychowawczej, specjalista ds. świadczeń rodzinnych. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: umiejętność kierowania zespołem ludzkim, samodzielność, dyspozycyjność i zaangażowanie, 2. Anna Suliga-Dołężka – Główny księgowy. Wiedza i doświadczenie: Magister Ekonomii– Bankowość i ubezpieczenia. Szkolenia i kursy: Rachunkowość i gospodarka finansowa – finansowanie i ewidencjonowanie zaliczki alimentacyjnej. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Przenikliwość, dokładność, kreatywność, zaangażowanie 3. Justyna Mazurkiewicz – Specjalista pracy z rodziną. Wiedza i doświadczenie: Policealna Szkoła Pracowników Służb Społecznych i Specjalizacja I Stopnia w zawodzie pracownik socjalny. Licencjat – Pedagogika Opiekuńcza z Resocjalizacją. Magister – Resocjalizacja i profilaktyka osób niedostosowanych społecznie. Szkolenia i kursy: Negocjacje w sprawach rodzinnych. 28 Praca socjalna z dzieckiem zaniedbanym. Organizacja opieki środowiskowej dla osób z zaburzeniami czynności psychicznych. Podstawa obsługi komputera. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych. Doskonalenie metod i technik pracy socjalnej z grupą. Umiejętności interpersonalne pracy socjalnej- specjalista I stopnia. Praktyczne stosowanie przepisów pomocy społecznej. Profilaktyka zakażeń HIV. Kontrakt socjalny. Prostytucja, czyli młodzież na sprzedaż. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Wytrwałość, umiejętność zarządzania zasobami, odpowiedzialność, kreatywność 4. Regina Cap – Starszy pracownik socjalny Wiedza i doświadczenie: Wykształcenie średnie zawodowe. Dyplom uzyskania zawodowego jako pracownik socjalny. Szkolenia i kursy: Kurs obsługi klienta – pomoc pomoc środowiskowa, proces decyzyjny, świadczenia. Kontrakt socjalny. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Empatia, komunikatywność, umiejętność pracy w zespole 5. Violetta Kania – Starszy pracownik socjalny. Wiedza i doświadczenie: Dyplom uzyskania zawodowego jako pracownik socjalny. Szkolenia i kursy: Kontrakt socjalny. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Komunikatywność, umiejętność pracy w zespole, asertywność 6. Agnieszka Szczyrbak – Pracownik socjalny. Wiedza i doświadczenie: Licencjat – Pedagogika Opiekuńcza w zakresie Pracy Socjalnej. Szkolenia i kursy: Przygotowanie do pracy wychowawców w placówkach wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach. Problematyka wykorzystywania seksualnego dzieci. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Empatia, komunikatywność, umiejętność pracy w zespole 29 7. Ewa Żakowicz – Specjalista do spraw finansowo-kadrowych. Wiedza i doświadczenie: Wykształcenie średnie ogólne. Szkolenia i kursy: Kapitał początkowy. Kadry 2000. System dwustronnej wymiany informacji-płatnik. Prawo pracy w praktyce. Prawo ubezpieczeń społecznych. Świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Zasoby przeprowadzania inwentaryzacji. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego. Podatek dochodowy. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: doświadczenie, zapał, sumienność. 8. Małgorzata Wojnarowicz – Administrator kasjer. Wiedza i doświadczenie: Wykształcenie średnie techniczne. Szkolenia i kursy: Kurs komputerowy. Obsługa klienta, pomoc środowiska, proces decyzyjny, świadczenia. Zamówienia publiczne. Zasiłki rodzinne, wychowawcze i opiekuńcze. Świadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna i postępowanie wobec dłużników alimentacyjnych. Zmiany w systemie świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Odpowiedzialność, dokładność, przenikliwość. 9. Marta Orłowska – Referent do spraw świadczeń rodzinnych. Wiedza i doświadczenie: Licencjat – Komunikacja Społeczna i Medialna. Szkolenia i kursy: Praktyczne rady rozwiązywania problemów z zakresu ustawy o dłużnikach alimentacyjnych, zaliczce alimentacyjnej, świadczeniach rodzinnych. Świadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna-postepowanie. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Komunikatywność, dokładność, sumienność 10. Irena Puch – Kierownik – Starszy wychowawca. Wiedza i doświadczenie: Magister – Filologia polska. Kwalifikacje- Pedagogika opiekuńczowychowawcza. 30 Szkolenia i kursy: Pedagogika Opiekuńcza z technologią informacyjną. Rysunek dziecka jako narządzie pracy socjoterapeutycznej. Dziecko z trudnościami w nauce. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Empatia, komunikatywność, odpowiedzialność 11. Ewa Filipiak – Starszy wychowawca. Wiedza i doświadczenie: Magister Geografii. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Odpowiedzialność, empatia, komunikatywność 12. Edyta Żakowicz – Wychowawca. Wiedza i doświadczenie: Licencjat – Politologia. Szkolenia i kursy: Problematyka wykorzystywania seksualnego dzieci. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Kreatywność, empatia, odpowiedzialność 13. Justyna Jasińska: Wychowawca. Wiedza i doświadczenie: Licencjat – Praca Socjalna. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Kreatywność, empatia, zapał i zaangażowanie 14. Kazimierz Osowski: Administrator. Wiedza i doświadczenie: Wykształcenie średnie techniczne. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Odpowiedzialność, dokładność, systematyczność 15. Jerzy Prędki: Konserwator. Wiedza i doświadczenie: Wykształcenie podstawowe. Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Miły, lubiący wyzwania, wszechstronny 16. Wiesława Motaczyńska: Pracownik fizyczny. Wiedza i doświadczenie: Wykształcenie średnie ogólnokształcące. 31 Szczególne umiejętności i cechy indywidualne: Pracowitość, staranność, dokładność. 6.3. Zadania ustawowe i statutowe, a możliwości prowadzenia działań pro-społecznych Identyfikacja instytucji w otoczeniu Główne zadania i cele pomocy społecznej określa ustawa o pomocy społecznej, postanawiając jednocześnie, że pomoc organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie z organizacjami społecznymi, Kościołem Katolickim, innymi Kościołami, związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Kształtowanie lokalnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, przebudowa systemu pomocy społecznej wymaga określenia podstawowych wartości i celów, do których jako społeczność lokalna chcemy zmierzać. Wartościami, którymi należy się kierować przy tworzeniu lokalnego programu pomocy społecznej są: 1. harmonijny rozwój człowieka, 2. aktywny udział w kształtowaniu swojego życia, 3. prawo do dokonywania wyborów i ponoszenia ich konsekwencji, 4. partnerstwo i podmiotowość. 1. Kierując się tymi właśnie wartościami, podstawą prawną działania Miejskiego Ośrodka Do zadania Ośrodka należy zatem: 1. analiza i ocena zjawisk, rodzących zapotrzebowanie na pomoc społeczną; 2. realizowanie zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych, 3. realizowanie zadań wynikających z Miejskiego Programu Profilaktyki i Przeciwdziałaniu Alkoholizmowi, Narkomanii i Przemocy w Rodzinie. 4. rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb, 5. utworzenie i koordynacja działań Klubu Integracji Społecznej; 6. prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej, 7. praca socjalna rozumiana jako działalność zawodowa skierowana na udzielanie pomocy osobom i rodzinom w uzyskaniu zdolności do właściwego funkcjonowania w społeczeństwie oraz inspirowanie i tworzenie warunków sprzyjających temu celowi, a 32 także podejmowanie działań profilaktycznych, 8. pobudzanie społecznej aktywności i samodzielności w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin, 9. świadczenie usług przewidzianych ustawą o pomocy społecznej oraz innymi przepisami, 10. przyznawanie i realizowanie przewidzianych ustawą o pomocy społecznej świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, 11. prowadzenie postępowania administracyjnego w sprawach indywidualnych z zakresu świadczeń rodzinnych, 12. prowadzenie postępowania wobec dłużników alimentacyjnych, postępowania w sprawach zaliczek alimentacyjnych, 13. prowadzenie świetlic środowiskowych, 14. koordynowanie działań realizowanych przez organizacje pozarządowe i inne podmioty realizujące zadania z zakresu pomocy społecznej. Główne cele wynikające z wyżej wymienionych zadań skierowane są na: - kształtowanie samodzielności i odpowiedzialności wśród korzystających z pomocy i stymulowanie ich aktywności, - uzupełnianie możliwości i wysiłków jednostki i rodziny, aby doprowadzić do stanu, w którym będą mogły one w sposób niezależny zaspokajać swoje potrzeby, - stworzenie spójnego systemu wsparcia dla rodzin dotkniętych dysfunkcjami społecznymi, - zatrzymanie mechanizmów społecznego wykluczenia, zapobieganie społecznej izolacji i marginalizacji najsłabszych i najbardziej zagrożonych grup społecznych, - aktywizację zawodową i społeczną, - wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych, grup samopomocowych, wolontariatu, w realizacji zadań pomocy społecznej, - eliminowaniu źródeł społecznego niezadowolenia oraz złej oceny pracy instytucji, zajmujących się pomocą społeczną, Zmierzając do osiągnięcia wyżej wymienionych celów Ośrodek współdziała z Miejską Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, realizując działania wynikające z Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Główne cele wynikające z Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów 33 alkoholowych skierowane są na: - ograniczenie spożywania napojów alkoholowych, - wdrożenie nowocześniejszych form profilaktyki kierowanej w szczególności do dzieci i młodzieży, - budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej nad szkodliwymi formami postępowania osób nadużywających alkoholu (w szczególności przeciwdziałanie przemocy w rodzinie), - zwiększenie skuteczności i dostępności terapii, - wspomaganie działalności organizacji pozarządowych i osób fizycznych, realizujących zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych, - monitorowanie problemów alkoholowych i narkotycznych (badania, sondaże, diagnozy), II. Diagnoza głównych problemów i potrzeb mieszkańców 1. Sondaż diagnostyczny W naszych badaniach wykorzystałyśmy metodę sondażu diagnostycznego. Badania sondażowe obejmują wszelkiego typu zjawiska społeczne o znaczeniu istotnym dla wychowania, ponadto stany świadomości społecznej, opinii i poglądów określonych zbiorowości, narastania badanych zjawisk, ich tendencji i nasilenia”. Wybrałyśmy technikę ankiety, co umożliwiło nam przeprowadzenie badań w jstosunkowo krótkim czasie, zapewniając podobne warunki wszystkim ankietowanym. Niewątpliwą zaletą tej techniki jest możliwość przeprowadzenia badań bez udziału samego ankietera, z zastosowaniem pytań o znacznym stopniu standaryzacji, które nie wnikają głęboko w problematykę tematu. Możliwość taką uzyskałyśmy poprzez zastosowanie narzędzia badawczego w postaci kwestionariusza ankiety. Skorzystałyśmy z prezentowanego w materiałach szkoleniowych kwestionariusza ankiety zawierającego pytania zamknięte, w części zaopatrzone 34 w ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi, tzw. kafeterię. Zastosowano kafeterię zamkniętą, zawierającą ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi, kafeterię otwartą, umożliwiającą prezentację własnej wypowiedzi, odmiennej od podanych przez ankietera. W kwestionariuszu znajdują się także kafeterie koniunktywne, które dają możliwość dokonania wyboru kilku z możliwych odpowiedzi. Ten rodzaj pytań umożliwia utworzenie hierarchii, według częstotliwości wyboru danej odpowiedzi. Część pytań zawartych w kwestionariuszu to pytania otwarte, pogłębiające nieco obszar badań, poprzez możliwość krótkiego uzasadnienia własnego zdania na dany temat. Przygotowano i rozprowadzono około 250 ankiet „Nasze najbliższe otoczenie”. Punkty rozprowadzania ankiet: a) Radni ze Szklarskiej Dolnej - osobiście b) Izerskie Centrum Pulmonologii i Chemioterapii – Szklarska Poręba Średnia c) Świetlica „Cegiełka” – pracownicy d) Ośrodek Wczasowo- Szkoleniowy Politechniki Wrocławskiej e) Biuro Rady w Urzędzie Miejskim f) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Szklarskiej Porębie. g) Funkcjonariusze Straży Miejskiej – osobiści w kontaktach z mieszkańcami Miejsce i forma zbiórki ankiet: a) Ośrodek Wczasowo - Szkoleniowy Politechniki Wrocławskiej – urna na kwestionariusze; b) Świetlica „Cegiełka” – urna oraz bezpośredni kontakt z pracownikami, c) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Szklarskiej Porębie – pracownicy socjalni, objaśniający i pomagających pod względem merytorycznym przy ankiet; Statystyka sprawozdawcza: Do dnia 4 lutego zebrano 196 wypełnionych ankiet, w tym: 112 od mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej 32 od mieszkańców Szklarskiej Poręby Średniej 16 od mieszkańców Szklarskiej Poręby Marysin 35 wypełnianiu 20 od mieszkańców Szklarskiej Poręby Centrum 8 od mieszkańców Szklarskiej Poręby Biała Dolina 8 od mieszkańców Szklarskiej Poręby Huta Badania pogłębione będą dotyczyły ankiet zebranych z dzielnicy Szklarskiej Poręby Dolnej, pozostałe posłużą na tym etapie jako materiał porównawczy, który pozostawiony zostanie do późniejszego wykorzystania przy opracowaniu map problemów i zasobów pozostałych dzielnic Szklarskiej Poręby. 1. Wybór głównego problemu Sformułowanie problemów powinno w sposób precyzyjny określić nasze wątpliwości i wyznaczyć zakres interesujących nas, badanych zjawisk. Problemem badawczym nazywamy to, co jest co zawiera się w przedmiocie naszych badań. W okresie od października do grudnia 2006 roku zostały przeprowadzone badania ankietowe dotyczące „Naszego najbliższego otoczenia”. Ankiety zostały rozniesione we wszystkie dzielnice Miasta Szklarska Poręba (Marysin, Biała Dolina, Centrum, Średnia) ze szczególnym uwzględnieniem dzielnicy Szklarskiej Poręby Dolnej, która pośrednio okazała się przedmiotem naszych badań. Główny problem badawczy związany jest z dokonaniem oceny najbliższego otoczenia przez mieszkańców. Sformułowany został następująco „Jakie problemy dostrzegają mieszkańcy Szklarskiej Poręby Dolnej w miejscu swojego zamieszkania i czy gotowi są wziąć czynny udział w działaniach, zmierzających do ich rozwiązania?”. Wyniki badań ankietowych oraz obserwacja własna pozwoliły określić zasadniczy problem wyłoniony sposród wielu innych, którego rozwiązaniem w pierwszej kolejności winni zająć się pracownicy ośrodka pomocy i sami zainteresowani. Ów problem związany jest z brakiem propozycji i możliwości atrakcyjnego spędzania wolnego czasu, szczególnie przez młodzież. Rozwiązanie tego zagadnienia leży w możliwościach pracowników ośrodka pomocy, który do współpracy zamierzają zaprosić nie tylko samych zainteresowanych (młodzież), ale i 36 wszystkich chętnych mieszkańców Szklarskiej poręby Dolnej. Zapewnienie młodzieży możliwości atrakcyjnego spędzania czasu, to wierzchołek góry bolączek, jakie trawią tę okolicę. Aktywizując młodzieża pośrednio wskażemy im nie tylko ciekawe sposoby spędzania wolnego czasu, ale postaramy się uzyskać rezultaty, o których szerzej w nakreślonym profilu społeczności lokalnej. 2. Badania pogłębione – wyniki badań ankietowych Spośród 112 ankietowanych zamieszkujących dzielnicę Szklarskiej Poręby Dolnej 68 to kobiety, co stanowi 60,7% badanych. Badanych mężczyzn jest 44, co stanowi 39,3%. Uwzględniając wiek badanych 48 osób jest w wieku od 18 do 35 lat, 42 osoby w wieku od 36 do 55 lat i 22 osoby w wieku 56 lat i powyżej. Wiek i płeć badanej grupy Płeć Wiek Mężczyźni OGÓŁEM Kobiety L. % L. % L. % 18 – 35 lat 21 18,7 27 24,1 48 42,8 36 – 55 lat 17 15,2 25 22,3 42 37,5 56 lat i pow. 6 5,4 16 14,3 22 19,7 OGÓŁEM 44 39,3 68 60,7 N = 112 100,0 Spośród 112 ankietowanych 25 osób (22,3%)spostrzega swoje miejsce zamieszkania jako zdecydowanie gorsze, na tle innych części miasta. 