Wartości w rodzinie
advertisement
Wartości w edukacji Wartości w rodzinie Psycholog - Maria Jakimiuk Wychowanie - to wprowadzenie dzieci i młodzieży w kulturę własnego narodu i społeczeństwa, kulturę mowy ojczystej i języka ojczystego, a także oddziaływanie rodziców, wychowawców, nauczycieli na dzieci i młodzież, poprzez przykład postępowania. Jednym z celów wychowania jest stworzenie systemu wartości, który stanowi fundament życia człowieka. Potrzeba wychowania ku wartościom • Pomoc w odkrywaniu wartości • Demaskowanie antywartości • Przywracanie właściwego sensu wartościom • Promowanie wartości System wartości ogólnoludzkich • • • • • • • Godność Prawda Dobro Życie Sprawiedliwość Pokój Rodzina Wychowanie do wartości • wychowanie personalne • wychowanie społeczne • wychowanie obywatelskie Wychowanie personalne Przedmiotem takiego wychowania jest przede wszystkim wydobycie i uaktywnienie miłości, która staje się fundamentem wszelkiej aktywności duchowej i psychicznej. Szczególną rolę odgrywa tu rodzina, gdyż rodzice są pierwszymi wychowawcami i nauczycielami dziecka. Wychowanie społeczne Kształtowanie świadomości i postaw prospołecznych wedle czasowo obowiązujących wartości kulturowych i norm etycznych, regulujących działania polityczno-gospodarcze, politycznoedukacyjne, polityczno-kulturowe, nakierowane na wszechstronny rozwój człowieka, jako istoty społecznej, ze względu na jego istotne współuczestnictwo w życiu społecznym. Wychowanie obywatelskie Głównym zadaniem tego wychowania jest przygotowywanie człowieka do życia w zgodzie i harmonii z państwem. W działalności tej jest niezwykle ważne, aby kształtować jednostkę samodzielną, potrafiącą działać i pracować na rzecz własnego państwa i jego rozwoju. A jednocześnie nie można pominąć kwestii autonomii jednostki, która nie będzie podporządkowana autorytarnej władzy. Cele wychowania • W wychowaniu człowieka jako istoty ludzkiej przedmiotem wychowania będzie takie naturalne wyzwalanie sprawności moralnych, które są podstawą do czynienia dobra. • Wychowanie człowieka jako istoty społecznej będzie przede wszystkim miało na celu takie kulturowe ukształtowanie sprawności etycznych, dzięki którym u jednostki powstanie skłonność do czynienia dobra społecznego. • Natomiast wychowując człowieka jako obywatela wyrabiamy sprawności doktrynalne warunkujące sprawność do obywatelskiego czynienia dobra, opierając się na doktrynie politycznej i jurysdykcji państwa Podstawowym środowiskiem, które kształtuje system wartości dzieci i młodzieży, jest rodzina. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że rodzina jest taką grupą, wspólnotą, w której skupia się kształtowanie wszystkich trzech rodzajów wartości: rodzinnych, społecznych i państwowych. We współczesnym świecie, gdzie stykają się ze sobą i kłócą odmienne światopoglądy i idee, szczególnie istotne jest, by już najmłodszym dzieciom wskazywać właściwy system wartości, który pozwoli im przeżyć satysfakcjonujące, szlachetne życie i ułatwi funkcjonowanie w społeczeństwie. Celem wychowania jest BYCIE DOBRYM CZŁOWIEKIEM Pytania 1. 2. 3. 4. Czy rodzina jest wartością? Jaka rodzina przekazuje wartości? Jakie wartości przekazuje rodzina? Jak rodzina przekazuje wartości? Pytanie 1. Czy rodzina jest wartością? W sondażach prowadzonych przez ośrodki badania opinii społecznej pojawią się takie wartości jak: • rodzina, • dostatnie życie, • dobra praca, • przyjaźń, • uroda, • pozycja społeczna, • wykształcenie, • podróże, • wolność, • satysfakcjonujące życie seksualne, • sprawność fizyczna. Pytanie 2. Jaka rodzina przekazuje wartości? Podstawowe zręby osobowości kształci rodzina w której dziecko przychodzi na świat i która zaspakaja jego podstawowe potrzeby w pierwszych latach życia. Także dotychczasowe wszystkie wyniki badań nauk humanistycznych i społecznych nadal nawiązują do definicji rodziny jako ” małej grupy społecznej, w której centralnymi rolami są role matki i ojca, i która stanowi względnie trwałą, podlegającą dynamicznym przekształceniom związanym głównie z biegiem życia jednostek wchodzących w jej skład, opiera się na zastanych tradycjach społecznych i rozwija własne tradycje” ( M. Ziemska ). Postawy rodzicielski – Maria Ziemska Postawa odtrącająca Dominacja rodziców Nadmierny dystans Postawa unikająca Postawa nadmiernie wymagająca Nadmierna koncentracja Uległość rodziców Postawa nadmiernie chroniąca Zagrożenia rodziny • zmiany w rozumieniu pojęcia rodziny (ruchy feministyczne, gender a także niektórych przedstawicieli nauk humanistycznych, dla których rodzina nie jest już wspólnotą męża, żony i dzieci) • podważenie wartości trwałości rodziny i jej funkcji prokreacyjnej oraz socjalizacyjno - wychowawczej wobec potomstwa. • obecna rodzina nuklearna nękana kryzysem trwałości przekształcać się będzie w mało trwały związek kohabitacyjny, aby osiągnąć etap „hybrydy” czyli wolnego związku, w którym mąż i żona, a raczej: partnerzy będą mieszkać oddzielnie i pozostawać w dużej odrębności. W utrwalających się wzorach kulturowych związek ten określany jest też kryptonimem LAT: Living Apart Together • odkładanie na później założenia rodziny • malejący współczynnik zawierania małżeństw wiąże się ze wzrastającym odsetkiem urodzeń pozamałżeńskich • wzrasta też systematycznie liczba rodzin niepełnych stanowiących 1/5 ogółu rodzin (Ponad 1,5 miliona dzieci wychowuje się w rodzinach niepełnych) • bezrobocie - długotrwałe i dotykające obydwu rodziców albo też rodziny matek czy ojców samotnie wychowujących dzieci wpływającym dezintegrująco na utrwalone w tradycji rodziny wzory pełnienia ról społecznych, wzajemnych odniesień emocjonalnych i aspiracji życiowych • ogólna pauperyzacja i rozwarstwienie ekonomiczne społeczeństwa oraz połączony z egoizmem i egocentryzmem konsumizm jako upowszechniający się model stylu życia podporządkowany zasadzie wizualizacji symboli prestiżu społecznego, znajdujący pożywienie w złudnej kolorystyce reklam i presji opinii publicznej • przeakcentowanie znaczenia funkcji zabezpieczenia materialnych podstaw egzystencji kosztem ograniczenia funkcji wychowawczej, a tym bardziej kulturalizacyjnej i wspólnototwórczej przejawiającej się poprzez budowanie więzi emocjonalnych sprzyjających rozwojowi osobowemu i urzeczywistnianiu dobra wspólnego grupy rodzinnej (brak czasu na „wspólne życie” kulturalne, religijne, towarzyskie, itp ) • wydłuża się czas pracy zarobkowej, a rozmaite formy dorabiania powodują niejednokrotnie, że zaciera się granica obszarów aktywności zawodowej i życia rodzinnego; między czasem prywatnym a publicznym (3 obszary egzystencji) • kryzys demograficzny Kryzys demograficzny to przede wszystkim kryzys wartości i kryzys człowieka jako wartości; kryzys rodziny jako naturalnego środowiska wychowawczego Kryzys rodziny to nie to samo, co zjawiska kryzysowe w rodzinie. Z niekochanych dzieci często wyrastają dorośli bez sumienia Pytanie 3 Jakie wartości przekazuje rodzina? Istotnymi wartościami dla rodziny są: • miłość(bliskość, troska, życzliwość, szczerość, odpowiedzialność) • prawda, • praca (w rodzinie nie może być utożsamiane z korzyściami materialnymi czy innymi jakie daje praca ale powinno być ukazywane w ścisłym związku z szacunkiem dla każdego wysiłku, poniesionego trudu, wyrzeczenia, ofiary) • życie duchowe (świat transcendencji, wymiar życia i śmierci, więź z Bogiem Skutki zaniedbania rozwoju własnej osobowości wg Maslowa • Każda wartość ma swoje przeciwieństwo. Człowiek może oscylować miedzy wartością lub jej przeciwieństwem • Gdy nie pracuje nad swoim rozwojem, objawiającym sie wchodzeniem w świat wartości, tym samym przejmuje (samoistnie)-antywartości. A to prowadzi do powstania pewnych cech, które blokują rozwój • Objawiają sie one w zachowaniu człowieka, jego emocjach, postawach i aktywności jako cechy charakterologiczne • Utrudniają rozwój i współżycie międzyludzkie Wartość- antywartość- metapatologia • Prawda- zakłamanie- brak zaufania, nieufność i podejrzliwość, cynizm, sceptycyzm • Dobro-zło, miernota - skrajny egoizm, niechęć i nienawiść w stosunku do innych, zaprzeczanie wartościom życia • Piękno-brzydota- wulgaryzm, utrata smaku estetycznego, nieumiejętność odprężenia, poczucie zmęczenia • Żywotność (pełnia energii)- martwota- zanik inicjatywy, brak zaangażowania w cokolwiek, nuda, utrata zainteresowań, brak ochoty do