PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA PROSZOWICE
advertisement
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY I MIASTA PROSZOWICE Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP ................................................................................................................................. 4 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 WPROWADZENIE ......................................................................................................... 4 PODSTAWA OPRACOWANIA ......................................................................................... 4 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU................................................................................ 5 CEL PROGRAMU .......................................................................................................... 5 ZAWARTOŚĆ PROGRAMU ............................................................................................ 5 2. CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA.............................................................................................. 6 2.1 KRAJOBRAZ, KLIMAT I FORMY UŻYTKOWANIA TERENU .............................................. 6 2.2 ZASOBY I RÓŻNORODNOŚĆ PRZYRODNICZA OBSZARU GMINY ..................................... 9 2.3 2.2.1 Zasoby wodne ............................................................................................................................ 9 2.2.2 Zasoby leśne i obszary chronione ............................................................................................ 12 2.2.3 Zasoby surowców mineralnych ................................................................................................ 13 TECHNICZNA INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA ......................................... 16 2.3.1 Zaopatrzenie w wodę ............................................................................................................... 16 2.3.2 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków ......................................................................................... 18 2.3.3 Składowiska odpadów stałych i ich utylizacja ......................................................................... 20 2.3.4 Ochrona powietrza .................................................................................................................. 22 3. STAN I ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY ................ 26 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 ZANIECZYSZCZENIA WÓD ......................................................................................... 26 ZANIECZYSZCZENIA POWIERZCHNI ZIEMI.................................................................. 29 ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA ............................................................................... 31 INNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA .............................................................................. 32 OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I WARUNKÓW SPOŁECZNO-GOSPODARCZYCH .................................................................................. 34 4. ANALIZA SWOT .............................................................................................................. 37 4.1 CZYNNIKI WEWNĘTRZNE .......................................................................................... 37 4.2 CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE ........................................................................................... 41 5. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ........ 43 5.1 ANALIZA OBOWIĄZUJĄCEGO STANU PRAWNEGO ...................................................... 43 5.2 5.1.1 Wprowadzenie ......................................................................................................................... 43 5.1.2 Prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska i jego dostosowanie do wymogów Unii Europejskiej ........................................................................................................................... 47 5.1.3 Konwencje i porozumienia międzynarodowe........................................................................... 47 5.1.4 Programy sektorowe i regionalne ........................................................................................... 47 5.1.5 Krajowe uwarunkowania prawne w zakresie ochrony środowiska ......................................... 48 STAN I KIERUNKI ROZWOJU GOSPODARCZEGO .......................................................... 52 5.2.1 Zamierzenia w zakresie ochrony środowiska dotyczące powiatu ............................................ 52 5.2.2 Zamierzenia w zakresie ochrony środowiska dotyczące gminy ............................................... 58 6. CELE EKOLOGICZNE I STRATEGIE ICH REALIZACJI ...................................... 69 6.1 WPROWADZENIE ....................................................................................................... 69 6.2 CELE EKOLOGICZNE DO 2014 ROKU WRAZ Z KIERUNKAMI DZIAŁAŃ ......................... 70 6.3 CELE EKOLOGICZNE DO 2008 ROKU I PLAN OPERACYJNY DO 2008 ROKU .................. 85 ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 2 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 7. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH ...................................................................................... 106 8. MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W TYM PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA.......................................................................................... 113 MONITORING STANU ŚRODOWISKA ......................................................................... 113 MONITORING POLITYKI EKOLOGICZNEJ .................................................................. 113 ZARZĄDZANIE PROGRAMEM ................................................................................... 114 HARMONOGRAM WERYFIKACJI CELÓW I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ ORAZ TERMINÓW PRZYGOTOWYWANIA RAPORTÓW Z WYKONANIA PROGRAMÓW .............................. 114 8.5 EDUKACJA EKOLOGICZNA ....................................................................................... 115 8.6 UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O STANIE ŚRODOWISKA I WYKONANIU PROGRAMU 116 8.1 8.2 8.3 8.4 9. PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO OPRACOWANIA PROGRAMU ................................................................................................................... 118 ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 3 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 1. WSTĘP 1.1 Wprowadzenie Program ochrony środowiska ma za zadanie pomóc w rozwiązywaniu istniejących problemów, a także przeciwdziałać zagrożeniom, które mogą pojawić się w przyszłości. „Program ochrony środowiska Gminy i Miasta Proszowice” jest zarówno długoterminowym planem strategicznym do 2014r., jak też planem wdrożeniowym na lata 20042008. W myśl art. 10 Ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001r. (Dz.U. z 2001r. Nr 100, poz. 1 085) niniejszy program ochrony środowiska został opracowany zgodnie z polityką ekologiczną państwa. Wdrożenie programu umożliwi osiągnięcie celów założonych w tej polityce oraz realizację zasad, a także stworzenie i funkcjonowanie na analizowanym obszarze zintegrowanego zespołu instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska naturalnego, spełniającego wymagania określone w nowych przepisach o ochronie środowiska. 1.2 Podstawa opracowania Podstawą opracowania jest umowa zawarta w dniu 11 marca 2004r. przez Konsorcjum „Eko-Efekt- LCB” z Gminą Proszowice. Podstawa prawna opracowania Opracowanie niniejszego programu ochrony środowiska wynika z: art. 10 Ustawy z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2001r. Nr 100, poz. 1 085) - nakładającego na gminę obowiązek opracowania ww. programu do dnia 30 czerwca 2004r. Programy są opracowywane na szczeblu gminnym. Projekt gminnego programu ochrony środowiska uchwala Rada Gminy. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 4 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 1.3 Główne założenia programu W związku z tym, że istnieje ścisła zależność pomiędzy stanem środowiska, jakością jego poszczególnych komponentów i rozwojem gospodarczym regionu, w programie zaprezentowano: podejście sektorowe, w odniesieniu do analizy aktualnego stanu środowiska oraz monitorowania jego przyszłych zmian, podejście integralne, dotyczące określenia działań niezbędnych do realizacji w dziedzinie ochrony środowiska, związanych z głównymi kierunkami rozwoju gminy. 1.4 Cel programu Program ochrony środowiska daje wytyczne dla formułowania polityki ochrony środowiska w regionie. Zawarte w nim zadania pozwolą zapewnić odpowiednie warunki życia mieszkańców przy zakładanym rozwoju gospodarczym. Długoterminowy cel programu sformułowany został następująco: Poprawa jakości życia mieszkańców oraz trwały rozwój gospodarczy w czystej i zdrowej gminie 1.5 Zawartość programu Opracowanie obejmuje zakresem: określenie aktualnego stanu środowiska w gminie, prognozowane zmiany w zakresie ochrony środowiska, działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie ochrony środowiska, określenie instrumentów finansowych służących realizacji zamierzonych celów, system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 5 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 2. CHARAKTERYSTYKA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ TECHNICZNEJ INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA 2.1 Krajobraz, klimat i formy użytkowania terenu Położenie Gmina miejsko-wiejska Proszowice położona jest w północno-wschodniej części województwa małopolskiego w powiecie proszowickim. Od północy graniczy z gminą Pałecznica oraz Kazimierza Wlk. (woj. świętokrzyskie), od wschodu z gminą Koszyce, od południa z gminą Nowe Brzesko oraz Igołomia-Wawrzeńczyce, zaś od zachodu z gminą Koniusza i Radziemice. Przez teren Proszowic przebiegają drogi wojewódzkie relacji Kraków-Busko Zdrój oraz Słomniki-Nowe Brzesko. Tabela 2.1 Lokalizacja gminy Proszowice w stosunku do ważniejszych miast regionu Odległości drogowe z Proszowic Słomniki Kraków Bochnia Olkusz Tarnów Kielce 18 km 30 km 36 km 58 km 81 km 117 km Powierzchnia ogółem gminy i miasta Proszowice wynosi 99,87 km2 (w tym miasto ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 6 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 2 7,2 km ). Gospodarka gminy opiera się w wysokim stopniu na produkcji rolniczej, przy zróżnicowanej strukturze aktywności pozarolniczych, koncentrujących się głównie w obszarze miasta. Struktura użytkowania terenu Proszowic: - użytki rolne 83,57 km2 - lasy i zadrzewienia 2,78 km2 - wody 1,14 km2 - tereny osiedlowe i komunikacyjne 4,52 km2 + 7,56 km2 - nieużytki 0,30 km2 Struktura użytkowania gruntów w gminie PROSZOWICE 83,70% użytki rolne 2,80% 1,10% 12,10% grunty leśne i zadrzewione grunty zabudowane i zurbanizowane grunty pod wodami nieużytki Rys. 2.1 Procentowa struktura użytkowania gruntów w gminie Proszowice Rzeźba terenu Według regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego gmina Proszowice leży w mezoregionie Płaskowyż Proszowicki (342.23), makroregionie Niecka Nidziańska (342.2), prowincji Wyżyna Małopolska (342). Płaskowyż Proszowicki charakteryzuje się występowaniem zwartego płaszcza morskich osadów mioceńskich, zalegających na obniżającej się w kierunku południowo-wschodnim powierzchni warstw kredowych. Utwory miocenu pokryte są nieciągła warstwą utworów plejstocenu starszych zlodowaceń. Są to płaty gliny zwałowej (zlodowacenie krakowskie) oraz piaski i żwiry glacifluwialne (zlodowacenie środkowopolskie), które występują w obrębie większych dolin – Szreniawy i Ścieklca. Region gminy Proszowice pokrywa less, pochodzący z ostatniego glacjału, na którym wykształciły się urodzajne gleby czarnoziemne. Ze względu na warunki glebowe dominują pola, na których są uprawiane przede wszystkim pszenica i buraki cukrowe. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 7 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Pod względem hipsometrycznym wierzchowiny międzydolinne są pochylone w kierunku południowo-wschodnim, obniżając się od około 300 do 220 m n.p.n., w tym też kierunku płynie ku Wiśle Szreniawa. Na równinnym terenie gminy występują rozległe, niewysokie (30-50 m) garby o wierzchołkach płaskich lub kopulastych. Rozcina je sieć dolin rzecznych oraz dolin okresowo odwadnianych – o płaskich, szerokich dnach i asymetrycznych zboczach. Zbocza eksponowane ku zachodowi są strome o cienkiej warstwie lessu lub wychodniach skał starszych, natomiast zbocza przeciwległe (eksponowane na wschód) są łagodne, pokryte gruba warstwą lessu. W dnach dolin rzecznych występują fragmenty trzech teras, wszędzie występuje terasa holoceńska zalewowa. Główna dolina Szreniawy przebiega przez centralną część gminy, koryto rzeki jest kręte o szerokości 4-5 m. Dno doliny jest na znacznych obszarach podmokłe. Najwyższy punkt znajduje się przy północno-zachodniej granicy gminy w sołectwie Szczytniki Wieś (292,2 m n.p.m.) natomiast najniższy w dolinie Szreniawy przy granicy południowo-wschodniej, w sołectwie Koczanów (187,2 m n.p.m.). Na terenie gminy zlokalizowane są wyrobiska poeksploatacyjne: - cegielni w Łaganowie i Żębocinie – częściowo zarośnięte, - gipsów w Makocicach, - niewielkich piaskowni a dolinach Szreniawy i Ścieklca. Klimat Pod względem klimatycznym, wg R. Gumińskiego, rejon ten należy do Częstochowsko-Kieleckiej strefy klimatycznej, zaś wg M.Hessa leży na pograniczu (z południowego-zachodu na północny-wschód) Regionu Wyżyny Krakowsko- Miechowskiej (Subregion Wyżyny Miechowskiej) i Regionu Kotlin Podkarpackich (Subregion wysoczyzn i wysokich teras). Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 8,0°C. Okres wegetacyjny trwa 215 dni natomiast okres bez przymrozków około 280 dni. W ciągu roku jest około 60-70 dni ze średnią temperaturą dobową 0°C, 60-80 dni z pokrywą śnieżną, 40-45 dni pogodnych. Roczna suma opadu atmosferycznego wynosi ok. 700 mm, z czego największa ilość opadów przypada na lipiec (100-110 mm) najmniejsza zaś na miesiąc styczeń (30-40 mm). Średnia wilgotność względna obszaru wynosi 81%. Dominują wiatry południowo – zachodnie i zachodnie ze średnią prędkością 2,2 m/s. W ciągu roku dni z wiatrem o prędkości powyżej 10 m/s jest około 20, zaś o prędkości powyżej 15 m/s jest około 2. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 8 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Komunikacja samochodowa: na terenie gminy i miasta Proszowice brak jest dróg o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, natomiast funkcjonują następujące drogi wojewódzkie: nr 776 relacji Kraków – Busko Zdrój; nr 775 relacji Wolbrom – Słomniki - Nowe Brzesko - Ispinia. Drogi wojewódzkie liczą 23,1 km (17,6 km w gminie i 5,5 km w mieście). Pozostałe połączenia drogowe mają charakter lokalny, a największe znaczenie odgrywają drogi: - kierunek północny: Proszowice – Pałecznica; - kierunek wschodni: Proszowice - Koszyce; - kierunek południowy: Proszowice – Wawrzeńczyce; Sieć dróg powiatowych liczy 60,8 km (53,7 km w gminie i 7,1 km w mieście), zaś sieć dróg gminnych - 125,0 km. W gminie Proszowice funkcjonuje łącznie 130,38 km dróg, z czego tłuczniowe – 58,34 km (44,7%), bitumiczne – 48,71 km (37,4%), powierzchniowo utwardzone – 14,33 km (11%), gruntowe – 9,0 km (6,9%). W mieście Proszowice funkcjonuje 8,02 km dróg, z czego tłuczniowe – 1,48 km (18,5%), bitumiczne – 2,89 km (36%), trylinka – 0,68 km (8,5%), gruntowe – 3,12 km (39%). W gminie i mieście Proszowice brak jest transportu kolejowego i dobrego dostępu do transportu lotniczego. 2.2 Zasoby i różnorodność przyrodnicza obszaru gminy 2.2.1 Zasoby wodne Wody powierzchniowe Gmina i miasto Proszowice znajduje się w dorzeczu Szreniawy (ciek II rzędu) i jej dopływu Ścieklca (ciek III rzędu). Zasoby wód powierzchniowych są przeciętne. Badania monitoringowe w roku 2002 kwalifikowały wody rzeki Szreniawy jako nie odpowiadające normatywom w grupie fizykochemicznej ze względu na stężenia biogenów. W poszczególnych grupach zanieczyszczenia ocena była zróżnicowana: - zawartość związków organicznych – II klasa czystości – z uwagi na stężenia zanieczyszczeń łatwo i trudno utlenialnych (BZT-5, ChZT-Cr), ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 9 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - substancje nieorganiczne, tzw. zasolenie – I klasa czystości – na odcinku do Proszowic, II klasa czystości poniżej Proszowic – z uwagi na zwiększone stężenia substancji rozpuszczonych, - substancje biogenne - nie odpowiadały normatywom ze względu na przekroczenia we wskaźniku azot azotynowy, - zawiesiny – ponadnormatywne, - substancje specyficzne, w tym metale ciężkie, fenole lotne – I klasa czystości, - stan hydrobiologiczny – II klasa czystości, - zanieczyszczenia bakteriologiczne – ponadnormatywne na odcinku do Proszowic (przekroczenia dla wskaźnika miano coli), III klasa czystości poniżej Proszowic. Wody Szreniawy wykazują eutrofizację, o czym decydują stężenia azotanów, azotu ogólnego oraz fosforu ogólnego. Wymaganą klasą dla wód Szreniawy i Ścieklca jest I klasa czystości. Wody potoku Ścieklec są ujmowane dla zaopatrzenia w wodę pitną Proszowic. Badania monitoringowe kwalifikowały wody Ścieklca do III klasy czystości. O eutrofizacji Ścieklca decydują średnioroczne stężenia azotanów. Poza Szreniawą i Ścieklcem teren Proszowic odwadniany jest siecią cieków okresowych prowadzących wody w okresach roztopów i intensywnych opadów atmosferycznych (m.in. potokami: Jakubowickim, Kościeleckim i Nadzówki) oraz mniejszymi bezimiennymi ciekami. Średni odpływ (dla rzek Wyżyny Małopolskiej) wynosi 5,6 l/s x km2 przy niewielkiej zmienności odpływu. Na terenie Proszowic znajdują się niewielkie zbiorniki wód stojących (stawy) – w Makocicach, Gniazdowicach i Piekarach. Są to zbiorniki o niewielkiej powierzchni i pojemności, dlatego nie odgrywają istotnej roli w retencji powierzchniowej wody. Znaczne obszary den dolinnych zajmują podmokłe łąki, w większości zmeliorowane systemami rowów otwartych, jednak ze względu na stan techniczny, najczęściej rowy te nie spełniają swej roli. Pod względem zagrożenia powodziowego – powodzie na rzekach nie mają charakteru katastrofalnego. Na terenie Proszowic rzeka Ścieklec jest na znacznych odcinkach obwałowana. Wody podziemne Na terenie gminy i miasta Proszowice występują następujące poziomy wody ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 10 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... podziemnej: - poziom kredowy – o zwierciadle wody na głębokości od kilkunastu do ponad 100 m, wydajny poziom o mineralizacji 0,3-0,4 g/l, jednak posiadający niewielki stopień uszczelnienia kompleksu margli (w których woda występuje szczelinowo), uniemożliwiający uzyskanie dużych wydajności z ujęć, - poziom trzeciorzędowy - występujący nieregularnie w iłach trzeciorzędowych zalęgających na skałach kredowych, umożliwiający pozyskanie wody w ilościach od do kilkudziesięciu m3/dobę i mineralizacji 0,3-0,7 g/l, - poziom w piaskach i żwirach plejstoceńskich teras Szreniawy i Ścieklca – o zwierciadle wody na głębokości 4-6 m p.p.t., w zależności od intensywności opadów i poziomu wody w rzekach, - poziom w aluwiach teras dennych dolin rzecznych – o swobodnym zwierciadle wody na głębokości 0,5-2,0 m p.p.t., ściśle uzależnionym od aktualnego poziomu w rzekach. Północno zachodnia część gminy położona jest w obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 409 Niecka Miechowska (ośrodek szczelinowy) zawierającego wody trzeciorzędowe. Średnia głębokość ujęcia 50-100 m, szacunkowe zasoby dyspozycyjne 325 tys. m3 na dobę. Jest to zbiornik typu otwartego, tzn. bez warstwy izolującej od dopływu zanieczyszczeń z powierzchni, podatny na antropopresję. Z tego względu wymagana jest kontrola intensywności i produkcji rolniczej oraz ograniczenie bezściółkowej hodowli zwierząt, stosowanie środków ochrony roślin o okresie połowicznego rozpadu w glebie krótszym niż 6 miesięcy, konieczna jest likwidacja dzikich wysypisk oraz uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej. Aktualnie brak jest ilościowych danych na temat zanieczyszczenia wody w poszczególnych poziomach wodonośnych terenu gminy i miasta Proszowice, istotne zagrożenie stanu sanitarnego wód podziemnych stwarza dysproporcja rozbudowy sieci wodociągowej do braku sieci kanalizacyjnej, możliwość wykorzystywanie starych, nieczynnych ujęć wodnych (studni) do odprowadzenia ścieków komunalnych oraz przenikanie do wody gruntowej związków toksycznych (pestycydy i metale ciężkie) dostarczanych w procesie produkcji rolnej. Gospodarstwa domowe nie podłączone do sieci wodociągowej zaopatrywane są w wodę ze studni kopanych zasilanych przez wody gruntowe. Poziom tych wód zależy od warunków atmosferycznych (opady i roztopy) oraz poziomu wód w rzekach. Wody te w bardzo dużym stopniu narażone są na zanieczyszczenia chemiczne i bakteriologiczne, dlatego ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 11 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... korzystanie z nich dla zaopatrzenia mieszkańców w wodę może stwarzać zagrożenie sanitarno – epidemiologiczne. 2.2.2 Zasoby leśne i obszary chronione Gmina i miasto Proszowice posiada 2,78 km2 terenów leśnych i zadrzewionych (4 kompleksy leśne), co zajmuje niecałe 3% ogólnej powierzchni. Nie odbiega to od specyfiki powiatu proszowickiego, gdzie średnia lesistość wynosi ok. 1,1% i wynika z wysokiej przydatności rolniczej gleb (w gminie Proszowice gleby klas bonitacyjnych IIII stanowią 93% powierzchni ogólnej gruntów ornych oraz 66,1% powierzchni użytków zielonych). Pod względem geobotanicznym (podział wg W.Szafera i B.Pawłowskiego) teren gminy należy do: Państwo Holarktyda, Obszar Eurosyberyjski, Prowincja Środkowoeuropejska Niżowo-Wyżynna, Poddział Pas Wyżyn Środkowych, Kraina Miechowsko-Sandomierska. Na podstawie regionalizacji potencjalnej roślinności naturalnej (wg J.Matuszkiewicza) teren Proszowic jest głównie siedliskiem lasu dębowograbowego typu grąd, forma wyżynna, odmiana małopolska z bukiem. Największe kompleksy leśne położone są przy granicy gminy w części północnowschodniej (sołectwo Ostrów) i wschodniej (sołectwo Bobin). Są to głównie lasy mieszane oraz liściaste, przeważające gatunki drzew to: sosna, brzoza, akacja, występuje również: dąb, jesion, buk, grab, olch, świerk. Na terenach leśnych występują zwierzęta: sarna, zając, lis, bażant, kuropatwa. Według stanu na dzień 31.12.2003r. lasy państwowe zajmowały powierzchnię 182,0 ha, lasy prywatne 12,0 ha, zaś lasy Spółdzielni Produkcyjnej 4 ha. Lasy z terenu gminy i miasta Proszowice zarządzane są przez Nadleśnictwo Miechów oraz przez Nadleśnictwo Pińczów. Obszary chronione i cenne przyrodniczo: Obszar Ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 409 „Niecka Miechowska”, w zakresie przewidzianym w przepisach szczególnych (granice obszaru ochronnego wraz z dokumentacją hydrogeologiczną zbiornika zostały zatwierdzone przez Komisję Dokumentacji Hydrogeologicznej przy Ministrze OŚZNiL w 1999 roku. W dokumentacji tej zaproponowano sposób użytkowania terenu w obszarach ochronnych zbiornika, jednak dotychczas nie są one ustanowione i formalno-prawnie nie funkcjonują). ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 12 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Pomniki przyrody – 2 grupy drzew (7 lip wokół kościoła w Kościelcu oraz 6 lip wokół kościoła w Żębocinie) uznanych za pomniki przyrody oraz 17 drzew, których ochrona jako pomników przyrody jest w trakcie uznawania (park miejski w Proszowicach – 4 klony srebrzyste i 2 topole białe, Koczanów – 1 lipa, park w Bobinie – 2 wiązy szypułkowate, 1 miłorząb, park podworski w Kościelcu – 2 lipy, cmentarz parafialny w Żębocinie - 2 lipy, Żębocin – 1 modrzew europejski, Klimontów Szreniawa – 2 topole pospolite). Projektowany rezerwaty częściowy w Gniazdowicach – z okresowym wypasem, dla powstrzymania sukcesji ciepłolubnej roślinności krzewiastej. Stanowisko stulisza miotłowego znajduje się w obrębie stromego zbocza doliny Szreniawy. Na zboczu występuje murawa kserotermiczna, wokół nieczynnego wyrobiska. Projektowane użytki ekologiczne: Ostrów – stanowisko lilii złotogłów – znajduje się w niewielkim płacie grądu o pow. około 70 ha. Ponadto stwierdzono występowanie wawrzynka wilczełyko, podlegającego całkowitej ochronie oraz konwalii majowej, podlegającej ochronie częściowej. Kompleks leśny jest stanowiskiem występowania chronionych roślin i grzybów (Sromotnik bezwstydny) oraz jest ostoją dla zwierzyny, a zwłaszcza ptaków; Bobin – stanowisko lilii złotogłów – znajduje się w płacie grądu o pow. około 120 ha. Ponadto stwierdzono występowanie konwalii majowej, podlegającej ochronie częściowej. Kompleks leśny jest stanowiskiem występowania chronionych roślin i grzybów (Sromotnik bezwstydny) oraz jest ostoją dla zwierzyny, a zwłaszcza ptaków; Kościelec – stanowisko lilii złotogłów i barwnika pospolitego – znajduje się w niewielkim płacie grądu o pow. około 50 ha. Kompleks leśny jest stanowiskiem występowania chronionych roślin i grzybów (Sromotnik bezwstydny) oraz jest ostoją dla zwierzyny, a zwłaszcza ptaków. 2.2.3 Zasoby surowców mineralnych Na terenie gminy znajdują się udokumentowane złoża kopalin podstawowych i pospolitych: złoże ropy naftowej i gazu ziemnego „Pławowice”, którego obszar górniczy obejmuje teren 7 wsi: Piekary, Ciborowice, Przezwody, Kościelec, Posiłów, Ostrów ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 13 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... i Kadzice (istnieje kilkadziesiąt odwiertów ropy naftowej i gazu) oraz złoże surowców ilastych ceramiki budowlanej Proszowice, zlokalizowane w południowej części miasta. Z uwagi na występowanie gleb należących do wysokich klas bonitacyjnych (II i III) złoże jest częściowo wyeksploatowane a wydobycie zaniechane od 1995r. Według „Weryfikacji złóż kopalin pospolitych woj. krakowskiego” z 1996r. dla w/w obszaru należy opracować dokumentacje mającą na celu aktualizację stanu zasobów. W gminie Proszowice znajdują się wyrobiska poeksploatacyjne: - cegielni w Łaganowie i Żębocinie, - gipsów w Makocicach, - niewielkich piaskowni a dolinach Szreniawy i Ścieklca. 2.2.4 Zasoby dóbr kultury Na terenie gminy i miasta Proszowice znajdują się następujące obiekty objęte ochroną konserwatorską zabytków: 1. Park Podworski w Bobinie z XVIII w. - park krajobrazowy, naturalistyczny o cechach angielskich, zdewastowany. Zespół o znacznych i czytelnych walorach kompozycyjnych i dendrologicznych. Z drzew krajowych występują: jesion, lipa, akacja, z egzotycznych: miłorząb, żywotnik; 2. Zespół Kościoła Parafialnego pw. Św. Anny w Bobinie z XIX w. - kościół parafialny wzniesiony w 1869r., orientowany, murowany, oszkarpowany, jednonawowy z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Po bokach nawy znajduje się para kaplic tworzących formę transeptu. Przy kaplicy południowej zakrystia i kruchta. Dzwonnica drewniana z XVIII-XIX w., konstrukcji słupowej. Budynek plebani z k. XIX w., murowany, parterowy o ścianach lekko pochyłych; 3. Kaplica drewniana, modrzewiowa w Górce Stogniowskiej z XVII w. - barokowa; 4. Zespół dworsko-pałacowy w Jakubowicach z XIX w. - park krajobrazowo naturalistyczny ze śladami po ogrodzie włoskim i angielskim, zaniedbany. Drzewostan złożony głównie z wiązów, jaworów, jesionów i grabów. Budynek dworu w stylu manierystycznym, z zachowaną kamieniarką obramień okiennych, drzwiowych i elementami wystroju wewnętrznego; 5. Zespół dworski w Klimontowie z XIX/XX w. - dwór wzniesiony na początku XX w. na zrębie dworu wcześniejszego z 1. poł. XIX w. Zbudowany wg projektu Stanisława Witkiewicza, w stylu zakopiańskim dla rodziny Dziedzickich. Dwór drewniany, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 14 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... modrzewiowy, konstrukcji mieszanej. Budynek dworu silnie zdewastowany. Park gatunkowo mało zróżnicowany, zatarty układ kompozycyjny i komunikacyjne przez samosiewy i przypadkowe nasadzenia, drzewostan w złym stanie zdrowotnym, zachowane resztki starodrzewu; 6. Kościół Parafialny pw. Św. Wojciecha w Kościelcu z XIII w. - kościół murowany, wzniesiony ok. 1230r. przez bpa krakowskiego Wisława z Kościelca, odnawiany 1628-34, w XVIII, XIX i XX w. Murowana neogotycka dzwonnica z poł. XIX w. Kościół murowany z ciosów wapiennych w stylu romańskim, odnawiany w charakterze wczesnobarokowym o zachowanym pierwotnym założeniu architektonicznym z bogatym wystrojem kamieniarskim obejmującym m.in. portal romański z ok. 1230r. kolumnady empor; 7. Zespół dworsko-parkowy w Opatkowicach z XIX w. - budynek dworu wzniesiony w 1. poł. XIX w. pierwotnie o cechach klasycystycznych, przebudowany i zmodernizowany w końcu XIX w., konstrukcja glinobita, w części przymurowana, parterowa, na rzucie wydłużonego prostokąta. Park podworski, naturalistyczny, silnie zdewastowany, ze śladami ogrodu włoskiego, całkowite zatarcie kompozycji parku; 8. Zespół Kaplicy pw. Św. Trójcy w Proszowicach z XIX w. - kaplica wzniesiona w 1859r., murowana, jednonawowa, w stylu neogotyckim. Elewacja frontowa zwieńczona trójkątnym szczytem, o narożnikach ujętych filarami, z portalem ostrołukowym na osi flankowanym pólkolumnami zwieńczonymi sterczynami i obeliskami. W obrębie założenia dzwonnica murowana. Teren wokół kaplicy i dzwonnicy obsadzony drzewami (wśród których starodrzew lipy, kasztanowce, dąb); 9. Kościół Parafialny pw. Wniebowzięcia NMP w Proszowicach z XV w. - kościół murowany z cegły, przebudowany w XIX w., trzynawowy z zakończonym wielobocznie, oszkarpowanym prezbiterium, nakryty sklepieniem krzyżowym i pozornym. Wyposażenie kościoła barkowe; 10. Kościół Parafialny pw. Św. Stanisława i Św. Małgorzaty w Żębocinie - wzniesiony w poł. XIII w., przebudowany w XVII i XVIII w., posiada cenne wyposażenie architektoniczne, artystyczne i historyczne; 11. Budynek Plebani wraz z drzewostanem w Żębocinie – dwór poszlachecki z XIX w.; Z wymienianych w rejestrach Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, ale nie uznanych za zabytki wymienić należy: ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 15 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 12. Park podworski w Kościelcu – krajobrazowo-naturalistyczny, silnie zdewastowany, czytelne tylko ślady geometrycznego ogrodu francuskiego na terasach. Drzewostan skromny gatunkowa, na obwodzie założeń; 13. Park podworski w Kowali - naturalistyczny z pozostałościami ogrodu włoskiego i parku angielskiego, silnie zaniedbany i zdewastowany. Drzewostan dość zróżnicowany; 14. Park miejski w Proszowicach – park naturalistyczny; 15. Park podworski w Posiłowie - park modernistyczny, odmiana francuska, zaniedbany. Do obszarów cennych, stanowiących wysoką wartość kulturową i krajobrazową należy: - rynek w Proszowicach – z okresu lokacji miasta w 1358r., o wymiarach ok. 100x100 metrów. Ulice wychodzą z rynku w układzie wiatrakowym. Wokół rynku znajdowały się, do XIX w., domy drewniane w układzie szczytowym z podcieniami. Obecnie murowane domy stoją w układzie kalenicowym; - zwarta zabudowa miasta Proszowice – ochrona zachowanych elementów zabudowy; - ochrona krajobrazu – doliny Szreniawy, doliny Ścieklca, części sołectw: Klimontów, Szczytniki Wieś, Stogniowice, Teresin. 