36 osób, co stanowi 32,1% uważa, że jest 37 gorsze, 21 badanych osób (18,8%) twierdzi, że jest lepsze, 18 osób uważa, że niczym nie różni się ich miejsce zamieszkania od innych części miasta i stanowią oni 16,1% badanych. 12 osobom (10,7%) trudno jest dokonać oceny. ocena badanych trudno powiedzieć 10,7 jest zdecydowanie gorsze 22,3 jest gorsze 32,1 16,1 niczym się nie rózni 18,8 jst lepsze 0 10 20 30 40 Rys. 2 Ocena miejsca zamieszkania na tle innych części miasta. Spośród 18,8% badanych, przekonanych, że ich miejsce zamieszkania jest lepsze od innych części miasta , najczęstszym uzasadnieniem są opinie, że: - mieszkają tam wspaniali ludzie - jest czyste, bezpieczne, znajduje się na uboczu - są odśnieżane ulice Spośród w sumie 54,4% badanych którzy swoje miejsce zamieszkania postrzegają jako gorsze i zdecydowanie gorsze od innych, najczęstszym powodem takiej opinii są: - brak komunikacji miejskiej - zaniedbane drogi - trudne warunki, zwłaszcza zimą - brak ławek, koszy na śmieci, parkingów - brak poczty, przychodni zdrowia - brak domu kultury - brak zainteresowania ze strony Radnych 38 Spośród wielu problemów, wymienianych przez badanych, jako występujących w ich miejscu zamieszkania, szeregując je od najważniejszego do najmniej istotnego, najczęściej wskazywano na: 1. brak miejsc do spędzania wolnego czasu - 34,4% (89 razy) 1. brak miejsc pracy - 25,1% (65 razy) 2. alkoholizm - 18,5% (48 razy) 3. brak komunikacji miejskiej - 14,3% (37 razy) 4. złe oświetlenie ulic - 7,7% (20 razy) N=259 złe oświetlenie ulic 7,7 brak komunikacji miejskiej 14,3 18,5 alkoholizm 25,1 brak miejsc pracy 34,4 brak miejsc do spędzania czasu wolnego 0 10 20 30 40 Rys. 3 Uszeregowanie najczęściej występujących problemów w miejscu zamieszkania według opinii badanych Przedstawiając badanym listę 10 problemów, które zdaniem badaczy mogą wystąpić w miejscu zamieszkania i prosząc o uszeregowanie ich według ważności, w opinii ankietowanych najczęściej, bo 45 razy pojawił się problem ograniczonych miejsc dla dzieci i młodzieży gdzie mogliby spędzać czas wolny, co stanowi 15,9% wszystkich opinii. Równie często, bo 37 razy (13,1%) wskazywano na brak dbałości o środowisko, otaczające miejsce zamieszkania. Po 34 razy (12,0%) wskazano na niski poziom czystości i estetyki oraz słabe wykorzystanie już istniejących miejsc do spędzania czasu wolnego. 28 razy (po 9,9%) wskazano na brak wyczulenia mieszkańców na potrzeby pomocy, Niewystarczające rozpoznanie potrzeb osób wymagających pomocy oraz brak miejsc parkingowych. 22 razy (7,8%) wskazano na zagrożenie 39 mienia prywatnego. 16 razy (5,6%) uznano, że problemem jest wandalizm osiedlowy, a jedynie 11 razy (3,9%), że brak porządku publicznego brak dbałości o otaczające środowisko brak wyczulenia na potrzeby N=283 brak rozpoznania potrzeb 37 28 28 brak porządku publicznego niski poziom czystości i estetyki brak miejsc parkingowych 11 34 28 16 wandalizm osiedlowy 22 34 45 0 10 20 30 40 50 zagrożenie mienia prywatnego słabe wykorzystanie miejsc istniejących brak miejsca do spędzania czasu wolnego Rys. 4 Wskazanie ważności przedstawionych problemów w opinii ankietowanych Spośród 112 badanych osób 27 (24,1%) jest w przekonaniu, że sami mieszkańcy byliby w stanie rozwiązać zasygnalizowane problemy. 40 ankietowanych tj. 35,7% jest zdania, że jedynie niektóre z nich. Nie widzi takiej możliwości 35 osób (31,3%), a 10 badanych tj. 8,9% nie jest w stanie tego stwierdzić. 35,7% 31,3% 24,1% tak, wszystkich 8,9% tylko niektórych nie, żadnego trudno powiedzieć Rys.5 Możliwość rozwiązania problemów przez samych mieszkańców w opinii badanych 40 Zdaniem 48 badanych (42,9%) w miejscu ich zamieszkania podejmowano już próby rozwiązania problemów. Przeciwnie uważa 45 osób, co stanowi 40,2% spośród ankietowanych, a 19 tj. 16,9% nie przypomina sobie, aby takie działania były podejmowane. 40,2% 42,9% tak 16,9% nie nie przypominam sobie Rys.6 Podejmowane próby rozwiązania problemów w miejscu zamieszkania Spośród 42,9% badanych, którzy dostrzegli takie działania w miejscu ich zamieszkania, najczęściej wskazywano na: - pomoc socjalną - organizowanie festynów okolicznościowych - powstanie świetlicy - rozmowy z radnymi - petycje z protestami mieszkańców Badani wskazali inicjatorów, którzy ich zdaniem podejmowali dotychczas działania mające na celu rozwiązanie problemów w miejscu zamieszkania. Najczęściej wskazywano, że działania inicjowali: - badani osobiście 33 razy - mieszkańcy 45 razy - Rada Miasta 16 razy Spośród innych podmiotów najczęściej wskazywano na: 41 - Izerskie Centrum Pulmonologii i Chemioterapii 14 razy - Świetlicę środowiskowo-terapeutyczną 18 razy Wśród badanych 67 osób włączyłoby się w działania mające na celu rozwiązanie konkretnego problemu, a 45 osób nie wykazało zainteresowania podejmowaniem podobnych działań. Wskazywany przez badanych sposób ewentualnych działań przedstawiał się następująco: - podpisanie petycji 32 (25,4%) - napisanie petycji samemu i zbieranie pod nią podpisów 12 - włączenie się w działania zorganizowanej grupy mieszkańców 34 (27,0%) - (9,5%) zorganizowałbym grupę mieszkańców do rozwiązywania określonego problemu 16 (12,7%) - zajęcie się przygotowaniem różnych materiałów promujących działania na rzecz rozwiązywania określonego problemu - zajęcie się planowaniem działań - 8 (6,4%) 12 (9,5%) zajęcie się pozyskiwaniem koniecznych materiałów, narzędzi itp. 5 (4,0%) - ofiarowanie pewnej sumę pieniędzy na takie działania 7 (5,5%) Spośród 45 ankietowanych, którzy nie wykazali zainteresowania podejmowaniem takich działań, najczęściej wskazywaną przyczyną był: - braku czasu 43 (65,2%) - brak przekonania o uprawieniu do podejmowania takich działań 12 (18,2%) - brak wiary w powodzenie jakichkolwiek działań 11 (16,6%) W w/w ankiecie wzięło udział 56 osób w tym kobiet 38, mężczyzn 18 WNIOSKI WŁASNE Spośród rozprowadzonych 250 ankiet, wypełnionych powróciło 78,4%. Część mieszkańców nie wykazała zainteresowana wypełnianiem kwestionariusza. Część z ankiet wróciła do urn niewypełnionych, a część mieszkańców. Szklarskiej Poręby, nie zwróciła ankiet mimo deklarowania się do jej wypełnienia. W opinii badaczy wypełnienie ankiety przez część badanych 42 było problemowe i tu niezbędna była pomoc osób zaangażowanych w ich rozprowadzanie. Przyniosło to dodatkowe korzyści informacyjne dla badaczy, którzy w rozmowie mogli pogłębić zakres problemu. Analiza przeprowadzonych badań niewątpliwie ukazuje celowość aktywizowania terenu Szklarskiej Poręby Dolnej. Jest to najbardziej zaniedbana i odległa od centrum część miasta. Wyniki badań potwierdziły, że miejsce zamieszkania w tej dzielnicy, sprawia poczucie pewnej izolacji u znacznej grupy badanych i postrzegania swojego miejsca zamieszkania jako gorszego na tle innych dzielnic miasta. Jedynym miejscem gdzie mogą spotykać się dzieci, młodzież, ale też i dorośli jest w chwili obecnej Świetlica Środowiskowo-terapeutyczna, a brak miejsca do spędzania czasu wolnego okazało się problemem priorytetowym wśród mieszkańców tej dzielnicy. Wyniki badań ukazują, że wśród osób zainteresowanych wypełnieniem ankiety niemal 50% to osoby w młodym wielu, z dużym potencjałem do działania i podejmowania wyzwań zmierzających do wpojenia odpowiedzialności za jakość swojego życia i swoje dalsze funkcjonowanie w społeczności lokalnej. Uwzględniając fakt, że ponad połowa, bo 59,8% badanych gotowa jest podjąć się różnych działań, które miałby na celu rozwiązanie problemu można stwierdzić, że niewątpliwie działania takie są konieczne i przyniosą wymierne efekty, zmierzające zarówno do integracji miejscowego środowiska lokalnego, jak i do rozwiązania nurtujących go problemów. III. Badanie potencjału społeczno-kulturowego środowiska – odkrywanie sił