XVI Konkurs biologiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych

XVI Konkurs biologiczny
dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
województwa zachodniopomorskiego
Szczecin, 18 kwietnia 2015
Zadania zebrali i opracowali:
mgr Emil Dzierzba (sekretarz), dr inż. Daniel Polasik, dr inż. Adam Lepczyński,
dr hab. inż. Wioletta Biel, mgr Małgorzata Jędrzejczak
pod kierunkiem
prof. dr hab. n. biol. Katarzyny Kavetskiej
z Pracowni Biologii i Ekologii Pasożytów.
XVI Konkurs biologiczny
dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
województwa zachodniopomorskiego
zorganizowany przez
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Al. Piastów 17, 70-310 Szczecin
www.zut.edu.pl
pod patronatem
Prorektora ds. Studenckich
Dr hab. Jacka Wróbla, prof. ZUT
Dziekana Wydziału Biotechnologii i Hodowli Zwierząt
Prof. dr hab. Jana Udały
we współpracy
Z Centrum Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie
Al. Wyzwolenia 105, 71-421 Szczecin
www.cdidn.edu.pl
Przed Tobą test jednokrotnego wyboru. Właściwą odpowiedź zaznacz znakiem X w odpowiednim polu
dołączonej karty odpowiedzi. Pamiętaj, że nie wolno Ci się pomylić, a poprawiane, skreślane i
zamazywane odpowiedzi nie będą brane pod uwagę.
Życzymy powodzenia!
1.
a)
b)
c)
d)
e)
Zestaw nieprawidłowo opisujący przystosowania ptaków do lotu to:
brak pęcherza moczowego, kości pneumatyczne, stek
wysokie tempo przemiany materii, kości pneumatyczne, pióra
grzebień na mostku, kości pneumatyczne, dziób
wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne
odpowiedzi od a do d są błędne
2.
a)
b)
c)
d)
e)
Ciałko Barra można znaleźć w:
niezapłodnionych komórkach jajowych
plemnikach
komórkach somatycznych kobiet
komórkach somatycznych mężczyzn
w jajnikach
3.
a)
b)
c)
d)
e)
Plejotropię można przedstawić w postaci schematu:
jeden gen – jedna cecha
wiele genów – jedna cecha
jeden gen – wiele cech
wiele genów – wiele cech
jeden gen – wiele białek
4.
a)
b)
c)
d)
e)
Narządami wymiany gazowej wodnego pająka topika (Argyroneta aquatica) są:
skrzela
tchawki
płucotchawki
cała powierzchnia ciała
odpowiedzi od a do d są błędne
5.
a)
b)
c)
d)
e)
Schemat przedstawia mózg:
ryby
płaza
gada
ptaka
ssaka
6. Prawidłowe informacje dotyczące rodzajów odnóży owadów, wskazanych na rycinach
numerami od I do VI, zawiera tabelka w wierszu:
I
II
III
IV
V
VI
a)
pływne
do zbierania
pyłku
grzebne
chwytne
skoczne
kroczne
b)
skoczne
pływne
do zbierania
pyłku
chwytne
kroczne
grzebne
c)
pływne
do zbierania
pyłku
grzebne
chwytne
kroczne
skoczne
d)
do zbierania
pyłku
pływne
grzebne
chwytne
skoczne
kroczne
e)
do zbierania
pyłku
grzebne
pływne
chwytne
skoczne
kroczne
7.
a)
b)
c)
d)
e)
GMO to:
organizmy, których genom został zmieniony metodami inżynierii genetycznej
organizmy, które nabyły nowych cech na drodze selekcji
organizmy jednokomórkowe, które nabrały oporności na większość leków
nowe odmiany roślin i zwierząt wyselekcjonowane metodą chowu wsobnego
test mutacji genowej wykorzystywany w hodowlach komórkowych in vitro
8.
a)
b)
c)
d)
e)
Rozkład fenotypowy 1:2:1 po skrzyżowaniu dwóch heterozygot jest oznaką:
dziedziczenia typu Pisum
alleli wielokrotnych
dziedziczenia typu Zea
plejotropii
dziedziczenia poligenowego
9.