2.3 Techniczna infrastruktura ochrony środowiska 2.3.1 Zaopatrzenie w wodę W chwili obecnej z wodociągów zbiorczych korzysta około 75% mieszkańców wsi i 95 %mieszkańców miasta). Długość sieci wynosi 194,70 km, w tym na terenie miasta 38,5 km. Część miejskiej sieci wodociągowej (około 6,0 km, co stanowi około 3,0% całej sieci wodociągowej w gminie) wykonana jest z azbestu (magistrala Ø 225 mm długości około 4,0 km, sieć rozdzielcza Ø 90-100 mm długości 2,0 km w ulicach O.Rafała, Królewska, Zamkowa, Brodzińskiego, Racławicka, Krakowska i wokół Rynku). Systemy wodociągowe występujące na terenie gminy: Ujecie wód powierzchniowych w Opatkowicach, zlokalizowane na potoku Ścieklec wraz ze Stacją Uzdatniania Wody dla wodociągu Proszowice rok oddania do użytku 1967 (dotychczas bez gruntownej modernizacji ujęcia i Zakładu Uzdatniana Wody) ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 16 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... wydajność rzeczywista istniejących urządzeń do ujmowania i uzdatniania wody, średnia dobowa – 1500 m3/d (w tym zużycie wody w mieście około 1300 m3/d) wydajność potencjalna istniejących urządzeń do ujmowania i uzdatniania wody, średnia dobowa – 2000 m3/d liczba mieszkańców podłączonych do danego wodociągu zbiorczego 2664 przyłączy (w tym 996 przyłączy w mieście, pozostałe we wsiach: Opatkowice, Klimontów, Łaganów, Żębocin, Więckowice) obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego RDP/6223/8/2001 z dnia 01.02.2001, ważnego do 31 grudnia 2011r. w skład ujęcia wchodzi jaz zastawkowy, studnia zbiorcza i osadnik wstępny. Z osadnika woda kierowana jest grawitacyjnie rurociągiem przesyłowym PCV Ø 400 mm, długości około 1200 m do stacji uzdatniania wody w Opatkowicach. Woda uzdatniana jest roztworem koagulantu (siarczanu glinu). Warstwę filtracyjna w filtrach pospiesznych stanowi piasek kwarcowy o średnim wymiarze ziaren 0,8 mm i grubości warstwy 70 cm. Z przestrzeni podfiltrowej komór filtrów woda czysta odprowadzana jest grawitacyjnie do rurociągu zbiorczego Ø 300 mm. W rurociągu tym woda łączy się z chlorem gazowym, którego używa się w ilości 1 butli o wadze 50 kg na miesiąc. Z przepompowni wody czystej rurociągiem głównym o średnicy Ø 150 mm woda tłoczona jest w kierunku Proszowic i do zbiorników wyrównawczych w Żębocinie, natomiast oddzielnymi rurociągami tłoczona jest do Opatkowic i Klimontowa. Woda spełnia wymogi wody do picia (zgodnie z Rozp. Ministra Zdrowia z 19.11.2002 Dz.U. Nr 203, poz. 1718) jednostka organizacyjna zajmująca się eksploatacją systemów wodociągowych: Zakład Wodociągów i Kanalizacji s.c. w Proszowicach, ul. Jagiełły 25 cena 1 m3 wody dla mieszkańców – 2,00 zł + VAT Wokół ujęcia ustanowione zostały następujące strefy ochronne: - strefa ochrony bezpośredniej – o wymiarach 50 x 71 m (teren na obu brzegach i fragment potoku Ścieklec), - strefa ochrony pośredniej wewnętrznej – po obu stronach Ścieklca na długości około 8200 m, powyżej ujęcia Kniejówki na długości 1800 m i Strugi Kowarskiej na długości około 1300 m, o powierzchni około 6 km2, - strefa ochrony pośredniej zewnętrznej - obszar zlewni morfologicznej dorzecza Ścieklca o powierzchni około 149,4 km2. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 17 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Zasady ochrony w w/w strefach ustalone zostały na podstawie Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 05.11.1991r. w sprawie zasad ustanawiania stref ochronnych źródeł i ujęć wody (Dz.U. Nr 116, poz. 504), obecnie istniejący sposób zagospodarowania stref spełnia wymogi Rozporządzenia, postuluje się, aby miejscowości położone w obrębie strefy ochrony pośredniej wewnętrznej były objęte w pierwszej kolejności systemem kanalizacji. Część miejscowości gminnych zaopatrywanych jest w wodę wodociągową z ujęcia w Smoniowicach (gmina Radziemice), należą do nich: Szczytniki, Szczytniki Kolonia, Makocice, Gniazdowice, Klimontów, Teresin, Posiłów, Kadzice, Ostrów. 2.3.2 Kanalizacja i oczyszczanie ścieków W chwili obecnej z kanalizacji sanitarnej korzysta około 34% ogółu mieszkańców gminy i miasta, przy czym stopień skanalizowania miasta wynosi około 85%, miasto posiada kanalizację w systemie rozdzielczym. Ogółem długość sieci kanalizacyjnej wynosi 28 km. Stan techniczny sieci dla kolektorów wybudowanych w ostatnich 10-ciu latach jest dobry, natomiast znacznie gorszy jest w przypadku sieci wybudowanych około 20 lat temu, które stanowią około 70% całości. Systemy kanalizacyjne występujące na terenie miasta: Oczyszczalnia ścieków komunalnych w Proszowicach, zlokalizowana w północnowschodniej części miasta rok oddania do użytku 1995 przepustowość rzeczywista oczyszczalni, średnia dobowa – 1200 m3/d przepustowość potencjalna oczyszczalni, średnia dobowa – 2400 m3/d (z możliwością rozbudowy do 3600 m3/d) liczba mieszkańców podłączonych do danego systemu kanalizacji zbiorczej – 775 budynków (5420 osób) obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego RDP/6210a/3/99 z dnia 12.07.1999, ważnego do 31 grudnia 2009r. ścieki doprowadzane są do oczyszczalni kolektorem grawitacyjnym Ø 80 mm oraz taborem asenizacyjnym poprzez punkt zlewny (który może przyjąć 70 m 3 ścieków /dobę), a następnie oczyszczane mechanicznie i biologicznie. Technologia oczyszcza........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 18 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... nia ścieków oparta jest na zastosowaniu niskoobciążonego osadu czynnego z równoległym biologicznym usuwaniem związków węgla, azotu, (denitryfikacja i nitryfikacja) oraz fosforu (defosfatacja). Proces biologicznej przemiany ścieków przebiega trójstopniowo (tzw. układ A2O). ilość powstających osadów – około 560 ton rocznie, z czego w 2003r. około 39% wykorzystano do rekultywacji i niwelacji terenu wokół oczyszczalni, a pozostałe 61% wywieziono na składowisko odpadów w Żębocinie z wykorzystaniem na uzupełnienie obwałowania i do przesypywania działek roboczych jednostka organizacyjna zajmująca się eksploatacją systemów kanalizacyjnych: Zakład Wodociągów i Kanalizacji s.c. w Proszowicach, ul. Jagiełły 25 cena odbioru 1 m3 ścieków od mieszkańców – do kanalizacji 2,95 zł + VAT, natomiast cena ścieków dowożonych beczkowozami waha się od 3,25 do 9,45 zł + VAT w zależności od ładunku zanieczyszczeń Z terenów nieskanalizowanych ścieki dowożone są wozami asenizacyjnymi w ilości około 40 m3/d (14 500 m3/rok). Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków komunalnych Klimontów - Szreniawa, zlokalizowana w południowej części sołectwa rok oddania do użytku 1975, modernizowana w 1998r. przepustowość rzeczywista oczyszczalni, średnia dobowa – 30 m3/d przepustowość potencjalna oczyszczalni, średnia dobowa – 300 m3/d liczba mieszkańców podłączonych do danego systemu kanalizacji zbiorczej – 50 osób obiekt spełnia warunki pozwolenia wodnoprawnego z dnia 22.08.2002, ważnego do 1 września 2012r. Oczyszczalnia ścieków Opatkowice rok oddania do użytku 1998, modernizowana w 1999r. przepustowość rzeczywista oczyszczalni, średnia dobowa – 20 m3/d liczba mieszkańców podłączonych do danego systemu kanalizacji zbiorczej – 105 osób (4 budynki wielorodzinne) obiekt obecnie nie uzyskał pozwolenia wodnoprawnego, ścieki wywożone są do oczyszczalni ścieków w Proszowicach, oczyszczalnia przeznaczona do likwidacji w 2004r. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 19 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Na terenach dotychczas nie skanalizowanych ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych – szambach, skąd wywożone są do stacji zlewnych funkcjonujących oczyszczalni ścieków (zaledwie 15% powstających w gminie ścieków dowożonych jest do stacji zlewnych). Istnieje około 1950 zbiorników do gromadzenia ścieków, brak jest ich szczegółowej ewidencji. Można zakładać, że znaczna część jest nieszczelna. Ścieki sanitarne z gospodarstw indywidualnych wywożone są na pola i użytki zielone. Niewiele podmiotów posiada umowy na odbiór ścieków z licencjonowanymi odbiorcami, posiadającymi stosowne zezwolenie. 2.3.3 Składowiska odpadów stałych i ich utylizacja Gmina i miasto Proszowice posiada zorganizowany system odbioru odpadów, wspólny dla 7 gmin (Proszowice, Igołomia-Wawrzeńczyce, Koniusza, Koszyce, Nowe Brzesko, Pałecznica, Radziemice). Funkcjonujące od 1995r. Porozumienie Komunalne zostało w 2002r. przekształcone w Związek Gmin - Składowisko Żębocin. Na terenie Proszowic prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów, w mieście istnieje punkt skupu surowców wtórnych (makulatura, szkło, złom, tworzywa sztuczne). Stosowany do 2000r. na terenach wiejskich system zbierania odpadów do kontenerów KP7 (z wywożeniem odpadów na koszt budżetów gmin) od 2001r. został zastąpiony przez indywidualne gromadzenie odpadów w workach i ich odbiór raz w miesiącu przez firmy zajmujące się gospodarką odpadami. Składowisko odpadów Na terenie gminy występują jedno większe tzw. „dzikie” wysypisko – w miejscowości Bobin, o powierzchni około 0,5 ha. Gmina posiada składowisko odpadów komunalnych zlokalizowane w Żębocinie, znajdujące się w odległości około 5 km od centrum miasta Proszowice. Składowisko odpadów komunalnych zostało oddane do eksploatacji w roku 2000. Stan formalno – prawny składowiska odpadów jest uregulowany. Właścicielem składowiska jest Gmina Proszowice, zarządcą firma „KOMBUD” sp.j.; Przewidywany rok zakończenia eksploatacji obiektu 2015-2020. Parametry składowiska odpadów: powierzchnia obiektu: 4,0 ha, w tym komór składowych 1,8 ha, powierzchnia wykorzystana 1,3 ha, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 20 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... projektowana pojemność całkowita: 123 297 m3, z możliwością powiększenia o 90 000 m3 po wybudowaniu niecki III sektora na składowisku, pojemność pozostała do eksploatacji pozwala przyjąć ok. 80 000 m3 odpadów zagęszczonych, tj. ok. 110 000 m3 odpadów dowiezionych (tj. 5-6 lat 2004- 2008/9) , Dostarczone na składowisko odpady w latach 2001-2003 w ilości około 60 000 m3, po zagęszczeniu zajęły około 43 000 m3. Ilość odpadów przyjmowanych na składowisku w 2003r. – 20 281 m3. Odzysk surowców wtórnych – w 2003r. w wyniku segregacji odpadów odzyskano: makulaturę – 33,4 t, szkło – 3,6 t, tworzywa sztuczne – 1,7 t, złom – 68,1 t, akumulatory, baterie – 2,4 t, metale kolorowe – 8,3 t. Na składowisko przyjmowane są odpady komunalne pochodzące z terenu 7 gmin. Sprzęt techniczny użytkowany na składowisku do zagęszczania odpadów stanowi ciągnik – spychacz gąsienicowy DT-75. Składowisko posiada uszczelnienie (2 warstwy geowłókniny o gramaturze 800 g/m 2 i 1 warstwa bentomatu gr. 6,5 mm) spełniające obecne wymogi ochrony środowiska. Składowisko posiada warstwę drenażu oraz zbiornik odcieków, instalację odgazowującą, rowy opaskowe. Obiekt wyposażony jest w: ogrodzenie, zieleń ochronną, rowy opaskowe budynek socjalno-biurowy, wagę samochodową, brodzik dezyfekcyjny, utwardzony plac manewrowy, kontenery KP-7 na surowce wtórne, piezometry oraz posiada odpowiednie oznakowanie. Obiekt wyposażony jest również w linię sortowniczą do wtórnej segregacji odpadów, prasę do belowania, rozdrabniacz tworzyw sztucznych, 15 kontenerów 1,1 m3 do obsługi linii sortowniczej na składowisku. Prowadzone są badania monitoringowe wód w rejonie składowiska na podstawie analiz wód podziemnych z zainstalowanych otworów piezometrycznych. Do największych na terenie gminy i miasta Proszowice producentów odpadów należą: - oczyszczalnie ścieków w Proszowicach, Klimontowie i Opatkowicach - wytwórnia mas bitumicznych w Proszowicach - zakład produkcji lodów w Szreniawie, Proszowicach i Łaganowie - Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Proszowicach - stacje benzynowe w Proszowicach (x2), Opatkowicach, Klimontowie - ferma drobiu w Klimontowie ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 21 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - piekarnie w Proszowicach (x2), Klimontowie - hurtownia mrożonek w Proszowicach 2.3.4 Ochrona powietrza Gazownictwo Na terenie gminy i miasta Proszowice zlokalizowane są następujące sieci i obiekty gazownicze: - gazociąg wysokoprężny Ø 250 CN 6,4 MPa relacji Kraków – Proszowice, - odgałęzienie wysokoprężne Ø 125 CN 6,4 MPa do stacji redukcyjnej gazu - stacja redukcyjna gazu I stopnia zlokalizowana w Opatkowicach, w sąsiedztwie północnej granicy miasta, o przepustowości nominalnej 6000 Nm3/h - gazociąg średnioprężny Ø 225 PE biegnący od stacji redukcyjnej w kierunku miasta Proszowice - gazociągi średnioprężne Ø 75 PE do Ø 40 PE na terenie wsi Więckowice i Żębocin - cześć sieci średnioprężnej gminy Koniusza – na terenie miejscowości Jazdowiczki W realizacji znajdują się dalsze odcinki gazociągu wysokoprężnego, tj.: - gazociąg wysokoprężny Ø 200 CN 6,4 MPa relacji Proszowice – Kazimierza Wielka – Bejsce - gazociąg wysokoprężny Ø 200 CN 6,4 MPa relacji Proszowice – Pałecznica – Działoszyce - Czarnocin Aktualnie na terenie gminy Proszowice nie ma jeszcze sieci średnioprężnych i odbiorców zasilanych ze stacji w Opatkowicach. Odbiorcy wsi Więckowice i Żębocin zasilani są z układu sieci średnioprężnej gminy Igołomia-Wawrzeńczyce (ze stacji redukcyjnej gazu w Niepołomicach). Kilku odbiorców na terenie wsi Jazdowiczki zasilane jest z sieci gminy Koniusza. Gazyfikacja w mieście została wykonana dla ulic Brodzińskiego, Królewskiej, 3 Maja, O.Rafała, części Rynku, części ul. Racławickiej, Parkowej, Grzymały –Siedleckiego, Kosynierów, Kilińskiego Biechońskiego, Kościuszki, leśnej, Kleszczyńskiego , Szpitalnej i Kopernika. W mieście z gazu sieciowego korzysta 307 odbiorców, na terenach wiejskich 99 odbiorców. Przebiegające przez teren miasta i gminy sieci gazowe osiągają długości: 15,19 km na terenie miasta i 17,21 km na terenie gminy (łącznie 32,40 km). W chwili obecnej program gazyfikacji miasta i gminy Proszowice z 1990r. wraz ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 22 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... z aneksem z 1995r. został zrealizowany w zakresie budowy wysokoprężnej sieci magistralnej i stacji redukcyjno pomiarowej I stopnia w Opatkowicach oraz budowy rozdzielczej sieci średniego ciśnienia obejmującej około 30% terenu miasta. Dalsza gazyfikacja terenu i budowa nowych przyłączy gazu została wstrzymana ze względu na małe zainteresowanie mieszkańców gminy i miasta. W Proszowicach funkcjonuje „Związek Międzygminny do spraw Gazyfikacji, Rozwoju Terenów Wiejskich i Ochrony Środowiska”. Gmina i miasto Proszowice, wspólnie z 22ma gminami z województwa małopolskiego i świętokrzyskiego jest Członkiem w/w Związku. Celem istnienia Związku jest wspólne działanie gmin zmierzające do podniesienia standardu życia mieszkańców i umożliwienie rozwoju społecznego poprzez: - reprezentowanie wspólnych interesów w sprawach gazyfikacji i budowy gazociągu wysokoprężnego, - inspirowanie działań zmierzających do najszybszego zakończenia kompleksowej gazyfikacji, - działania na rzecz zwalczania bezrobocia długoterminowego i agrarnego, - położenie nacisku na ochronę środowiska poprzez podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz inwestycje z zakresu gospodarki odpadami oraz gospodarki wodno-ściekowej, - rozwój oraz modernizację szlaków transportowych i infrastruktury technicznej, - działania na rzecz rozwoju oświaty, w tym szczególnie na terenach wiejskich. Ciepłownictwo Na terenie gminy i miasta Proszowice funkcjonują sieci ciepłownicze. Jednak większość budynków zlokalizowanych na terenach wiejskich, zarówno użyteczności publicznej jak i mieszkalnych, zasilane są ze źródeł indywidualnych. Ciepłownia miejska zlokalizowana jest przy ul. Wolności, w południowej części Proszowic, posiada moc 5,23 MW (3 kotły KR 40, 1 kocioł KR 100), zasila lokalny system ciepłowniczy, dostarcza ciepło m.in. do następujących obiektów: budynek administracyjny Telekomunikacji Polskiej, budynek Policji, Banku PKO BP, Urzędu Skarbowego, Urzędu Miasta, Przychodni Rejonowej, restauracji, wielorodzinne budynki mieszkalne przy ul. Partyzantów, 3-go Maja, Królewskiej oraz budynki byłego Zespołu Szkół Doskonalenia Zawodowego. Sieć cieplna, o parametrach 90/70 C, wykonana jest głównie w technologii tradycyjnej, jedynie około 10% to sieć preizolowana. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 23 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Do większych kotłowni funkcjonujących na obszarze miasta, zasilających lokalne systemy ciepłownicze należą: Tabela 2.3.4 Wykaz większych kotłowni miasta Proszowice Budynek/ /właściciel PPU KZGM Sp. z o.o. (centralna kotłownia miejska) PPU KZGM Sp. z o.o. (kotłownia osiedlowa) PPU KZGM Sp. z o.o. (kotłownia osiedlowa) Adres Ul. Wolności, Proszowice Źródło energii Miał węglowy Zużycie 229 676 Moc [MW] 5,23 Ul. Królewska 24, Proszowice Ul. Królewska 72, Proszowice Ul. Jagiełły 2, Proszowice Olej Gaz Olej Gaz Olej 9 727 59 027 8 655 105 371 36 584 0,7 Kotłownia zakładowa Ul. Jagiełły 25 Olej Spółdzielnia Mieszkaniowa Nasz Dom Ul. Kopernika 5, Proszowice Ul. Kopernika, Proszowice Ul. Rynek, Proszowice Ul. 3 Maja, Proszowice Miał węglowy Olej Gaz Miał węglowy Miał węglowy Brak danych Brak danych PPU KZGM Sp. z o.o. Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Kultury i Wypoczynku Zespół Szkół Urządz. Termoochronne moderniz Cyklony częśc. na multicykl blokach SM ony – ‘95-‘02 - 1,2 - - 0,2 - - 0,14 - - 2,0 - 1998r. Brak danych Brak danych Brak danych W 1999r. starostwo Powiatowe wydało decyzję dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza dla kotłowni osiedlowej „Spółdzielnia Mieszkaniowa Nasz Dom” w Proszowicach. Pozostałe obiekty nie wymagają pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Kotłownia miejska przy ul. Wolności, mimo posiadania jednostek kotłowych o nominalnej mocy przekraczającej 5,0 MW, ze względu na ograniczone zapotrzebowanie na ciepło ze strony odbiorców i brak perspektyw na przyłączenie nowych obiektów o znacznych mocach, pozostawia część kotłów trwale w zimnej rezerwie. Rzeczywista moc cieplna kotłowni jest znacznie niższa (wg stanu na styczeń 2003r. – przeliczeniowa maksymalna moc brutto 4,23 MW, rzeczywista w 2002r. – 2,42 MW) i dlatego Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „KZGM” uzyskało zgodę na wyłączenie tej kotłowni z obowiązku posiadania decyzji o dopuszczalnej emisji substancji szkodliwych. W 2003r. termomodernizacji poddano w Proszowicach dwa miejskie budynki użyteczności publicznej: - budynek Urzędu Gminy i Miasta oraz Starostwa Powiatowego, ul. 3 Maja 72, - budynek Przychodni Specjalistycznej, ul. 3 Maja 70. Sieć ciepłownicza miasta Proszowice: ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 24 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... długość sieci 2 173 m średnica i długość ważniejszych ciągów preizolowanych: Ø 200 mm – 400 m, Ø 150 mm – 88 m, Ø 125 mm – 185 m, Ø 100 – 20m średnica i długość ważniejszych ciągów tradycyjnych: Ø 150 mm – 515 m, Ø 125 mm – 55m, Ø 100 mm – 95 m, Ø 80 mm – 180 m, Ø 65 mm – 505 m, Ø 32-50 mm – 130 m materiał: rury stalowe tradycyjne i preizolowane ilość przyłączy, węzłów do kotłowni miejskich – 47 Cena zakupu ciepła – zależna od kotłowni, waha się od 27,53 do 43,70 zł / GJ. Na terenie gminy zapewnienie potrzeb cieplnych odbywa się w sposób indywidualny, poprzez źródła ciepła zlokalizowane w poszczególnych obiektach, zasilane w oparciu o paliwa stałe, w nielicznych przypadkach w oparciu o gaz ziemny lub olej opałowy. Do największych obiektów należy Wytwórnia Mas Bitumicznych w Proszowicach, która w 2001r. otrzymała decyzję o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza. Na terenie gminy i miasta Proszowice brak jest obiektów wykorzystujących odnawialne źródła energii. Część mieszkańców używa drewna, jednak nie posiadają oni specjalnych pieców przystosowanych do spalania biomasy. Energetyka Gmina i miasta Proszowice objęta jest w 100% siecią elektroenergetyczną. Jest to sieć niskiego i średniego napięcia nie powodująca zagrożeń związanych z promieniowaniem elektromagnetycznym. Podstawowym źródłem zaopatrzenia w energię elektryczną jest główny punkt zasilania (GPZ) 110/SN „Proszowice”, zlokalizowany w południowej części miasta. Z GPZ wyprowadzane są linie średniego napięcia zasilające poszczególne stacje transformatorowe 15/04 kV. Po stronie 110 kV w/w stacja redukcyjna powiązana jest ze stacją węzłową 220/110 kV „Lubowa”. Na terenie miasta układ sieci rozdzielczej średniego napięcia funkcjonuje jako kablowy w tzw. pętli otwartej zasilanej dwustronnie z niższych sekcji rozdzielni sieciowej GPZ „Proszowice”. Na obrzeżach miasta oraz na terenie gminy sieć średniego napięcia funkcjonuje w wykonaniu napowietrznym, podobnie jak stacje trafo, których parametry wynoszą od 50 do 250 kVA (dla sieci kablowych od 160 do 400 kVA). Wzdłuż linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia wyznaczone są strefy ochronne, wprowadzające ograniczenia w zabudowie i zagospodarowaniu terenu. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 25 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 3. STAN I ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY 3.1 Zanieczyszczenia wód Wody powierzchniowe Trudnym do zmierzenia źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych są niekontrolowane spływy powierzchniowe z obszarów rolnych, w tym chemizowanych i nawożonych. Pomimo, że ilość wywożonej na użytki rolne gnojowicy w ostatnich latach zmalała (ze względu na spadek pogłowia zwierząt), stanowi ona nadal lokalną uciążliwość dla środowiska. Zmalała również, głównie ze względów ekonomicznych, ilość zużywanych nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Czynniki te wpływają na zmniejszenie niekorzystnego wpływu rolnictwa na stan czystości wód. Ścieki z gospodarstw rolnych w większości gromadzone są w zbiornikach, często nieszczelnych, z których zanieczyszczenia przedostają się do wód powierzchniowych lub do ziemi. Ponadto w zdecydowanej większości ścieki bytowe z opróżnionych zbiorników nie są odbierane przez firmy posiadające odpowiednie zezwolenia i dowożone na oczyszczalnie, lecz wywożone przez mieszkańców na pola. Tabela 3.1 Stan czystości wód Szreniawy i Ścieklca (dane WIOŚ w Krakowie, 2002r.) Rzeka, pkt pom.-kontr. km Szreniawa, 27,5 Proszowice Ścieklec, 3,0 Makocice Szreniawa, Opatkowice Klasa czystości wody według wskaźników Organicznych Nieorga- Zawiesi- Subst. nicznych ny biogen. Subs. specyf. Fizykoch Hydrobi emicz. ologicz. Stan Ogólna sanitarny ocena II I / II non non I non II Non / III non I II III II I II II III III A2* A2* (w 02.2004 – WSSE) * - według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27.11.2002r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U. Nr 204, poz. 7728) Kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, dezynfekcji (chlorowania końcowego) Wskaźnikami decydującymi o ogólnej klasie czystości wód rzeki Szreniawy są: azot azotynowy, zawiesiny, miano coli, natomiast wskaźnikiem decydującym o ogólnej klasie ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 26 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... czystości wód potoku Ścieklec jest miano coli (w mniejszym stopniu fosfor ogólny). Ze względu na warunki glebowe w zlewni rzeki Szreniawy dominują pola, a płaty leśne są bardzo nieliczne. W mieście natomiast koncentrują się usługi bytowe, komunikacyjne, rolno-spożywcze. W zlewni Szreniawy głównymi źródłami zanieczyszczeń są ścieki socjalno-bytowe oraz tzw. zanieczyszczenia obszarowe. Potok Ścieklec przy ujściu do Szreniawy jest połączony z nią licznymi rowami melioracyjnymi. Zlewnia potoku jest typowo rolnicza, stąd też źródłami zanieczyszczeń są głównie spływy powierzchniowe, a w mniejszym stopniu ścieki socjalno-bytowe z miejscowości położonych wzdłuż biegu potoku. Na odcinku ujściowym Ścieklec jest odbiornikiem ścieków technologicznych z Zakładu Uzdatniania Wody w Opatkowicach (zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym maksymalna ilość odprowadzanych ścieków wynosi 81 m3/dobę). Przyczyną istniejącego stanu wód Szreniawy i Ścieklca jest wysoki poziom zwodociągowania wsi przy równoczesnej bardzo niskiej rozbudowie (najczęściej całkowitym braku) sieci kanalizacyjnej. Powoduje to rozproszenie źródeł zanieczyszczeń, które spływają do rzek na całej ich długości. Duże ilości zawiesin spłukiwane są z niechronionych przed erozją pól uprawnych. W okresie roztopów i intensywnych opadów do rzek spływają z pół substancje nawozowe. Wody gruntowe Teren gminy i miasta Proszowice nie jest objęty państwowym monitoringiem jakości wód gruntowych. Zazwyczaj zanieczyszczenie wód gruntowych obserwuje się w pobliżu większych zakładów produkcyjno-usługowych, składów przemysłowych, wysypisk odpadów, stacji paliw, tras komunikacyjnych o intensywnym ruchu samochodowym itp. Wielkoprzestrzenne źródła zanieczyszczeń to przede wszystkim emisje pyłów i gazów przemysłowych (z Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego) oraz zabiegi chemizacji rolnictwa i leśnictwa. Wody podziemne Wody podziemne płytkiego krążenia (zasilane głównie opadami atmosferycznymi i, w mniejszym stopniu, wodami powierzchniowymi) są zdecydowanie bardziej podatne na zanieczyszczenia niż wody wgłębne. Wody płytkiego krążenia są pozbawione warstwy izolacyjnej nadkładu, a tym samym są one słabo izolowane przed wpływami ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 27 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... antropogenicznymi. Zagrożenie dla jakości wód płytkiego krążenia stanowią m.in.: nie posiadające wymaganych zabezpieczeń składowiska odpadów komunalnych lub przemysłowych i tzw. "dzikie" wysypiska odpadów, nie posiadające wymaganych zabezpieczeń stacje paliw, magazyny produktów ropopochodnych oraz innych substancji chemicznych, szlaki komunikacyjne: drogi, parkingi i place postojowe samochodów, fermy zwierząt, intensywne nawożenie i stosowanie środków ochrony roślin, rolnicze wykorzystywanie ścieków, cmentarze oraz grzebowiska zwłok zwierzęcych, ścieki (surowe lub niedostatecznie oczyszczone) wprowadzane do gleby. Zagrożenie, w dłuższym przedziale czasowym, dla jakości wód płytkiego krążenia mogą stanowić także ścieki komunalne i przemysłowe wprowadzane do wód powierzchniowych oraz nadmierne emisje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery. Podziemne wody wgłębne zalegają pod nieprzepuszczalnymi utworami geologicznymi i posiadaj dobrą lub średnią izolację przed wpływami zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego. Są one mniej podatne na czynniki atmosferyczne i antropogeniczne. Warstwy wodonośne tych wód są zasilane pośrednio opadami atmosferycznymi, wodami powierzchniowymi, a także z wyżej położonych warstw wodonośnych. Zagrożeniem dla jakości wód wgłębnych może być dopływ zanieczyszczeń charakteryzujących się dużym ładunkiem i/lub toksycznością, zwłaszcza jeśli substancje te są wprowadzane do środowiska przez długi czas. Źródłem zanieczyszczeń mogą być: nie posiadające odpowiednich zabezpieczeń składowiska odpadów komunalnych lub przemysłowych i tzw. "dzikie" wysypiska odpadów, nie posiadające odpowiednich zabezpieczeń stacje paliw, magazyny produktów ropopochodnych oraz innych substancji chemicznych, fermy zwierząt, ścieki (surowe lub niedostatecznie oczyszczone) wprowadzane do gleby. Zagrożenie dla jakości wód podziemnych (wód płytkiego krążenia jak i wód wgłębnych) stanowią także nieczynne (nieużytkowane) i źle zabezpieczone studnie ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 28 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... wiercone. Są one źródłem bakteriologicznego skażenia warstwy wodonośnej. Likwidacja zakładów posiadających własne ujęcia (dawne PGR-y, zlewnie mleka, szkoły wiejskie itp.) przy równoczesnym braku bezwzględnego obowiązku likwidacji starych i nieeksploatowanych studni wierconych powoduje, że liczba nieczynnych ujęć prawdopodobnie wzrasta. Zagrożeniem dla jakości i ilości zasobów wód podziemnych może być także budowa w obszarach zasobowych ujęć komunalnych nowych studni i ujęć nie związanych z poborem wody na potrzeby zbiorowego zaopatrzenia. 