DZIEŃ WALKI Z RAKIEM OBCHODZILIŚMY W TYM ROKU 3 LUTEGO 2013R. W ZWIĄZKU Z TYM DNIEM PRZYGOTOWAŁYŚMY PREZENTACJĘ ZWIĄZANĄ Z TĄ TEMATYKĄ. W TEN SPOSÓB CHCIAŁYŚMY PRZYBLIŻYĆ WAM PROBLEM ZACHOROWAŃ NA RAKA ORAZ SPOSÓB WALKI Z NOWOTWOREM. NOWOTWORY PIERSI SZYJKI MACICY PŁUC BIAŁACZKA PROSTATA Nowotwór – grupa chorób, w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe komórki tkanki. Utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacjami genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym: protoonkogenów i antyonkogenów. Mutacje te powodują, że komórka wcale lub niewłaściwie reaguje na sygnały z organizmu. Powstanie nowotworu złośliwego wymaga kilku mutacji, stąd długi, ale najczęściej bezobjawowy okres rozwoju choroby. U osób z rodzinną skłonnością do nowotworów część tych mutacji jest dziedziczona. Dziedziną medycyny zajmującą się rozpoznawaniem i leczeniem chorób nowotworowych jest onkologia. STRONA GŁÓWNA OTO KILKA NOWOTWORÓW KTÓRE CHCIAŁYBYŚMY PRZEDSTAWIĆ: RAK PŁUC RAK PIERSI RAK SZYJKI MACICY BIAŁACZKA RAK PROSTATY STRONA GŁÓWNA RAK PŁUC Rak płuca – najczęstszy nowotwór złośliwy, na który umiera rocznie na całym świecie 1,3 mln osób Jest jednym z najgorzej rokujących. Obecny stan wiedzy wskazuje na to, że największy wpływ na ryzyko zachorowania na raka płuca ma długoterminowe narażenie na wdychane karcynogeny, a zwłaszcza dym tytoniowy STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA OBJAWY RAKA PŁUC Głównymi objawami choroby przy rozpoznaniu są: kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej i krwioplucie. STRONA GŁÓWNA LECZENIE RAKA PŁUC Leczenie i rokowanie zależy od typu histologicznego raka oraz stopnia klinicznego zaawansowania i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W leczeniu stosuje się przede wszystkim metody operacyjne (wybrane postacie raka płuc), radioterapię i chemioterapię – co składa się na systemowe leczenie nowotworów STRONA GŁÓWNA RAK PŁUC STRONA GŁÓWNA RAK PIERSI Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet (20 proc. wszystkich nowotworów). Na szczęście, o ile jest wystarczająco wcześnie zdiagnozowany, może zostać całkowicie wyleczony. STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA OBJAWY RAKA PIERSI Objawy raka piersi: niebolesne, nieprzesuwalne guzki lub zgrubienia; zagłębienia, wciągnięcia skóry, zaczerwienienie; powiększenie obrysu piersi; powiększenie pachowych węzłów chłonnych STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA SAMOKONTROLA STRONA GŁÓWNA RAK SZYJKI MACICY Pierwotny nowotwór złośliwy szyjki macicy. Inwazyjnego raka szyjki macicy poprzedza stan zwany wewnątrznabłonkową neoplazją szyjki macicy STRONA GŁÓWNA EPIDEMIOLOGIA Na rozwój raka szyjki macicy wpływa wiele różnych czynników. Istnieje wyraźny związek między aktywnością seksualną kobiety a ryzykiem powstania stanu przedrakowego lub raka szyjki macicy. Wcześnie rozpoczęte współżycie seksualne i zmiany partnerów ułatwiają infekcje wirusem karcinogennym, przenoszonym drogą płciową. W wielu przypadkach jest on właśnie odpowiedzialny za raka szyjki macicy. Seks z wieloma partnerami zwiększa zagrożenie tą chorobą. Z reguły ujawnia się w odległym czasie od stosunku seksualnego, podczas którego kobieta została zarażona. STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA OBJAWY RAKA MACICY Objawy zgłaszane przez chore są niespecyficzne: krwiste upławy o nieprzyjemnym zapachu krwawienia międzymiesiączkowe krwawienia