Z ilu krain zoogeograficznych pochodzą wymienione niżej zwierzęta:
I.
wombat
II.
koala
III.
nandu
IV.
jaguar
V.
kazuar
VI.
anakonda
VII.
dziobak
VIII.
arowana
IX.
tukan
X.
harpia
a)
b)
c)
d)
e)
z jednej krainy
z dwóch krain
z trzech krain
z czterech krain
z pięciu krain
10. Zwierzęta stałocieplne żyjące w klimacie chłodnym mają krótsze części peryferyjne np. uszy,
kończyny, ogon, niż pokrewne im gatunki żyjące w klimacie ciepłym. Informacja ta dotyczy
reguły:
a) Bergmana
b) Glogera
c) Allena
d) Odwróconej reguły Glogera
e) Wegenera
11.
a)
b)
c)
d)
e)
Grzybem niejadalnym jest:
mleczaj rydz
mleczaj wełnianka
muchomor czerwieniejący
pieprznik jadalny
czubajka kania
12.
a)
b)
c)
d)
e)
Jeżeli roślinę dnia krótkiego oświetlimy w środku nocy to:
zakwitnie w normalnym czasie
zakwitnie wcześniej
zakwitnie później
nie zakwitnie
odpowiedzi od a do d są błędne
13.
a)
b)
c)
d)
e)
Prawidłowy poziom glukozy w mg/dl na czczo w organizmie człowieka wynosi:
70-99
60-125
powyżej 125
100-125
70-110
14. Rysunek przedstawia doświadczenie nad wpływem światła na wzrost młodych części roślin
Prawdziwą informacją dotyczącą tego doświadczenia jest:
a) wszystkie rośliny wykażą fototropizm dodatni
b) fototropizm dodatni wykażą tylko rośliny 1 i 2
c) fototropizm dodatni wykażą tylko rośliny 1 i 3
d) siewki nie wykazują fototropizmu
e) fototropizm ujemny wykaże roślina 2
15.
a)
b)
c)
d)
e)
Do części regulatorowej genu nie zalicza się:
promotora
sekwencji UTR
wzmacniacza
wyciszacza
kasety TATA
16.
a)
b)
c)
d)
e)
Aromorfozą roślin okrytonasiennych jest:
łagiewka pyłkowa
owoc
nasiono
tkanka przewodząca
korzeń
17. Wzrost przemiany materii po spożyciu pokarmu zwany termogenezą poposiłkową jest
największy po spożyciu:
a) tłuszczów zwierzęcych
b) białka
c) tłuszczów roślinnych
d) cukrów prostych
e) błonnika
18.
a)
b)
c)
d)
e)
Pestki mają:
czereśnia i wiśnia
arbuz i morela
winogrono i dynia
dynia i wiśnia
wszystkie odpowiedzi są poprawne
19. Schemat przedstawia dodatni geotropizm korzenia i ujemny geotropizm hipokotylu siewki
gorczycy, jako następstwo nierównomiernego rozmieszczenia auksyn. W miejscach oznaczonych
cyframi należy wpisać stężenie auksyn:
a)
b)
c)
d)
e)
1
2
3
duże
małe
małe
małe
duże
duże
małe
duże
małe
duże
małe
duże
odpowiedzi od a do d są błędne
4
duże
małe
duże
małe
20.
a)
b)
c)
d)
e)
Do grzybów mikoryzowych nie należy:
borowik szlachetny
podgrzybek brunatny
muchomor sromotnikowy
opieńka miodowa
odpowiedzi od a do d są błędne
21.
a)
b)
c)
d)
e)
Którego z substratów serce nie wykorzystuje do syntezy ATP:
aminokwasów
kwasów tłuszczowych
glukozy
mleczanu
odpowiedzi od a do d są błędne
22. Odróżnienie granulocytów obojętnochłonnych w rozmazie krwi możliwe jest na podstawie
budowy jądra komórkowego, które ma kształt:
a) okrągły i wypełnia prawie całą cytoplazmę
b) segmentowany
c) okularowy
d) fasolowaty
e) okrągły i jest nieznacznych rozmiarów
23.
a)
b)
c)
d)
e)
Do białek regulatorowych skurczu mięśnia szkieletowego należy:
tityna
troponina T
nebulina
aktyna
miozyna
24.