3.2 Zanieczyszczenia powierzchni ziemi Zanieczyszczenia gleb Zanieczyszczenie gleb jest oceniane na podstawie zawartości metali ciężkich (ołowiu, kadmu, cynku, miedzi, niklu, rtęci i arsenu) w powierzchniowej, dwudziestocentymetrowej warstwie gruntu. Miarą zanieczyszczenia gleby jest zawartość metali ciężkich w porównaniu do średniej geochemicznej zawartości w regionie. Pośrednio, zanieczyszczenie gleby mierzy się również zawartością metali ciężkich, azotanów i pestycydów w jadalnych częściach roślin (świeże owoce, korzenie etc.). Miarą wielkości zanieczyszczenia gleby jest przekroczenie dopuszczalnych zawartości metali, azotanów i pestycydów w jadalnych częściach roślin. Zagrożeniami dla jakości gleb są: wprowadzanie do gleby nieczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych, chemizacja rolnictwa (nawozy i środki ochrony roślin), "dzikie" wysypiska odpadów komunalnych, emisje do atmosfery zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. Teren Proszowic nie jest objęty państwowym monitoringiem w zakresie zanieczyszczenia gleb. Na podstawie badań prowadzonych w 1994r. w Okręgowej Stacji ChemicznoRolniczej i Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska w Krakowie stwierdzono, że zanieczyszczenie gleb w gminie Proszowice, wg sześciostopniowej (0-V) skali IUNG Puławy wynosiło 0, tj. zawartość naturalna. Natomiast zawartość metali ciężkich w roślinach wskaźnikowych mieściła się w granicach dopuszczalnych zawartości, określonych w załączniku nr 4 MZiOS z dn. 31.03.93r. w sprawie wykazu substancji dodatkowych dozwolonych i zanieczyszczeń technicznych w środkach spożywczych i używkach – MP nr 22, poz. 233. Około ¾ zanieczyszczeń gleb i wód gminy ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 29 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... powodowana jest opadami skażonych pyłów i opadów atmosferycznych, których źródła leżą poza terenem gminy Proszowice. W gminie Proszowice średni wskaźnik bonitacji gleb wynosi 1,48, są to gleby o najlepszych właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych, przydatne na uprawę wszystkich roślin, a zwłaszcza intensywnych odmian o najwyższych wymaganiach glebowych. Około 80% powierzchni gleb posiada korzystne ukształtowanie terenu, co ma duży wpływ na prawidłowe wykorzystanie i użytkowanie rolnicze gleb. Urodzajne gleby stanowią jedną z najcenniejszych wartości przyrodniczych regionu, należy je bezwzględnie chronić przed zanieczyszczeniem oraz przed nieprawidłowym użytkowaniem. Odpady Największą grupą odpadów powstających na terenie gmin wiejskich są odpady komunalne, związane z codzienną egzystencją człowieka. Zgodnie z treścią ustawy o odpadach - odpadami komunalnymi są: "odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych". W skład odpadów komunalnych, poza odpadami z gospodarstw domowych, wchodzą odpady z obiektów użyteczności publicznej i obsługi ludności oraz odpady z pielęgnacji terenów zieleni. Odpady komunalne zawierają także odpady niebezpieczne, takie jak: zużyte baterie, akumulatory, świetlówki, termometry, opakowania po farbach, lakierach, rozpuszczalniki, smary, oleje, przeterminowane i nie wykorzystane leki. Szacuje się, że w Polsce stanowią one około 0,76% ogólnej masy odpadów. Specyficzną grupą odpadów są osady ściekowe. Porządkowanie gospodarki ściekowej, budowa kanalizacji i oczyszczalni ścieków, będą powodowały zwiększenie ilości osadów ściekowych, które wymagają dalszej utylizacji. Problem ten wymaga kompleksowego rozwiązania. Ważną grupę odpadów niebezpiecznych stanowi część odpadów medycznych. Źródłem powstawania niebezpiecznych odpadów medycznych są jednostki służby zdrowia: szpitale, przychodnie, gabinety prywatne, laboratoria. Inną ważną grupę materiałów niebezpiecznych stanowią materiały zawierające azbest. Chorobotwórcze działanie azbestu polega na drażnieniu ścianek pęcherzyków płucnych przez włókna respirabilne, tj. takie, które mogą występować w trwałej postaci ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 30 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... w powietrzu. Włókna te są dłuższe niż 5 mikrometrów i mają grubość mniejszą od 3 mikrometrów, a stosunek długości do grubości włókna jest nie mniejszy niż 3:1. Wyroby z udziałem azbestu stanowią zagrożenie dla środowiska wówczas, gdy włókna są uwalniane do powietrza. Ze względu na specyficzne właściwości azbestu - odporność na wysokie i niskie temperatury, działanie kwasów i innych substancji żrących oraz elastyczność - w latach 1970 - 1990 powszechnie stosowano azbest do produkcji materiałów budowlanych oraz części do maszyn i urządzeń, zwłaszcza narażonych na działanie siły tarcia i wysokich temperatur. Obecnie główną masę wyrobów z azbestem na terenie gminy stanowią materiały budowlane płaskie - płyty ścienne i dachowe oraz materiały rurowe - rury wodociągowe i kanalizacyjne. Ponadto azbest zawarty jest w okładzinach hamulcowych, ubraniach ochronnych, kocach gaśniczych, płytkach stosowanych przy palnikach gazowych, uszczelkach i innych podobnych wyrobach. Obecnie na terenie gminy i miasta Proszowice brak jest szczegółowej inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest, wstępne wyniki przeprowadzonej w maju 2004r. ankietyzacji wskazują na około 110 000 m2 falistych i płaskich płyt cementowoazbestowych stosowanych w budownictwie. Na terenie gminy i miasta Proszowice powstają głównie odpady bytowe z gospodarstw domowych, placówek handlowych oraz obiektów użyteczności publicznej. Odpady powstające w zakładach przemysłowych usuwane i zagospodarowywane są przez wyżej wymienione obiekty we własnym zakresie. Mimo że na terenie gminy funkcjonuje zorganizowany system odbioru odpadów (wraz z selektywną zbiórką), część odpadów trafia do rowów, wyrobisk, lasów lub na tzw. "dzikie wysypiska". Duża część odpadów jest spalana w paleniskach domowych. Zmodernizowane w 2000 r. składowisko odpadów komunalnych w Żębocinie stanowi bezpieczne miejsce składowania odpadów – zarówno dla Proszowic, jak i dla pozostałych 6 gmin zrzeszonych w Związku Gmin – Składowisko Żębocin. Problemem natomiast – w skali powiatu - jest brak grzebowiska padłych zwierząt. 3.3 Zanieczyszczenia powietrza Na terenie gminy i miasta Proszowice nie ma dużych emitorów zanieczyszczeń do powietrza. Funkcjonuje kilka kotłowni osiedlowych, przy czym dwie o najwyższych mocach używają jako paliwa miału węglowego. Część budynków, zwłaszcza użyteczności ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 31 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... publicznej lub większych zakładów produkcyjno-usługowych, wykorzystuje w celach opałowych paliwa przyjazne środowisku (gaz, olej). Dużym źródłem zanieczyszczeń są paleniska domowe oraz kotłownie drobnych obiektów usługowych, komunalnych czy ogrodniczych (szklarnie, tunele foliowe). Jako źródło energii cieplnej dominuje węgiel kamienny. Związana jest z tym silna emisja tlenków węgla, siarki, azotu a także pyłów. Ponadto bardzo często wraz z węglem spalane są odpady, zawierające bardzo wiele szkodliwych substancji, które w ten sposób przedostają się do powietrza stwarzając zagrożenie dla mieszkańców. Problem mogą stanowić również odory związane z wylewaniem gnojówki i gnojowicy oraz nieczystości płynnych na polach i do rowów. Zanieczyszczenia komunikacyjne nie stanowią istotnego problemu na terenie gminy. Znaczącym źródłem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego są pozaregionalne zanieczyszczenia pyłowo-gazowe z aglomeracji śląskiej i krakowskiej. Badania stanu zanieczyszczenia powietrza w Proszowicach wykazują wyższe stężenia dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym niż w okresie letnim. Wpływ na poprawę sytuacji w tym zakresie miałyby przedsięwzięcia związane z wymianą źródeł grzewczych na niskoemisyjne bądź związane z wykorzystaniem źródeł energii odnawialnej. Należy dążyć do likwidacji niskiej emisji, poprzez rozbudowę sieci gazowej oraz mobilizację i wsparcie mieszkańców do zmiany źródła ciepła na „ekologiczne” (gaz, olej opałowy lekki, biomasa, energia słoneczna). 3.4 Inne zagrożenia środowiska Awarie przemysłowe Na terenie gminy i miasta Proszowice nie występują zakłady przemysłowe stwarzające zagrożenie wystąpienia poważnej awarii. Hałas Źródłem hałasu na terenie gminy i miasta Proszowice są dwie drogi wojewódzkie: relacji Kraków – Busko Zdrój oraz relacji Wolbrom - Słomniki – Nowe Brzesko - Ispinia. Częstym powodem wysokiego poziomu hałasu komunikacyjnego jest nie tylko ruch samochodowy, ale również zbyt mała odległość zabudowy mieszkaniowej od dróg, znaczny udział pojazdów ciężkich, nadmierna prędkość, zły stan techniczny nawierzchni, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 32 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... brak płynności ruchu i brak zabezpieczeń antyhałasowych. W celu zmniejszenia uciążliwości komunikacyjnych w mieście Proszowice planowana jest budowa obwodnicy. W gminie nie ma natomiast linii kolejowych ani zakładów przemysłowych powodujących zagrożenie hałasem. Podwyższone wartości poziomu hałasu mogą występować lokalnie w związku z pracą maszyn rolniczych. Nie ma to znaczącego wpływu na klimat akustyczny na terenie gminy. Może natomiast szkodliwie oddziaływać na osoby obsługujące maszyny. Promieniowanie Na terenie gminy i miasta Proszowice zagrożenie promieniowaniem: - jonizującym: nie występuje - niejonizującym: występuje w ograniczonym zakresie. Jedynym źródłem promieniowania jest sieć energetyczna wysokiego napięcia. Wymienione źródło pól elektromagnetycznych powoduje zarówno ogólny wzrost poziomu tła promieniowania elektromagnetycznego w środowisku, jak też zwiększenie liczby i powierzchni obszarów o podwyższonym poziomie natężenia promieniowania. Należy jednak stwierdzić, że wzrost poziomu tła elektromagnetycznego nie zwiększa istotnie zagrożenia środowiska i ludności. W dalszym ciągu poziom promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie niższy od natężeń, przy których możliwe jest jakiekolwiek szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki. Nie dotyczy to jednak pól elektromagnetycznych w bezpośrednim otoczeniu wszelkiego rodzaju stacji nadawczych, które lokalnie, w odległościach zależnych od mocy, częstotliwości i konstrukcji stacji, mogą osiągać natężenie na poziomie uznawanym za aktywny pod względem biologicznym. Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka od pól przekraczających określone wartości graniczne. Dlatego też wzdłuż linii elektroenergetycznej zostały wyznaczone strefy ochronne: - 14,5 m od skrajnego przewodu dla budynków mieszkalnych i innych, w których czas przebywania ludzi jest dłuższy niż 8 godzin na dobę; - 4,0 m od skrajnego przewodu dla budynków gospodarczych i innych, w których czas przebywania ludzi jest krótszy niż 8 godzin na dobę. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 33 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 3.5 Ocena aktualnego stanu środowiska, zasobów naturalnych i warunków społeczno-gospodarczych W związku z typowo rolniczym charakterem gminy Proszowice problemy ochrony środowiska skupiają się przede wszystkim wokół: - gospodarki komunalnej, - produkcji rolnej. Do podstawowych zagrożeń dla środowiska naturalnego należy zaliczyć: - brak systemu kanalizacji sanitarnej, - brak gazyfikacji. Pozostawienie takiego stanu rzeczy będzie prowadziło do dalszego zanieczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych oraz powietrza. W fazie końcowej znajduje się budowa sieci wodociągowej, która swym zasięgiem pokrywa większość obszaru gminy. Niestety w gminie Proszowice wystąpiło typowe zjawisko budowy wodociągów bez zagwarantowania odbioru ścieków. Negatywnym zjawiskiem jest wylewanie oprócz ścieków bytowych również nieprzetworzonej gnojówki i gnojowicy. Stan powietrza atmosferycznego wykazuje w sezonie grzewczym podwyższone stężenia dwutlenku siaki i pyłu zawieszonego, co świadczy o tzw. niskiej emisji z lokalnych źródeł ciepła. Sieć gazowa obejmuje swym zasięgiem niewielki obszar. Jednak cały czas podstawowym źródłem energii cieplnej w paleniskach domowych pozostaje węgiel oraz drewno, również część odpadów jest spalana w piecach domowych. W mieście Proszowice problemy ochrony środowiska skupiają się przede wszystkim wokół: - komunikacji, - gospodarki cieplnej. Do podstawowych zagrożeń dla środowiska naturalnego należy zaliczyć: - brak gazyfikacji, przy jednoczesnym powszechnym stosowaniu węgla jako paliwa, - hałas oraz inne uciążliwości komunikacyjne. Uciążliwości komunikacyjne, w tym hałas oraz zanieczyszczenie powietrza obniżają jakość życia w mieście. W celu zminimalizowania oddziaływania komunikacji na mieszkańców Proszowic planowana jest budowa obwodnicy miasta. Jednym z najważniejszych zadań dla gospodarki oraz polityki prośrodowiskowej gminy i miasta Proszowice jest skuteczna ochrona ujęcia wód, zwłaszcza w zakresie strefy ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 34 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... ochrony pośredniej wewnętrznej i zewnętrznej oraz ochrona Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 409 – m.in. poprzez pilne uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w północnej i północno-wschodniej części gminy. Pod względem przyrodniczym i kulturowym cenny rejon stanowi dolina rzeki Szreniawy oraz potoku Ścieklec. Należy dążyć do utrzymania istniejących wartości przyrodniczych terenów poprzez racjonalną gospodarkę rolną i leśną, rozbudowę infrastruktury technicznej oraz edukację ekologiczną. Tabela 3.5.1 Stan infrastruktury komunalnej na terenie gminy i miasta Proszowice Lp Miejscowość 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 Bobin Ciborowice Czajęczyce Gniazdowice Górka Stogn. Jakubowice Jazdowiczki Kadzice Klimontów Koczanów Kościelec Kowala Łaganów Makocice Mysławczyce Opatkowice Ostrów Piekary Posiłów Przezwody Stogniowice Szczytniki Szczytniki Kol. Szklana Teresin Więckowice Wolwanowice Żębocin Proszowice 29 miasto Razem: Zbiorniki na ścieki (szamba) 80 26 42 63 67 55 26 39 260 58 116 56 74 60 21 136 128 48 36 58 81 66 33 15 68 65 26 75 Sieć ciepłown./ l. przyłączy Odbiór odpadów / l. umów 76 28 22 55 72 73 19 38 156 42 40 52 66 52 22 136 108 47 28 58 103 39 23 23 62 29 29 37 755 75 47 172 755 1953 47 1707 Wodociąg / Kanalizacja l. przyłączy / l. przył. Liczba ludności Liczba budyn. 408 140 226 325 258 354 125 233 1375 311 612 295 390 339 126 841 698 260 145 321 434 366 201 113 305 323 107 376 107 34 56 84 89 73 34 51 345 77 155 75 98 80 28 179 170 62 48 79 108 87 44 19 90 89 33 99 21 68 71 51 19 50 320 4 43 75 66 166 143 47 29 50 65 85 33 40 65 57 100 6404 * 996 16411 2495 2664 * 851 budynków mieszkalnych wg. NSP 2002 r. Demografia i wykształcenie Według stanu na rok 2002 w gminie i mieście Proszowice mieszkało łącznie 16 411 osób (w samym mieście 6229 osób). W wyniku spadku tempa przyrostu naturalnego oraz ujemnego salda migracji obserwuje się stopniowe zahamowanie wzrostu ludności gminy. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 35 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 2 Przeciętna gęstość zaludnienia w gminie kształtuje się na poziomie 164 osób/km , przy czym w mieście wynosi 864 osoby/km2, a na terenach wiejskich 110 osób/km2 (średnia w powiecie proszowickim – 105 osób/km2). Od lat można zaobserwować niewielką przewagę liczby kobiet nad liczbą mężczyzn. Do ujemnych zjawisk demograficznych zaliczyć należy: nadmierną migrację ze wsi do miast młodzieży bardziej wykształconej, nadreprezentację mężczyzn na obszarach wiejskich, co powoduje spadek zawierania związków małżeńskich, zwiększanie się udziału rodzin niepełnych, spadek przyrostu naturalnego. Struktura wiekowa ludności gminy jest nieco korzystniejsza niż w powiecie proszowickim i tak w 2002 roku w wieku przedprodukcyjnym było 23,3%, w wieku produkcyjnym 61,8% a w poprodukcyjnym 14,9 ludności. Wykształcenie średnie lub wyższe posiada około 23% ludności. Według poemigracyjnej prognozy zmian w zaludnieniu gminy Proszowice liczba mieszkańców gminy i miasta będzie kształtować się następująco: Tabela 3.5.2 Prognozowane zmiany liczby mieszkańców Proszowic Obszar \ Lata 2000r.* 2005r. 2010r. 2020r. Gmina Proszowice 10 510 11 000 11 350 11 700 Miasto Proszowice 6 571 6 900 7 100 7 400 Razem gmina i miasto 17 058 17 900 18 450 19 100 *) stan według GUS Aby ograniczyć niekorzystne czynniki rozwoju demograficznego, należy dążyć do zahamowania procesu odpływu ludności z Proszowic m.in. poprzez: podniesienie poziomu wykształcenia ludności, podniesienie standardu życia mieszkańców gminy i miasta, tworzenie nowych miejsc pracy. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 36 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 4. Analiza SWOT 4.1 Czynniki wewnętrzne Mocne strony Stan przyrody i środowiska dobrze zachowana naturalna struktura przestrzenna utworów powierzchniowych i form ukształtowania powierzchni ziemi, stosunkowo dobre jakościowo zasoby wód podziemnych (ale mała izolacyjność oraz potencjalnie mała wydajność ujęć), bardzo duży udział gleb żyznych w ogólnej powierzchni użytków rolnych, duża liczba istniejących oraz planowanych do objęcia ochroną pomników przyrody (w sumie 27 drzew), projektowany rezerwat częściowy i trzy użytki ekologiczne (łączna powierzchnia użytków 240 ha), udokumentowane złoża ropy naftowej i gazu ziemnego oraz surowców ilastych, występowanie tylko jednego „dzikiego wysypiska”, wielokierunkowość w produkcji rolnej. Stan infrastruktury technicznej dość duży stopień zwodociągowania gminy i miasta, funkcjonowanie stref ochrony bezpośredniej oraz pośredniej wewnętrznej i zewnętrznej ujęcia wód, wysoki stopień skanalizowania miasta, funkcjonowanie trzech oczyszczalni ścieków (jedna do likwidacji w 2004r.), zrównoważony stosunek obciążenia ruchem w stosunku do stopnia rozwoju sieci drogowej regionu, modernizacja kotłowni węglowych na opalane gazem i olejem opałowym w placówkach użyteczności publicznej, opracowany program gazyfikacji gminy i miasta, lokalizacja stacji redukcyjno-pomiarowej gazu ziemnego, miejska sieć ciepłownicza, lokalizacja głównego punktu zasilającego w energię elektryczną, miejskie sieci elektroenergetyczne średniego napięcia wykonane w okablowaniu, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 37 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... międzygminne składowisko odpadów komunalnych w Żębocinie, na którym prowadzony jest odzysk surowców wtórnych, selektywna zbiórka odpadów, funkcjonowanie dwóch punktów skupu surowców wtórnych , bieżąca likwidacja "dzikich wysypisk". Sfera gospodarcza lokalizacja blisko Krakowa, w centrum subregionu, duże zasoby i rezerwy siły roboczej, atrakcyjne rezerwy terenu pod zainwestowanie, bardzo dobre warunki glebowo-klimatyczne dla rolnictwa, dobra infrastruktura miasta jako stolicy subregionu (urzędy i jednostki o charakterze ponadgminnym), duża gama placówek handlowo-usługowych, place targowe, hurtownie, funkcjonowanie gminy jako centrum handlowego (giełda rolna EKOROL), zwłaszcza płodami rolnymi, funkcjonowanie na terenie gminy licznych organizacji i stowarzyszeń, utrzymanie bazy usług i drobnej wytwórczości, mała ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych, brak przemysłu szczególnie degradującego środowisko, występowanie złóż ropy naftowej, gazu ziemnego i surowców ilastych, korzystne warunki naturalne dla rozwoju rolnictwa ekologicznego i integrowanego oraz rozwoju przyjaznych dla środowiska form turystyki, występowanie kilkunastu obiektów zabytkowych (duże walory kulturowe) – m.in. kościołów, kaplic, parku krajobrazowego, zespołów dworsko-parkowych, korzystna struktura własnościowa w rolnictwie, obwałowania rzek – zabezpieczające przed katastrofalnym zagrożeniem powodzi, bardzo duży udział dróg o utwardzonej powierzchni na terenach wiejskich. Sfera społeczna dbałość o zachowanie dóbr kulturowo – społecznych regionu, wprowadzanie do programów edukacji formalnej zagadnień ochrony przyrody i środowiska, działalność szkolnych kół zainteresowań, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 38 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... rozwinięta sieć placówek kulturalno-oświatowych, istnienie terenów pod bazę sportowo-rekreacyjną, funkcjonowanie licznych organizacji i stowarzyszeń, historia i tradycje, korzystna struktura wiekowa ludności. Słabe strony Stan przyrody i środowiska zanieczyszczenie wód powierzchniowych: wody Szreniawy pozaklasowe (ze względu na stężenia biogenów), wody Ścieklca III klasa czystości, eutrofizacja wód powierzchniowych, przeciętne zasoby wód powierzchniowych, bardzo mała izolacyjność głównego zbiornika wód podziemnych oraz szczelinowe występowanie wód (poziom kredowy) – uniemożliwiające, mimo dużych zasobów, uzyskanie opłacalnych wydajności z potencjalnych ujęć, brak monitoringu zanieczyszczenia wód podziemnych w poszczególnych poziomach wodonośnych, zanieczyszczenie pierwszego poziomu wód podziemnych, m.in. z niezabezpieczonych studni kopanych i wierconych, zanieczyszczenie atmosfery z palenisk domowych i indywidualnych systemów grzewczych, uciążliwość komunikacyjna w mieście Proszowice, zwiększone zanieczyszczenie atmosfery (zanieczyszczeniami pyłowo-gazowymi) spowodowane sąsiedztwem aglomeracji krakowskiej i śląskiej, bardzo mały udział lasów w ogólnej powierzchni gminy (niecałe 3%), zmniejszone walory krajobrazowe gminy dość gęstą siecią napowietrznych linii elektroenergetycznych, zwłaszcza wysokiego i średniego napięcia, nie zrekultywowane trzy wyrobiska poeksploatacyjne, brak programu unieszkodliwiania azbestu. Stan infrastruktury technicznej brak możliwości poboru wód podziemnych do zaopatrzenia gminy, przestarzałe, nie modernizowane od 1967r. ujęcie wód powierzchniowych oraz stacja ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 39 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... uzdatniania wody, w miejscowościach niezwodociągowanych zaopatrzenie w wodę ze studni kopanych – często zanieczyszczonych, brak systemu sieci kanalizacji sanitarnej na terenie gminy, zły stan techniczny około 70% miejskiej sieci kanalizacyjnej, brak właściwej kontroli na stanem technicznym zbiorników bezodpływowych, brak obiektów wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych, brak zadawalających efektów selektywnej zbiórki odpadów, brak przeprowadzenia III etapu modernizacji międzygminnego składowiska odpadów komunalnych w Żębocinie, brak zorganizowanego grzebowiska zwłok zwierzęcych, brak sieci gazowej na terenie gminy i niewielki udział zaopatrzenia w gaz ziemny miasta, zaniechanie dalszej gazyfikacji gminy i miasta, wykorzystywanie przez dwie największe kotłownie miejskie miału węglowego jako paliwa, powszechne używanie na terenach wiejskich węgla jako źródła energii cieplnej, spalanie w paleniskach domowych odpadów, brak wiążących danych inwentaryzacyjnych w zakresie lokalizacji materiałów zawierających azbest, duży udział dróg gruntowych w mieście (ok. 40%), zwiększony hałas wzdłuż głównych ciągów komunikacyjny, odczuwany zwłaszcza przez mieszkańców miasta, stan niektórych dróg gminnych, powiatowych i dojazdowych do pól niedostosowany do potrzeb mieszkańców i wymogów unijnych. Sfera gospodarcza drobne gospodarstwa rolne, brak większej ilości mocniejszych firm prywatnych, brak bliskości dużych kolejowych traktów komunikacyjnych, brak organizacji producenckich i zabezpieczonych rynków zbytu dla produktów rolnych, stosunkowo duże (wzdłuż Szreniawy i Ścieklca) zagrożenie powodziowe, potrzeba zweryfikowania dokumentacji o zasobach złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 40 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... zły stan większości cennych kulturowo zespołów dworsko-parkowych. Sfera społeczna ujemne saldo migracji, zwłaszcza w mieście, stały spadek przyrostu naturalnego, niska świadomość ekologiczna mieszkańców, zbyt wolno postępujący wzrost świadomości społecznej dotyczącej konieczności gospodarowania w sposób przyjazny dla przyrody i środowiska, brak indywidualnych nawyków i postaw prośrodowiskowych (segregacji odpadów, oszczędności wody, nie zaśmiecania rowów, lasów itp.). 4.2 Czynniki zewnętrzne Szanse Sfera przyrodnicza, ochrona środowiska wprowadzenie nowych zasad finansowania inwestycji i działań proekologicznych (preferencyjne kredyty, ulgi podatkowe, dotacje z budżetu państwa), możliwość uzyskiwania dotacji i pożyczek z funduszy krajowych i zagranicznych na inwestycje zmniejszające uciążliwość gospodarki dla środowiska oraz na rozwój infrastruktury, prawny nakaz opracowywania programów ochrony środowiska przez jednostki administracji samorządowej, możliwość objęcia ochroną prawną nowych obiektów – siedlisk i stanowisk występowania gatunków cennych, możliwość uzyskania zewnętrznego (krajowego i/lub zagranicznego) wsparcia finansowego programów ochrony różnorodności przyrodniczej oraz realizacji programu zalesiania gruntów o niskiej przydatności rolniczej, wspieranie inicjatyw organizacji i instytucji zmierzających do uzyskania pomocy finansowej programów UE na rozwój infrastruktury ochrony środowiska, wspieranie inicjatyw podmiotów gospodarczych zmierzających do uzyskania dofinansowania inwestycji eliminujących zagrożenia dla środowiska i wspierających rozwój zrównoważony ze środków krajowych i zagranicznych. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 41 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Sfera społeczno-gospodarcza wzrost uspołecznienia procesów podejmowania decyzji mających wpływ na stan środowiska, rozwój kontaktów i współpracy międzynarodowej z krajami UE na szczeblu samorządów w celu wymiany doświadczeń w zakresie proekolog. metod gospodarowania. możliwość wdrożenia programów rolno-środowiskowych UE, położenie w sąsiedztwie dużej, dynamicznie rozwijającej się aglomeracji krakowskiej, stworzenie możliwości zbytu podstawowych płodów rolnych – rozwój Krakowa, otworzenie rynków zbytu na Wschód, wykup działek przez inwestorów, kontrolowana produkcja płodów rolnych, rozwijanie rolnictwa ekologicznego, funkcjonowanie szlaków turystycznych – rowerowych i pieszych w dolinie Szreniawy, członkostwo w „Związku międzygminnym do spraw gazyfikacji, rozwoju terenów wiejskich i ochrony środowiska”, zaopatrzenie kilku wsi w gaz ziemny z sąsiednich gmin, zaopatrzenie kilku wsi w wodę wodociągową z sąsiedniej gminy. Zagrożenia Sfera przyrodnicza, ochrona środowiska brak skutecznych przepisów z zakresu budownictwa i zagospodarowania przestrzennego zabezpieczających krajobraz przed degradacją (np. wznoszeniem budynków o formie niedostosowanej do krajobrazu), intensyfikacja produkcji rolnej prowadząca do wzrostu nawożenia, stosowania pestycydów, homogenizacji użytków rolnych oraz zaniku lokalnych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt hodowlanych. Sfera społeczno - gospodarcza zmienność polityki finansowania samorządów, zagrożenie powodziowe, wzrost cen środków produkcji. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 42 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 5. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 5.1 Analiza obowiązującego stanu prawnego 5.1.1 Wprowadzenie Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta w 1997 roku stwierdza, że Rzeczpospolita Polska – kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju – zapewnia ochronę środowiska naturalnego; nakłada ona także na władze publiczne obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom. W 2000 roku został sporządzony dokument programowy „II polityka ekologiczna państwa”, który w 2001 roku został zaakceptowany przez Parlament. Ustala on cele ekologiczne do 2010 i 2025 roku. „II polityka ekologiczna państwa” zakłada, że niepodważalnym kryterium obowiązującym na każdym – także lokalnym i regionalnym – szczeblu jej realizacji jest człowiek, jego zdrowie oraz komfort środowiska, w którym żyje i pracuje. Człowiek jest ściśle sprzężony w swojej działalności z systemem przyrodniczym (gleba, woda, powietrze, zasoby i różnorodność biologiczna, ekosystemy). Zachowanie w tym sprzężeniu równowagi wymaga spójnego zarządzania: dostępem do zasobów środowiska, racjonalnym użytkowaniem zasobów przyrodniczych, zapobieganiem powstawaniu negatywnych skutków działalności gospodarczej, likwidacją negatywnych skutków działalności gospodarczej. Głównym celem „II polityki ekologicznej państwa” jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju, przy założeniu, że skuteczna regulacja i reglamentacja korzystania ze środowiska nie dopuści do powstania zagrożeń dla jakości i trwałości zasobów przyrodniczych. Przy jej realizacji obowiązywać winy zasady: a) zrównoważonego rozwoju – jako zasada podstawowa, b) przezorności – przewidująca, że rozwiązywanie pojawiających się problemów powinno następować po bezpiecznej stronie oraz związana z nią zasada wysokiego poziomu ochrony środowiska, c) integracji polityk ekologicznej i sektorowych, d) równego dostępu do środowiska przyrodniczego w kategoriach równoważenia szans ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 43 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... człowieka i przyrody oraz sprawiedliwości międzypokoleniowej, międzyregionalnej i międzygrupowej, e) regionalizacji w ramach ekosystemów europejskich oraz regionalizacji w stosunku do obszarów o zróżnicowanym stopniu przekształcenia i degradacji z równoczesnym rozszerzeniem uprawnień samorządu terytorialnego i wojewodów, f) uspołecznienia, g) "zanieczyszczający płaci", h) prewencji – przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska podejmowane być powinno na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć, i) stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), j) klauzul zabezpieczających, umożliwiających państwom członkowskim stosowanie ostrzejszych kryteriów w porównaniu z wymogami prawa wspólnotowego, k) skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej. „II polityka ekologiczna państwa” zakłada 3 etapy osiągania swoich celów, w tym 2 etapy związane z procesem integracji z Unią Europejską: w trakcie ubiegania się o członkostwo w UE – etap realizacji celów krótkookresowych /2000 - 2002/, w pierwszym okresie członkostwa, zakładającym okresy przejściowe i realizację programów dostosowawczych - etap realizacji celów średniookresowych /2003 - 2010/, oraz etap realizacji celów długookresowych w ramach realizacji "Strategii zrównoważonego rozwoju Polski do 2025 r." Zadaniami pierwszego etapu były: pełna realizacja Układu Europejskiego, ustalającego 10-letni okres dla harmonizacji polskiego prawa ekologicznego z wymogami Unii Europejskiej /1994-2004/, pełna realizacja Narodowego programu przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej, ustalającego zadania szczegółowe dla okresu przedakcesyjnego i zakładającego gotowość integracji w roku 2002. Wymienione zadania były realizowane poprzez: a) harmonizację przepisów prawnych z regulacjami obowiązującymi w Unii Europejskiej, b) reformę mechanizmów zarządzania ochroną środowiska, dostosowującą ją do wymogów związanych z integracją, c) stworzenie warunków prawnych i organizacyjnych do realizacji międzynarodowych ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 44 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... konwencji ekologicznych, d) pełne wdrożenie reformy zarządzania państwem we wszystkich ogniwach związanych z ochroną środowiska, e) sukcesywne wdrażanie rozwiązań prawnych w sferze ekologicznej przyjmowanych w latach 2000 - 2002 przez Unię Europejską, f) zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko i zdrowie człowieka tzw. "gorących punktów" oraz zmniejszenie ich liczby, g) usprawnienie systemu przeciwdziałania powstawaniu nadzwyczajnych zagrożeń środowiska (poważnych awarii) oraz rozbudowę systemu ratownictwa ekologicznego i likwidacji skutków takich zagrożeń, h) podjęcie działań zmierzających do zintegrowania celów polityki sektorowej z polityką ekologiczną, i) rozpoczęcie wdrażania do realizacji polityki ekologicznej nowoczesnych i skutecznych mechanizmów, metod i procedur, których pełne wdrożenie powinno nastąpić w okresie dostosowawczym. Cele średniookresowe (2003 – 2010) przewidują istotną poprawę stanu środowiska, praktyczne wdrożenie unijnych przepisów i standardów ekologicznych oraz postanowień konwencji międzynarodowych i umów dwustronnych, a także wzmocnienie instytucjonalne podejmowanych działań. Cele długookresowe (do roku 2025) wiążą się z perspektywą zrównoważenia społeczno gospodarczych procesów rozwojowych i pełną (możliwą) rewitalizacją zniszczonych ekosystemów; zakładają one: a) ugruntowanie konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju, b) utrwalenie zasady skutecznej kontroli państwa nad strategicznymi zasobami przyrodniczymi, c) pełną integrację polityk - przestrzennej, ekologicznej i sektorowych, d) dokonanie przebudowy modelu produkcji i konsumpcji w kierunku poprawy efektywności surowcowo – energetycznej oraz minimalizacji negatywnego oddziaływania na środowisko wszelkich form działalności człowieka i rozwoju cywilizacyjnego, e) zachowanie obszarów o wysokich walorach turystyczno-rekreacyjnych, f) utrzymanie i ochrona istniejących ekosystemów o cennych wartościach przyrodniczych i kulturowych, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 45 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... g) odbudowa zniszczeń powstałych w środowisku przyrodniczym i renaturalizacja cennych przyrodniczo obszarów, h) efektywny wzrost wartości produkcji w rolnictwie i leśnictwie poprzez lepsze wykorzystanie potencjału biologicznego oraz podnoszenie jakości zdrowotnej produktów przy przeciwdziałaniu nadmiernej intensywności procesów produkcyjnych oraz metod upraw i chowu zwierząt, i) rezygnacja z niektórych osiągnięć nauki i techniki, które mogłyby negatywnie oddziaływać na środowisko, j) wypracowanie mechanizmów reagowania na nowe wyzwania pojawiające się wraz z postępującym rozwojem cywilizacji. W 2002r. opracowany został „Program Wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa, na lata 2002-2010”, który jest dokumentem o charakterze operacyjnym tj. wskazującym wykonawców i terminy realizacji konkretnych zadań lub pakietów zadań, przewidzianych do realizacji, a także szacującym niezbędne nakłady i źródła ich finansowania. Zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska porządkują dotychczasową, istniejącą od 1990 roku, praktykę okresowego sporządzania dokumentów programowych o nazwie „Polityka ekologiczna państwa” dla różnych horyzontów czasowych, lub nawet bez jednoznacznego określania okresu ich obowiązywania. Artykuły 13-16 Ustawy nakładają obowiązek przygotowywania i aktualizowania polityki ekologicznej państwa co 4 lata. Sporządzona w grudniu 2002r. „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” jest aktualizacją i uszczegółowieniem długookresowej „II polityki ekologicznej państwa” Okres realizacji "Programu ochrony środowiska gminy i miasta Proszowice" zbiega się z okresem realizacji celów średniookresowych „II polityki ekologicznej państwa”. Nie musi to jednak oznaczać rezygnacji z realizacji docelowych zamierzeń polityki ekologicznej i - o ile to będzie możliwe - cele długookresowe w niniejszym programie będą proponowane do realizacji. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 46 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 5.1.2 Prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska i jego dostosowanie do wymogów Unii Europejskiej Proces tworzenia ładu instytucjonalno-prawnego w sferze ochrony środowiska naturalnego człowieka na szczeblu centralnym znajduje się w stadium wysokozaawansowanym. Zakończenie procesu harmonizacji polskiego prawa ochrony środowiska z wymogami przepisów Unii Europejskiej powoduje sytuację, w której teksty uzgodnionych unijnych aktów prawnych nie są niezbędnym elementem procesu sporządzania „Programu”. Ze względu na niezakończony proces wprowadzania do polskich przepisów wykonawczych załączników technicznych korzystano przy opracowaniu niniejszego dokumentu z tekstów dyrektyw: ptasiej, siedliskowej oraz dotyczących ochrony wód powierzchniowych i powietrza. W związku z koniecznością dokonania harmonizacji polskiego prawa ochrony środowiska z prawem Unii Europejskiej, przepisy zawarte w unijnych aktach prawnych w tym zakresie są systematycznie transponowane do prawa krajowego. Przy prowadzeniu prac nad dokumentem „Program Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Proszowice” uwzględniano postanowienia przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowych ustaw z 2001, 2002 i 2003r. 5.1.3 Konwencje i porozumienia międzynarodowe Polska jest obecnie sygnatariuszem 33 konwencji, porozumień międzynarodowych oraz protokołów w dziedzinie ochrony środowiska, z których 21 ratyfikowała. Postanowienia większości konwencji mają odzwierciedlenie w przepisach Unii Europejskiej. Natomiast postanowienia konwencji ratyfikowanych przez Polskę, do których nie przystąpiły kraje UE, zgodnie z zasadą klauzul zabezpieczających, mają odzwierciedlenie w postanowieniach polskich przepisów prawnych. 5.1.4 Programy sektorowe i regionalne Przy sporządzaniu niniejszego dokumentu brano pod uwagę zapisy różnych programów rządowych oraz regionalnych, zwłaszcza: II polityki ekologicznej państwa, programu wykonawczego do II polityki ekologicznej państwa, narodowej strategii ochrony środowiska, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 47 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... polityki leśnej państwa, Programu ochrony środowiska i Planu gospodarki odpadami województwa małopolskiego, Programu ochrony środowiska i Planu gospodarki odpadami powiatu proszowickiego, aktualnych rządowych dokumentów programowych dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi. 5.1.5 Krajowe uwarunkowania prawne w zakresie ochrony środowiska Ustawa z 27.04.2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627) wprowadza: obowiązek realizacji polityki ekologicznej państwa poprzez gminne, powiatowe, wojewódzkie programy ochrony środowiska, z wykonania których co 2 lata sporządzać się będzie raport; opłaty za korzystanie ze środowiska (za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód i za składowanie odpadów, w tym również odpadów komunalnych, którą ponosić będzie jednostka utrzymująca składowisko), administracyjne kary pieniężne za przekroczenia określonych w pozwoleniach ilości i rodzajów gazów, pyłów, ładunków zanieczyszczeń w ściekach, ilości poboru wody i za składowanie odpadów bez pozwolenia i w miejscu do tego celu nie wyznaczonym; przeznaczanie środków powiatowych funduszy ochrony środowiska na realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami i współfinansowanie inwestycji o charakterze ponadlokalnym; programy dostosowawcze dotyczące inwestycji, w których zrealizowanie wymagań ochrony środowiska nie może zostać osiągnięte w terminach ustalonych przepisami, a za utrzymaniem tych inwestycji w ruchu przemawia interes publiczny (w/w programy dostosowawcze nie mogą trwać dłużej niż 6 lat, najpóźniej do 31.12.2010r.). Ustawa z 16.04.2004r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880) określa cele, zasady i formy ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej oraz krajobrazu. Ochrona przyrody w rozumieniu ustawy oznacza na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody. Ochrona przyrody ma na celu utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; zachowanie różnorodności biologicznej; zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; ochronę walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 48 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody. Ustawa z 11.01.2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. Nr 11, poz. 84, zm. Dz.U. Nr 100, poz. 1 085, Nr 123, poz. 1 350, Nr 125, poz. 1 367) określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko. Ustawa z 11.12.1997r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami oraz o obrocie specjalnym (Dz.U. Nr 157, poz. 1 026) reguluje zasady administrowania obrotem z zagranicą towarami i usługami, a także obrotem specjalnym. Ustawa z 02.03.2001r. o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową (Dz.U. Nr 52, poz. 537, zm. Dz.U. Nr 100, poz. 1 085) ma na celu ograniczeniu negatywnego oddziaływania niektórych substancji chemicznych na stratosferyczną warstwę ozonową oraz realizację zobowiązań wynikających z Konwencji Wiedeńskiej o ochronie warstwy ozonowej, sporządzonej w Wiedniu dn. 22.03.21985r. oraz protokołu Montrealskiego w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, sporządzonego w Montrealu dn. 16.09.1987r., zwanego dalej Protokołem Montrealskim. W/w ustawa reguluje produkcję substancji zubożających warstwę ozonową, obrót z zagranicą substancjami zubożającymi warstwę ozonową oraz towarami zawierającymi te substancje, wprowadzanie do obrotu krajowego i wykorzystywanie substancji zubożających warstwę ozonową w działalności gospodarczej oraz wprowadza sankcje za nieprzestrzeganie przepisów ustawy. Ustawa z 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628) zobowiązuje posiadaczy odpadów do poddania odpadów w pierwszej kolejności odzyskowi. Jeżeli odzysk jest nie możliwy z przyczyn technologicznych lub nie uzasadniony ekonomicznie odpady te należy unieszkodliwiać w sposób zgodny z wymogami ochrony środowiska i planami gospodarki odpadami. W ustawie sformułowano tzw. "zasadę bliskości" stanowiącą, że odpady których nie udało się odzyskać lub unieszkodliwić w miejscu ich powstawania, powinny być, uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię, przekazywane do najbliższego miejsca, w którym te procesy są realizowane. Ustawa zobowiązuje zarządy województw, powiatów i gmin do opracowania odpowiednio ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 49 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... wojewódzkich, powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami, które należy aktualizować nie rzadziej niż co 4 lata, i z realizacji których należy składać co 2 lata sprawozdania. W myśl ustawy przedsięwzięcia związane z unieszkodliwianiem odpadów będzie można realizować z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, o ile przedsięwzięcia te zostaną ujęte w planie gospodarki odpadami. Ustawa reguluje kwestie w zakresie składowania odpadów. Składować można wyłącznie odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe. Rozróżnia się trzy typy składowisk odpadów: składowiska odpadów niebezpiecznych, obojętnych oraz odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Składowiska stanowią obiekty budowlane, do których lokalizacji, budowy i eksploatacji mają zastosowanie przepisy ustaw o zagospodarowaniu przestrzennym oraz prawo budowlane. Organ właściwy do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla składowiska odpadów może uzależnić wydanie tej decyzji od przedstawienia przez inwestora ekspertyzy co do możliwości odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w inny sposób niż przez składowanie. Wprowadzono zakaz składowania odpadów, m.in.: płynnych; o właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, łatwopalnych; medycznych i weterynaryjnych; opon i ich części. Odpady przed umieszczeniem na składowisku powinny być poddane procesowi przekształcenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego i segregacji, w celu ograniczenia zagrożenia dla ludzi i środowiska oraz zmniejszenia objętości odpadów. Ustawa z 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. z 2001r. Nr 63, poz. 638) - określa wymagania, jakie powinny spełniać opakowania oraz wprowadza zasady racjonalnego gospodarowania odpadami powstającymi z opakowań poprzez obowiązek: zapobiegania powstawaniu odpadów z opakowań, promowania opakowań zwrotnych, przeznaczonych do wielokrotnej rotacji, segregacji odpadów opakowaniowych, odzysku i recyklingu pozyskanych odpadów. Ustawa o odpadach opakowaniowych jest odpowiednikiem Dyrektywy 94/62/EC z 1994 r. Ustala ona m.in. limity odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. W przypadku nie osiągnięcia wyznaczonych poziomów podmioty zobowiązane do opłat produktowych, będą miały powiększone stawki tych opłat o 50 %. Ustawa z 11.05.2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. z 2001r. Nr 63, poz. 639) - wprowadza bodźce ekonomiczne mające ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 50 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... stymulować proekologiczne zachowania podmiotów gospodarczych i całego społeczeństwa oraz zabezpieczenie środków finansowych na racjonalne zagospodarowanie głównie odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Przedsiębiorcy sprzedający swoje produkty w opakowaniach mają wybór jednego z trzech sposobów postępowania: stworzenie własnego systemu odzysku i zagospodarowania odpadów, scedowanie realizacji swoich zobowiązań na wyspecjalizowaną organizację lub uiszczanie państwu opłaty produktowej. Za odpady nie zebrane samodzielnie lub przez wyznaczone organizacje, producenci zapłacą opłaty produktowe, które zostaną przekazane częściowo do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, a częściowo bezpośrednio do gmin. Środki pochodzące z opłat produktowych za opakowania przekazywane będą wojewódzkim funduszom, a następnie gminom, proporcjonalnie do ilości odpadów opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu, wykazanych w sprawozdaniach, do sporządzenia których zobowiązany jest zarząd gminy. Ustawa z 07.06.2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2001r. Nr 72, poz. 747, zm. Dz. U. Nr 113, poz. 984) określa zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym zasady działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, zasady tworzenia warunków do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody, niezawodnego odprowadzania i oczyszczanie ścieków, a także ochrony interesów odbiorców usług, z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska i optymalizacji kosztów. W myśl ww. ustawy zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków należy do zadań własnych gminy. Ustawa z 22.06.2001r. o organizmach genetycznie modyfikowanych (Dz.U. z 2001r. Nr 76, poz. 811) - reguluje: zamknięte użycie organizmów genetycznie modyfikowanych, zamierzone uwalniane GMO do środowiska, w celach innych niż wprowadzanie do obrotu, wprowadzanie do obrotu produktów GMO, wywóz za granicę i tranzyt produktów GMO, właściwość organów administracji rządowej do spraw GMO. Ustawy nie stosuje się do modyfikacji genetycznych genomu ludzkiego. Ustawa z 18.07.2001r. prawo wodne (Dz.U. z 2001r. Nr 115, poz. 1 229) reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szcze........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 51 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... gólności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Gospodarowanie wodami jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. Gospodarowanie odpadami w myśl ww. ustawy uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności, tak aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne. Ustawa z 18.04.1985r. o rybactwie śródlądowym (Dz.U. Nr 21, poz. 91, ost. zm. Dz. U. Nr 115, poz. 1 229) - reguluje zasady i warunki ochrony, chowu, hodowli i połowu ryb w powierzchniowych wodach. Ustawa z 20.07.1991r. o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz.U.2002 Nr 112 poz.982 z późniejszymi zmianami) określa zadania Inspekcji Ochrony Środowiska. W myśl ww. ustawy Główny Inspektor Ochrony Środowiska jest centralnym organem administracji rządowej, powołanym do kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania stanu środowiska, nadzorowanym przez ministra właściwego do spraw środowiska. Ustawa z 19.06.1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. Nr 101, poz. 628, ost. zm. Dz. U. Nr 154, poz. 1 793) - zakazuje e celu wyeliminowania produkcji, stosowania oraz obrotu wyrobami zawierającymi azbest: wprowadzania na polski obszar celny wyrobów zawierających azbest oraz azbestu, produkcji wyrobów zawierających azbest, obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. Ustawa z 4.02.1994r. prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, poz. 96, ze zm.) - określa zasady i warunki wykonywania prac geologicznych, wydobywania kopalin złóż, ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin. 5.2 Stan i kierunki rozwoju gospodarczego 5.2.1 Zamierzenia w zakresie ochrony środowiska dotyczące powiatu W 2003r., w wyniku konsultacji z przedstawicielami Powiatu Proszowickiego oraz tworzących go gmin, a także różnorodnych podmiotów społeczności lokalnej został opracowany „Program ochrony środowiska dla Powiatu Proszowickiego”. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 52 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Dokument ten nawiązuje do „Strategii Rozwoju Małopolski na lata 2001-2006” oraz „Programu Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego”. Jako główne cele strategiczne rozwoju Małopolski w w/w opracowaniach przyjęto: Cel 1.: Zlikwidowanie zaniedbań w ochronie środowiska, poprzez: - poprawę jakości wód, - ograniczenie emisji zanieczyszczeń, - uporządkowanie gospodarki odpadami, - rewaloryzację obszarów zdegradowanych. Cel 2.: Racjonalne gospodarowanie środowiskiem, poprzez: - minimalizację zużycia zasobów naturalnych i racjonalizację zużycia energii, - zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii, - minimalizację wytwarzania odpadów, - zwiększenie stopnia powtórnego wykorzystania i bezpieczne składowanie odpadów, - podnoszenie retencyjności dorzeczy i zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, - zalesienie nieużytków i słabych użytków rolnych. Cel 3.: Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej ginących gatunków, poprzez: - zwiększenie obszaru objętego różnorodnymi formami ochrony przyrody, - rozwój zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochroną przyrody. Cel 4.: Kształtowanie krajobrazu kulturowego, poprzez: Do - stworzenie systemu ochrony krajobrazu kulturowego, - zapobieganie rozproszeniu osadnictwa, - ochronę dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich, - ochronę tradycyjnych form gospodarowania, szczególnie na terenach górskich, - ochronę zabytków i rewitalizację starej zabudowy, - humanizację blokowisk. najważniejszych problemów środowiskowych Województwa Małopolskiego zakwalifikowano: - bardzo niską jakość wód powierzchniowych, - zagrożenie wód podziemnych, - poziom emisji zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł mobilnych w ośrodkach ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 53 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... miejskich i przy głównych ciągach komunikacyjnych, - poziom emisji zanieczyszczeń specyficznych wytwarzanych przez przemysł, - ilość wytwarzanych odpadów oraz ilość odpadów składowanych bez przetworzenia, - nieprawidłowe składowanie odpadów, zwłaszcza niebezpiecznych, - zmiany w stosunkach wodnych, szkody w infrastrukturze terenów zurbanizowanych i przemysłowych spowodowane dawną i obecną eksploatacją górniczą, - zagrożenie utraty różnorodności funkcji powierzchni związane z niewłaściwym gospodarowaniem przestrzenią, - niewystarczający stopień ochrony zasobów przyrodniczych. Na tle Województwa Małopolskiego Powiat Proszowicki został zakwalifikowany do obszarów rozwoju intensywnego rolnictwa, o wysokiej jakości przestrzeni produkcyjnej, stosunkowo dużym areale gospodarstw rolnych, z rozwijająca się lokalną specjalizacją produkcji, małą aktywnością pozarolniczą ludności, czego efektem jest jeden z najniższych w województwie małopolskim wskaźnik przedsiębiorczości. Cele i priorytety zrównoważonego rozwoju Powiatu Proszowickiego Zadania w zakresie ochrony powietrza: 1. Wykonanie programu ochrony powietrza dla Powiatu Proszowickiego 2. Poprawa stanu dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych 3. Termo-modernizacja obiektów jednostek gospodarczych działających na terenie powiatu proszowickiego 4. Modernizacja procesów produkcyjnych w celu ograniczenia emisji substancji do powietrza 5. Opracowanie programu zaopatrzenia w energię cieplną z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii 6. Analiza możliwości wyeliminowania węgla i koksu jako paliw grzewczych 7. Promowanie kotłowni wykorzystujących alternatywne źródła energii (biomasa, pompy ciepła itd.) 8. Termo-modernizacja obiektów Starostwa i jednostek organizacyjnych Powiatu 9. Poprawa stanu nawierzchni dróg powiatowych 10. Program ograniczenia „niskiej emisji” 11. Budowa sieci gazowej na obszarach wiejskich ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 54 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Zadania w zakresie ochrony przed hałasem: 1. Wyznaczenie terenów „szczególnego zagrożenia hałasem” na terenie powiatu proszowickiego 2. Minimalizacja emisji hałasu komunikacyjnego poprzez planowe remonty i modernizacje dróg powiatowych 3. Minimalizacja emisji hałasu komunikacyjnego poprzez planowane remonty i modernizacje dróg gminnych 4. Preferowanie niekonfliktowej lokalizacji inwestycji hałasogennych (dróg, usług, rzemiosła i zakładów produkcyjnych) Zadania w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym: 1. Kontrola i ograniczenie emisji do środowiska niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego 2. Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed promieniowaniem z wyznaczeniem stref ograniczonego użytkowania wokół urządzeń elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych 3. Preferowanie niekonfliktowej lokalizacji źródeł promieniowania niejonizującego Zadania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej: 1. Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznych dla GZWP na obszarze województwa wraz z korektą granic i opracowaniem zasad ochrony 2. Rozwijanie regionalnego monitoringu wód podziemnych i powierzchniowych 3. Opracowanie przez RZGW Kraków warunków korzystania z dorzecza rzeki Szreniawy 4. Opracowanie dokumentacji stref ochronnych ujęć wód podziemnych 5. Kontrola rozdziału zasobów i weryfikacja pozwoleń wodno-prawnych na pobór wód 6. Analiza wpływu przydomowych oczyszczalni ścieków na zasoby wód podziemnych 7. Budowa i odbudowa systemu rowów odwadniających drogi powiatowe 8. Instalacja urządzeń podczyszczających w systemie odwadniania dróg powiatowych 9. Opracowanie ewidencji istniejących źródeł zanieczyszczenia wód i gleb ściekami bytowo-gospodarczymi (szamb, płyt gnojowych, przydomowych oczyszczalni ścieków, itp.) 10. Porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie powiatu poprzez: ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 55 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - minimalizację strat wody w istniejącej sieci wodociągowej, - rozwiązywanie lokalnie występujących problemów braku wody pitnej, - budowę sieci kanalizacji i oczyszczalni ścieków. 11. Porządkowanie gospodarki odpadami na terenie powiatu Zadania w zakresie małej retencji i ochrony przeciwpowodziowej: 1. Zwiększenie naturalnej retencji zlewni poprzez wprowadzanie zalesień i ograniczenie wyrębów lasów 2. Kontrola stanu wałów i urządzeń wodnych 3. Oznaczenie terenów zalewowych i wyłączenie ich z zabudowy Zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi i wykorzystania zasobów naturalnych: 1. Systematyczna kontrola poziomu zanieczyszczenia gleb 2. Zmniejszenie zakwaszenia gleb 3. Atestacja opryskiwaczy 4. Zalesienie gruntów z ustawy o lasach i przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia 5. Utworzenie bazy danych o kopalinach w ramach regionalnej bazy danych (GIS) 6. Rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych działalnością eksploatacyjną 7. Inwentaryzacja terenów zdegradowanych z przekroczeniem standardów jakości gleby lub ziemi 8. Inwentaryzacja terenów zdegradowanych, dla których obowiązek rekultywacji przypada Staroście 9. Zabezpieczenie obszarów udokumentowanych złóż przed zainwestowaniem uniemożliwiającym ich eksploatację Zadania w zakresie ochrony przyrody i poprawy ładu przestrzennego: 1. Opracowanie wykazu terenów i obiektów przyrodniczych podlegających ochronie 2. Opracowanie wydawnictw promujących walory przyrodniczo-krajobrazowe 3. Organizowanie i wspieranie akcji promujących walory przyrodniczo-krajobrazowe 4. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: - zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego - zasad ochrony środowiska i przyrody ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 56 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - granic i sposobów zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie - narażonych na niebezpieczeństwo powodzi Zadania w zakresie monitoringu środowiska i ochrony przed nadzwyczajnymi zagrożeniami: 1. Wdrożenie systemu monitoringu jakości powietrza 2. Wdrożenie systemu monitoringu jakości wód podziemnych 3. Wdrożenie systemu monitoringu jakości wód powierzchniowych 4. Wdrożenie systemu monitoringu przeciwpowodziowego 5. Stworzenie parkingów dla pojazdów przewożących materiały niebezpieczne 6. Opracowanie i wdrożenie systemu wymiany informacji o środowisku 7. Doposażenie Straży Pożarnej w środki ratownictwa stosowane w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń środowiska 8. Systematyczna weryfikacja listy potencjalnych sprawców nadzwyczajnych zagrożeń środowiska Zadania w zakresie edukacji ekologicznej i wspierania społecznych ruchów ekologicznych: 1. Opracowanie projektu ścieżek dydaktycznych na terenie powiatu 2. Organizacja szkoleń i konferencji poświęconych odnawialnym źródłom energii 3. Organizacja szkoleń lub spotkań informacyjnych zachęcających do inwestowania w rozwiązania wykorzystujące odnawialne źródła energii 4. Edukacja społeczeństwa na temat możliwości wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i sposobie reagowania 5. Organizacja szkoleń dla rolników w sprawie nawożenia gleb w celu uniknięcia zanieczyszczenia wód 6. Organizacja Powiatowego Konkursu ekologicznego dla uczniów szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych Zadania w zakresie turystyki i agroturystyki oraz rekreacji: 1. Opracowanie studium możliwości wytyczenia tras rowerowych 2. Wykonanie mapy tras rowerowych i miejsc atrakcyjnych turystycznie i rekreacyjne w powiecie ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 57 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 5.2.2 Zamierzenia w zakresie ochrony środowiska dotyczące gminy Zamierzenia gminy i miasta Proszowice w zakresie ochrony środowiska analizowano na podstawie opracowanych dotychczas (do roku 2003) dokumentów przedłożonych przez władze gminy oraz ankietyzacji i rozmów przeprowadzonych w trakcie zbierania danych potrzebnych do niniejszego opracowania. Analizą objęto następujące rodzaje dokumentów gminnych: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Proszowice (1999r.)- Studium zakresem merytorycznym obejmuje uwarunkowania, cele i kierunki polityki przestrzennej. Stanowi podstawę długookresowej polityki przestrzennej. Strategia rozwoju gminy i miasta Proszowice (1995r.) – określa podstawowe cele i działania służące rozwojowi gminy. Stanowi podstawę krótko- (do 1999r.) i długookresowej polityki przestrzennej. Koncepcja budowy wodociągu i kanalizacji (1992r.) – zawierająca założenia dotyczące zaopatrzenia gminy i miasta w wodę do picia oraz odprowadzenia i unieszkodliwienia powstających ścieków w perspektywie do 2000 i 2015 roku. Dokument ten wymaga jednak aktualizacji i weryfikacji. Koncepcję uporządkowania gospodarki ściekowej w terenach wiejskich gminy i miasta Proszowice (1996r.) – zawierająca zweryfikowane założenia porządkowania gospodarki wodno-ściekowej w gminie do 2015 roku. Koncepcja sieci wodociągowej gminy Proszowice (1999r.)– zawierająca, na podstawie planowanego zapotrzebowania na wodę, szczegółowy plan zaopatrzenia gminy w wodę do picia (rozwiązania wariantowe) oraz szacunkowe koszty inwestycji i utrzymania przedsięwzięć. Jako misja – wizja rozwoju, została przyjęta: „Poprawa jakości życia mieszkańców oraz trwały rozwój gospodarczy w czystej i zdrowej gminie” Cele i zadania (prognoza rozwoju na lata 1995-1999): 1. Ekorozwój - zapewnienie powszechnego zaopatrzenia w wodę pitną i likwidowanie zagrożeń wynikających z zanieczyszczenia wody, - dążenie do likwidacji niskiej emisji, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 58 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - gospodarka odpadami komunalnymi, - ochrona gleb w gminie, - erozja gleb i wyłączenie gleb z produkcji rolnej, - program edukacji ekologicznej, - tworzenie zdrowych, bezpiecznych domów i siedlisk. 