społecznych 1. Badanie relacji w środowisku W trakcie opracowywania MAPY POTRZEB I ZASOBÓW DLA SZKLARSKIEJ PORĘBY DOLNEJ analizowano szczegółowo mocne oraz słabe strony miasta i stwierdzono, że pokrywają się one w dużej części z czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi oddziałującymi na całą Szklarską Porębę. Zasadnym jest, zatem uwzględnienie w MAPIE POTRZEB I ZASOBÓW DLA SZKLARSKIEJ PORĘBY DOLNEJ uwarunkowań dotyczących całości miasta Szklarska Poręba. Takie ujęcie wynika z faktu, iż poszczególne obszary miasta, w tym Szklarska Poręba Dolna, przestrzennie, gospodarczo i społecznie są ze sobą powiązane. W konsekwencji również 43 działania podejmowane w innych częściach miasta będą miały wpływ na przemiany dokonujące się w Szklarskiej Porębie Dolnej. Początek 2007 roku to dobry okres na rozpoczęcie działań nie tylko w Szklarskiej Porębie Dolnej, ale i w innych rejonach miasta. Przede wszystkim, dlatego, że od listopada ubiegłego roku w Szklarskiej Porębie jest nowy Burmistrz – Arkadiusz Wichniak, z wykształcenia pedagog, społecznik, człowiek żywo zainteresowany poprawą sytuacji w mieście, któremu nieobce są problemy mniej uprzywilejowanych, biedniejszych i niewydolnych grup mieszkańców. Z Burmistrzem współpracuje intensywnie Rada Miejska, w przeważającej części złożona z radnych wybranych jesienią 2006 roku, a zatem pełnych zapału do realizacji nowych pomysłów. Spora część działaczy wywodzi się ze środowisk od lat działających społecznie na rzecz miasta, w różnego rodzaju stowarzyszeniach. Początek kadencji, wraz z początkiem roku stwarza pomyślną aurę do podejmowania inicjatyw również tych nastawionych na poprawę warunków życia lokalnej społeczności. Grupa radnych Rady Miejskiej czynnie angażuje się w różnego rodzaju inicjatywy pro- społeczne. Przy programie ZDOLNA DOLNA liczyć można na: - Irenę Rzemieniewską – pomoc dentystyczną, społeczniczkę, radną ze Szklarskiej Poręby Dolnej; - Przemysława Wiatera – historyka, pasjonata historią Szklarskiej Poręby w tym historią Walonów, radnego ze Szklarskiej Poręby Dolnej; - Marcina Barbarowicza – nauczyciela, radnego ze Szklarskiej Poręby Dolnej; Osoby te, jak do tej pory, mocno związane są ze wszystkimi działaniami podejmowanymi w związku z aktywizacją mieszkańców Szklarskie Poręby Dolnej i programem ZDOLNA DOLNA. Ponadto czynnie uczestniczą w spotkaniach: - Dorota Maj – pielęgniarka, przewodnik górski, społeczniczka i wolontariuszka czynnie działająca w Domu „Na Białce” radna z Białej Doliny; - Grażyna Mierzwińska – nauczyciel, społeczniczka i wolontariuszka czynnie działająca w Domu „Na Białce” radna z Białej Doliny; - Donat Pawłowski – komendant policji, żywo zainteresowany problemami mieszkańców Szklarskiej Poręby, członek Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; - Dorota Turska – pracownik Urzędu Miasta odpowiedzialny za pozyskiwanie środków unijnych na programy, również za nadzór nad przygotowywanym programem rewitalizacji miasta 44 Szklarska Poręba. W programie tym szczególny nacisk kładzie się na problemy lokalnej społeczności. Oprócz wyżej wskazanych osób związanych z lokalną społecznością z racji wykonywanego zawodu lub pełnionej funkcji, wskazać należy grupę osób wywodzącą się ze Szklarskiej Poręby Dolnej, która może stać się sojusznikiem lub partnerem w działaniach. Zaliczyć można tu: - Ojca Marka Sowińskiego- franciszkanina, proboszcza Parafii p.w. Bożego Ciała; - Jerzego Sieleckiego – właściciela Schroniska na Kamieńczyku; - Edwarda Kukiełka właściciela piekarni usytuowanej w Szklarskie Porębie Dolnej; - Małgorzaty Gałązki – aktywnej i chętnej do współdziałania mieszkanki Szklarskiej Poręby Dolnej; -Mariusza Trzaka- Dyrektora Izerskiego Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ; -Edytę Żakowicz i Justynę Jasińską pracowników socjalnych zatrudnionych w Świetlicy Środowiskowo- Terapeutycznej „Cegiełka” w Szklarskiej Porębie Dolnej, czynnie działających na rzecz lokalnej społeczności; - Justynę Mazurkiewicz specjalistę pracy z rodziną i Violettę Kanię starszego pracownika socjalnego z terenu Szklarska Poręba Dolna, inicjującym i propagującym program ZDOLNA DOLNA. Wśród instytucji i urzędów, które mają wpływ na lokalną społeczność ( i które należałoby pozyskać dla działań) znajdują się: - Urząd Miejski; - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wraz z działającą na tym terenie Świetlicą ŚrodowiskowoTerapeutyczną „Cegiełka”; - Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; - Komisariat Policji; - Muzeum Ju-na wraz z Bractwem Walońskim; - Parafię Bożego Ciała; - Sklep Ogólnospożywczy Elżbieta Łukasik i Jolanta Łukasik - Sklep Ogólnospożywczy MarekŻaczek - Piekarnię Edward Kukiełka - Karkonoski Park Narodowy; - Izerskie Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ. 45 Wskazane wyżej osoby i przedstawiciele instytucji mają niewątpliwy, bezpośredni lub pośredni wpływ na sytuację mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej. Wpływy te są różnorodne, od bezpośrednich– poprzez lokalne autorytety w różnych dziedzinach życia, począwszy od duchowości po ekonomię, do pośrednich, ale niewątpliwie znaczących – poprzez Burmistrza i radnych - w postaci podejmowanych decyzji i uchwał wpływających na sytuację mieszkańców. Istotnym jest, że instytucje dysponują kapitałem, czy to w postaci zasobów finansowych, lokalowych czy też możliwości wygospodarowania pomocy rzeczowej. 2. Analiza SWOT Przedstawione dotychczas czynniki, zewnętrzne i wewnętrzne wpływające zarówno na Szklarską Porębę, jak i na poszczególne jej rejony, zebrane zostały i uporządkowane w postaci tzw. Analizy SWOT. Przeciwstawia ona „Mocne Strony” miasta jego „Słabym Stronom” oraz „Zagrożenia” zewnętrzne – „Szansom”. Wyniki analizy SWOT, ostatecznie zostały ujęte następująco: 46 Tabela 9. Analiza SWOT miasta Szklarska Poręba MOCNE STRONY SZANSE - Walory krajobrazu, przyrody i klimatu sprzyjające - Położenie geograficzne rozwojowi turystyki i wypoczynku - Potencjalny popyt na usługi rekreacyjno-turystyczne, - Warunki sprzyjające uprawianiu sportu wynikający z wstąpienia do Unii Europejskiej - Rosnąca podaż i coraz wyższa jakość oferowanych usług - Przynależność do Euroregionu Nysa i Związku Gmin turystycznych Karkonoskich - Pozytywne tendencje w zakresie stanu środowiska - Przygraniczne położenie, w tym możliwość naturalnego uruchomienia transgranicznego ruchu kolejowego - Rezerwy wody pitnej oraz zasoby wód mineralnych i - Dalszy rozwój bazy sportowej termalnych - Możliwość pozyskania środków finansowych z UE - Pozytywne tendencje w zakresie infrastruktury telekomunikacyjnej - Aktywizacja bezrobotnych - Dobrze rozwinięty rynek usług bankowych - Wzrost gospodarczy, a tym samym wzrost dochodów mieszkańców - Funkcjonowanie specjalistycznych placówek ochrony zdrowia o zasięgu ponadlokalnym. - Istnienie dziedzin ponadlokalnym. kulturotwórczych o znaczeniu - Aktywna działalność władz samorządowych na rzecz rozwoju miasta - Dobrze rozwinięta sieć handlu i usług - Aktywność organizacji pozarządowych - Dobrze rozwinięta baza sportowa - Dobrze rozwinięta sieć szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych podstawowych, - Korzystne położenie miasta blisko granicy powodujące ożywienie gospodarcze SŁABE STRONY ZAGROŻENIA - Rozległość przestrzenna miasta i konfiguracja terenu - Niedostosowany system zasilania finansowego do zadań gminy - Poziom zanieczyszczenia środowiska naturalnego 47 - Bardzo duże natężenie ruchu kołowego w centrum miasta oraz jego implikacje - Postępujący proces starzenia się lokalnej społeczności - Brak jednoznacznego profilu rozwoju funkcji turystycznej - Ograniczenia rozwojowe miasta wynikające z obecności miasta Karkonoskiego Parku Narodowego - Stosunkowo wysoki poziom przestępczości - Brak skutecznej [polityki państwa rozwiązywania problemu