a)
b)
c)
d)
e)
Który z hormonów ma działanie antynatriuretyczne:
ANP
BNP
wazopresyna
aldosteron
oksytocyna
25.
a)
b)
c)
d)
e)
Aby zmierzyć objętość powietrza zapasowego w płucach należy:
po maksymalnym wdechu wykonać maksymalny wydech do spirometru
po normalnym wdechu wykonać maksymalny wydech do spirometru
po maksymalnym wdechu wykonać normalny wydech do spirometru
po normalnym wydechu wykonać maksymalny wydech do spirometru
odpowiedzi od a do d są błędne
26.
a)
b)
c)
d)
e)
W kanaliku proksymalnym nerki nie zachodzi wchłanianie:
jonów sodu
jonów wodorowych
jonów potasu
mocznika
glukozy
27.
a)
b)
c)
d)
e)
Która z informacji o brunatnej tkance tłuszczowej jest nieprawdziwa:
posiada wiele mitochondriów
komórka tej tkanki charakteryzuje się obecnością jednej dużej kropli tłuszczowej
bierze udział w termogenezie bezdrżeniowej
jej zagęszczenie jest większe u noworodków, aniżeli u osób dorosłych
odpowiedzi od a do d są błędne
28.
a)
b)
c)
d)
e)
Do hormonów tropowych gruczołowej części przysadki nie należy:
somatotropina (STH)
lutropina (LH)
tyreotropina (TSH)
hormon folikulotropowy (FSH)
hormon adrenokortykotropowy (ACTH)
29.
a)
b)
c)
d)
e)
Do aminokwasów egzogennych, których organizm człowieka nie potrafi syntetyzować, należy:
lizyna
alanina
prolina
glicyna
seryna
30.
a)
b)
c)
d)
e)
Do zwierząt synantropijnych nie należą:
jaskółka oknówka, mazurek
kura, koza
mysz domowa, szczur śniady
karaluch, gołąb grzywacz
sroka, jerzyk
31.
a)
b)
c)
d)
e)
Wskaż grupę cukrów zawierających wyłącznie disacharydy:
laktoza, maltoza, galaktoza
sacharoza, laktoza, maltoza
fruktoza, mannoza, maltoza
sacharoza, maltoza, ryboza
fruktoza, sacharoza, ryboza
32.
a)
b)
c)
d)
e)
Haptery to:
komórki towarzyszące komórce jajowej w woreczku zalążkowym roślin okrytonasiennych
zgrubienia skórne na kończynach płazów bezogonowych pomocne w uchwycie godowym
narządy węchu węży i jaszczurek
gruczoły jadowe ropuch
długie taśmowate wypustki, które występują na zarodnikach skrzypów
33.
a)
b)
c)
d)
e)
Mutacje synonimiczne można przedstawić za pomocą schematu:
kodon wyjściowy -> kodon STOP
kodon wyjściowy -> kodon START
kodon wyjściowy -> inny kodon -> ten sam aminokwas
kodon wyjściowy -> inny kodon -> inny aminokwas
kodon wyjściowy -> delecja 1 nukleotydu -> zmiana ramki odczytu
34.
a)
b)
c)
d)
e)
Narządami wydalniczymi tasiemców są:
protonefrydia
metanefrydia
pranercza
cewki Malpighiego
u tasiemców brak narządów wydalniczych
35.
a)
b)
c)
d)
e)
Hiperfagia to:
nadwrażliwość sensoryczna
nadkonsumpcja pokarmów
nadmierne powstawanie pokarmów
bulimia nervosa
nadmierne pobieranie odżywek o dużej wartości energetycznej
36. Lipoproteidami, które zawierają najwięcej białka i transportują cholesterol z naczyń do
wątroby są:
a) chylomikrony
b) VLDL – lipoproteiny o bardzo małej gęstości
c) IDL - lipoproteiny o pośredniej gęstości
d) HDL – o dużej gęstości
e) LDL – o małej gęstości
37.
a)
b)
c)
d)
e)
Prosionek szorstki (Porcellio scaber) jest przedstawicielem:
owadów
pająków
wijów
skorupiaków
roztoczy
38.