2. Poprawa jakości życia mieszkańców - (m.in. poprawa warunków mieszkaniowych, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, komunikacja społeczna, podwyższenie poziomu oświaty społeczeństwa, kultura, kultura fizyczna i rekreacja (turystyka)) 3. Trwały rozwój gospodarczy - (m.in. stworzenie centrum obrotu i przygotowania produktów rolnych) Na tej podstawie sformułowano następujące kierunki rozwoju gospodarczego: - wiodącą funkcja gminy pozostanie rolnictwo, - uzupełniającymi funkcjami o równorzędnym znaczeniu będzie obsługa rolnictwa i ludności skoncentrowane w mieście, - dodatkowymi funkcjami będzie wytwórczość i budownictwo. Ogólne działania prorozwojowe powinny koncentrować się na: - dbałości o niewprowadzanie elementów gospodarczych, które mogłyby naruszać dotychczasowe warunki ekologiczne w sensie przyrodniczym i społecznym, - intensyfikacji ekonomicznego wykorzystania posiadanych zasobów budowlanych i terenów, zwłaszcza przygotowanych technicznie, niezależnie od faktu czyją są własnością, - tworzeniu warunków dla pełnego wykorzystania istniejących i przyszłych zasobów pracy mając na względzie hipotezy zmian w tym zakresie, - zapewnieniu wygodnego systemu komunikacyjnego wewnątrz obszaru gminy oraz postulowaniu zmian jakościowych w powiązaniach zewnętrznych. W zakresie działań proekologicznych prowadzone są bądź planowane do realizacji następujące prace: 1. Realizacja programu gospodarki odpadami – m.in. zakup pojemników do segregacji, wdrażanie "Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy i Miasta Proszowice", 2. Likwidacja dzikich wysypisk - zgodnie z programem "Likwidacji dzikich wysypisk", ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 59 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 3. Szkolenia nauczycieli w zakresie praktycznych form edukacji ekologicznej, 4. Inspirowanie działalności organizacji młodzieżowych mających w statucie pracę nad kształtowaniem osobowości - Związek Harcerstwa Polskiego, Szkolne Koła Zainteresowań, 5. Działanie akcyjne - z wykorzystaniem lokalnych mass-mediów coroczne akcje "Sprzątanie Świata" koordynowane przez Urząd Gminy, 6. Konkursy ekologiczne - corocznie przeprowadzany w kilku kategoriach, regionalny Konkurs "Wszyscy Chrońmy Naszą Ziemię", 7. Wdrażany sukcesywnie program ochrony czystości wód – m.in. budowa miejskiej oczyszczalni ścieków, budowane nowych odcinków sieci kanalizacyjnej, budowa nowych przyłączy, przeprowadzanie kontroli szczelności szamb w strefie ochrony pośredniej ujęcia wody na rzece Ścieklec, dofinansowanie budowy szczelnych zbiorników bezodpływowych (5 sztuk) na nieczystości ciekłe w strefie ochrony, propagowanie budowy oczyszczalni przydomowych w lokalizacjach, w których niemożliwa jest budowa kanalizacji zbiorczej, dofinansowanie budowy pokazowych, wdrożeniowych przydomowych oczyszczalni ścieków (2 szt.) Na podstawie założeń polityki proekologicznej państwa polskiego, województwa małopolskiego, powiatu proszowickiego oraz celów gminy można sformułować następujące kierunki rozwoju dla Proszowic: Kierunki rozwoju sieci osadniczej: wielofunkcyjny rozwój wsi - rozwój rolnictwa, utrzymanie i rozwój placówek produkcyjno - usługowych, utrzymanie i rozwój usług na rzecz obsługi rolnictwa, rozwój funkcji pozarolniczych, rozwój i poprawę funkcjonowania zabud. zagrodowej; wzmocnienie powiązań funkcjonalnych pomiędzy poszczególnymi ośrodkami systemu osadniczego - modernizację sieci drogowej, poprawę funkcjonowania komunikacji zbiorowej, rozbudowę systemów łączności, kształtowanie racjonalnych relacji funkcjonalno-przestrzennych społecznie akceptowanych i efektywnych ekonomicznie pomiędzy poszczególnymi ośrodkami; podnoszenie atrakcyjności zamieszkania w mieście – poza strefą pracy, dla zahamowania odpływu jej mieszkańców. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 60 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Kierunki rozwoju rolnictwa: właściwe wykorzystanie naturalnych warunków użytkowych rolniczej przestrzeni produkcyjnej - dalszy rozwój produkcji zwierzęcej w zakresie chowu trzody chlewnej i bydła mlecznego nowoczesnymi metodami, wydzielenie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej pod zalesienie lub zmiany sposobu użytkowania, zapobieganie degradacji użytków rolnych i urządzeń melioracyjnych, ograniczenie przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne gruntów wysokich klas bonitacyjnych, w szczególności zmeliorowanych użytków rolnych; poprawa warunków do rozwoju produkcji rolnej - budowę i modernizację dróg rolniczych zapewniających właściwą obsługę i wykorzystanie użytków rolnych z możliwością wykorzystania środków celowych, poprawę struktury agrarnej gospodarstw rolnych w zakresie powiększania ich powierzchni i polepszenia rozłogu, rekultywację i zagospodarowanie terenów zdegradowanych i zdewastowanych na cele rolnicze lub leśne; poprawa warunków i zmian gospodarowania na obszarach wiejskich - rozwój gospodarstw specjalistycznych w celu dostosowania jakości wytwarzanych produktów do norm unijnych i innych rynków zagranicznych przy zachowaniu zasad ochrony środowiska naturalnego, zwiększenie produkcyjności gospodarstw w wyniku wprowadzania nowoczesnych i efektywnych sposobów gospodarowania zarówno w produkcji roślinnej jak i zwierzęcej oraz podnoszenia kwalifikacji zawodowych rolników w zakresie technik gospodarowania, rachunkowości i zarządzania, poprawę wyposażenia gospodarstw w infrastrukturę techniczną z wykorzystaniem środków pomocowych; tworzenie warunków do wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich - rozwój rolnictwa ekologicznego połączonego z agroturystyką jako działalności uzupełniającej działalność podstawową związaną z prowadzeniem gospodarstw rolnych, w szczególności dla małych gospodarstw położonych w atrakcyjnych terenach, wspieranie rozwoju zakładów przetwórczych o małej i średniej skali produkcji, tworzenie rezerw terenowych i wykorzystanie istniejących pustostanów pod rozwój działalności gospodarczej celem tworzenia miejsc pracy na obszarach wiejskich; rozwój usług rolniczych i instytucji obsługi rolnictwa - uaktywnienie współpracy lokalnych władz samorządowych i innych instytucji działających na rzecz środowiska wiejskiego w zakresie pozyskania środków na rozwój infrastruktury, przedsiębior- ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 61 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... czości i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy, poszerzenie wiedzy społeczności wiejskiej dotyczącej integracji z Unią Europejską. Gospodarka rolna, leśna, gospodarcze wykorzystanie wód Do warunków kształtujących rolniczą przestrzeń produkcyjną gminy Proszowice należą: gleby, klimat, rzeźba terenu oraz warunki wodne. W gminie występują niezwykle urodzajne gleby, korzystny agroklimat oraz zasoby wód, co stwarza warunki do prowadzenia intensywnej gospodarki rolnej. Użytki rolne zajmują ponad 90% ogólnej powierzchni Proszowic, z czego około 97,6% zajmują w ogólnej powierzchni terenów wiejskich. Gleby najwyższych klas bonitacyjnych występują powszechnie na całym obszarze, dominując we wszystkich wsiach jak również i w mieście, gdzie stanowią powyżej 80% powierzchni użytków rolnych. Gleby klas I-IIIb stanowią 93% powierzchni ogólnej gruntów ornych gminy oraz 66,1% powierzchni użytków zielonych. Są to głównie czarnoziemy właściwe a także zdegradowane, w bardziej korzystnych położeniach (słabo nachylone stoki), jak również gleby brunatne właściwe i mady brunatne o dobrych stosunkach powietrzno-wodnych. Tabela 5.2.2.1 Klasy bonitacyjne i kompleksy przydatności rolniczej gleb Klasa bonitacyjna I II IIIa IIIb Razem kl. I-IIIb Iva Ivb V VI Razem Kompleksy przydatności rolniczej Grunty orne 1- pszenny bardzo dobry 2 – pszenny dobry 3 – pszenny wadliwy 4 – żytni bardzo dobry 5 – żytni dobry 6 – żytni słaby 8 – zbożowo-pastewny mocny 14 – RN Razem grunty orne Użytki zielone 1z – użytki zielone bardzo dobre i dobre 2z – użytki zielone średnie Grunty orne ha % 1931,4 25,0 2761,1 36,0 1910,7 24,5 577,1 7,5 7180,3 93,0 425,0 5,5 99,4 1,3 14,0 0,2 0,0 0,0 7718,7 100,0 Użytki zielone ha % 41,0 298,2 3,1 22,7 530,0 40,3 869,2 66,1 327,0 24,8 100,5 20,0 1316,7 7,6 1,5 100,0 ha % 4333,1 2389,7 413,9 5,7 8,2 4,5 554,3 6,0 7715,4 56,2 31,0 5,4 0,0 0,1 0,0 7,2 0,1 100,0 365,3 855,3 27,7 65,0 ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 62 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 3z – użytki zielone słabe Razem użytki zielone 96,1 1316,7 7,3 100,0 Kompleksy pszenny bardzo dobry i dobry są dominującymi na terenie gminy (łącznie stanowią około 87% powierzchni gruntów ornych). Pośród pozostałych kompleksów znaczną powierzchnię zajmuje 8- zbożowo-pastewny mocny, który występuje na gruntach ornych w położeniach o utrudnionym odpływie wody i ciężkim składzie mechanicznym gleby. Pozostałe kompleksy wśród gleb ornych tworzą kontury o niewielkich powierzchniach. W gminie jest około 2 147 gospodarstw indywidualnych, których łączna powierzchnia stanowi około 98% obszaru gminy. Średnia wielkość gospodarstwa to 3,5 ha. W rolnictwie dominują uprawy zbóż (pszenica, jęczmień), buraków cukrowych, tytoniu oraz warzyw. Głównym kierunkiem produkcji zwierzęcej jest trzoda chlewna. Tabela 5.2.2.2 Zestawienie gospodarstw rolnych według grup obszarowych, 2001r. Grupa obszarowa A B C D E Pow. gosp. fizycznych [ha] do 1,00 1,00 - 1,99 2,00 - 4,99 5,00 - 6,99 7,00 - 9,99 10,00-15,0 Razem Ilość gospodarstw 336 331 906 362 163 45 2 147 Powierzchnia gruntów [ha] 235 566 3 725 2 172 1 310 595 8 728 % wszystkich gospodarstw 15,6 15,4 42,2 16,9 7,6 2,1 100,00 % wszystkich gruntów rol. 2,7 6,5 42,6 24,9 15,0 6,8 100,00 Według stanu z 2001r. w Proszowicach 1 573 gospodarstw stanowiło gospodarstwa drobne i karłowate do 5 ha (73,2 % ogólnej liczby gospodarstw), podczas gdy większe, powyżej 10 ha, stanowiły niespełna 2,3 %. Średnia ewidencyjna powierzchnia gospodarstwa rodzinnego w gminie wynosiła 4,06 ha przy średniej województwa około 3,60 ha i średniej w kraju 6,00 ha. W ewidencji podatkowej ilość właścicieli gospodarstw wynosiła 3 319, wynika to z faktu, że często w skład wspólnego gospodarstwa rodzinnego wchodzą dwa gospodarstwa będące odrębną własnością małżonków lub rodziców i dzieci. Średni plon 4 podstawowych zbóż wynosił 23,6 q/ha (niski plon w 2001r. wynikał ze szkód gradowych), maksymalna jednostkowa wydajność pszenicy ozimej wynosi 50 q/ha, mieszanki 70 q/ha, średni plon w 2003r. wynosił 34,2 q/ha. Średni plon siana z łąk wynosi 52 q/ha. Coraz większy odsetek łąk nie jest wykorzystywany, co wynika ze spadku pogłowia bydła (mała opłacalność produkcji mleka ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 63 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... i żywca wołowego) oraz pogarszających się stosunków wodnych ("mokre lata" oraz zaniedbania w utrzymaniu urządzeń melioracyjnych). Odchodzenie od uprawy tytoniu wynika z ogólnych tendencji rynkowych i zmian w przemyśle tytoniowym, (przejście na tytonie "jasne", w naszych warunkach bardzo podatne na choroby i szkodniki - zawodne w plonowaniu, napowietrzne suszenie, prywatyzacja zakładów, ograniczanie kontraktowanych powierzchni). Zwiększenie powierzchni pod uprawy warzyw wynika z możliwości prowadzenia bardziej intensywnej produkcji rolnej i zwiększenia dochodów. Wiele gospodarstw prowadzi intensywne uprawy warzywnicze, wprowadzając wczesne uprawy pod osłonami, nowe odmiany, stosuje następstwo upraw w danym okresie wegetacyjnym. Wysoki poziom specjalizacji w uprawach warzywnych pozwala osiągać dobrej jakości plony. Problemem jest ich zbyt, który odbywa się bezpośrednio na targowiskach detalicznych i hurtowych lub przez firmy zajmujące się obrotem artykułami rolnymi, np. Giełda Rolna Ekorol w Proszowicach. Coroczna wystawa - targi płodów rolnych w Proszowicach, pomaga w wypromowaniu regionalnego rolnictwa. Kierunki rozwoju leśnictwa: możliwie maksymalne powiększenie zasobów leśnych gminy i miasta (zgodnie z prawem leśnym (art. 14 ustawy z 28.09.1991r. o lasach) powiększenie zasobów leśnych następuje w wyniku powiększenia produkcyjności istniejących lasów oraz nowych zalesień), prowadzenie w lasach niepaństwowych racjonalnej gospodarki zasobami leśnymi z ograniczeniem wielkości pozyskiwania drewna poniżej zdolności produkcyjnej lasów, zwiększenie przyrostu masy drzewnej oraz przeciętnej zasobności lasów na skutek podwyższania średniego wieku drzewostanów i struktury pozyskania drewna, udostępnianie i przystosowywanie kompleksów leśnych do celów turystycznowypoczynkowych. Kierunki polityki przestrzennej w zakresie gospodarki wodnej: zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód oraz poprawa stanu sanitarnego i cieków wodnych do zakładanych klas czystości - porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenach zabudowanych (budowa lokalnych systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków, w tym oczyszczalni ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 64 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... przydomowych i zagrodowych); ochrona wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniami obszarowymi ograniczenie stosowania wysokotoksycznych środków nawożenia oraz ochrony roślin w strefach brzegowych cieków wodnych, ograniczenie infiltracji i spływów powierzchniowych zanieczyszczonych wód opadowych - właściwe składowanie odpadów stałych, przechowywanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin oraz obornika i gnojowicy; ochrona ujęcia wód powierzchniowych na cele publiczne – przestrzeganie przepisów dotyczących zasad zagospodarowania w strefach ochronnych, w tym likwidację istniejących źródeł zanieczyszczeń i niedopuszczenie do powstawania nowych, optymalizacja zużycia wody do celów różnych dziedzin gospodarki - zbilansowanie zapotrzebowania wody i racjonalnego jej używania, poprzedzanie zadań melioracyjnych ekspertyzami ekologicznymi wskazującymi optymalne rozwiązania zabezpieczające ekosystemy leśne, miejsca lęgowe, tarliska oraz powodujące zwiększenie retencyjności terenu gminy i miasta, melioracje gruntów ornych. Kierunki polityki przestrzennej w zakresie ochrony wód podziemnych: ochrona wód gruntowych - eliminacja źródeł ich zagrożeń (szamba) oraz rozwój sieci kanalizacji sanitarnej, obowiązek przechowywania nawozów sztucznych i obornika na nieprzepuszczalnych płytach ze ścianami bocznymi oraz gnojowicy w szczelnych zbiornikach, celem zabezpieczenia wycieków agresywnych zanieczyszczeń do gruntu i przedostawania się do wód gruntowych i podziemnych. Kierunki rozwoju turystyki: stworzenie warunków rozwoju turystyki poprzez odpowiednie zagospodarowanie kompleksów leśnych, utworzenie ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych; wytyczenie i oznakowanie tras turystyczno-krajoznawczych wraz z budową wiat i parkingów leśnych; rozszerzenie bazy hotelarsko-gastronomicznej na obszarze gminy; wykorzystanie walorów turystycznych rzeki Szreniawa; udział w ponadgminnych inicjatywach turystycznych; ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 65 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... poprawa stanu sanitarnego środowiska przyrodniczego - zwiększenie atrakcyjności obszaru; edukacja i promocja turystyczna tworzenie warunków do powstania i rozwoju gospodarstw agroturystycznych poprzez uwzględnianie gospodarstw agroturystycznych w promocji gminy; wsparcie merytoryczne oraz prawne gospodarstw rozpoczynających działalność w tej dziedzinie oraz częściowe wsparcie finansowe na działalność przystosowawczą w tym kierunku Teren gminy charakteryzuje się przeciętnymi wartościami turystyczno krajobrazowymi. Najcenniejszą krajobrazowo strefę stanowi dolina rzeki Szreniawy i potoku Ścieklca obejmująca południową część gminy oraz fragmenty sołectw: Klimontów, Szczytniki Wieś, Teresin położonych w środkowo-północnej części gminy. Najciekawsze ciągi widokowe znajdują się wzdłuż południowego odcinka drogi relacji Kraków - Proszowice na pograniczu miasta z sołectwem Szklana – w kierunku południowym na miejscowości Łaganów, Więckowice i Żębocin oraz na dolinę bezimiennego cieku. Najwięcej punktów widokowych znajduje się w dolinie Szreniawy, w miejscowościach: Bobin, Wolwanowice, Mysławczyce, Jakubowice, Opatkowice. Rowerowe i piesze szlaki po zabytkach gminy przebiegają przez miasto Proszowice oraz przez miejscowości: Klimontów „Podmłynie”, Stogniowice, Górka Stogniowska, Kościelec, Mysławczyce, Wolwanowice, Bobin, Kowalę, Żębocin, Jakubowice. W wielu wioskach można spotkać stare zabudowania. Krajobraz urozmaicony jest przez przydrożne krzyże i kapliczki. Kierunki rozwoju energetyki: rozwój sieci gazowniczej poprzez zakończenie procesu budowy sieci gazowniczej na obszarze gminy; rozwój ciepłownictwa poprzez modernizację istniejących lokalnych źródeł ciepła. Kierunki rozwoju systemu komunikacyjnego: przygotowanie programu budowy dróg lokalnych i poprawa standardu szlaków już istniejących; realizacja projektowanej obwodnicy miasta, współpraca w zakresie budowy i modernizacji dróg przez wszystkich właścicieli dróg ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 66 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... biegnących przez obszar gminy; adaptacja docelowej sieci dróg gminnych i powiatowych układu podstawowego oraz podporządkowanie funkcji komunikacyjnych potrzebom i gospodarce gminy, poprawa stanu budownictwa drogowego poprzez poprawę modernizację i budowę dróg wszystkich klas o nawierzchni utwardzonej; objęcie planem budowy konstrukcji nawierzchni ulepszonych ciągów drogowych o istniejących nawierzchniach gruntowych; stworzenie właściwych połączeń komunikacyjnych pomiędzy ciągami drogowymi wszystkich klas technicznych; zwiększenie środków na przystosowanie nawierzchni dróg lokalnych do wymogów nowoczesnych pojazdów o dużych tonażach; stworzenie odpowiednich warunków dla pieszych poprzez budowę chodników na terenach zabudowanych, budowę ścieżek rowerowych oraz ciągów pieszo-jezdnych. Kierunki działań w zakresie walki z bezrobociem: podnoszenie i zmiana kwalifikacji ludności, ukierunkowane na potrzeby rynku pracy; utworzeniu profesjonalnej oferty inwestycyjnej skierowanej na przyciągnięcie inwestorów tworzących nowe miejsca pracy; wprowadzenie systemu ulg w podatkach od nieruchomości dla inwestorów tworzących na rynku lokalnym miejsca pracy. Bezrobocie stanowi jedną z ważnych barier rozwoju i groźnych zjawisk w gospodarce gminy. Stopa bezrobocia utrzymuje się od trzech lat na poziomie około 12%, jednak można domniemywać, iż rzeczywista liczba bezrobotnych jest wyższa, ze względu na zjawisko tzw. bezrobocia utajonego, dotyczącego rodzin rolników małych gospodarstw rolnych powyżej 2 ha, z których dochody nie pozwalają na utrzymanie a posiadacz gospodarstwa rolnego nie ma możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny. Negatywny wpływ na sytuację społeczno-gospodarczą w gminie odgrywa brak pozarolniczych miejsc pracy na wsi. Trendy rozwojowe w gospodarce gminy Gmina Proszowice ma charakter rolniczy – przeważająca część jej mieszkańców utrzymuje się z produkcji rolnej. W zakresie rozwoju przemysłu uwaga władz gminy będzie skoncentrowana na działaniach na rzecz rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego. Zachodzące i planowane zmiany strukturalne podążają w kierunku ograniczenia liczby ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 67 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... osób zajmujących się produkcją rolną, toteż jako alternatywę dla zatrudnienia w rolnictwie przyjmuje się rozwój przetwórstwa oraz sektora usług związanych z rynkiem rolnym jak również drobnej wytwórczości. Zarówno małe możliwości lokalnych inwestorów jak i niewielkie zainteresowanie kapitału zewnętrznego wynikające z uwarunkowań demograficznych i ekologicznych nie stwarzają istotnych zagrożeń rozwoju uciążliwych dla środowiska gałęzi przemysłu. Zagrożenia dla jakości środowiska stanowić może konieczność utrzymania i podnoszenia poziomu dochodów rolniczych prowadząca do intensyfikacji produkcji rolniczej. Działania gminy w zakresie rozwoju gospodarczego opierają się na stwarzaniu warunków rozwoju nowych i utrzymaniu obecnych głównych funkcji: rolniczej usługowo – produkcyjnej turystyczno – rekreacyjnej. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 68 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 6. CELE EKOLOGICZNE I STRATEGIE ICH REALIZACJI 6.1 Wprowadzenie Strategia długoterminowa będzie stanowić podstawę planowania działań w zakresie ochrony środowiska w latach 2004-2014. Strategia została sformułowana w oparciu o ocenę stanu istniejącego, tendencje mające istotne znaczenie dla przyszłości gminy i najważniejsze kierunki rozwojowe. Została ona opracowana w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego, dla których zdefiniowano długoterminowe cele i opisano strategię ich osiągnięcia. Realizacja Programu ochrony środowiska ma na celu zachowanie walorów środowiska i poprawę jego stanu na terenach zdegradowanych. Jako główne cele programu przyjmuje się: poprawę jakości i zapobieganie zanieczyszczeniu wód powierzchniowych ochronę i poprawę jakości wód podziemnych, racjonalne użytkowanie gruntów poprawę jakości powietrza atmosferycznego zachowanie i odtwarzanie występującego na obszarze gminy bogactwa przyrodniczego i krajobrazu zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska, ciągłe usprawnianie gospodarki odpadami ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii. Realizacji powyższych celów będą służyć następujące zadania: ochronę zasobów i jakości wód powierzchniowych racjonalizację struktury poboru wód dla różnych celów użytkowych działania ograniczające zużycie wody eliminację zagrożeń dla jakości wód podziemnych zwiększanie retencji naturalnej i sztucznej zmniejszanie emisji substancji szkodliwych do atmosfery, likwidowanie i modernizację źródeł emisji ograniczanie zanieczyszczeń komunikacyjnych ograniczanie oddziaływania czynników szkodliwych dla ludzi (hałas, promieniowanie) zachowanie i odtwarzanie elementów różnorodności biologicznej racjonalizację użytkowania zasobów naturalnych ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 69 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... rekultywację terenów poużytkowych i zdegradowanych ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów odzysk i przetwórstwo surowców wtórnych wykorzystanie odpadów organicznych ograniczanie ryzyka wystąpienia i potencjalnych skutków poważnych awarii edukacja ekologiczna formalna i nieformalna, podnoszenie świadomości ekologicznej społeczności lokalnych i osób odwiedzających region monitorowanie stanu i potencjalnych zagrożeń elementów środowiska wzmocnienie służb ochrony środowiska, egzekwowanie kar, wspieranie działalności ruchów społecznych i organizacji pozarządowych. 6.2 Cele ekologiczne do 2014 roku wraz z kierunkami działań Ochrona wód powierzchniowych CEL: Ochrona zasobów i utrzymanie wysokiej jakości wód powierzchniowych W ostatnich latach powszechnie wzrosło zagrożenie dla wód i gruntu ze względu na systematyczne wodociągowanie, przy jednoczesnym niewielkim rozwoju kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków. Działania w zakresie ochrony wód powierzchniowych będą prowadzone w kierunku rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej. Ponadto coraz większy nacisk będzie kładziony na zmniejszenie zanieczyszczeń obszarowych. W zakresie wód podziemnych rozwijany będzie monitoring, zarówno regionalny jak i lokalny. Działania ochronne realizowane będą poprzez ochronę ujęć wód powierzchniowych oraz ochronę zbiorników wód podziemnych, zmniejszenie wodochłonności gospodarki. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej największy problem stanowi zrealizowanie wymogów dotyczących całkowitego wyeliminowania ze ścieków niektórych substancji niebezpiecznych bezpośrednio zagrażających życiu i zdrowiu ludzi oraz uzyskanie bezpiecznych wskaźników emisyjnych dla poszczególnych substancji, zagrażających ekosystemom wodnym. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 70 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Ochrona zasobów wodnych Ochrona i tworzenie drobnych zbiorników wodnych. Zachowanie naturalnych zbiorników retencyjnych takich jak bagna i tereny podmokłe. Racjonalizacja poboru wody Wody powierzchniowe powinny być użytkowane racjonalnie, zgodnie z Prawem wodnym ich ochrona ma polegać m.in. na zapobieganiu niekorzystnym zmianom naturalnych przepływów wody albo naturalnych poziomów zwierciadła wody. Celem ochrony wód powierzchniowych jest utrzymanie lub poprawa ich jakości, biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na obszarach zalewowych tak, aby wody osiągnęły co najmniej dobry stan ekologiczny i w zależności od potrzeb nadawały się do: - zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do picia, - bytowania ryb w warunkach naturalnych oraz umożliwiały ich migrację, - rekreacji oraz uprawiania sportów wodnych. Tworzenie systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków Teren wiejski gminy Proszowice nie posiada systemu kanalizacji sanitarnej (poza fragmentem miejscowości Klimontów-Szreniawa, Opatkowice) i urządzeń do oczyszczania ścieków. Ścieki sanitarne powstające w indywidualnych gospodarstwach domowych są najczęściej odprowadzane do zbiorników bezodpływowych (szamb), a następnie przeznaczone do rolniczego wykorzystania lub wywożone na oczyszczalnie ścieków. Niestety niewiele osób korzysta usług firm posiadających zezwolenie na odbiór nieczystości płynnych. Najważniejszym kierunkiem działań jest więc tworzenie systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków. Na terenach o zabudowie rozproszonej promowana będzie realizacja indywidualnych, przydomowych oczyszczalni. Realizacja inwestycji zmniejszających ilość zanieczyszczeń biogennych pochodzących z działalności rolniczej (budowa zbiorników na gnojowicę i gnojówkę oraz płyt gnojowych). ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 71 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Ograniczenie spływu powierzchniowego Oprócz źródeł punktowych znaczący udział w zanieczyszczeniu wód płynących mają zanieczyszczenia pochodzące ze spływów obszarowych, związanych z uprawą pól i nawożeniem. Należy szukać rozwiązań zmierzających do ograniczenia w rolnictwie związków biogennych. M.in. powinny zostać opracowane i stosowane przepisy korespondujące z dyrektywą 91/676/EWG o ochronie wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Dyrektywa ta nakłada na państwa członkowskie opracowania co najmniej jednego kodeksu dobrej praktyki rolniczej, który musi być propagowany na terenie całego kraju. Korzystne rezultaty, jak wynika z badań, przyniosłaby kontrola przestrzegania stref buforowych wzdłuż cieków wodnych. Ochrona wód podziemnych i kopalin CEL: Ochrona zasobów i poprawa jakości wód podziemnych; racjonalne użytkowanie kopalin Wody podziemne W zakresie wód podziemnych rozwijany powinien być monitoring, zarówno regionalny jak i lokalny. Działania ochronne powinny być realizowane poprzez ochronę zbiorników wód podziemnych, eliminację czynników zagrożenia dla jakości wód. Zgodnie z polskimi przepisami użytkowane wód podziemnych powinno ograniczać się wyłącznie do zaopatrzenia ludności w wodę pitną oraz jako surowca dla przemysłu spożywczego. Wody podziemne stanowią obecnie rezerwę wody pitnej. Kopaliny Po zakończeniu eksploatacji kopalin niezbędne jest przeprowadzenie rekultywacji i rewitalizacji terenów zdegradowanych. Ograniczanie zanieczyszczenia Na zanieczyszczenie narażone są przede wszystkim wody pierwszego horyzontu. Aby zapobiec degradacji wód należy w pierwszej kolejności uporządkować gospodarkę wodnościekową. Na terenach nieskanalizowanych zagrożenie stanowią nieszczelne szamba. Należy wzmocnić kontrolę i uświadamiać konsekwencje zanieczyszczeń właścicielom domów. Bardzo duże znaczenie będzie miało zatem prowadzenie edukacji w tej dziedzinie ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 72 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... jak również w zakresie stosowania zasad dobrych praktyk rolniczych. Działaniem ograniczającym zanieczyszczenie wód będzie również budowa i odbudowa systemu rowów odwadniających drogi z instalacją urządzeń podczyszczających w systemie odwadniania dróg. Organizacja systematycznych szkoleń dla rolników, zwłaszcza w sprawie właściwego nawożenia gleb, może w zasadniczy sposób wpłynąć ograniczenie zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych. Rozwój monitoringu Wody podziemne stanowią rezerwę zaopatrzenia w wodę pitną ludności. Duże znaczenie gospodarcze oraz występujące powszechnie zagrożenie wód podziemnych zmusza do prowadzenia stałej kontroli wód podziemnych. Dobrze rozwinięty monitoring, w szczególności Głównego Zbiornika Wód Podziemnych, ma na celu wspomaganie działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych oraz określenia trendów i dynamiki zmian jakości wód podziemnych. Modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę Konieczne jest dostarczenie odbiorcom wody spełniającej standardy wody pitnej, co nie zawsze ma miejsce, szczególnie na obszarach wiejskich. W tym celu należy podjąć następujące działania: Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowych, wymiana sieci z przewodów azbestcementowych. Modernizacja technologii uzdatniania wody. Inwentaryzacja i likwidacja nieczynnych i nie nadających się do eksploatacji (z uwagi na złą jakość wody) studni wierconych i kopanych. Ochrona powietrza atmosferycznego CEL: Sukcesywne ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza, głównie ze źródeł rozproszonych Obecnie na terenie gminy i miasta Proszowice nie ma zakładów przemysłowych powodujących znaczące zanieczyszczenie powietrza. W związku z wiodącą funkcją rolniczą i planowanym rozwojem funkcji turystyczno – wypoczynkowej gminy należy ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 73 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... dopilnować, aby ewentualny rozwój funkcji produkcyjnej nie spowodował pogorszenia stanu powietrza atmosferycznego. Obecnie największy udział w zanieczyszczeniu powietrza ma emisja pochodząca z sektora bytowo-komunalnego: lokalnych kotłowni i gospodarstw indywidualnych, czy zakładów usługowych, ogrzewanych w indywidualnych systemach grzewczych o niskiej sprawności wykorzystania paliwa. Przez teren gminy nie przechodzą drogi tranzytowe o dużym natężeniu ruchu zwłaszcza ciężarowego, dlatego rozwój motoryzacji nie stanowi istotnego zagrożenia. Według polskich przepisów ochrona powietrza oparta jest o zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczanie lub eliminowanie wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia stężeń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymanie ich na poziomie dopuszczalnych wielkości. W „II Polityce Ekologicznej Państwa”, w horyzoncie do roku 2010 za jeden z celów przyjęto ograniczenie emisji pyłów o 50%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, lotnych związków organicznych (poza metanem) o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu z 1990. W latach 2008-2012 emisja gazów cieplarnianych nie powinna przekraczać 94% wielkości emisji z roku 1988. Zmniejszenie energochłonności gospodarki Zmniejszanie zużycia energii Jednym ze sposobów realizacji jest przeprowadzenie termomodernizacji (ocieplanie budynków, wymiana stolarki, liczniki ciepła), zarówno w skali indywidualnego odbiorcy jak i zakładów, która pozwala na redukcję zużycia energii nawet o 60%, co automatycznie oznacza ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Bardzo duże znaczenie w tym zakresie będzie miało prowadzenie odpowiedniej polityki informacyjnej, przede wszystkim na poziomie gmin, uświadamiającej również korzyści ekonomiczne, jakie są możliwe do osiągnięcia. Ograniczenie energochłonności zakładów przemysłowych poprzez wprowadzanie nowych, energooszczędnych technologii. Zmniejszenie emisji niskiej Ograniczanie niskiej emisji Niska emisja, pochodząca głównie z lokalnych kotłowni i gospodarstw ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 74 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... indywidualnych, stanowi lokalnie poważny problem, w szczególności na terenach wiejskich. Jednak jest zagadnieniem trudnym do szybkiego rozwiązania ze względu na brak informacji o rozkładzie przestrzennym emisji a także bardzo duże rozproszenie jej źródeł oraz sezonowy charakter. W miarę możliwości wskazane jest rozwinięcie monitoringu, który pozwoliłby pozyskać informacje o poziomie emisji na poszczególnych obszarach i wyznaczyć regiony, w jakich w pierwszej kolejności powinna być ona ograniczana. Problem niskiej emisji na terenie gminy jest realizowany poprzez modernizację istniejących systemów ciepłowniczych – przestawienia z paliw stałych na paliwa ekologiczne. Na terenach wiejskich, gdzie względy ekonomiczne nie pozwolą na rozwój gazyfikacji w znaczącym stopniu, wykorzystywane będą lokalne zasoby energii odnawialnej i wprowadzane takie źródła energii jak gaz płynny lub olej opałowy. W tym celu powinien powstać program, którego realizacja przebiegałaby przy wsparciu ze strony władz. Oprócz emisji zanieczyszczeń typowych przy spalaniu tradycyjnych paliw (m.in. odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne i substancji zakwaszających), dodatkowym problem jest fakt spalania w paleniskach domowych materiałów powodujących emisje specyficznych substancji do powietrza (opakowania plastikowe, butelki PET etc.). Istotnym jest zatem prowadzenie edukacji i uświadomienie zagrożeń, jakie mogą one stwarzać. Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii Lokalnie alternatywą dla spalania paliw tradycyjnych jest wykorzystanie takich źródeł energii jak biomasa, energia geotermalna, energia wód płynących i energia słoneczna, energia wiatru. Obowiązek uwzględnienia wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii w polityce społeczno – gospodarczej i politykach sektorowych wynika nie tylko z polityki Unii Europejskiej ale również z rezolucji Sejmu RP z dnia 8 lipca 1999r. W „II Polityce Ekologicznej Państwa” za cel do roku 2010 uznano co najmniej podwojenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w stosunku do roku 2000 (co jest zgodne z celami Unii Europejskiej). Wykorzystanie alternatywnych źródeł wymaga jednak bardzo szczegółowej analizy stanu istniejącego i możliwych do osiągnięcia korzyści. Stworzone powinny zostać mechanizmy i rozwiązania (organizacyjne, instytucjonalne, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 75 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... prawne i finansowe), które pozwolą zwiększyć zainteresowanie wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych. Ograniczenie emisji komunikacyjnej Ograniczenie emisji komunikacyjnej Niezbędne jest rzetelne egzekwowanie okresowych kontroli stanu technicznego pojazdów. Pojazdy w złym stanie technicznym powinny być zatrzymywane i nie dopuszczane do ruchu. Emisję ze źródeł ruchomych reguluje w Unii Europejskiej szereg dyrektyw ustanawiających wymogi techniczne i dopuszczalne wartości dla zanieczyszczeń, które stopniowo będą wprowadzane w Polsce. Bardzo duże znaczenie będzie miało podniesienie standardu dróg i poprawa ich stanu technicznego. W obliczu bardzo szybkiego rozwoju motoryzacji konieczne jest rozbudowywanie i modernizacja infrastruktury drogowej, m.in. dla miasta Proszowice planowana jest budowa obwodnicy. Środkiem doraźnym ograniczania emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych jest wprowadzanie ograniczeń prędkości. Ochrona przyrody i krajobrazu CEL: Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej oraz racjonalne użytkowanie i rozwój istniejącego systemu obszarów chronionych Realizacja powyższego celu będzie polegała na działaniach mających na celu poprawę stanu przyrody: rozszerzenie w planie zagospodarowania przestrzennego zapisów określających sposoby użytkowania elementów cennych przyrodniczo i krajobrazowo, działaniach ochronnych i konserwatorskich podejmowanych w takich obiektach jak: (pomniki przyrody, częściowy rezerwat przyrody, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe, lasy ochronne, szczególnie chronione gatunki fauny i flory, obiekty zabytkowe), zadrzewianie, zalesianie i tworzenie skupisk roślinności, szczególnie na gruntach o marginalnym znaczeniu rolniczym lub terenów powyrobiskowych. Lasy stanowią jeden z zasobów naturalnych miasta, chociaż ich gospodarcza rola jest ograniczona ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 76 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... z uwagi na bardzo małe powierzchnie, duże rozdrobnienie i małe zróżnicowanie gatunkowe drzewostanów. Konieczne jest podjęcie dalszych działań mających na celu powiększenie zasobów leśnych, polepszenie ich zdrowotności i ich kompleksową ochronę. Zalesienia będą stanowić element renaturyzacji cennych ekosystemów. Wspierane będą działania zmierzające do wzrostu korzystnego oddziaływania lasu na środowisko tj. poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej i glebochronnej, ochrona gleby, wspieranie zachowania tradycyjnych praktyk gospodarskich (w uprawie i hodowli) na terenach przyrodniczo cennych, zapewnienie różnorodności biologicznej i równowagi przyrodniczej, zabezpieczenie lasów i zadrzewień przed zanieczyszczeniami i pożarami, ograniczenie możliwości wycinania drzew i krzewów oraz likwidacji terenów zieleni, wzmocnienie służb ochrony środowiska, egzekwowanie kar, wspieranie działalności ruchów społecznych i organizacji pozarządowych. Gospodarka odpadami CEL: Minimalizacja ilości powstających odpadów, wzrost stopnia ich wykorzystania, zwiększenie bezpieczeństwa składowania i stosowanie nowoczesnych metod utylizacji odpadów Obecnie problemy związane z prawidłowym postępowaniem z odpadami, ich gospodarczym wykorzystaniem i minimalizacją szkodliwego oddziaływania należą do jednych z najważniejszych zagadnień ochrony środowiska. Podstawowym sposobem postępowania z odpadami w gminie i mieście Proszowice, tak jak na obszarze całego kraju, jest ich gromadzenie na składowisku. Ze względu na fakt, że w najbliższych latach nadal większość odpadów deponowanych będzie na składowiskach, należy ściśle przestrzegać zaleceń dotyczących ich lokalizacji i konstrukcji oraz przestrzegać reżimy technologiczne składowania odpadów. Po zakończeniu eksploatacji składowiska, należy jego teren zrekultywować. Powstające w czasie składowania odpadów odcieki powinny być przechwytywane i oczyszczane. Każde składowisko musi mieć opracowany program badań jego wpływu na środowisko, poczynając od badań tzw. tła (przed oddaniem składowiska do eksploatacji), poprzez okres eksploatacji i likwidacji obiektu. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 77 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Gmina Proszowice posiada eksploatowane wspólnie z sześcioma sąsiednimi gminami urządzone, dostosowane do obowiązujących przepisów składowisko odpadów zlokalizowane na terenie sołectwa Żębocin. Jednym z najistotniejszych elementów w zakresie gospodarki odpadami jest stworzenie i realizacja regionalnego planu gospodarki odpadami uwzględniającego wszystkie rodzaje odpadów wytwarzanych, wykorzystywanych i unieszkodliwianych na obszarze gminy Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów Główne działania zmierzające do ograniczenia ilości powstających w gminie odpadów to: stworzenie i realizacja regionalnego planu gospodarki odpadami uwzględniającego wszystkie rodzaje odpadów wytwarzanych, wykorzystywanych i unieszkodliwianych na obszarze gminy, zmniejszenie materiałochłonności i ilości odpadów w zakładach usługowoprodukcyjnych, większy stopień wykorzystania opakowań biodegradowalnych lub wielokrotnego użytku, zamiast opakowań bezzwrotnych. Odpady przemysłowe Władze gminy nie ponoszą odpowiedzialności za gospodarkę odpadami przemysłowymi, określonymi w ramach pozwoleń i zezwoleń środowiskowych. Odpowiedzialność za prowadzenie właściwej gospodarki tymi odpadami spoczywa na wytwórcy odpadów, czyli poszczególnych zakładach przemysłowych. Sposób postępowania z wytwarzanymi odpadami przemysłowymi zdefiniowany jest w w/w pozwoleniach. Ze względu na rolniczy charakter gminy z wyodrębniającą się specjalizacją intensywnej uprawy warzyw i brakiem planowanej ich produkcji w gospodarstwach rolnych mogą powstawać odpady związane z nadmierną podażą tych artykułów. Program gospodarowania tymi odpadami powinien być przygotowany przez wytwarzającego odpady, a w przypadku wytwarzania powyżej 5 Mg rocznie informacja o ich ilościach i sposobach gospodarowania powinna być złożona staroście. Odpady te nie należą do niebezpiecznych, jednak niewłaściwe gospodarowanie nimi może być zagrożeniem dla wód powierzchniowych i gruntowych oraz przyczyną uciążliwości (odory, insekty, gryzonie). Bardzo ważnym zagadnieniem jest ścisłe przestrzeganie wywiązywania się jednostek prowadzących działalność gospodarczą z obowiązku uzyskania zezwolenia na ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 78 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... wytwarzanie odpadów niebezpiecznych. W zezwoleniu tym wymagane jest m.in. przedstawienie programu obejmującego sposoby zapobiegania odpadów niebezpiecznych lub minimalizacji ich ilości. Kontrola odpadów niebezpiecznych Istotnym zagadnieniem racjonalnej gospodarki odpadami jest problem odpadów niebezpiecznych, które tylko w niewielkim stopniu były jak dotąd wykorzystywane gospodarczo. Bardzo ważny jest rozwój monitoringu powstawania i składowania odpadów niebezpiecznych. Niezbędne jest utworzenie wojewódzkiej i uzupełnienie krajowej bazy danych o odpadach, zawierającej wytwórców odpadów, ilości i rodzaju wytwarzanych odpadów oraz sposobów postępowania z nimi. Konieczna jest krajowa i wojewódzka strategia gospodarki odpadami niebezpiecznymi, wytyczająca główne kierunki gospodarki, wskazująca zalecane technologie przekształcania odpadów, ich wykorzystania i unieszkodliwiania. Gospodarka odpadami niebezpiecznymi powinna być kontrolowana przez instytucje publiczne bowiem nadmiar swobody gospodarczej w tej dziedzinie nie jest wskazany. Proponuje się utworzenie regionalnej agencji gospodarki odpadami, która stanowiłaby płaszczyznę współdziałania wytwarzających odpady, podmiotów gospodarczych przetwarzających odpady oraz władz regionalnych. Należy egzekwować zakaz składowania odpadów w postaci nieprzetworzonej. Zgodnie ze standardami UE oraz ustawą o odpadach odpady niebezpieczne powinny być zagospodarowywane lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, a jeśli nie jest to możliwe i uzasadnione względami ekonomicznymi, organizacyjnymi, technologicznymi w zakładach specjalistycznych zlokalizowanych możliwie blisko wytwarzającego odpady. Odpady komunalne Ograniczenie ilości odpadów komunalnych Odpady komunalne to najszybciej rosnąca ilościowo grupa odpadów. Należy prowadzić działania zmierzające do minimalizowania ilości odpadów trafiających na składowiska. W tym celu gmina i miasto powinny realizować przedsięwzięcia prowadzące do minimalizacji ilości wytwarzanych odpadów, stanowiące elementy planu gospodarki odpadami komunalnymi. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 79 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Usprawnienie systemu selektywnej zbiórki odpadów, ich przetwórstwo i składowanie Zakłada się stworzenie systemu obsługującego blisko 100% mieszkańców gminy i miasta Proszowice w zakresie wywozu odpadów zmieszanych i selektywnej zbiórki odpadów użytkowych. Stopniowe zwiększanie obsługi mieszkańców do uzyskania założonego poziomu, a następnie jej utrzymanie na tym poziomie. Zadanie to wiąże się, m.in. ze zwiększeniem ilości oraz utrzymaniem w odpowiednim stanie technicznym: taboru do transportu odpadów i zbiorników do selektywnej zbiórki odpadów. Zorganizowanie kompleksowych systemów odzysku surowców wtórnych, odpadów opakowaniowych i poużytkowych, budowa sortowni i kompostowni odpadów. Kluczowe znaczenie będą miały działania poprawiające opłacalność finansową w/w przedsięwzięć, bowiem aktualnie koszty segregacji odpadów są nieporównywalnie wyższe od ich składowania. Odpowiednie działania edukacyjne oraz informacyjne dla mieszkańców oraz wprowadzenie systemu zachęt ekonomicznych dla społeczeństwa, promujących segregację odpadów, tj. obniżenie opłat lub bezpłatny odbiór wyselekcjonowanych odpadów. Należy zwrócić uwagę na alternatywne możliwości wykorzystania frakcji selektywnie gromadzonych, zarówno do celów materiałowych (surowcowych), jak i energetycznych (paliwa alternatywne). Jednak w tym ostatnim przypadku niezbędne jest uzyskanie aprobaty społeczności lokalnych oraz organizacji ekologicznych, które są z reguły bardzo negatywnie nastawione na wszelkie formy energetycznego wykorzystania odpadów. zapewnienie bezpiecznego dla środowiska sposobu zebrania i utylizacji lub unieszkodliwienie usuwanych przez mieszkańców tzw. odpadów problemowych, do których należą: niebezpieczne dla środowiska baterie, akumulatory, świetlówki, resztki farb i lakierów, opakowania po pestycydach itp., zużyty sprzęt AGD i RTV, sprzęt komputerowy, wraki samochodowe. Modernizacja składowiska odpadów komunalnych. Likwidacja nielegalnych składowisk Niski poziom świadomości ekologicznej mieszkańców powoduje, że w szczególności na terenach wiejskich, powstają nielegalne składowiska odpadów. Konieczne jest ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 80 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... systematyczne przeprowadzenie inwentaryzacji istniejących nielegalnych składowisk oraz ich bieżące likwidowanie, zaś w przyszłości należy podnieść skuteczność egzekwowania prawa w stosunku do osób wyrzucających odpady na nielegalne wysypiska. Uczestniczenie w tworzeniu regionalnego systemu gospodarki odpadami, budowa ZZO w Krakowie Po roku 2010 Regionalny Zakład Gospodarki Odpadami w Krakowie będzie głównym miejscem unieszkodliwiania i składowania odpadów m.in. dla powiatu proszowickiego. Dlatego tez gmina i miasto Proszowice powinna czynnie uczestniczyć w prowadzeniu tej inwestycji zarówno na etapie projektowania jak i budowy Zakładu Zagospodarowania Odpadów. Zgodnie z założeniami Planu Gospodarki Odpadami dla województwa małopolskiego docelowym rozwiązaniem jest skupienie gmin wokół planowanego do utworzenia Zakładu Zagospodarowania Odpadów, który będzie wyposażony w: linie do segregacji odpadów lub w urządzenia do doczyszczania surowców wtórnych ze zbierania selektywnego, urządzenia do konfekcjonowania surowców, instalację do unieszkodliwiania odpadów organicznych, tymczasowe pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych, składowisko pozostałych odpadów komunalnych itp. W przypadku, gdy odległość od zakładu do gminy będzie większa niż 30 km (po drogach) konieczna będzie budowa stacji przeładunkowych lub Wiejskich Punktów Gromadzenia i Segregacji Odpadów (WPGiSO). Zapewnienie ciągłości bezpiecznego dla środowiska unieszkodliwiania odpadów modernizacja składowiska odpadów w Żębocinie, zabezpieczenie terenu do unieszkodliwiania odpadów komunalnych Składowisko odpadów w obecnych granicach należy zabezpieczyć jako rezerwę do składowania odpadów (w przypadku opóźnień w realizacji Regionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami w Krakowie) a urządzenia III etapu modernizacji, tj. sortownię, stację przeróbki surowców wtórnych i kompostownię pryzmową, wybudować na terenie przyległym do składowiska. W tej sytuacji konieczne jest powiększenie terenu przeznaczonego pod gospodarowanie odpadami, ujęcie go w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, zabezpieczenie (wykupienie) nieruchomości. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 81 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Ochrona przed hałasem i promieniowaniem CEL: Zmniejszenie uciążliwości zamieszkiwania na terenach zurbanizowanych Coraz większy procent ludności, na coraz większym obszarze jest dotknięty hałasem. Do zanieczyszczenia środowiska przyczynia się hałas kolejowy, lotniczy, przemysłowy i drogowy przy czym ten ostatni wydaje się stanowić największe zagrożenie w nadchodzących latach. Coraz częściej problem ten dotyczy nie tylko mieszkańców terenów znajdujących się w pobliżu większych tras komunikacyjnych ale także dróg dojazdowych i okolic. W „II polityce Ekologicznej Państwa” za cel w horyzoncie czasowym do roku 2010 uznano m.in. ograniczenie hałasu na obszarach miejskich wokół lotnisk, terenów przemysłowych, oraz głównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu nie przekraczającego w porze nocnej 55 dB (poziom równoważny) i 65 dB (chwilowe przekroczenia). Rozwiązania prawne obowiązujące w Polsce w zakresie ochrony przed hałasem są zbliżone do modelu funkcjonującego w Unii Europejskiej, które koncentruje się na regulowaniu dopuszczalnego poziomu hałasu emitowanego przez indywidualne źródła. Hałas komunikacyjny Na terenie gminy i miasta Proszowice z uwagi na brak dróg tranzytowych nie ma bardzo dużego zagrożenia hałasem drogowym. Nie mniej jednak lokalizacja zabudowy mieszkaniowej blisko głównych ciągów komunikacyjnych (dróg wojewódzkich) powoduje uciążliwości ruchem komunikacyjnym, odczuwane zwłaszcza na terenie miasta. W celu ograniczenia tych uciążliwości zaprojektowano budowę obwodnicy miasta, która powinna być jak najszybciej zrealizowana. Na terenach wiejskich lokalny ruch pojazdów jest niewielki. Okresowe narażanie na hałas występuje w trakcie prac polowych. W chwili obecnej nie wymaga się podjęcia szczególnych działań mających na celu ograniczenie hałasu w gminie. Promieniowanie promieniowanie jonizujące, pojawiające się w wyniku użytkowania zarówno wzbogaconych, jak i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 82 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych, promieniowanie niejonizujące, pojawiające się wokół linii energetycznych wysokiego napięcia, radiostacji, przemysłowych, pracujących urządzeń silników łączności, elektrycznych domowego oraz sprzętu instalacji elektrycznego, elektronicznego itp., nadmierne dawki promieniowania działają szkodliwie na człowieka i inne żywe organizmy, stąd ochrona przed szkodliwym promieniowaniem jest jednym z ważnych zadań ochrony środowiska. Promieniowanie jonizujące Na podstawie informacji zawartych w roczniku statystycznym GUS, a także opierając się na aktualnym komunikacie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki w sprawie sytuacji radiacyjnej Polski w I kwartale 2002r., należy stwierdzić, że rejestrowane obecnie w Polsce moce dawek promieniowania oraz zawartość cezu-137 w powietrzu i mleku (podstawowy wskaźnik reprezentujący skażenie promieniotwórcze materiałów środowiskowych oraz artykułów spożywczych sztucznymi izotopami promieniotwórczymi) utrzymują się na poziomie z 1985r. tzn. z okresu przed awarią czarnobylską. Promieniowanie niejonizujące Głównymi źródłami promieniowania niejonizującego w środowisku są: elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia, stacje radiowe i telewizyjne, łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa, stacje radiolokacji i radionawigacji. Znaczenie tego oddziaływania w ostatnich latach rośnie. Powodowane jest to przez rozwój radiokomunikacji oraz powstawanie coraz większej liczby stacji nadawczych radiowych i telewizyjnych (operatorów publicznych i komercyjnych). Dodatkowymi źródłami promieniowania niejonizującego są stacje bazowe telefonii komórkowej, systemów przywoławczych, radiotelefonicznych, alarmowych komputerowych itp., pokrywających coraz gęstszą siecią obszary dużych skupisk ludności, jak również coraz powszechniej stosowane radiotelefony przenośne. Należy jednak stwierdzić, że wzrost poziomu tła elektromagnetycznego nie zwiększa istotnie zagrożenia środowiska i ludności. W dalszym ciągu poziom promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie niższy od natężeń, przy których możliwe jest jakiekolwiek ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 83 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki. Nie dotyczy to jednak pól elektromagnetycznych w bezpośrednim otoczeniu wszelkiego rodzaju stacji nadawczych, które lokalnie, w odległościach zależnych od mocy, częstotliwości i konstrukcji stacji, mogą osiągać natężenie na poziomie uznawanym za aktywny pod względem biologicznym. Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka od pól przekraczających określone wartości graniczne. W przepisach obowiązujących w Polsce ustalone są dopuszczalne poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego na terenach dostępnych dla ludzi. Szczególnej ochronie podlegają obszary zabudowy mieszkaniowej, a także obszary, na których zlokalizowane są szpitale, żłobki, przedszkola, internaty (rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 sierpnia 1998r.) Monitoring środowiska CEL: Poszerzenie i aktualizacja wiedzy o stanie środowiska i jego zagrożeniach Aktualna i kompletna wiedza na temat stanu poszczególnych elementów środowiska jest podstawą do planowania i realizacji wszelkich przedsięwzięć w zakresie ich ochrony. Konieczne jest prowadzenie monitoringu stanu zasobów i jakości wód powierzchniowych i podziemnych, zanieczyszczeń powietrza, natomiast wskazane jest prowadzenie monitoringu klimatu akustycznego oraz zanieczyszczeń gleb. Nowym elementem powinno być wprowadzenie monitoringu pól elektromagnetycznych. Na podstawie prowadzonych badań możliwe będzie stworzenie ogólnodostępnej bazy informacji o stanie środowiska w gminie. Edukacja ekologiczna CEL: Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych gminy oraz edukacja ekologiczna osób odwiedzających region Znaczenie edukacji ekologicznej jako istotnego elementu ochrony środowiska ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 84 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... będzie rosło w najbliższych latach. Zgodnie z założeniami „II Polityki Ekologicznej Państwa” do głównych celów i działań w perspektywie do roku 2010 należy zaliczyć prowadzenie działań na rzecz wzrostu świadomości ekologicznej i kształtowania opinii społeczeństwa. Promowane powinno być umiarkowane użytkowanie zasobów biologicznych i praktyki oszczędnego i rozsądnego gospodarowania. Edukacja ekologiczna powinna być prowadzona na wszystkich poziomach szkolnictwa, począwszy od przedszkoli i szkół podstawowych. Edukacja ekologiczna powinna być realizowana przez wszystkie poziomy administracji – władze gminne mogą np. prowadzić akcje takie jak promowanie systemu segregacji odpadów oraz inicjatywy lokalne jak np. nasadzenia drzew itp. W prowadzeniu akcji mających na celu edukację ekologiczną można wykorzystać potencjał pozarządowych organizacji ekologicznych. Wiele organizacji prowadzi zakrojone na dużą skalę akcje informacyjne skierowane do szerokich kręgów społeczeństwa. 6.3 Cele ekologiczne do 2008 roku i plan operacyjny do 2008 roku W rozdziale 6.2 przedstawiono długoterminową strategię ochrony środowiska do roku 2014. Niniejszy rozdział zawiera strategię krótkoterminową na najbliższe 4 lata (2004-2008) dla poszczególnych uciążliwości i elementów środowiska, dla których zdefiniowano cele do roku 2008 i opisano działania zmierzające do osiągnięcia tych celów. Ochrona wód powierzchniowych Ochrona zasobów i utrzymanie wysokiej jakości wód powierzchniowych Największym zagrożeniem dla zasobów wód powierzchniowych na terenie gminy jest nieuporządkowana gospodarka wodno - ściekowa. Stanowi ona zagrożenie poprzez: - wylewanie na pola i użytki zielone ścieków bytowo – gospodarczych, które wraz ze spływem powierzchniowym dostają się do wód, - nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, z których odsiąki zanieczyszczają pierwszy poziom wodonośny. Dlatego też budowa systemu kanalizacji sanitarnej i instalacji do oczyszczania ścieków będzie podstawowym zadaniem władz gminy w kolejnych latach. Proces ten powinien postępować wraz z rozbudową sieci wodociągowej. Niestety bardzo często z uwagi na fakt ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 85 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... łatwiejszego sposobu i niższych kosztów prowadzenie inwestycji budowa sieci wodociągowej ma miejsce bez rozwoju systemu kanalizacji sanitarnej. Takowa sytuacja ma miejsce w gminie Proszowice. W związku z tym należy dołożyć wszelkich starań, aby w jak najkrótszym czasie przystąpić do budowy sieci kanalizacyjnej. Jak już wspomniano jest to bardzo skomplikowany i kosztowny proces inwestycyjny. Będzie więc wymagał olbrzymiego zaangażowania finansowego i organizacyjnego od władz gminy i społeczeństwa. Przyzwolenie społeczne i chęć przyłączenia się mieszkańców do sieci stanowić będzie o zasadniczym celu prowadzenia inwestycji – odebrania i oczyszczenia jak największej ilości ścieków. Koszt prowadzenia inwestycji poniosą przede wszystkim władze gminy (źródła finansowania zostaną wskazane w rozdziale 7) natomiast późniejsze koszty eksploatacyjne ponoszone będą przez mieszkańców. Dlatego koncepcja gospodarki ściekowej i późniejszy projekt sieci i urządzeń do oczyszczania ścieków powinien uwzględniać obydwa rodzaje kosztów: inwestycyjne i eksploatacyjne. Obecne rozwiązania techniczne dają duże możliwości w zakresie budowy sieci i tak wyróżniamy jej trzy rodzaje: - grawitacyjna, - ciśnieniowa, - podciśnieniowa. Wybór technologii oczyszczania ścieków każe wybrać wariant o stosunkowo niskich kosztach inwestycyjnych i eksploatacyjnych, z możliwością stopniowego dociążania instalacji. Budowa kanalizacji sanitarnej i instalacji do oczyszczania ścieków 1) DANE WYJŚCIOWE DO BILANSU ŚCIEKÓW Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody dla mieszkań wyposażonych w wodociąg, ubikację, łazienkę, lokalne źródło ciepłej wody (piecyki węglowe, gazowe – gaz z butli, piecyki elektryczne, bojlery), normy zużycia wody są następujące: - 100 l/M/d – w przypadku kanalizacji sieciowej; - 80 l/M/d – w przypadku kanalizacji lokalnej. W programie ochrony środowiska można założyć, iż docelowe wskaźniki dotyczące ilości ścieków będą większe dla wybranych rejonów o 10–50% po uwzględnieniu ścieków pochodzących z działalności gospodarczej i obiektów infrastruktury społecznej. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 86 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Biorąc pod uwagę prognozowaną liczbę ludności, szkół, sklepów i in. obiektów usługowych przyjęto następujące ilości ścieków powstających w ciągu doby w poszczególnych wsiach: Lp. Miejscowość 1 Bobin 2 Ciborowice 3 Czajęczyce 4 Gniazdowice 5 Górka Stogniowska 6 Jakubowice 7 Jazdowiczki 8 Kadzice 9 Klimontów 10 Koczanów 11 Kościelec 12 Kowala 13 Łaganów 14 Makocice 15 Mysławczyce 16 Opatkowice 17 Ostrów 18 Piekary 19 Posiłów 20 Przezwody 21 Stogniowice 22 Szczytniki 23 Szczytniki Kolonia 24 Szklana 25 Teresin 26 Więckowice 27 Wolwanowice 28 Żębocin Razem: Liczba ludności 403 153 267 380 357 398 109 236 1439 318 654 325 429 360 130 832 713 282 156 333 458 398 208 110 330 345 121 431 10685 Ilość ścieków [m3 /dobę] w 2000r. w 2015r. 44 59 12 16 26 32 42 54 37 52 25 30 9 12 20 25 152 206 29 49 65 85 34 45 38 53 38 48 12 15 75 110 76 92 23 27 13 16 38 48 40 55 38 49 19 23 11 16 31 37 35 46 14 18 43 61 1039 1379 Ze względu na brak zakładów przemysłowych na terenie gminy przyjęto, że skład ścieków będzie typowy dla ścieków bytowych. 2) ZAŁOŻENIA TECHNICZNO-TECHNOLOGICZNE DO PROJEKTOWANYCH ROZWIĄZAŃ Przyjęto następujące założenia: Podstawowym systemem kanalizacyjnym będzie system zbiorczy, który przejmuje ścieki sanitarne z terenów zabudowy zwartej; Uzupełnieniem zbiorczego systemu będą przydomowe oczyszczalnie ścieków i zbiorniki bezodpływowe (szamba); program zakłada, że 50% mieszkańców z terenów na których nie przewiduje się budowy sieci kanalizacji sanitarnej korzystać będzie z oczyszczalni przydomowych a 50% z szamb; ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 87 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Punkt zlewny na oczyszczalni ścieków będący częścią systemu zbiorczego będzie miejscem dowozu ścieków z kanalizacji bezodpływowej (szamba); a obiekty przeróbki osadów będą miejscem dowozu osadów z przydomowych oczyszczalni ścieków; Każda z planowanych oczyszczalni zbiorczych musi być mechaniczno-biologiczna, wskazane jest zastosowanie oczyszczalni z osadem czynnym i porcjowego dozowania osadu w reaktorach SBR; jedna ze zbiorczych oczyszczalni ścieków planowanych na terenie gminy będzie wyposażona w punkt zlewny ścieków i urządzenia do przeróbki osadów ściekowych; Osady ściekowe powinny być poddawane procesowi stabilizacji, a następnie odwadniania mechanicznego; ostateczna postać osadu – worki z tworzywa hydrofobowego zawierające około 30 kg osadu każdy o uwodnieniu około 50%; osady powinny być wywożone na wysypisko lub wykorzystywane przyrodniczo; Niezależnie od wyboru wariantu ścieki oczyszczone muszą odpowiadać wymaganiom określonym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 212, poz. 1799); w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Po wyborze wariantu przed dalszym opracowaniem konieczne jest uzyskanie opinii Wydziału Ochrony Środowiska dotyczącej warunków, jakim mają odpowiadać ścieki oczyszczone; Zastosowano grawitacyjny system kanalizacyjny jako podstawowy; przewody ciśnieniowe przewidziano do przetłaczania ścieków przez cieki wodne, a także do transportu ścieków pomiędzy obszarami zabudowy zwartej w przypadkach niekorzystnych spadków terenu.; średnice przewodów grawitacyjnych będą równe 200 mm, a minimalne spadki wynikające z zalecanej dla samooczyszczania się kanałów prędkości przepływu ścieków równej 0,8 m/s-5‰; średnice przewodów tłocznych wyniosą 90-110 mm; zagłębienia kanałów grawitacyjnych zawierać się będą w granicach 1,6–1,8 m do maksymalnego 3,5 sporadycznie 4,5 m; powyżej tej głębokości będą stosowane przepompownie; dolna granica wynika z głębokości przemarzania w strefie II hz = 1,0 m, zalecanej minimalnej głębokości przykrycia dla rur kanalizacyjnych hn = 1,2 m oraz z przyjętej średniej długości przykanalika równej 20 m o minimalnym spadku równym 1%; Trasy kolektorów głównych będą przebiegać wzdłuż ciągów komunikacyjnych. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 88 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 3) OPIS PROPONOWANYCH SYSTEMÓW GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ Z uwagi na różne uwarunkowania do budowy sieci kanalizacyjnej (zróżnicowany charakter zabudowy, jej rozproszenie i układ terenu oraz rozmieszczenie cieków wodnych jako odbiorników ścieków), konieczne jest przyjęcie następujących kierunków działania: 1. budowa kanalizacji zbiorczej i wiejskiej oczyszczalni ścieków (polega na wybudowaniu kolektorów głównych i wiejskiej oczyszczalni ścieków w terenach o znacznym zagęszczeniu zabudowy i układzie terenu pozwalającym na grawitacyjny spływ ścieków; dotyczy to również oczyszczalni ścieków w Szreniawie; obejmuje łącznie około 60% ścieków), 2. budowa kanalizacji i oczyszczalni grupowych dla 5-20 gospodarstw (tam, gdzie pozwala układ terenu oraz w pobliżu jest ciek, który może przyjąć oczyszczone ścieki, będzie budowany układ kanalizacji i oczyszczania ścieków w oparciu o małe biologiczne grupowe oczyszczalnie ścieków; zakłada się kolektory niskociśnieniowe od 100 do 150 mm; system obejmie około 25% ścieków), 3. budowa indywidualnych systemów asenizacji (polega na budowie szczelnego zbiornika-szamba opróżnianego przez firmę odwożącą ścieki do oczyszczalni cieków lub polega na budowie indywidualnych małych przydomowych oczyszczalni ścieków z odprowadzeniem ścieków do wód lub do ziemi; system obejmie około 15% ścieków). 4) KONCEPCJA UKŁADÓW KANALIZACYJNYCH I OCZYSZCZALNI Wariant I1 Z uwagi na możliwość, przy pełnym obciążeniu istniejącej oczyszczalni ścieków w Proszowicach, oczyszczenia większości ścieków komunalnych powstających na terenie gminy oraz z uwagi na łatwość budowy kolektorów z rur PCV oraz nowe i oszczędne systemy przepompowywania ścieków z miejsc odległych o 5-8 km założono: 1. oczyszczanie w Proszowicach ścieków powstających w 16 wsiach: Jakubowice, Kowala, Żębocin, Więckowice, Łaganów, Szklana, Jazdowiczki, Opatkowice, Makocice, Gniazdowice, Klimontów, Szczytniki Kolonia, Szczytniki, Ciborowice, Stogniowice i Górka Stogniowska, 2. dla 2 wsi położonych w północnej części gminy wybudowanie oczyszczalni, która odbierze i oczyści ścieki ze wsi: Kadzice i Ostrów, 1 Z uwzględnieniem wytycznych Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 89 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 3. w środkowo- wschodniej części gminy wybudowanie oczyszczalni w miejscowości Mysławczyce, która odbierze i oczyści ścieki z miejscowości Teresin, Posiłów, Kościelec, Przezwody, Piekary, Mysławczyce, 4. oczyszczalnia w Koczanowie- ścieki z Wolwanowic, Bobina, Czajęczyc i Koczanowa, 5. uzupełnieniem systemu kanalizacji wsi będą przydomowe oczyszczalnie ścieków i zbiorniki – szamba budowane w zagrodach odległych od systemów kanalizacyjnych. Zalety wariantu I: - oczyszczenie większości ścieków w istniejącej oczyszczalni ścieków w Proszowicach, budowa 3 nowych oczyszczalni ścieków, - obsługa i eksploatacja tylko 4 oczyszczalni ścieków w gminie, - możliwość budowy sieci kanalizacyjnej wokół miejskiej oczyszczalni ścieków „od zaraz”. Wady wariantu I: - wysoki koszt budowy sieci kanalizacyjnej przy rozproszonej zabudowie, - konieczność budowy przepompowni ścieków, - przesyłanie ścieków przy pomocy przepompowni zwiększa koszty oczyszczania ścieków. - trudności lokalizacyjne 3 nowych oczyszczalni ścieków, - wysokie koszty budowy i eksploatacji wiejskich oczyszczalni ścieków. Wariant II 1. miejska oczyszczalnia ścieków w Proszowicach przyjmie ścieki z Proszowic, Jazdowiczek, części Opatkowic i Klimontowa-Szreniawy (oczyszczalnia w Szreniawie pozostanie oczyszczalnią zakładową z doczyszczaniem ścieków w miejskiej oczyszczalni lub ulegnie likwidacji), dla pozostałego terenu zaproponowano następujące rozwiązania: A. 9 układów kanalizacyjnych z wiejskimi oczyszczalniami ścieków i kilkoma przepompowniami ścieków: a) kanalizacja i oczyszczalnia wiejska w Makocicach – obejmie wsie: Makocice, Gniazdowice i część Opatkowic-Parszywka, b) kanalizacja i oczyszczalnia wiejska Opatkowice-Szreniawa – obejmie wschodnią cześć Opatkowic i część Klimontowa-Szreniawy, c) oczyszczalnia Klimontów obejmie: Klimontów-Stara Wieś, Klimontów- ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 90 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Wojewódzka, d) oczyszczalnia Ostrów obejmie Ostrów, e) oczyszczalnia Kościelec obejmie: Kościelec, Posiłów, f) oczyszczalnia Łaganów obejmie: Łaganów, Więckowice, zachodnią część Żębocina, g) oczyszczalnia Kowala obejmie wsie: Kowala, Żębocin, h) oczyszczalnia Bobin obejmie: Bobin, Wolwanowice, i) oczyszczalnia Czajęczyce obejmie: Czajęczyce i Koczanów; B. 33 układów kanalizacji grupowej z grupowymi oczyszczalniami biologicznymi ścieków: a) Szklana-Łaganówek: 2 oczyszczalnie, b) Jakubowice: 3 oczyszczalnie, c) Opatkowice-Ogrodzisko: 4 oczyszczalnie grupowe, d) Gniazdowice Kolonia: 2 oczyszczalnie, e) Szczytniki i Szczytniki Kolonia: 6 oczyszczalni, f) Kadzice: 3 oczyszczalnie, g) Przezwody: 2 oczyszczalnie, h) Ciborowice: 2 oczyszczalnie, i) Piekary: 2 oczyszczalnie, j) Stogniowice: 3 oczyszczalnie, k) Mysławczyce: 2 oczyszczalnie; C. pozostałe miejscowości obsługiwane przez indywidualne, przyzagrodowe oczyszczalnie ścieków z odprowadzeniem do ziemi i do wód lub zbiornika – szamba z wywożeniem ścieków do oczyszczalni – dotyczy całych wsi: Teresin i Górka Stogniowska. Zalety wariantu II: - brak konieczności budowy kilku stacji pomp i kolektorów o dużych średnicach, - możliwość indywidualnych rozwiązań dla różnych warunków terenowych, - dowolna kolejność realizacji poszczególnych zadań. Wady wariantu II: - trudności lokalizacyjne oczyszczalni ścieków, - wysokie koszty budowy i eksploatacji wiejskich oczyszczalni ścieków, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 91 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - trudności z odprowadzeniem oczyszczonych ścieków przy wysokich stanach wód w niektórych ciekach-odbiornikach. 5) DOBÓR OCZYSZCZALNI Uwzględniając ilość ścieków i ładunek zanieczyszczeń proponuje się generalnie przyjąć biologiczne oczyszczalnie ścieków z osadem czynnym przy przedłużonym czasie zatrzymania oraz zatrzymania i napowietrzania. Proponuje się zastosowanie kontenerowych oczyszczalni ścieków dobieranych wielkością do potrzeb, np. OK-1, OK-2 lub Bioblok PS. Dla oczyszczalni grupowych proponuje się np.: Biokomaf, Ecolo-chiew lub Bioclere, a do oczyszczania ścieków z pojedynczych zagród oczyszczalnie typu: Nevexpol, BOS lub DOS. Wszystkie dobierane oczyszczalnie muszą spełniać wymagany aktualnie stopień redukcji zanieczyszczeń. Przyjmując grupową kanalizację i małe oczyszczalnie ścieków każda zagroda lub dom będą musiały być wyposażone w zbiorniki-osadniki o pojemności około 3-5 m3 opróżnianych co 3-5 lat z dowozem nieczystości do oczyszczalni ścieków. Zaleca się stosowanie na terenie gminy ujednoliconych typów oczyszczalni ścieków, co ułatwi obsługę, wymianę części, środków chemicznych i biologicznych, a także ułatwi szkolenie w zakresie obsługi. Zaproponowane w niniejszym programie rozwiązania służące uporządkowaniu gospodarki ściekowej na terenie gminy Proszowice mają charakter programowy i nakreślają jedynie kierunki możliwych rozwiązań. Przystąpienie do fazy projektowej i realizacyjnej gospodarki ściekowej będzie wymagało dalszego uszczegółowienia danych dotyczących zakładanych rozwiązań oraz: - weryfikacji „Koncepcji budowy wodociągu i kanalizacji w gminie i mieście Proszowice” - ostatecznego przyjęcie „Koncepcji gospodarki ściekowej w gminie” - budowy sieci kanalizacyjnych w pierwszej kolejności dla miejscowości przyległych do miasta - pilnej realizacji gospodarki ściekowej w miejscowościach położonych w strefie ochrony ujęcia wód powierzchniowych w Opatkowicach oraz ujęć wód dla przetwórni owoców i warzyw w Szreniawie - uporządkowania gospodarki ściekowej w miejscowościach położonych w zasięgu głównego zbiornika wód podziemnych ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 92 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - budowy sieci kanalizacyjnych w miejscowościach o skupionej zabudowie, na terenach zwodociągowanych - wspierania budowy oczyszczalni przyzagrodowych - we wschodniej części gminy równoczesnej budowy kanalizacji i oczyszczalni z budową wodociągów wiejskich. Na lata 2004-2008 w zakresie gospodarki ściekowej przewiduje się: 1. wykonanie modernizacji oczyszczalni ścieków w Proszowicach; 2. wykonanie kanalizacji sanitarnej w ul. Krakowskiej; 3. wykonanie kanalizacji sanitarnej w Jazdowiczkach i Opatkowicach, 4. ostateczne przyjęcie Koncepcji gospodarki ściekowej w gminie, 5. przeprowadzenie szkoleń mieszkańców gminy na temat konieczności uporządkowania gospodarki ściekami, 6. systematyczne zabezpieczanie środków finansowych na promocję i wsparcie budowy grupowych i indywidualnych oczyszczalni ścieków, w tym wydzielenie i zakup działek pod oczyszczalnie grupowe, 7. opracowanie regulaminu udzielania pomocy dla budowy grupowych i indywidualnych oczyszczalni ścieków. Zabezpieczenie wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. oznakowania strefy pośredniej ujęcia wód powierzchniowych; 2. przestrzeganie zasad użytkowania i zagospodarowania terenów znajdujących się w zasięgu stref ochronnych ujęcia, 3. kontrolę stanu wałów przeciwpowodziowych i urządzeń wodnych, 4. rozpoczęcie procesu wyłączania z zabudowy terenów zalewowych. Rozbudowa i modernizacja systemów dystrybucji wody Zgodnie z „Koncepcją sieci wodociągowej gminy Proszowice” do realizacji pozostało wykonanie sieci we wschodniej części gminy, w miejscowościach: Bobin, Czajęczyce, Koczanów, Mysławczyce, Wolwanowice oraz rozbudowa sieci w miejscowościach: Kościelec i Jazdowiczki. Realizacja zbiorczego zaopatrzenia w wodę wodociągową poszczególnych miejscowości rozpatrywana jest w wariantach: ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 93 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Wariant I – zasilanie z sieci wodociągowej Proszowice Długość sieci wodociągowych: Długość [m] Miejscowość Ø 225 2990,0 600,0 1420,0 2180,0 Bobin Czajęczyce Koczanów Mysławczyce Wolwanowice Ø 160 3631,0 450,0 Ø 110 2910,0 1880,0 4340,0 950,0 910,0 Ø 40-63 3080,0 2030,0 2940,0 945,0 1225,0 Pompownia „Czajęczyce” o parametrach: Q = 2,51 l/s, H = 46,0 m H2O, Ns = 10,0 kW Wariant II – zasilanie z sieci Kowary-Klimontów (Góry Teresińskie) Długość sieci wodociągowych: Długość [m] Miejscowość Ø 225 2470,0 1420,0 1280,0 Bobin Czajęczyce Koczanów Mysławczyce Wolwanowice Ø 160 1040,0 - Ø 110 3430,0 5070,0 4340,0 950,0 2260,0 Ø 40-63 3080,0 2030,0 2940,0 945,0 1225,0 Pompownia „Czajęczyce” o parametrach: Q = 2,51 l/s, H = 30,0 m H2O, Ns = 6,0 kW W okresie perspektywicznym – 30 lat założono następujące liczby mieszkańców oraz wielkości zapotrzebowania wody (przy średnim zapotrzebowaniu wody q = 130 l/mk x d): Liczba mieszkańców 2003r. 2026r. 408 479 226 273 311 377 126 151 107 141 Miejscowość Bobin Czajęczyce Koczanów Mysławczyce Wolwanowice Zapotrzebowanie wody Q śr. dob [m3/d] Q max. dob [m3/d] 112,22 140,52 69,56 87,01 75,71 95,48 41,35 51,58 50,67 63,37 W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. modernizację Stacji Uzdatniania Wody ujęcia wód powierzchniowych „Opatkowice”; 2. rozpoczęcie budowy sieci wodociągowych we wschodniej części gminy. Ochrona wód podziemnych Ochrona zasobów i poprawa jakości wód podziemnych W zakresie ochrony zasobów wód podziemnych i racjonalnego nimi gospodarowania, główne zadania inwestycyjne będą dotyczyły ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 409 „Zbiornik Miechowski”. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 94 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Zabezpieczenie wód podziemnych przed zanieczyszczeniem W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. przyjęcie w prawie lokalnym (miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego) stref ochrony GZWP nr 409; 2. przestrzeganie zasad ochrony GZWP w wyznaczonych strefach; 3. sukcesywną likwidację powstających na terenie gminy „dzikich wysypisk”; 4. inwentaryzację i likwidację nieczynnych i nie nadających się do eksploatacji studni wierconych i kopanych, 5. szczegółową inwentaryzację istniejących zbiorników na nieczystości płynne. Ochrona powietrza atmosferycznego Sukcesywne ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza, głównie ze źródeł rozproszonych Główne źródło zanieczyszczeń powietrza stwarza na terenie gminy tzw. niska emisja pochodząca z indywidualnych palenisk domowych oraz w bardzo ograniczonym stopniu emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych i z zakładów produkcyjnych. Modernizacja kotłowni opalanych paliwem stałym modernizacja kotłowni miejskiej przy ul. Wolności w Proszowicach oraz sieci ciepłowniczej obsługiwanej przez tę kotłownię; zastępowanie pieców i kotłowni na paliwo stałe paleniskami wykorzystującymi gaz ziemny, olej opałowy lub biomasę. Gazyfikacja gminy przyłączenie kolejnych odbiorców do sieci istniejącej; współpraca ze Związkiem Międzygminnym do spraw Gazyfikacji, Rozwoju Terenów Wiejskich i Ochrony Środowiska w celu podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców Proszowic. Według opracowanego Programu gazyfikacji gminy i miasta Proszowice docelowo założono stopień gazyfikacji: 100% dla budownictwa wielorodzinnego, 95% dla budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego, ogrzewanie mieszkań: 100% odbiorców. Pozostałe założenia programowe: - ogólna liczba zgazyfikowanych mieszkańców – 14 250 osób ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 95 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... - ogólna liczba zgazyfikowanych odbiorców – 5 534 odbiorców - szczytowe zapotrzebowanie gazu – 5 214 Nm3/h - roczne zapotrzebowanie gazu – 25 mln Nm3/rok - długości sieci średniego ciśnienia – 141,4 km - długości podłączeń domowych – 116,8 km - łączna długość sieci z podłączeniami – 258,1 km - jednostkowa długość sieci z podłączeniami – 46,6 m/odb. - baza obsługi odbiorców i eksploatacji sieci – w Rozdzielni Gazu w Proszowicach - program gazyfikacji gminy i miasta Proszowice został opracowany z uwzględnieniem przesyłu gazu dla gminy Nowe Brzesko - według ustaleń z Zakładem Gazowniczym przewiduje się połączenie programowanej sieci z programowaną siecią gminy Koniusza poprzez sieć we wsiach Szklana i Łaganów. Pozyskiwanie energii ze źródeł niekonwencjonalnych promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii przez odbiorców indywidualnych; zbadanie możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii, np. pozyskania biomasy, wód geotermalnych. Ograniczenie zużycia energii termomodernizacja (wymiana stolarki okiennej, docieplenie elewacji i stropów, wymiana grzejników) w budynkach użyteczności publicznej; mobilizacja i pomoc w przeprowadzeniu termomodernizacji w budynkach prywatnych. Opracowanie projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Artykuł 19 Ustawy „Prawo energetyczne” nakłada na gminę obowiązek opracowania projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Powyżej wymieniony dokument powinien określać: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie energii, ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 96 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... możliwość wykorzystania lokalnych nadwyżek zasobów paliw i energii z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z procesów technologicznych i instalacji przemysłowych, możliwość wykorzystania odnawialnych źródeł energii, ewentualny zakres współpracy z innymi gminami. Ochrona przyrody i krajobrazu Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej oraz rozwój systemu obszarów chronionych Działania ochronne i konserwatorskie podejmowane w takich obiektach jak: rezerwat częściowy, pomniki przyrody, użytki ekologiczne, szczególnie chronione gatunki fauny i flory, obiekty zabytkowe Na terenie gminy i miasta Proszowice brak jest przyrodniczo cennych terenów o znaczeniu krajowym czy regionalnym, takich jak parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody. Jednak teren gminy odznacza się wysokimi walorami krajobrazowymi, dlatego wzdłuż doliny Szreniawy i Ścieklca oraz w środkowo-północnej części gminy została wyznaczona (w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego) strefa ochrony krajobrazu. Na terenie miasta częściową ochroną konserwatorską objęte jest centrum, zaś ścisłej ochronie podlegają liczne zabytki sakralne, zespoły dworsko-parkowe, parki: podworskie, krajobrazowy i miejski. W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. usankcjonowanie ochrony prawnej projektowanego rezerwatu częściowego, 2. usankcjonowanie ochrony prawnej projektowanych użytków ekologicznych i pomników przyrody, 3. wykonywanie prac pielęgnacyjnych i modernizacyjnych istniejących obiektów zabytkowych; 4. wykonywanie prac pielęgnacyjnych na terenach zieleni. Działania mające na celu poprawę stanu przyrody Zadrzewianie, zalesianie i tworzenie skupisk roślinności Lasy w gminie Proszowice zarządzane są przez Nadleśnictwo Miechów oraz przez Nadleśnictwo Pińczów. Nadleśnictwa te będą prowadziły, zgodnie ze swoimi zadaniami, działania zmierzające do zachowania i ochrony przyrody leśnej. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 97 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Należy dążyć do zwiększania powierzchni lasu na terenie gminy. Pod zalesienia powinny zostać przeznaczone grunty rolne słabej jakości o niskiej zdolności produkcyjnej. Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty przyrodnicze, rekreacyjne, ekonomiczne i polityczne zalesiania są niekiedy jedyną racjonalna metodą zagospodarowania gruntów rolniczych. Taka transformacja odpowiada podstawowym założeniom polityki ekonomicznej Państwa, w kontekście integracji Polski z UE, w tym głownie zamiany gospodarstw rolnych na leśne. W celu zwiększenia wartości przyrodniczej lasów powinno wprowadzać się większą liczbę gatunków liściastych. Szczególną uwagę należy zwrócić na lasy ochronne i przestrzeganie w nich zasad gospodarowania zawartych w Rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 26 sierpnia 1992r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej. Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego na terenie miasta przewiduje się do zalesienia południowo-wschodnie rejony – na zachód od istniejącego Lasu Zagrodczyk (predysponowane dla rozwoju różnych form turystyki weekendowej i krótkopobytowej) oraz znacznie mniejszy obszarowo teren na południowyzachód od Parku Miejskiego i Klubu sportowego Proszowianka. Na terenie gminy przewiduje się do zalesienia rejon lasów państwowych w Bobinie. W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. zalesienie rejonu Lasu Zagrodczyk w mieście Proszowice, 2. zalesienie rejonu Parku Miejskiego, 3. zalesienie rejonu lasów państwowych w Bobinie. Ochrona gleby Ze względu na dominujące w gminie rolnictwo za jedno z wiodących zadań samorząd powinien uznać kompleksowe działania w ochronie gleb. Dla właściwej gospodarki naturalnym zasobem jakim jest ziemia konieczne jest systematyczne monitorowanie jej właściwości i zapobiegania skutkom działalności człowieka. Największe znaczenie ma uregulowanie stanu gospodarki ściekowej – likwidacja często nieszczelnych zbiorników bezodpływowych, ustępów „suchych”, poprzez stworzenie systemu kanalizacji sanitarnej i instalacji do oczyszczania ścieków. Należy zaprzestać wylewania na pola uprawne i użytki zielone ścieków bytowych i nie przetworzonych ścieków gospodarskich ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 98 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... (gnojówki i gnojowicy). Istotne znaczenie odgrywają również właściwe stosunki wodnoglebowe oraz zapobieganie wietrzeniu gleb, dlatego ważnym zadaniem jest konserwacja i renowacja urządzeń melioracyjnych. Ze względu na fakt że gleby w gminie Proszowice są glebami zwięzłymi, a nachylenia pól uprawnych stosunkowo łagodne, zjawisko erozji nie powoduje znaczniejszych szkód. W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. szczegółową inwentaryzację istniejących zbiorników na nieczystości płynne, 2. konserwację i renowację urządzeń melioracyjnych, 3. opracowanie Programu przeciwdziałania erozji gleb (zwłaszcza dla wsi: Koczanów, Makocice, Kościelec, Kowala, Ostrów, Jakubowice, Żębocin, Więckowice, Szklana, Gniazdowice i Szczytniki Kolonia). Zabezpieczenie lasów i zadrzewień przed zanieczyszczeniami i pożarami Wokół skupisk leśnych, które szczególnie zagrożone są na niebezpieczeństwo pożarowe należy tworzyć pasy ochronne z coroczną ich odnową. Również na odległość ok. 10 m w głąb lasu powinny być wynoszone łatwopalne, obumarłe, suche gałęzie drzew. Na obrzeżach i przy głównych, najbardziej uczęszczanych drogach do lasów powinny być ustawione tablice ostrzegawcze, zawierające informacje o zakazie zaśmiecania i palenia ognia w lesie. Ograniczenie możliwości wycinania drzew i krzewów oraz likwidacji terenów zieleni Przy ustalaniu procedur związanych z wycinką drzew należy zaakceptować przepis, aby decyzję zezwalająca na wycinkę drzew była wydawana jedynie w sytuacjach, gdy drzewa przeznaczone do wycinki: zagrażają bezpośrednio bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych; zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz w przypadkach obumarcia drzewostanu. Ograniczenia możliwości likwidowania drzew, krzewów i terenów zielonych powinny być realizowane poprzez racjonalne planowanie i wykonywanie przedsięwzięć inwestycyjnych. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 99 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Gospodarka odpadami Minimalizacja ilości powstających odpadów, stworzenie systemu ich odbioru i wykorzystania, zwiększenie bezpieczeństwa składowania i stosowanie nowoczesnych metod utylizacji odpadów Założono, iż odzysk surowców wtórnych oraz kompostowanie frakcji organicznej odpadów będą podstawowymi technologiami, rozwijanymi w celu ograniczenia ilości deponowanych odpadów komunalnych. Do 2008r. założono: zakup pojemników do selektywnej zbiórki odpadów (uzupełnienie), wdrażanie i rozwijanie systemu selektywnej zbiórki, budowa lub leasing kompostowni, modernizację międzygminnego wysypiska odpadów komunalnych w Żębocinie, likwidację „dzikiego wysypiska” w Bobinie. Wdrożenie programu edukacyjno - informacyjnego z zakresu selektywnej gospodarki odpadami W związku z niską świadomością ekologiczną mieszkańców i złymi nawykami, a tym samym brakiem utrwalonych, prawidłowych sposobów postępowania z wytwarzanymi odpadami należy dążyć do ciągłego poszerzania wiedzy i świadomości społeczeństwa. Podstawowym celem akcji edukacyjnej będzie przekonanie mieszkańców do korzystania z zorganizowanego systemu odbioru odpadów zmieszanych i zbiórki selektywnej. Proponuje się szeroką kampanię informacyjną (plakaty promujące zbiórkę selektywną odpadów, spotkania z młodzieżą i ludnością, festyny itd.). Konieczne jest nasilenie działań poprzez systematyczną pracę z młodzieżą na zajęciach szkolnych. Wprowadzenie systemu zachęt dla mieszkańców, mobilizujących ich do segregacji odpadów Proponuje się stworzyć system zachęt dla mieszkańców w celu mobilizacji ich do segregacji odpadów i zwiększania jej efektywności, poprzez: bezpłatny odbiór odpadów segregowanych (współfinansowanie przez Urząd Gminy), eko-bilety – na imprezy kulturalne (np. kino, dyskoteka, basen itp.), na wypożyczanie filmów, na zakup książek. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 100 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Zachętą jest również bezpłatne dostarczanie mieszkańcom pojemników (worków) do segregacji odpadów. Wdrożenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz wielkogabarytowymi, włącznie z oponami SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI TYPU KOMUNALNEGO Wdrożenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, wydzielonymi ze strumienia odpadów komunalnych, powinno być rozpatrywane kompleksowo na poziomie ponadgminnym (np. całego powiatu proszowickiego). Gminy i miasta powinny partycypować w stworzeniu ujednoliconego systemu, włącznie ze sfinansowaniem utworzenia wspólnego punktu okresowego gromadzenia odpadów niebezpiecznych. Na obecnym etapie proponuje się utworzenie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych GPZON przy istniejącym składowisku W celu wdrożenia systemu kompleksowej gospodarki odpadami niebezpiecznymi wydzielonymi z komunalnych, samorządy powinny przewidzieć i zorganizować: 1. akcję informacyjno - edukacyjną odnośnie gromadzenia, postępowania z odpadami niebezpiecznymi oraz podać do wiadomości publicznej harmonogram ich odbioru, 2. okresowy odbiór odpadów niebezpiecznych od mieszkańców z poszczególnych gospodarstw (np. odbiór spakowanych w worki odpadów, wystawianych przed posesje, w określonym harmonogramem czasie - np. 2 razy w roku), 3. miejsce okresowego przechowywania zebranych z terenu gmin ww. odpadów (do czasu zebrania ilości uzasadniającej ich transport do wyspecjalizowanych, posiadających odpowiednie zezwolenia, zakładów unieszkodliwiania), 4. odbiór zgromadzonych odpadów niebezpiecznych do utylizacji przez specjalistyczną firmę, posiadającą odpowiednie zezwolenie na taką działalność. Zbiórkę odpadów niebezpiecznych, wydzielonych z odpadów komunalnych Gmina może powierzyć firmie wywozowej lub zakładowi komunalnemu. Do 2005r. założono: zakup pojemników na gromadzenie odpadów niebezpiecznych. USUWANIE AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJACYCH AZBEST Azbest oraz wyroby zawierające azbest zaliczane są do odpadów niebezpiecznych. Ich usuwanie z obiektów zabudowanych tymi wyrobami powinno być wykonywane przez specjalistyczne firmy, posiadające odpowiednie zezwolenia w tym zakresie. Przy usuwaniu ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 101 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... i transporcie tych odpadów powinny być stosowane odpowiednie zabezpieczenia (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest Dz.U. 2004 nr 71 poz. 649 oraz Ustawą z 20.06.1997r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity Dz.U. 2003 nr 58 poz. 515), określającą warunki przewozu odpadów niebezpiecznych na składowisko). Niezbędnym, podstawowym działaniem samorządu gminnego powinno być dokonanie rozpoznania stopnia zużycia wyrobów zawierających azbest. SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI WIELKOGABAROYTOWYMI, WŁĄCZNIE Z OPONAMI Gospodarka odpadami wielkogabarytowymi powinna zostać rozwiązana również na poziomie ponadgminnym. Zaleca się prowadzić ją w systemie odbierania, przy okazji akcyjnej zbiórki dwa razy w roku odpadów niebezpiecznych. Dodatkowo można odbierać wówczas odpady wielkogabarytowe (stare meble, maszyny, urządzenia z łazienek, kuchni (wanny, zlewy, wraki pojazdów itp.) oraz zużyte opony. Odpady wielkogabarytowe powinny być przewożone do utworzonego punktu ich demontażu np. na terenie składowiska w Proszowicach. Część z tych odpadów można po demontażu wykorzystać jako surowce wtórne (m.in. złom, tworzywa sztuczne, szkło). Odpady wielkogabarytowe oraz zużyte opony mieszkańcy mogą również dowozić własnymi środkami transportu do punktu demontażu. Zużyte opony można gromadzić np. w boksach. Przestrzeganie gminnego regulaminu dotyczącego utrzymania czystości i porządku, stwarzającego warunki dla wdrożenia planu gospodarki odpadami W celu stworzenia warunków do wdrożenia Planu gospodarki odpadami, powinien zostać uchwalony (w myśl Ustawy z 13.09.1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz Ustawy z 27.07.2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw) nowy gminny regulamin utrzymania czystości i porządku, stanowiące podstawę prawną postępowania z odpadami komunalnymi osób prywatnych i przedsiębiorstw. Wdrożenie ustaleń i wytycznych Planu gospodarki odpadami, m.in. systemów zbierania odpadów stanie się obowiązujące jedynie przy jednoczesnym wprowadzeniu odpowiednich przepisów prawa lokalnego. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 102 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Ochrona przed hałasem Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców Komunikacja drogowa jest najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na klimat akustyczny gminy. Jest to główne źródło uciążliwości hałasu dla ludzi i środowiska przyrodniczego. Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Większość pojazdów emituje hałas o poziomie dźwięku od 85 do 94 dB, przy dopuszczalnych natężeniach hałasu w środowisku, w otoczeniu budynków mieszkalnych od 35 do 55 dB w porze nocnej i od 40 do 65 dB w porze dziennej. Najbardziej uciążliwe są pojazdy ciężkie, z których 80% emituje hałas o poziomie dźwięku większym od 80 dB, z czego 40% o poziomie większym od 85 dB. Teren gminy nie jest szczególnie narażony na szkodliwe oddziaływanie hałasu. Ruch samochodowy ograniczony jest do ruchu lokalnego, tak więc jego natężenie jest niewielkie. Zagrożenie dla osób pracujących w rolnictwie stanowić mogą niektóre maszyny i urządzenia. Dlatego należy zwrócić uwagę na stosowanie się przez rolników do zasad BHP w trakcie wykonywania prac. Teren miasta, ze względu na bliskość zabudowy od dwóch dróg wojewódzkich jest narażony na szkodliwe oddziaływanie komunikacji. W celu zminimalizowania tego oddziaływania planowana jest budowa obwodnicy miasta. Duże znaczenie na poziom emitowanego hałasu odgrywa jakość dróg. W Proszowicach udział dróg utwardzonych jest stosunkowo niski, dlatego w najbliższych latach powinien zostać opracowany oraz niezwłocznie zrealizowany program modernizacji dróg miejskich. W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. budowę nawierzchni ul. Jana III Sobieskiego, 2. opracowanie i wdrożenie planu działań modernizacyjnych dla dróg miejskich, 3. rozpoczęcie prac przygotowawczych nad budową obwodnicy miasta, 4. zwrócenie uwagi na przestrzeganie zasad BHP na spotkaniach z mieszkańcami gminy i miasta. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 103 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Monitoring środowiska Poszerzenie i aktualizacja wiedzy o stanie środowiska i jego zagrożeniach monitoring składowiska odpadów w Żębocinie, monitoring zasobów i jakości wód podziemnych, budowa stacji monitoringu powietrza, upowszechnianie wyników badań naukowych i wiedzy na temat stanu środowiska. Edukacja ekologiczna Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych gminy oraz edukacja ekologiczna gości odwiedzających region Działania edukacyjne będę prowadzone na dwóch płaszczyznach: - edukacja formalna – realizowana w systemie oświatowym, - edukacja nieformalna – podnosząca ekologiczną świadomość społeczności i władz lokalnych. Edukacja formalna realizacja zajęć zawierających elementy edukacji ekologicznej w przedszkolach, utrzymywanie klas o profilu kształcenia ekologiczno – przyrodniczym w szkołach, uczestnictwo uczniów w olimpiadach, konkursach i różnych programach ekologicznych o charakterze regionalnym i krajowym (wraz z podaniem otrzymanych nagród i wyróżnień), ponadprogramowa edukacja z zakresu ekologii i ochrony środowiska, prowadzenie odrębnych zajęć dotyczących ochrony środowiska, organizowanie zajęć w terenie i wycieczek krajoznawczych, prowadzenie ekologicznych kół zainteresowań, wykonywanie wystaw i ekspozycji, albumów i kronik prezentujących osiągnięcia uczniów w poznawaniu i ochronie środowiska, zaangażowanie szkół i uczniów w akcjach sprzątania terenu gminy, sadzenia drzew i pielęgnacji zieleni, opieki nad zwierzętami, zbierania surowców wtórnych, a także innych przedsięwzięciach proekologicznych zasługujących na uwagę. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 104 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Edukacja nieformalna 1. przedsięwzięcia edukacyjne i promocyjno – informacyjne, dotyczące ochrony środowiska, podejmowane przez władze samorządowe i podległe im służby komunalne na rzecz upowszechniania proekologicznych postaw mieszkańców miasta: urządzanie konkursów, festynów i innych imprez o tematyce ekologicznej, organizowanie seminariów, warsztatów, wykładów i szkoleń związanych z ekologią i ochroną środowiska, sporządzanie i rozprowadzenie wśród mieszkańców różnych materiałów informacyjnych (ulotek, folderów, publikacji prasowych i innych) poświęconych ochronie środowiska, tworzenie ścieżek edukacji ekologicznej. 2. Przedsięwzięcia edukacyjne i promocyjno – informacyjne dotyczące ochrony środowiska podejmowane w gminie przez inne podmioty, takie jak: pozarządowe organizacje ekologiczne, placówki służby zdrowia, straż pożarną, instytucje naukowe i kulturalne, dyrekcje lasów państwowych, przedsiębiorstwa turystyczne, a także inne podmioty gospodarcze i instytucje publiczne. W latach 2004-2008 przewiduje się: 1. systematyczne przeprowadzanie akcji edukacyjnych na temat selektywnej zbiórki odpadów (wdrażanie systemu segregacji odpadów), 2. coroczną organizację konkursów ekologicznych. Podsumowanie: Wiele celów krótkoterminowej jest strategicznych celami do znajdujących ciągłego swoje wdrażania. Ich zapisy zapis w strategii w strategii krótkoterminowej ma za zadanie podkreślenie dużej wagi i konieczności ich wdrażania już w krótkim horyzoncie czasowym. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 105 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 7. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ I URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH Przyjęte do wdrożenia rozwiązania techniczno – organizacyjne poddano analizie w zakresie kosztów w celu określenia nakładów finansowych na ich realizację oraz sposobu finansowania. Dla obniżenia ponoszonych jednorazowo nakładów inwestycyjnych proponuje się wdrażanie etapowe kolejnych zadań. Przy realizacji powyższych zadań w pierwszym etapie niezbędne będzie uruchomienie środków z budżetu gminy, a następnie możliwe byłoby uruchamianie środków z dotacji, pożyczek i innych źródeł (po wcześniejszym ich uzyskaniu). Środki finansowe ze źródeł zewnętrznych: dotacje: NFOŚiGW, WFOŚiGW, PFOŚiGW, Ekofundusz, EFRWP-Counterpart Found, FWPN, Program Małych Dotacji GEF; pożyczki z funduszy celowych i kredytów preferencyjnych - NFOŚiGW, WFOŚiGW, BOŚ. Koszty eksploatacyjne systemu ochrony środowiska mogą być pokrywane: z opłat ponoszonych przez mieszkańców np. w dziedzinie gospodarki odpadami - za wywóz odpadów, za ich unieszkodliwianie, w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej – modernizacja stacji uzdatniania wody, w dziedzinie ochrony powietrza - modernizacja lokalnych kotłowni; z budżetu gminy. Harmonogram realizacji poszczególnych zadań, wynikających z niniejszego programu, należy dostosować do możliwości pozyskiwania środków finansowych. Kolejność realizacji dopuszcza się wg przyjętych przez Radę i Burmistrza Gminy priorytetów. ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 106 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Tabela 7.1 Harmonogram rzeczowo-finansowy programu ochrony środowiska dla Gminy i Miasta Proszowice Jednostka Podmioty odpowiedzial uczestniczące na Zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych Lp. Nazwa zadania i zakres rzeczowy Termin realizacji 1 Modernizacja oczyszczalni ścieków 2006 – 2008 Urząd Gminy i Miasta 2 Budowa kanalizacji w ulicy Krakowskiej i w Jazdowiczkach 2005 – 2006 Urząd Gminy i Miasta 3 Budowa kanalizacji – Opatkowice 2006 –2010 Urząd Gminy i Miasta 4 Oznakowanie strefy ochrony pośredniej ujęcia wód 2005 ZWiK 5 Ostateczne przyjęcie Koncepcji gospodarki ściekowej w gminie 2006 Urząd Gminy i Miasta 6 Przeprowadzenie szkoleń mieszkańców gminy na temat konieczności uporządkowania gospodarki ściekowej ciągły Urząd Gminy i Miasta 7 Systematyczne zabezpieczanie środków finansowych na promocję i wsparcie budowy grupowych i indywidualnych oczyszczalni ścieków, w tym wydzielenie i zakup działek pod oczyszczalnie grupowe ciągły 8 Opracowanie regulaminu udzielania pomocy dla budowy grupowych i indywidualnych oczyszczalni ścieków 2005 Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych i firmy z przetargu Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych i firmy z przetargu Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych i firmy z przetargu Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych Starostwo Powiatowe, ODR, pozarządowe organizacje ekologiczne Koszty realizacji / PLN/ Źródła finansowania 250 tys. Budżet gminy, Narodowy i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, środki Unii Europejskiej, kredyty 1 340 tys. -:- 1 200 tys. -:- 2 tys. Budżet gminy 15 tys. Budżet gminy 2 tys. rocznie Budżet gminy Urząd Gminy i Miasta w miarę możliwości i potrzeb Budżet gminy Urząd Gminy i Miasta w ramach działań statutowych Budżet gminy ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 107 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 9 Przeprowadzenie kontroli wałów przeciwpowodziowych i urządzeń wodnych ciągły ODGW 10 Przygotowanie koncepcji i projektu zaopatrzenia Proszowic w wodę z ujęcia w Smoniowicach i wykonanie zadania 2006-2010 Urząd Gminy i Miasta 11 Opracowanie projektu modernizacji Stacji Uzdatniania Wody Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody ujęcia wód powierzchniowych 12 2005 2006-2008 Budowa sieci wodociągowych we wschodniej części gminy 2005-2008 Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych Urząd Gminy i Miasta Urząd Gminy i Miasta, MZMiUW Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych i firmy z przetargu Eksploatator systemów wod—kan i firmy z przetargu 15 tys określone poi przygot. dokumentacji Budżet gminy, Fundusze Ochrony Środowiska, UE 10 tys. określone po przygot. dokumentacji Budżet gminy, Narodowy i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska, środki Unii Europejskiej, kredyty 8 800 tys. określone po przygot. dokumentacji -:- Sumaryczne nakłady Jednostka Koszty Podmioty odpowiedzial realizacji uczestniczące na / PLN/ Zadania w zakresie ochrony wód podziemnych, kopalin, gleb i powierzchni ziemi, gospodarka odpadami Lp. Nazwa zadania i zakres rzeczowy Termin realizacji ciągły Urząd Gminy i Miasta Zakup pojemników do selektywnej zbiórki (uzupełnienie) 2006-2007 Urząd Gminy i Miasta 3 Wdrażanie i rozwijanie systemu selektywnej zbiórki odpadów 2004-2006 Urząd Gminy i Miasta 4 Budowa lub leasing kompostowni 2007-2008 Urząd Gminy i Miasta 1 Likwidacja „dzikich wysypisk” śmieci w gminie 2 Eksploatator składowiska i świadczący usługi usuwania odpadów Eksploatator składowiska i świadczący usługi usuwania odpadów Eksploatator składowiska i świadczący usługi usuwania odpadów Eksploatator składowiska i świadczący usługi usuwania odpadów Źródła finansowania 15 tys rocznie Budżet gminy, Narodowy i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska 36 tys. -:- 30 tys. -:- 348 tys. -:- ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 108 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Modernizacja gminnego składowiska odpadów komunalnych w Żębocinie: 5 Urząd Gminy i Miasta Międzygminny Związek „Składowisko Żębocin” Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE Uszczelnienie skarpy sektora II składowiska odpadów w 2005-2006 135 tys. Budowa i uszczelnienie sektora III na składowisku 2006-2010 Utworzenie Wiejskiego Punktu Zagospodarowania Odpadów w Żębocinie – powiększenie terenu, kompostownia 2008-2010 500 tys. określone po przygot. dokumentacji 6 Zakup pojemników na gromadzenie odpadów niebezpiecznych 7 Przyjęcie w prawie lokalnym stref ochrony GZWP Nr 409 i wdrożenie zasad ochrony 8 Inwentaryzacja i likwidacja nieczynnych i nie nadających się do eksploatacji studni wierconych i kopanych 9 2005 Urząd Gminy i Miasta Eksploatator składowiska i świadczący usługi usuwania odpadów komunalnych, Starostwo Powiatowe 2006-2008 Urząd Gminy i Miasta Gmina Koniusza Gmina Radziemice 2006-2008 Urząd Gminy i Miasta Inwentaryzacja zbiorników-szamb na nieczystości płynne 2005 Urząd Gminy i Miasta 10 Edukacja ekologiczna mieszkańców ciągły Urząd Gminy i Miasta 11 Opracowanie nowego Regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminie 2005 Urząd Gminy i Miasta Starostwo Powiatowe Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych Eksploatator systemów wodociągowokanalizacyjnych , Starostwo Powiatowe Starostwo powiatowe, media lokalne, pozarządowe organizacje ekologiczne 10 tys. -:- w ramach działań statutowych Budżety gmin 30 tys. Budżet gminy 5 tys. Budżet gminy 2 tys. rocznie Budżet gminy, Narodowy i Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w ramach działań statutowych Budżet gminy Sumaryczne nakłady ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 109 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Lp. Nazwa zadania i zakres rzeczowy Jednostka Podmioty odpowiedzial uczestniczące na Zadania w zakresie ochrony powietrza Termin realizacji 1 Modernizacja kotłowni miejskiej ul. Wolności 2006 - 2008 Urząd Gminy i Miasta KZGM Proszowice 2 Modernizacja sieci ciepłowniczej obsługiwanej przez kotłownię miejską 2006-2008 KZGM Proszowice KZGM Proszowice 3 Sukcesywne zastępowanie pieców i kotłowni na paliwo stałe paleniskami wykorzystującymi gaz ziemny, olej opałowy lub biomasę w obiektach użyteczności publicznej 2006-2008 Urząd Gminy i Miasta KZGM Proszowice 4 Gazyfikacja gminy – przyłączenie kolejnych odbiorców do sieci 2006-2010 Zakład Gazowniczy Związek Międzygminny... 5 Współpraca ze Związkiem Międzygminnym do spraw Gazyfikacji, Rozwoju Terenów wiejskich i Ochrony Środowiska w celu podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców ciągły Urząd Gminy i Miasta Związek Międzygminny... 6 Promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii 7 Zbadanie możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii, np. pozyskania biomasy, wód geotermalnych na terenie Proszowic 8 Dalsza termomorenizacja budynków użyteczności publicznej, mobilizacja i pomoc w przeprowadzeniu termomodernizacji budynków prywatnych 9 Opracowanie projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe 10 Realizacja programu zbiórki wyrobów azbestowych Związek Międzygminny..., Starostwo powiatowe, lokalne media Związek Międzygminny..., Starostwo Powiatowe Koszty realizacji / PLN/ Źródła finansowania 940 000 Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE określone po przygot. dokumentacji określone po przygot. dokumentacji określone po przygot. dokumentacji Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE WFOŚiGW, środki UE +mieszkańcy 10 tys. rocznie Budżety gmin 10 tys. rocznie Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE 30 tys. Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE ciągły Urząd Gminy i Miasta 2006-2008 Urząd Gminy i Miasta ciągły Urząd Gminy i Miasta zależnie od zakresu i (ok. 200 tys./1 bud.) Budżet gminy, WFOŚiGW 2005-2008 Urząd Gminy i Miasta 20 tys. Budżet gminy 2004 – 2012 Urząd Gminy 100 tys. Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE Sumaryczne nakłady ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 110 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Jednostka Podmioty odpowiedzial uczestniczące na Zadania w zakresie ochrony przed hałasem i promieniowaniem Lp. Nazwa zadania i zakres rzeczowy 1 Opracowanie i wdrożenie planu działań modernizacyjnych dróg w gminie 2 3 Termin realizacji 2005r. Urząd Gminy i Miasta Prace przygotowawcze do budowy obwodnicy miasta (wykupy terenów) 2005-2006 Urząd Gminy i Miasta Organizacja spotkań edukacyjnych z mieszkańcami, w tym nt. przestrzegania zasad BHP ciągły KRUS, ZUS, Urząd Gminy i Miasta Zarząd Dróg Wojewódzkich Koszty realizacji / PLN/ Źródła finansowania określone po przygot. dokumentacji Budżet gminy, WFOŚiGW, środki UE 600 tys. Budżet gminy, Zarząd Dróg Wojewódzkich WFOŚiGW, środki UE w ramach działań statutowych Budżet gminy Sumaryczne nakłady Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu 1 Prace pielęgnacyjne na terenach zieleni w gminie (priorytet – pomniki przyrody) ciągły Urząd Gminy i Miasta Firmy z przetargu 2 Usankcjonowanie ochrony prawnej projektowanego rezerwatu częściowego w Gniazdowicach 2007 Urząd Gminy i Miasta Wojewoda 3 Usankcjonowanie ochrony prawnej projektowanych użytków ekologicznych i pomników przyrody w gminie 2007-2008 Urząd Gminy i Miasta Wojewoda 4 Prace pielęgnacyjne i modernizacyjne istniejących obiektów zabytkowych ciągły Urząd Gminy i Miasta Właściciele gruntów 5 Zalesienie rejonu Lasu Zagrodczyk w mieście do 2010 8 Konserwacja i renowacja urządzeń melioracyjnych do 2008 9 Opracowanie programu przeciwdziałania erozji gleb do 2008 ODGW, spółki wodne Urząd Gminy i Miasta 20 tys. rocznie w ramach działań statutowych w ramach działań statutowych w zależności od zakresu inwestycji Budżet gminy Budżet gminy Lasy Państwowe, Starostwo Powiatowe, Gmina . Urząd Gminy 20 tys rocznie. Budżet gminy, WFOŚiGW ODR 5 tys. Budżet gminy Sumaryczne nakłady ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 111 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... Jednostka Podmioty odpowiedzial uczestniczące na Zadania w zakresie monitoringu środowiska Lp. Termin realizacji Nazwa zadania i zakres rzeczowy Koszty realizacji / PLN/ ciągły do 2030r. Urząd Gminy i Miasta Eksploatator składowiska 20 tys. rocznie Budowa i eksploatacja stacji monitoringu powietrza w Proszowicach 2004 WIOŚ Kraków Starostwo Powiatowe i Gminy 16 tys rocznie. 3 Monitoring zasobów i jakości wód podziemnych ciągły WIOŚ Kraków 4 Upowszechnianie wyników badań naukowych i wiedzy na temat stanu środowiska ciągły Urząd Gminy i Miasta Starostwo Powiatowe i Gminy WIOŚ, PIOŚ, w ramach szkoły, lokalne działań media, Starostwo statutowych powiatowe, gminy 1 Monitoring składowiska odpadów w Żębocinie 2 Źródła finansowania Budżety gmin członków Związku WIOŚ Kraków, Starostwo Powiatowe, Gminy Budżet gminy Sumaryczne nakłady Zadania w zakresie edukacji ekologicznej 1 Wdrażanie systemu segregacji odpadów 2 Konkursy ekologiczne 3 Szkolenia zawodowe w zakresie stosowania ekologicznych metod produkcji rolnej ciągły Urząd Gminy i Miasta 2 x w roku Urząd Gminy i Miasta ciągły (co najmniej raz w roku) Urząd Gminy Eksploatator składowiska, szkoły Eksploatator składowiska, szkoły ODR, Rady sołeckie 5 tys. rocznie Budżet gminy 5 tys. rocznie Budżet gminy w ramach działań statutowych gminy Budżet gminy Sumaryczne nakłady Przedstawione w tabeli sumaryczne nakłady realizacji Programu ochrony środowiska należy traktować jako orientacyjne, z uwagi na fakt iż nie zawierają kosztów inwestycji, dla których w chwili sporządzania Programu brak jest podstaw do ustalenia kosztów ........................................................................................................................................................................................................................... Warszawa, 2004 112 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 8. MONITORING I ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM, W TYM PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA Monitoring dostarcza informacji, w oparciu o które można ocenić, czy stan środowiska ulega polepszeniu czy pogorszeniu, a także jest podstawą oceny efektywności wdrażania polityki środowiskowej. Rozróżniamy dwa rodzaje monitoringu: monitoring jakości środowiska, monitoring polityki środowiskowej. Obydwa rodzaje monitoringu są ze sobą ściśle powiązane. Monitoring jakości środowiska jest wykorzystywany w definiowaniu polityki ochrony środowiska. W okresie wdrażania niniejszego programu, monitoring także będzie wykorzystywany dla uaktualnienia polityki ochrony środowiska. Celem monitoringu jest zwiększenie efektywności polityki środowiskowej poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących jakości środowiska i zachodzących w nim zmian. Informacja o stanie środowiska jest niezbędna do ustanawiania priorytetów ochrony środowiska, do monitorowania, egzekwowania i przestrzegania przepisów ochrony środowiska, do integrowania polityki. Powinna służyć zarówno podejmującym decyzje, jak i społeczeństwu, sektorowi prywatnemu, pozarządowym organizacjom ekologicznym i wszystkim zainteresowanym grupom. 8.1 Monitoring stanu środowiska Monitoring - system kontroli stanu środowiska - jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza on informacji o efektach wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska. 8.2 Monitoring polityki ekologicznej Monitoring polityki ochrony środowiska oznacza, że wdrażanie Programu będzie podlegało regularnej ocenie. Monitoring ten będzie obejmował: określenie stopnia wykonania działań, określenie stopnia realizacji przyjętych celów, ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem, analizę przyczyn tych rozbieżności. Koordynator wdrażania programu będzie oceniał co dwa lata stopień wdrożenia Programu. Warszawa, 2004 113 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... W latach 2004-2005 na bieżąco, będzie monitorowany postęp w zakresie wdrażania zdefiniowanych działań, a pod koniec 2005 roku nastąpi ocena rozbieżności między celami zdefiniowanymi w Programie i analiza przyczyn tych rozbieżności. Wyniki oceny będą stanowiły wkład dla następnego Programu, w którym zostaną zdefiniowane działania na lata 2006-2010, z uszczegółowieniem działań na kolejne lata, tj. 2006 i 2007. Ten cykl będzie się powtarzał co dwa lata, co zapewni uaktualnienie strategii krótkoterminowej co cztery lata i polityki długoterminowej co sześć lat. 8.3 Zarządzanie programem Efektywne wdrażanie niniejszego opracowania wymaga dużego zaangażowania administracji samorządowej, a także dobrej współpracy między wszystkimi instytucjami (organizacjami) włączonymi w zagadnienia ochrony środowiska. Wdrażanie polityki długoterminowej oraz strategii krótkoterminowej rozpocznie się w okresie zmian systemu prawnego, wynikających z dostosowania polskiego ustawodawstwa do przepisów Unii Europejskiej. Zmiany te mogą mieć wpływ na strukturę zarządzania środowiskiem, a co za tym idzie na strukturę zarządzania Programem. 8.4 Harmonogram weryfikacji celów i kierunków działań oraz terminów przygotowywania raportów z wykonania programów Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na zarząd gminy obowiązek sporządzenia co 2 lata raportu z wykonania programu ochrony środowiska i przedłożenia go Radzie Gminy. „II Polityka ekologiczna państwa” zakłada, że głównym celem średniookresowym (do 2010r.) w sprawie kontroli i monitoringu jest pełna harmonizacja procedur i zakresu działań w tej dziedzinie z zaleceniami OECD, wymogami Unii Europejskiej oraz zobowiązaniami wobec konwencji międzynarodowych. Realizacja tego celu wymaga w latach 2003 – 2006 powołania nowych struktur organizacyjnych i wdrożenia systemów obiegu informacji w dziedzinie środowiska, niezbędnych do spełnienia przez Polskę warunków uczestnictwa w Unii Europejskiej i realizacji innych zobowiązań międzynarodowych, w tym: 1. wzmocnienia etatowego służb inspekcji ochrony środowiska na szczeblu centralnym i regionalnym (2004r.); 2. wdrożenia systemu informatycznego PRTR (uwalnianie i transfer zanieczyszczeń - Warszawa, 2004 114 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 2004r.); 3. wdrożenia systemu informatycznego SPIRS (rejestracja obiektów niebezpiecznych zgodnie z wymaganiami dyrektywy Seveso II – 2004r.); 4. wdrożenia systemu rejestracji substancji niebezpiecznych spełniającego wszystkie wymagania ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz ustawy o ochronie roślin uprawnych (2004r.); 5. wzmocnienia i rozwoju działalności Krajowego Centrum BAT (2004r.); 6. utworzenia krajowego punktu kontaktowego do spraw wdrażania programu Unii Europejskiej Natura 2000 (2004r.); 7. po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Europejskiej Agencji Środowiska – rozszerzenia regularnej współpracy z Agencją już na zasadach odnoszących się do jej członków (2003r.). Realizacja wymienionych w pkt 1 – 4 zadań, a zwłaszcza wdrożenie systemów informatycznych oraz modyfikacja systemu statystyki publicznej, państwowego monitoringu środowiska i pozostałych mechanizmów nadzoru i kontroli umożliwi dokonywanie co 2 lata oceny realizacji gminnych programów ochrony środowiska oraz oceny realizacji programów naprawczych poszczególnych komponentów środowiska. 8.5 Edukacja ekologiczna W warunkach głębokich przekształceń ustrojowych Polska stanęła przed obowiązkiem dokonania zasadniczych zmian w polityce ekologicznej państwa. Przyjętym przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w 2002r. dokumencie Polityka ekologiczna państwa w zasadzie uspołeczniania zapisano prawo do udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji ekologicznych. Zasada uspołeczniania będzie realizowana poprzez stworzenie instytucjonalnych i prawnych warunków do udziału wszystkich zainteresowanych podmiotów wywierających bezpośredni lub pośredni wpływ na sposób i intensywność korzystania ze środowiska, w tym również udziału obywateli. Aby udział ten był wystarczająco szeroki i przynosił oczekiwane efekty konieczne jest z jednej strony stymulowanie samej chęci takiego udziału, natomiast z drugiej - tworzenie sprzyjających warunków dla praktycznej realizacji tej potrzeby oraz dostarczenie wiedzy i umiejętności pomocnych w konkretnych działaniach. Podstawowe znaczenie dla szerokiego, społecznego udziału w urzeczywistnianiu celów ekologicznych ma więc po pierwsze odpowiednia edukacja ekologiczna, a po drugie Warszawa, 2004 115 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz stworzenie instytucjonalnego zabezpieczenia dla wyrażania przez społeczeństwo swoich opinii i wpływania na podejmowane, istotne dla środowiska decyzje. Edukacja jest psychologiczno-pedagogicznym procesem oddziaływania na człowieka, na który składa się nauczanie i wychowanie. Celem edukacji jest kształtowanie świadomości. Edukacja ekologiczna jest więc procesem kształtowania świadomości ekologicznej. Poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa zależy od ilości i jakości informacji, która do niego dociera oraz od form i sposobów edukacji. Edukacja która trafia do społeczeństwa powinna być ścisła, bezstronna i kompletna. Jasność i klarowność treści powinna być wynikiem jednoznaczności sformułowań. Pomimo niezbędnych uproszczeń (w zależności od stopnia przygotowania odbiorcy) musi być zachowany pewien sens i poprawność merytoryczna. Edukacja ekologiczna powinna być prowadzona na wszystkich poziomach szkolnictwa, począwszy od szkół podstawowych po szkoły wyższe, a także wśród społeczności lokalnej gminy. W prowadzeniu edukacji można wykorzystać potencjał pozarządowych organizacji ekologicznych. 8.6 Upowszechnianie informacji o stanie środowiska i wykonaniu programu Obecnie informacja ekologiczna w Polsce dostępna jest dla społeczeństwa poprzez: publikacje Głównego Urzędu Statystycznego, publikacje Ministerstwa Środowiska, publikacje służb państwowych - Inspekcję Ochrony Środowiska, Państwowy Zakład Higieny, Inspekcję Sanitarną, publikacje o charakterze edukacyjnym i popularyzatorskim jednostek naukowobadawczych, publikacje opracowane przez organizacje pozarządowe, Polski Klub Ekologiczny, Ośrodki i Centra Edukacji Ekologicznej, Fundacje Ekologiczne, prasę popularnonaukową o tematyce ekologicznej, programy telewizyjne i radiowe, targi i giełdy ekologiczne, Warszawa, 2004 116 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... plakaty, plakaty filmowe, filmy, festiwale i konkursy ekologiczne, akcje edukacyjne i promocyjne, internet. Gromadzenie i udostępnianie informacji dotyczących środowiska jest jednym z zadań m.in. Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) - zgodnie z art. 28 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Zgodnie z tym założeniem IOŚ do celów swojej działalności włączyła zadania edukacji ekologicznej i szerokiego informowania społeczeństwa o faktycznym stanie środowiska w Polsce oraz działaniach mających na celu jego ochronę, w tym również z realizacji wykonania założeń przyjętych w powyższym opracowaniu. Przedstawiciele WIOŚ zgodnie z wymaganiami wynikającymi z art. 8a ust.2 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, przygotowują i przedstawiają radom powiatów i sejmiku województwa coroczną informację o stanie środowiska i podejmowanych działaniach na rzecz jego poprawy. Warszawa, 2004 117 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 9. PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO OPRACOWANIA PROGRAMU 1. Asenizacja terenów wiejskich; przewodnik metodyczny, przekład z j. francuskiego Wyd."PLUM" - Kraków 1994 2. Dostosowanie polskiego prawa i regulacji ekologicznych do rozwiązań unii europejskiej, praca zbiorowa pod redakcją B. Fiedora - Wrocław-Białystok, 1999-2000 3. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska - Warszawa, 2002 4. Kołożyn-Krajewska D., Sikora T.: Koncepcja i system zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności - SiTSpoż Warszawa, 1999 5. Kondracki J., Geografia regionalna Polski - PWN, Warszawa 1998 6. Natura 2000 - europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa - Warszawa, 1999 7. Ośrodek współpracy z państwami o transformującej się gospodarce OECD: Przeglądy ekologiczne - Polska, Paryż,1995 8. Planowanie i wdrażanie polityki ochrony środowiska - poradnik, praca zbiorowa, Warszawa, 2001 9. Podstawowe problemy środowiska w Polsce. Raport wskaźnikowy - Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, 2001 10. Poradnik - Metody badania i rozpoznawania wpływu na środowisko gruntowo-wodne składowisk odpadów stałych - Ministerstwo Środowiska, Warszawa,2000 11. Przegląd realizacji przez Polskę konwencji międzynarodowych i porozumień wielostronnych i dwustronnych w zakresie ochrony środowiska - materiał dla komisji sejmowej - Ministerstwo Środowiska, Warszawa, kwiecień 2002 12. Przestrzeń ekologiczna dla Polski i Europy - praca zbiorowa, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Warszawa, 1997 13. Rejestry uwalniania i transferu zanieczyszczeń (PRTR) jako instrument realizacji polityki ekologicznej - praca zbiorowa pod redakcją J. Jędrośki, Wrocław, 2001 14. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2001, GUS, Warszawa, 15. Rocznik Statystyczny Województwa Małopolskiego 2002, GUS, Warszawa, 16. Sektorowy program operacyjny ochrona środowiska i gospodarka wodna - tekst wstępny, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, czerwiec 2002 Warszawa, 2004 118 Eko – Efekt Sp. z o.o. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA dla GMINY I MIASTA PROSZOWICE ul. Modzelewskiego 58A/89 02 – 679 Warszawa www.ekoefekt.pl ........................................................................................................................................................................................................................... 17. Stan zdrowotny lasów w Polsce w 2001r. - Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa. 2002 18. Wawrzoniak J., Małachowska J., Wójcik J., Liwińska A., Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 1995 roku na podstawie badań monitoringowych - PIOŚ, Warszawa, 1996 19. Wiatr I.: Inżynieria ekologiczna - Warszawa-Lublin, 1995 20. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na szczeblu lokalnym - poradnik, praca zbiorowa pod redakcją G. Wiśniewskiego, Suwałki, 1999 21. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, lipiec 2002 22. Zalesianie terenów porolnych - praca zb. pod redakcją A. Gorzelaka:, Warszawa, 1999 23. Zanieczyszczenie środowiska hałasem w świetle badań WIOŚ w 1995 roku - praca zbiorowa, PIOŚ Warszawa, 1996 24. Metody prognozowania hałasu komunikacyjnego - R.J. Kucharski, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1996 25. Zbiór przepisów i procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest - Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 2001 26. Źródła i zasady finansowania inwestycji w ochronie środowiska w Polsce - informator, praca zbiorowa, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok, 2001 27. Dokumenty opracowane przez Spółkę Eko – Efekt 28. Program ochrony środowiska i Plan gospodarki odpadami woj. małopolskiego, 2003 29. Program ochrony środowiska i Plan gospodarki odpadami pow. proszowickiego, 2004 30. Plan gospodarki odpadami Gminy i Miasta Proszowice, 2004 31. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy i Miasta Proszowice 1998 32. Strategia rozwoju Gminy i miasta Proszowice, 1995 33. Koncepcja budowy wodociągu i kanalizacji w gminie i mieście Proszowice, EUROIMPEX 34. Koncepcję uporządkowania gospodarki ściekowej w terenach wiejskich gminy i miasta Proszowice, Wydział Rolnictwa i Ochrony Środowiska, 1996 35. Koncepcja sieci wodociągowej gminy Proszowice, ZAPART-KOWALÓWKA, 1999 36. Informacje z Urzędu Gminy i Miasta Proszowice, 2004 Warszawa, 2004 119