bezrobocia w zakresie - Deficyt lokali mieszkalnych i niski standard istniejących mieszkań komunalnych - Odpływ wykształconej i przedsiębiorczej młodzieży z miasta - Niewydolny system gospodarki wodno-ściekowej - Postępująca degradacja społeczna bezrobotnych - Niskie walory smakowe i estetyczne wody pitnej - Brak dostatecznych środków na realizację zadań - Niski stopień gazyfikacji miasta i problemy społecznych z zaopatrzeniem w energię elektryczną - Brak systemowych rozwiązań w zakresie pomocy - Brak komunikacji miejskiej społecznej - Zły stan dróg - Utrudniony dostęp do kształcenia młodzieży ze zmarginalizowanych środowisk - Mała ilość miejsc parkingowych - Brak wykwalifikowanej kadry pracowniczej - Niski poziom wykształcenia bezrobotnych - Niski poziom wynagrodzeń - Zagrożenie powodziowe Konkludując, ocena układu lokalnego Szklarskiej Poręby, w ujęciu analizy SWOT, koncentruje dominującą część atutów i szans rozwojowych wokół zagadnień pośrednio lub bezpośrednio związanych z rozwojem turystyki i sportu. Listę „pozytywów” gminy poszerzają dodatkowo walory alokujące się w obszarze kultury, a także ochrony zdrowia. Komplementarność dodatnich cech kreuje podstawy polifunkcyjnego rozwoju Szklarskiej Poręby. Negatywne elementy i zjawiska zasadniczo dotyczą infrastruktury technicznej, stanowiąc istotne ograniczenia rozwojowe w obszarze turystyki oraz obniżając warunki życia lokalnej społeczności. Środowisko negatywnych czynników dopełniają ponadto niektóre kwestie społeczne (np. struktura wiekowa, szkolnictwo podstawowe, przestępczość) jak i elementy znacząco skorelowane z kształtem i jakością świadczonych usług turystycznych. Zdecydowaną większość słabych stron gminy można przekształcić w atuty, wdrażając pozytywne procesy ich przeobrażeń. Na strukturę społeczności zamieszkałej w Szklarskiej Porębie Dolnej oddziałują siły zarówno zewnętrzne 3. Analiza wpływów 48 Na strukturę społeczności zamieszkałej w Szklarskiej Porębie Dolnej oraz jej wizerunek i ewentualne działania oddziałują zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne siły. Do zewnętrznej strefy wpływów zaliczyć można: 1. Urząd Miejski wraz z Radą Miejską – podejmujący decyzje o kierunkach rozwoju całego regionu, w tym Szklarskiej Poręby Dolnej; 2. Biuro Informacji Turystycznej zajmujące się promocją miasta w tym promocją pewnych działań i imprez kulturalno – sportowych. BIT posiada odpowiednie środki (finansowe, materiały promocyjne, strony internetowe ogólnopolskie, ludzie i uczestnictwo w targach, także międzynarodowych), a zawiązanie porozumienia w zakresie stałej promocji imprez walońskich, z jednej strony promowałoby ten region, z drugiej zobowiązywałby lokalną społeczność do działań przygotowawczych (wspólne spotkania związanie z przygotowaniem imprezy, sprzątanie okolicy, przygotowanie szlaków, nadzorowanie ich, dbałość o ogólny wizerunek Dolnej itd.). 3. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wraz z działającą na tym terenie Świetlicą Środowiskowo- Terapeutyczną „Cegiełka” – konsolidujący pewne działania lokalnej społeczności, swym autorytetem potwierdzający rzeczowość i powagę podejmowanych kampanii, wykorzystujący wiedzę i doświadczenie pracowników do posunięć aktywujących, udostępniający bazę lokalową (świetlice) do przeprowadzania spotkań, promowania i przeprowadzania działań harmonizujących z zadaniami statutowymi zarówno MOPS, jak i świetlicy środowiskowo-terapeutycznej. 4. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych – poprzez umieszczenie działań profilaktycznych skierowanych do mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej w Miejskim Programie Profilaktyki i Przeciwdziałania Alkoholizmowi, Narkomanii i Przemocy w Rodzinie w Szklarskiej Porębie, a co za tym idzie finansowania pewnych przedsięwzięć. 5. Komisariat Policji – poprzez kontynuację współpracy w zakresie prowadzenia Punktu Przyjęć Dzielnicowego, oraz poprzez zabezpieczenie przebiegu imprez organizowanych na terenie Szklarskiej Poręby Dolnej. 6. Muzeum Ju-na wraz z Bractwem Walońskim – wsparcie, promocja i pomoc merytoryczna przy przygotowywaniu opracowań Walonach; 7. Muzeum Hauptmanna i jego Kustosz Przemysław Wiater- wsparcie, promocja i pomoc merytoryczna przy przygotowywaniu opracowań o Walonach; 49 8. Izerskie Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ – położony w Szklarskiej Porębie Średniej, jednak ze względu na bliskość Dolnej zatrudniających sporą część jej mieszkańców – jest to, zatem doskonały kanał informacyjny i źródło opiniotwórcze, choćby z tego względu, że władze Centrum cieszą się dużym autorytetem i poparciem mieszkańców regionu. Ponadto Dyrekcja Szpitala zawsze przychylnie zapatrywała się na wszelkie inicjatywy ukierunkowane na lokalne społeczności, wsparła akcje charytatywne finansowo i rzeczowo. 9. Parafia p.w. Bożego Ciała – należy do związków wyznaniowych wpływających w znaczący sposób na społeczność zamieszkałą w Szklarskiej Porębie Dolnej poprzez wpływy zewnętrzne i wewnętrzne. Wpływy zewnętrzne objawiają się poprzez oddziaływanie na opinię publiczną – mieszkańców i władze miasta, przy wykorzystaniu kanału informacyjnego, jakim jest Kościół Parafialny usytuowany w Szklarskiej Porębie Średniej, a także poprzez bezpośrednią pomoc rzeczową w postaci żywności ofiarowywanej okresowo najuboższym grupom społeczeństwa za pośrednictwem parafii w tym również dla mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej. Wpływy odśrodkowe parafii to przede wszystkim wpływ na opinie samych mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej za pośrednictwem kanału informacyjnego, jakim jest tamtejszy Kościół Matki Boskiej Różańcowej, ale także powaga i autorytet instytucji kościoła, jakim może on wesprzeć działania pro - społeczne skierowane do mieszkańców Dolnej. Do wewnętrznych sfer wpływów zaliczyć można oprócz wspomnianego wyżej Kościoła i Izerskiego Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ (utożsamianego przez lokalną społeczność jako „nasz szpital”) 1. Sklep Ogólnospożywczy Elżbiety i Jolanty Łukasik jako źródło opiniotwórcze i kanał informacyjny; 2. Sklep Ogólnospożywczy Marek Żaczek jako źródło opiniotwórcze i kanał informacyjny; 3. Radnych Irenę Rzemieniewską, Przemysława Wiatera, Marcina Barbarowicza mających wpływa zarówno na władze miasta, jak i opinię publiczną. 4. Jerzy Sielecki, wywodzący się ze Szklarskiej Poręby Dolnej posiadający duży autorytet wśród jej mieszkańców. 4. Identyfikacja kapitału finansowego Wskazane w poprzednich rozdziałach urzędy, instytucje i przedsiębiorstwa, a także osoby fizyczne dysponują większym lub mniejszym kapitałem, który mógłby posłużyć do wspierania 50 inicjatyw podejmowanych przez partnerów programu ZDOLNA DOLNA. Kapitał ów ma postać środków finansowych, które można wykorzystać na cele pro- społeczne oraz promocję Szklarskiej Poręby Dolnej. Określając jeden z zasadniczych problemów, na którym skupiać się będą działania partnetrów programu, pod tym kątem należy przeaanalizować posiadane lub dostępne zasoby materialne. 1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej posiada: - pomieszczenia świetlicy środowiskowej funkcjonującej w Szklarskiej Porębie Dolnej; - kanały komunikacyjne w postaci linii telefonicznych, adresów poczty elektronicznej, strony internetowej; - jest dysponentem środków finansowych przeznaczonych na funkcjonowanie światlicy środowiskowej. 2. Urząd Miejski posiada: - kanały komunikacyjne w postaci linii telefonicznych, adresów poczty elektronicznej, strony internetowej; - zasoby finansowe, które mogą stanowić procentowy wkład do wniosku o dotacje; - opracowane lub w trakcie przygotowania programy stanowiące niezbedna część merytoryczną każdego składanego wniosku, np. program rewitalizacji miasta, strategia rozwiązywania problemów społecznych, program ochrony środowiska czy Miejski Program Profilaktyki i Przeciwdziałania Alkoholizmowi, Narkomanii i Przemocy w Rodzinie w Szklarskiej Porębie, na rok 2007; -zaplecze lokalowe. 