a)
b)
c)
d)
e)
Najniższe tempo przewodzenia fali depolaryzacyjnej (m/s) w sercu obserwujemy w:
węźle przedsionkowo komorowym
miokardium przedsionków
pęczku Hisa
włóknach Purkiniego
miokardium komór
39. Przeciwko stosowaniu diety wegetariańskiej u dzieci i młodzieży przemawia przede wszystkim
nieodpowiednia podaż:
a) witaminy C, witaminy B12 i błonnika
b) witaminy A, witaminy D i NNKT
c) witaminy D, witaminy B12 i żelaza
d) witaminy K, wapnia i żelaza
e) witaminy E, witaminy B6 i selenu
40. Fałszywe zdanie to:
a) liczba alleli przewyższająca dwa została nazwana szeregiem alleli wielokrotnych
b) u danego osobnika mogą wystąpić tylko 2 allele z jednego szeregu
c) liczba możliwych genotypów determinowanych przez szereg alleli wielokrotnych zależy tylko
od jego długości
d) liczba możliwych fenotypów determinowanych przez szereg alleli wielokrotnych zależy tylko
od jego długości
e) allele wielokrotne powstają w wyniku mutacji
41. W którym z wymienionych produktów spożywczych (w 100 g produktu) zawartość
cholesterolu jest największa:
a) mięso cielęce
b) śmietana 18%
c) salami
d) żółtko jaja
e) mleko pełnotłuste
42.
a)
b)
c)
d)
e)
Silnym antyoksydantem jest witamina:
B12
K
C
PP
D
43.
a)
b)
c)
d)
e)
Za proces dojrzewania pre-mRNA odpowiedzialne są:
siRNA
miRNA
miRNA i siRNA
snRNA
asRNA
44.
a)
b)
c)
d)
e)
Zdanie poprawnie opisujące dodatkowy szlak wiązania CO2 w roślinach typu C4 to:
usprawnia wiązanie CO2 występującego w niskim stężeniu
znaczenie tego szlaku nie jest znane
dodatkowy szlak usprawnia syntezowanie NADPH
współdziała z kompleksem cytochromowym w przenoszeniu elektronów
sprawia, że wiązanie CO2 zachodzi w nocy
45.
a)
b)
c)
d)
e)
Gatunkiem nie należącym do herpetofauny Polski jest:
żaba dalmatyńska
jaszczurka zielona
ropucha paskówka
traszka marmurkowa
kumak górski
46.
a)
b)
c)
d)
e)
Rozbieżność unerwienia nazywamy:
refrakcją
dywergencją
konwergencją
depolaryzacją
okluzją
47.
a)
b)
c)
d)
e)
Drogami transportu wody z solami mineralnymi w korzeniu są:
tylko symplast
tylko apoplast
pasemka Caspary’ego
apoplast, symplast i pasemka Caspary’ego
symplast i apoplast
48. Nieprawdziwe stwierdzenie w odniesieniu do chorób warunkowanych allelem recesywnym
sprzężonym z chromosomem X to:
a) choroba występuje znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet
b) kobiety chorują tylko w układzie homozygotycznym dla zmutowanej pary alleli
c) u kobiet heterozygot choroba się nie ujawnia
d) istnieje 50% prawdopodobieństwo, że heterozygotyczne kobiety przekażą zmutowany gen
zarówno synom jak i córkom
e) chory mężczyzna nigdy nie przekazuje choroby córkom, a wszyscy jego synowie będą chorzy
49. Jeśli wśród 200 wytworzonych gamet 4 będzie rekombinantami w odniesieniu do genów B i C
to odległość pomiędzy nimi na mapie genetycznej wyniesie:
a) 20cM
b) 4cM
c) 0.2cM
d) 2cM
e) 40cM
50.
a)
b)
c)
d)
e)
Które zdanie jest prawdziwe w odniesieniu do osobnika o grupie krwi A:
posiada antygeny A na powierzchni krwinek czerwonych
posiada antygeny B na powierzchni krwinek czerwonych
posiada przeciwciała anty-A w surowicy
może mieć przetoczoną krew od osoby z grupą krwi AB
może być dawcą krwi dla osób z grupą krwi 0