kontaktowe, po stosunku bóle podbrzusza bóle okolicy krzyżowolędźwiowej. STRONA GŁÓWNA ROZPOZNANIE Żeby skutecznie leczyć pacjentkę z rakiem szyjki macicy, powinna ona trafić do lekarza we wczesnym stadium rozwoju choroby. Objawy nowotworu występują jednak późno, a jeśli nawet pojawią się wcześnie, zwykle są skąpe. Dlatego Unia Europejska proponuje, aby u wszystkich kobiet od 30 roku życia wykonywane były przesiewowe badania cytologiczne przynajmniej raz w roku. Zaleca się, by lekarz pierwszego kontaktu pytał pacjentkę podczas wywiadu chorobowego o ostatnią wizytę u ginekologa oraz wynik badania cytologicznego. STRONA GŁÓWNA METODY LECZENIA RAKA SZYJKI MACICY Radioterapia Brachyterapia Teleterapia Chemioterapia Hormonoterapia STRONA GŁÓWNA RADIOTERAPIA Leczenie promieniami – podobnie jak leczenie chirurgiczne – jest leczeniem regionalnym, tzn. obejmującym dokładnie ograniczony obszar. Leczenie polega na napromienianiu wyznaczonego obszaru promieniami jonizującymi wytwarzanymi w skomplikowanej aparaturze. Celem tego leczenia jest zniszczenie komórek nowotworowych znajdujących się w obrębie narządu rodnego i okolicznych węzłów chłonnych. W radioterapii stosuje się dwie metody tzw. brachyterapię i teleterapię. STRONA GŁÓWNA BRACHYTERAPIA Napromienianie źródłami promieniowania w bezpośrednim kontakcie ze zmianą nowotworową. Stosując brachyterapię zakłada się do pochwy i/lub macicy źródła promieniowania. STRONA GŁÓWNA TELETERAPIA To radioterapia, która zajmuje się napromienianiem przy pomocy tzw. wiązek zewnętrznych. Te dwie metody radioterapii stosuje się u każdej pacjentki w nieco innej kolejności i dawce. Napromienianie wiązkami zewnętrznymi odbywa się codziennie po kilka minut. Brachyterapia to najczęściej kilkudniowe leczenie. Leczenie jest skomplikowane, ale pobytu w szpitalu wymaga jedynie brachyterapia. STRONA GŁÓWNA CHEMIOTERAPIA To leczenie systemowe polegające na podawaniu leków zwanych cytostatykami. Leki te podaje się doustnie, domięśniowo lub dożylnie. Leki dostają się do krwi i dlatego jest to leczenie systemowe ukierunkowane na komórki nowotworowe rozprzestrzenione w organizmie. Cytostatyki zakłócają zdolności podziału i mnożenia komórek nowotworowych. W efekcie działania tych leków komórki nowotworowe ulegają uszkodzeniu, a następnie giną. STRONA GŁÓWNA HORMONOTERAPIA To leczenie przy pomocy różnego typu leków hormonalnych. Stosuje się je w niektórych nowotworach jako leczenie uzupełniające lub samodzielne. Hormony działają podobnie jak cytostatyki tzn. działają na komórki nowotworowe rozprzestrzenione w organizmie. Hormony uszkadzają je i powodują ich śmierć. STRONA GŁÓWNA BIAŁACZKA Białaczka jest to choroba krwi, w której białe krwinki produkowane są w sposób niekontrolowany, w skutek czego wypierają prawidłowe elementy komórkowe krwi. Białaczka jest nowotworem złośliwym i w przypadku braku prawidłowego leczenia prowadzi do śmierci z powodu niedokrwistości ( niedoboru krwinek czerwonych), ciężkich krwawień lub zakażeń. STRONA GŁÓWNA Poszczególne typy białaczki zależą od typów białych krwinek: aleukemiczna dotyczy nieprawidłowych krwinek białych w szpiku, białaczka szpikowa, w której dominują prymitywne komórki szpiku kostnego, limfocytowa – z dominującymi limfocytami, kosmatokomórkowa – charakteryzująca się powiększeniem śledziony i spadkiem liczby wszystkich komórek krwi. Przyczyna choroby jest nieznana ale łączy się ją z promieniowaniem, niektórymi wirusami i substancjami