3. Stowarzyszenia działające na terenie Szklarskiej Poręby mają osobowość prawną oraz dokumenty statutowe upoważniajace do wnioskowanie o dotacje z Unii Europejskiej. 4. Komitet Społeczny Parafii pw. Św. Maksymiliana w Szklarskiej Porębie i Akcja Katolicka Parafii pw. Bożego Ciała w Szklarskiej Porębie aktywnie prowadzące działalność w Domu „Na Białce” posiadają bazę lokalową, doświadczenie, a także niewielkie fundusze zebrane w wyniku prowadzonyc akcji. 5. Izerskie Centrum Pulmonologii i Chemioterapii NZOZ – posiada zarówno bazę lokalową jak i możliwości (środki oraz zasoby ludzkie) do przygotowania ciepłego posiłku na planowane spotkania integracyjne czy akcje społeczne. 51 6. Lokalna drobna przedsiębiorczość (wyżej opisane sklepy, piekarnia itp.) posiada środki, np. w postaci art. spożywczych, którymi można wesprzeć działania lokalnych społeczności. 7. Karkonoski Park Narodowy – w swych zasobach posiada materiały (zdjęcia, opracowania dot. obiektów pryrodniczych) a także doświadczenie, które można wykorzystać przy ubieganiu się o dotacje z Unii Europejskiej. IV. Profil społeczności 1. Nakreślenie profilu społeczności lokalnej Szklarska Poręba Dolna, w wyniku decyzji władz, ukształtowania historycznogeograficznego oraz w efekcie wieloletnich zaniedbań, stała się siedliskiem różnorakich problemów. Oscylują one wokół szeroko pojętych kwestii socjalnych i społecznych tj.: brak pracy, brak środków do życia, brak mieszkań, a co za tym idzie wpływają na zaburzenie poczucie bezpieczeństwa w zakresie własnej przyszłości i przyszłości rodziny. Konsekwencją jest także poczucie bezradności, zagubienia, osamotnienia w problemach i wszechogarniającego marazmu. Dołączają się kolejne problemy pośrednio wynikające z braku perspektyw i skumulowania rodzin najuboższych w Szklarskiej Porębie Dolnej – alkoholizm, niski poziom edukacji, roszczeniowe nastawienie do życia. 1.1. Perspektywa ogólna Lokalna społeczność zamieszkująca Szklarską Porębę Dolną jest zróżnicowana pod wieloma względami. Dysproporcje zarówno w zakresie statusu majątkowego, wykształcenia, podejścia do życia i perspektyw na przyszłość są drastycznie duże. Przekłada się to na rozumienie istoty problemów nurtujących mieszkańców tej okolicy i akceptację sposobów ich rozwiązywania. U podstaw takiej sytuacji leży niewatpliwie szerego czynników, o których traktuje niniejsza Mapa. Są to między innymi; 1. Ukształtowanie terytorialne - rozłożenie całej miejscowości na wzgórzach, a ponadto różnica wzniesień i odległości odczuwalne również na terenie Szklarskiej Poręby Dolnej. Jak widać na dołączonym planie Szklarskiej Poręby, gęstość zabudowy w stosunku do powierzchni, różni się w zasadniczy sposób pomiędzy Szklarską Porębą Dolną a pozostałymi dzielnicami Szklarskiej Poręby. Rozległość zabudowy, duża odległość pomiędzy poszczególnymi domostwani nie 52 sprzyja integracji społecznej. Kwestia odseparowania Dolnej od pozostałej części Szklarskiej Poręby spotęgowany jest, zatem uczuciem wyizolowania nawet w miejscu zamieszkania. Zagadnienie to urasta do rangi jednego z głównych problemów również ze względu na rzadką sieć dróg i ich zły stan, a także brak wewnętrznej i zewnętrznej, dostosowanej do potrezb komunikacji samochodowej. Sytuacji nie poprawiają warunki atmosferyczne – długie i uciążliwe zimy, trwające niejednokrotnie około 6 miesięcy, z obfitymi opadami śniegu i niskimi temperaturami. Taka izolacja oddziałuje w różny sposób na różne grupy mieszkańców tego rejonu. Najliczniejszą grupą, co wynika z analizy demograficznej jest grupa ludzi w wieku produkcyjnym – aż 322 osoby. Wśród nich można wyróżnić warstwę pracującą zawodowo, zasobniejszą, a w związku z tym mniej cierpiącą z powodu oddalenia od urzędów, instytucji, obiektów oświatowych, świadczących usługi zdrowotne, czy rozrywkowych. Ta warstwa uskarża się raczej na nieatrakcyjną i nierokującą na przyszłość okolicę, niż na utrudnienia w dostępie do obiektów użyteczności publicznej. Wysoka świadomość niskiej atrakcyjności okolicy wynika także z faktu, przeniesienia punktu zainteresowania sytuacją ekonomiczną rodziny na jej umiejscowienie w aktualnej rzeczywistości, z zatroskania sytuacją, w jakiej przyszło żyć. Większość grupy mieszkańców niepracujących, trzon uwagi skupia na sytuacji ekonomicznej rodziny. Ta grupa jest zdecydowanie mniej aktywna na polu działalności społecznej. Jej zainteresowanie działaniami aktywizującymi w Szklarskiej Porębie Dolnej wynika raczej z potencjalnych korzyści, jakie mogą oni lub ich rodziny osiągnąć (np.darmowe posiłki, drobne upominki itp.), chociaż są i w tej grupie jednostki rzeczywiści zainteresowane współpracą przy poprawie ogólnej sytuacji. Grupa ta wraz z niezamożną częścią społeczności pracującej zawodowo, ale osiągającej niewysokie dochody, najdotkliwiej odczuwa wszelkie niedogodności związane z życiem w odległej od centrum okolicy – złym stanem komunikacji, odległością od ośrodka zdrowia, poczty, urzędu miasta i jego jednostek. Są oni mało aktywni na polu działalności społecznej, jednak część społeczności wskazuje, że jest zainteresowana poprawą ogólnej sytuacja rejonu, w którym przyszło im mieszkać. Najstarsi mieszkańcy – grupa około 160 osób (powyżej 55 roku życia) chętnie widzieliby korzystne zmiany w najbliższej okolicy, gdyż to wiązałoby się z poprawą ich jakości życia. Ich wkład w ulepszanie sytuacji polegałby raczej na współuczestnictwie i wsparciu mentalnym zdrowszej, młodszej i aktywniejszej grupy, aniżeli faktycznym wysiłku fizycznym włożonym w 53 prace naprawcze (oczyszczanie terenu, naprawa ścieżek i tras itp.). Niemniej jest to grupa, do której właśnie obok najmłodszych mieszkańców okolicy, skierowana byłaby cała gama działań integrujących i aktywizujących, podnoszących jakość ich życia. Ostatnia część społeczności Dolnej, społeczność zdecydowanie zdolna podźwignąć gro zadań na nią nałożonych związanym z aktywizacją tego regionu, to dzieci i młodzież. Jest to spora grupa, bo licząca około 200 osób, która stojąc na starcie dorosłego życia uczy się pewnych zachowań, podejścia do świata i otaczającej rzeczywistości, określa swą tożsamość. To oni, w naszej opinii winni być głównymi beneficjentami działań pracowników ośrodka pomocy, ale jednocześnie winni dźwigać na swych barkach główny ciężar zadań wskazanych do wykonania w celu poprawy sytuacji całej społeczności. Na ich inicjatywie, siłach i zdolnościach opiera się w głównej mierze program ZDOLNA DOLNA. 1.2. Perspektywa problemowa Ukierunkowanie działań pracowników ośrodka pomocy na młodzież ze Szklarskiej Poręby Dolnej wynika z wieloperspektywicznego ujęcia problemu. Pozostawienie dzieci i młodzieży samym sobie, bez nadzoru i określonego atrakcyjnego programu, zwykle kończy się tworzeniem nieformalnych grup, często kierujących swą energię i zainteresowanie na mroczniejszą, niejednokrotnie niebezpieczną sferę życia – eksperymenty z alkoholem, narkotykami, nielegalne, a także czasami przestępcze działania. Dzieciom i młodzieży z nieukształtowaną jeszcze osobowością, szczególnie wówczas, gdy brak jest odpowiednich wzorców wyniesionych z domu rodzinnego, łatwo się pogubić w plątaninie ścieżek dorosłego życia, szczególnie wówczas, gdy wkroczą na nie zbyt szybko. Brak zaplecza w postaci szkoły, domu kultury, kółek zainteresowań z ciekawą ofertą spędzania wolnego czasu potęguje zagrożenia. Zaktywizowanie młodych ludzi i ukierunkowanie ich na działania pro- społeczne np. całą sferę posunięć zmierzających do zintegrowania młodych z najstarszą częścią lokalnej społeczności, przyniesie wymierne korzyści dla wszystkich uczestniczących w nich stron. Osobom starszym i samotnym młodzieżowy wolontariat