działania Pytanie 4. Jak rodzina przekazuje wartości? Fazy rozwoju psychospołecznego wg E.Eriksona Emocje Stadium rozwoju Kryzys rozwojowy (konflikt) Określona wartość jako znak osiągnięcia danego stadium rozwojowego Niemowlęctwo 1 Zdobywanie zaufania – brak zaufania Nadzieja Wczesne dzieciństwo 2 Poczucie autonomii – wstyd, niepewność Siła woli Okres zabaw 3-5 Rozwijania inicjatywy – poczucie winy Osiąganie wartościowych celów Okres szkolny 6-12 Pracowitość – poczucie niższości Współzawodnictwo Dorastanie 13-18 Poczucie tożsamości – zagubienie roli Zdolność podejmowania zadań Młodość 19-24 Bliskie kontakty – izolacja Miłość Dorosłość 25-40/45 Tworzenie czegoś – stagnacja Troska o innych Dojrzałość Integralność, ego - rozpacz Mądrość Działania małżonków, które najpełniej umacniają i rozwijają miłość. • • • • • Wspólne działanie Rozmowa Czułość Jedna randka tygodniowo Podziw i uznanie (John Gottman) Co to są normy? • Powinny wypływać z wartości • Są drogą do wartości • To powinności, nakazy, zakazy, sposoby i metody realizacji wartości Funkcje norm: • • • • Regulacyjna Kształtująca Zabezpieczająca Chroniąca Jak konstruować normy? • • • • • • • Wypływające z wartości Sformułowane pozytywnie Dostosowane do możliwości dziecka Realistyczne Czytelne Stałe Obowiązujące wszystkich (także dorosłych) • Spisane, dostępne • • • • • Kroki wprowadzania w świat wartości: Dostrzeganie Rozpoznanie Zrozumienie Zaakceptowanie Respektowanie Najbardziej skuteczne w przekazywaniu wartości w spokojnej i demokratycznej atmosferze rodzinnej są miłość i siła przekonywania. Działania podejmują : • • • • Rodzice Dziadkowie Rodzeństwo Rodzina poszerzona Poprzez : • Dialog • Przykład życia •Apel Twojego dziecka: •Nie psuj mnie, dając mi wszystko o co proszę. Niektórymi prośbami jedynie wystawiam Cię na próbę. •Nie obawiaj się postępować wobec mnie twardo i zdecydowanie. Daje mi to poczucie bezpieczeństwa. •Nie pozwól mi utrwalać złych nawyków. Ufam, że TY pomożesz mi się z nimi uporać. •Nie postępuj tak, bym czuł się mniejszy niż jestem. To sprawia, że postępuję głupio, żeby udowodnić, że jestem duży. •Nie karć mnie w obecności innych. Najbardziej mnie przekonujesz, gdy mówisz do mnie spokojnie i dyskretnie. •Nie ochraniaj mnie przed konsekwencjami tego co zrobiłem. Potrzebne mi są również bolesne doświadczenia. •Nie przejmuj się zbytnio, gdy mówię „Ja Cie nienawidzę”. To nie Ciebie nienawidzę, ale ograniczeń, które stawiasz przede mną. •Nie przejmuj się zbytnio moimi małymi dolegliwościami. Pomyśl jednak, czy nie staram się przy ich pomocy przyciągnąć Twojej uwagi, której tak bardzo potrzebuję. •Nie gderaj. Będę się bronił, udając głuchego. •Nie dawaj mi pochopnych obietnic, bo czuję się bardzo zawiedziony gdy ich później nie dotrzymujesz. •Nie przeceniaj mnie. To mnie krępuje i niekiedy zmusza do kłamstwa, aby nie sprawić Ci zawodu. •Nie zmieniaj swoich zasad postępowania w zależności od układów. Czuję się wtedy zagubiony i tracę wiarę w Ciebie. •Nie zbywaj mnie, gdy stawiam Ci pytania. Ja znajdę informacje gdzie indziej, ale chciałbym abyś Ty był moim przewodnikiem po świecie. •Nie mów, że mój strach i moje obawy są głupie. Dla mnie są bardzo realne. •Nigdy nawet nie sugeruj, że jesteś doskonały i nieomylny. Przeżywam bowiem zbyt wielki wstrząs, gdy widzę, że nie jesteś taki. •Nigdy nie myśl, że usprawiedliwianie się przede mną jest poniżej Twojej godności. Wzbudza ono we mnie prawdziwą serdeczność. •Nie zabraniaj mi eksperymentowania i popełniania błędów. Bez tego nie mogę się rozwijać. •Nie zapominaj jak szybko dorastam. Jest Ci zapewne trudno dotrzymać mi kroku, ale proszę Cię – postaraj się •Mów, że mnie KOCHASZ. „Mój dom” Zbuduję dom z cegieł miłości Połączę je cementem radości Dach ułożę z dachówek szczerości Szyby będą ze szkła przyjaźni Pomaluję go farbą wyobraźni Fundamenty zrobię z betonu zrozumienia I dodam małe ziarenko cierpienia Płot zrobię z desek prawdomówności A furtkę z prętów czułości W ogrodzie posadzę róże życzliwości Zaś obok nich trawę wyrozumiałości Tu zawsze będę miała schronienie Mieć taki dom – to moje marzenie. Ewa Bednorz Życzę realizacji marzeń Dziękuj za uwagę i cierpliwość