chemicznymi. STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA OBJAWY BIAŁACZKI We wczesnych stadiach większość białaczek przebiega bezobjawowo. Późne objawy stanowią: niedokrwistość, znużenie, bladość, ospałość, łatwe tworzenie się siniaków, objawy przedłużonego krzepnięcia krwi: krwawienia z nosa, dziąseł, obecność krwi w moczu i stolcu, nadwrażliwość na zakażenia zwłaszcza górnych dróg oddechowych, powiększone węzły chłonne, utrata łaknienia i wychudzenie, uczucie ucisku w lewym podżebrzu. STRONA GŁÓWNA LECZENIE BIAŁACZKI Leczenie polega na chemioterapii. W przypadku białaczki kosmkokomórkowej konieczne jest usunięcie śledziony. Konieczne są przetoczenia krwi i kuracje antybiotykowe. Inne rodzaje leczenia to radioterapia i przeszczepy szpiku kostnego STRONA GŁÓWNA RAK PROSTATY STRONA GŁÓWNA RAK PROSTATY Rak gruczołu krokowego - to choroba nowotworowa gruczołu krokowego, występująca u 11% mężczyzn z rozpoznanym nowotworem, jest chorobą bardzo groźną i niestety bardzo częstą: stanowi jedną z głównych przyczyn śmierci. Według statystyk u ludzi występuje pond sto różnych odmian raka, określanych według narządów lub tkanek, w których powstają. STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA OBJAWY RAKA PROSTATY trudności z rozpoczęciem oddawania moczu, słaby i przerywany strumień moczu kroplowe oddawanie moczu ból lub pieczenie podczas oddawania moczu częstomocz i oddawanie moczu w nocy nagła potrzeba oddania moczu (tzw. parcia naglące) zaburzenia erekcji bóle kostne (ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa) bóle w podbrzuszu krew w moczu lub spermie chudnięcie, utrata apetytu STRONA GŁÓWNA STRONA GŁÓWNA LECZENIE stadium T1–T2 Prostatektomia radykalna, czyli zabieg całkowitego wycięcia gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych z dostępu nadłonowego, kroczowego lub laparoskopowo. Ten typ leczenia proponuje się u osób z przewidywanym co najmniej 10-letnim okresem przeżycia, czyli zwykle poniżej 75 roku życia. Powikłaniem tej metody jest: praktycznie w 50% zaburzenia erekcji wskutek uszkodzenia naczyń i nerwów; nietrzymanie moczu (5-8%); zwężenie zespolenia pęcherzowo-cewkowego (7%); przetoka moczowa; śródoperacyjna utrata krwi. STRONA GŁÓWNA LECZENIE stadium T3 Jako uzupełnienie leczenia operacyjnego (lub u osób z przewidywanym krótkim czasem przeżycia, lub po wznowie po leczeniu operacyjnym) stosowana jest radioterapia. Powikłania: zapalenie pęcherza moczowego; zwężenie dróg moczowych; nietrzymanie moczu; zapalenie odbytnicy; przewlekła biegunka; zaburzenia erekcji (rzadziej niż w przypadku leczenia operacyjnego). STRONA GŁÓWNA LECZENIE stadium T4 Leczenie hormonalne polegające na wytworzeniu blokady androgenowej, czyli zablokowaniu wpływu androgenów na komórki raka gruczołu krokowego, co hamuje ich proliferację i przyspiesza ich apoptozę. Jest to typowy przykład leczenia paliatywnego, które nie ma wpływu na długość przeżycia, zmniejsza jedynie objawy zaawansowanej choroby i poprawia komfort życia. Blokadę hormonalną można uzyskać dwoma sposobami: kastracja – obecnie metoda rzadko stosowana; stosowanie analogów ganadoliberyn czyli agonistów LHRH. Działania niepożądane tej metody: impotencja; osteoporoza; ginekomastia; depresja; uderzenia gorąca, wypadanie włosów, zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej; niedokrwistość. STRONA GŁÓWNA DZIĘKUJEMY ZA OBEJRZENIE NASZEJ PREZENTACJI JUSTYNA ŚLEŻYŃSKA I MARLENA KOWALEWICZ STRONA GŁÓWNA