ułatwi codzienne zmaganie się z niezbyt przyjaznym otoczeniem, złagodzi uciążliwość samotnego życia w nazbyt rozległej przestrzeni. Poprzez uczestnictwo osób starszych w całej gamie spotkań i uroczystości (Wigilia, Dzień Babci, Dzień Kobiet, Wielkanoc i inne) dla nich przygotowanych, zmniejszy się ich poczucie 54 wyizolowania i zapomnienia. W młodych ludziach zaś wyrobi poczucie odpowiedzialności za los osób starszych, niepełnosprawnych, sąsiadów z ich najbliższego otoczenia. Współuczestnictwo w działaniach naprawczych ma w młodzieży wyrobić także poczucie przynależności do „małej ojczyzny”, a poprawa jej wyglądu, pozycji w turystycznej hierarchi miejsc do odwiedzenia, przyczyni się do wzmocnienia więzi młodych ludzi z regionem. Uatrakcyjnienie miejsca, stworzy także perspektywy szerszego rozwoju, a zatem i uczyni klimat pod inwestycje, co zwiększy ilość miejsc pracy – tym samym nie tylko poprawi jakość życia, ale i zapobiegnie odpływowi młodych ludzi do większych aglomeracji. Kolejny pozytywem wynikającym z ukierunkowania programu ZDOLNA DOLNA na młodzież jest ukazanie im dobrych wzorców zarówno w zakresie relacji międzyludzkich (rodzinnych w świetlicy, sąsiedzkich w okolicy) jak i w zakresie samodzielnego rozwiązywania problemów. Postawa roszczeniowa prezentowana niejednokrotnie przez rodziców jest przejmowana przez młodych jako pewien prosty styl życia. Ukazanie możliwości i korzyści, jakie płyną z aktywnego nastawienia do życia daje inna perspektywę, a w konsekwencji przyczynia się do zmiany sposób funkcjonowania w społeczności. Ponadto otoczenie troską, otwarcie dorosłych na problemy dzieci i młodzieży skutkuje nie tylko rzeczywistą pomocą w trudnych momentach (kłopotach z nauką, z rówieśnikami czy samym sobą) ale przede wszystkim uświadamia im, że nie są osamotnieni w walce z przeciwnościami losu, że nie żyją w próżni, i że lepiej, łatwiej jest czasami zwrócić się do dorosłych po pomoc, że w wielu sytuacjach razem znaczy efektywniej, lepiej, prościej. 1.3. Perspektywa chronologiczna - uwzględnienie podejmowanych działań ukierunkowanych na młodzież w perspektywie możliwości finansowania oraz ich zgodności z ogólnie przyjętym profilem europejskiego rozwoju społecznego. Wskazane wyżej współdziałanie pracowników ośrodka pomocy z młodzieżą, a pośrednio z grupami narażonymi na wykluczenie społeczne (osobami starszymi, samotnymi, chorymi i niepełnosprawnymi, młodymi dorosłymi pozbawionymi perspektyw pracy, samotnymi rodzicami) harmonizuje z ogólnymi tendencjami europejskimi. Jednym z europejskich priorytetów jest wskazywanie i promowanie dobrych wzorców współpracy różnych partnerów instytucjonalnych, w tym klubów i centrów integracji społecznej, 55 ośrodków pomocy społecznej, oraz urzędów pracy na obszarze miasta, powiatu a nawet całego województwa, działających na rzecz likwidacji czynników uznanych jako te, które w zdecydowany sposób determinują aktualną trudną sytuację grup najbardziej narażonych na wykluczenie społeczne. Departament Pomocy i Integracji Społecznej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w oparciu o wytyczne Parlamentu Europejskiego opracował wielofalowy program, którego celem jest przeciwdziałanie marginalizacji obszarów, w których nasilają się negatywne zjawiska społeczne i ekonomiczne oraz ulega degradacji stan fizyczny przestrzeni. Działania podjęte w ramach programu prowadzić będą do rewitalizacji najbardziej zdegradowanej tkanki urbanistyczno – architektonicznej oraz wzmocnienia struktur społeczno – ekonomicznych zdegradowanych dzielnic dla utrwalenia zrównoważonego rozwoju miast regionu i uczynienia z nich miejsc bardziej atrakcyjnych do życia, pracy i inwestowania. Wsparcie udzielone zostanie w szczególności na zintegrowane rozwiązania traktujące kompleksowo problemy społeczne i środowiskowe. Cel „Społeczny”programu określony ogólnie jako: Rozwijanie solidarności społecznej oraz postaw obywatelskich twórczych i otwartych na świat, doskonale harmonizuje z wszystkimi działaniami jakie są i będą w dalszym ciągu podejmowane w Szklarkiej Porębie Dolnej. W ramach tak określonego celu zakłada się stworzenie warunków do poprawy jakości życia, osiągnięcie wysokiego (w skali polskiej i europejskiej) poziomu zaspokojenia potrzeb społecznych, w szczególności w obszarach: socjalnym, edukacyjnym, kulturowym i zdrowotnym. Inspiracją dla opracowania resortowego Programu pod nazwą „Aktywne formy przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu” (zwanego dalej: Programem) są: 1. priorytet nr 3 Krajowego Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006 – Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, 2. wytyczna nr 3 Rady Europejskiej dla polityk społecznych krajów UE (Nicea 2000) zwalczanie ubóstwa oraz wszelkich form wykluczenia i dyskryminacji w celu promowania integracji społecznej, 3. najważniejszy priorytet Narodowej Strategii Zatrudnienia na lata 2000-2006 - wzrost liczby pracujących w ogóle oraz obsadzenie wszystkich dostępnych miejsc pracy. Realizacja poszczególnych komponentów Programu pozwoli na szybsze wydostawanie 56 się osób, bądź rodzin z kręgu ubóstwa stwarzając im szanse aktywnego włączenia się w przełamywanie podstawowych barier w powrocie na rynek pracy i pełnieniu ról społecznych. Podstawowe cele programu Program zakłada uzyskanie następujących celów: 1. mobilizację samorządów gminnych do tworzenia partnerstw na rzecz organizowania centrów i klubów integracji społecznej, szczególnie na obszarach wiejskich i małomiasteczkowych, a także wykorzystywania programów prac społecznie użytecznych, 2. wzmocnienie roli i funkcji centrów integracji społecznej, poprzez przeprowadzenie przez nie kampanii edukacyjno - szkoleniowej dla przyszłych kadr nowopowstających centrów i klubów, 3. promowanie dobrych praktyk, szczególnie w zakresie zawiązywania partnerstw pomiędzy instytucjami administracji samorządowej oraz organizacjami obywatelskimi. Cztery komponenty programu Program składa się z czterech komponentów, którymi są: 1. Komponent I: Wzmocnienie roli Klubów Integracji Społecznej, jako instytucjonalnych aktywnych form przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. W tym komponencie będą wybierane przez Promotora Programu najefektywniejsze projekty podmiotów, do których kierowana jest ta inicjatywa. Działanie to polega na wzmacnianiu procesu tworzenia i organizowania krajowej sieci klubów integracji społecznej, jako formy organizacyjnej, będącej wstępem do większych przedsięwzięć, jakimi są centra integracji społecznej. 2. Komponent II: Promocja idei programów prac społecznie użytecznych w środowisku osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.. Realizacja komponentu odbywać się będzie poprzez działania edukacyjno-szkoleniowe, jakie zostaną powierzone wyłonionym w konkursie instytucjom szkoleniowym lub zespołom eksperckim. Problematyka aktywnych programów na rzecz osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej ciągle jeszcze sprawia wiele problemów interpretacyjnych dla pracowników służb zatrudnienia i pomocy społecznej. 57 3. Komponent III: Wyrównywanie szans dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez rozwój centrów integracji społecznej. Programowe działania tego komponentu będą obejmowały: promowanie idei centrów integracji społecznej na obszarach wiejskich, zaprezentowanie doświadczeń i osiągnięć z zakresu praktycznego realizowania indywidualnych programów zatrudnienia socjalnego przez najdłużej działające centra i kluby integracji społecznej dla zainteresowanych instytucji tworzeniem tych podmiotów, które będą świadczyły usługi z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej, 4. Komponent IV: Wzmocnienie organizacji pozarządowych realizujących najskuteczniej programy integracyjne. Wiele organizacji pozarządowych włącza się aktywnie w proces korzystania z rozwiązań ustawy o zatrudnieniu socjalnym, w tym szczególnie inicjując powoływanie centrów i klubów integracji społecznej, tym samym dysponując często niekonwencjonalnymi formami pomocy, kierowanej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Te inicjatywy mogą być wzorem dla innych, dlatego warto je propagować. Przewidywane efekty programu 1. Zwiększanie corocznie liczby Klubów Integracji Społecznej, jako tańszej formy instytucjonalnej udzielania pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym w przezwyciężaniu problemów zatrudnieniowych, integracyjnych oraz edukacyjno- informacyjnych. Udzielenie pomocy przez Promotora Programu instytucjom tworzącym kluby integracji społecznej przyczyni się do powstawania co roku od 30 do 40 nowych placówek na obszarze kraju, 2. Zainspirowanie samorządów gmin wiejskich do inicjowania przedsięwzięć tworzenia centrów integracji społecznej, z usług których powinny korzystać osoby zamieszkałe przede wszystkim na terenach mało-miasteczkowych i wiejskich poprzez przyznanie dofinansowania wybranego projektu w wysokości 140.000 zł, które winno zostać przeznaczone na uzupełniające wyposażenie tych centrów w sprzęt komputerowy, programy komputerowe lub inne urządzenia o charakterze dydaktyczno-naukowym, 58 3. Podnoszenie kwalifikacji kadr nowopowstających centrów integracji społecznej poprzez wykorzystanie doświadczeń już funkcjonujących, oraz uzupełnienie wiedzy merytorycznej zespołom pracowniczym urzędów pracy, ośrodków pomocy społecznej, urzędów gmin w zakresie programów prac społecznie użytecznych, 4. Propagowanie dobrych praktyk i wzorów inicjatyw kierowanych do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, tworzenia partnerstw pomiędzy jednostkami organizacyjnymi służb zatrudnienia oraz pomocy społecznej oraz organizacjami pozarządowymi. Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej skierowany jest do środowisk które bardziej niż inne doświadczają problemów wynikających z: - bezrobocia, - długotrwałej choroby i niepełnosprawności, - wielodzietności, - samotnego wychowywanie dziecka, - niskiego poziomu wykształcenia, - bezdomności, - zamieszkiwania na wsi, w małej miejscowości lub na terenie o słabym poziomie rozwoju. Nałożenie się kilku negatywnych aspektów komplikuje trudną sytuacją oraz wymaga podjęcia znaczniejszego wysiłku w celu wydostania osoby lub rodziny z kręgu ubóstwa. Na odczuwanie skutków ubóstwa szczególnie narażone są dzieci, młodzież, osoby niepełnosprawne i starsze - stąd również wynika nasza decyzja o podjęciu działań w Szklarskiej Porębie Dolnej, w pierszej kolejności nastawionych na pomoc właśnie tym środowiskom. Krajowy Plan Działań na rzecz Integracji Społecznej ma być zrealizowany w ciągu kolejnych lat, w związku z tym konieczne jest określenie kierunków działania i priorytetów na ten okres. Kierunki te to: Działania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegające wykluczaniu oraz wspierające grupy zagrożone w działaniach umożliwiających równy start dzieci i młodzieży, Budowa sieci bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu, Realizacja prawa do pracy dla każdego, w tym szczególnie dla grup defaworyzowanych na rynku pracy poprzez odpowiednią politykę makroekonomiczną i politykę zatrudnienia, 59 Rozwój systemu instytucjonalnego z jasnym podziałem odpowiedzialności, instytucji rządowych i samorządowych, otwierającego jednocześnie przestrzeń, dla aktywności obywatelskiej i upodmiotowienia korzystających z usług społecznych świadczonych zarówno przez państwo jak i przez organizacje pozarządowe. Na poziomie operacyjnym ważne jest, że polska polityka integracji społecznej musi być realizowana we współpracy z szeroko rozumianymi partnerami społecznymi. Według tak określonych kierunków działań wyznaczono następujące priorytety i działania szczegółowe planowane do wdrożenia w latach 2007-2013: 1. Priorytet 1 – Działania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegające wykluczaniu oraz wspierające równy start dzieci i młodzieży: Działanie 1.1. Zwiększenie udziału dzieci w edukacji i wyrównywanie szans edukacyjnych Działanie 1.2. Pomoc dla rodzin z dziećmi oraz zapobieganie patologiom w rodzinie, Działanie 1.3. Poprawa dostępu do opieki zdrowotnej, Działanie 1.4. Przygotowanie młodzieży do wejścia na rynek pracy, 2. Priorytet 2. Budowa sieci bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu: Działanie 2.1. Określanie realnego i akceptowalnego społecznie poziomu wsparcia dochodowego państwa, Działanie 2.2. Zapewnienie minimalnego dochodu gwarantowanego, Działanie 2.3. Zabezpieczenie dochodów z pracy, Działanie 2.4. Zapewnienie odpowiedniego dochodu na starość, Działanie 2.5. Świadczenia rodzinne wspierające dochody rodziny, Działanie 2.6. Wsparcie dochodów rolników, Działanie 2.7. Przeciwdziałanie feminizacji ubóstwa, 3. Priorytet 3. Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym Działanie 3.1. Wsparcie możliwości zatrudnienia Działanie 3.2. Ekonomia społeczna Działanie 3.3. Dostęp do lokali socjalnych Działanie 3.4. Wsparcie dla osób starszych Działanie 3.5. Ochrona prawna osób dyskryminowanych 60 Działanie 3.6. Integracja uchodźców Działanie 3.7. Integracja mniejszości narodowych Działanie 3.8. Integracja byłych więźniów 1. Priorytet 4. Rozwój służb społecznych oraz instytucjonalny rozwój usług społecznych i ich koordynacji Działanie 4.1. Rozwój i reforma służb społecznych, Działanie 4.2. Rozwój usług społecznych umożliwiających integrację społeczną, Działanie 4.3. Koordynacja i ewaluacja działań w zakresie integracji społecznej. Pracownicy ośrodka pomocy w pierwszej kolejności zamierzają podjąć następujące działania ukierunkowane na dzieci i młodzież ze Szklarskiej Poręby Dolnej, wynikające z powyższych wskazań: Wyrównywanie szans w zakresie wykształcenia: - praca wychowawców świetlic z dziećmi przy odrabianiu lekcji; - praca pedagogów i nauczycieli przy nadrabianiu zaległości w nauce – wolontariat, emerytowani nauczyciele (działania na rzecz integracji osób starszych z dziećmi); - nieodpłatne zajęcia językowe; - dostęp i nauka korzystania z Internetu; - upowszechnienie czytelnictwa poprzez uatrakcyjnienie oferty punktu bibliotecznego przy świetlicy oraz wzbogacenie o najświeższe czasopisma popularnonaukowe. Edukacja prorodzinna i prospołeczna kształtująca prawidłowe postawy społeczne: - ukazywanie prawidłowych postaw w relacjach z rówieśnikami; - zajęcia ukierunkowane na propagowanie modelu rodziny pełnej i zdrowej – odpowiedni dobór lektur, sztuki teatralne, filmy; - praktyczne zachowania wypracowywane u dzieci przez dbałość o sprzęt, materiały i wyposażenie świetlicy; - propagowanie idei wolontariatu w środowisku młodzieżowym i zwiększanie poczucia odpowiedzialności za los współmieszkańców, szczególnie osoby starsze, samotne, schorowane i niepełnosprawne; - zwiększanie poczucia odpowiedzialności za środowisko poprzez propagowanie idei proekologicznych (czynna współpraca przy tworzeniu „Ścieżki Walońskiej”; 61 - wyrabianie poczucia własnej tożsamości i przynależności do regionu, poprzez aktywne poznawanie i promowanie własnej „małej ojczyzny”, jej historii, tradycji, umacnianie związków z rodzinną okolicą. Wyrównywanie szans w zakresie zdrowia fizycznego i psychicznego: - prawidłowy rozwój psychiczny i emocjonalny, kształtowanie poczucia własnej wartości – praca z pedagogiem, terapeutą, psychologiem - prawidłowy rozwój fizyczny poprzez zajęcia sportowe, wspinaczkę górską itp. Wszystkim podejmowanym działaniom przyświeca idea podniesienia poziomu życia mieszkańców Szklarskiej Poręby Dolnej, poprzez pełną integrację wewnętrzną i zewnętrzną społeczności oraz poprawę konkurencyjności pod względem turystycznym, krajobrazowym i gospodarczym, tej dzielnicy miasta w stosunku do pozostałych. 62
