Faktiopinia - ZSP nr 2 w Siedlcach

Małgorzata Połeć
nauczyciel języka polskiego w ZSP nr 2 w Siedlcach
doradca metodyczny SCDiDN w Siedlcach
Scenariusz lekcji języka polskiego
Temat: Fakt i opinia. Sposoby i siła oddziaływania mediów.
Cele:
uczeń
zna znaczenie pojęć: fakt, opinia, subiektywizm, subiektywny, obiektywizm, obiektywny, polemika,
potrafi pracować z wypowiedzą publicystyczną, tekstem popularnonaukowym, analizować,
odczytywać ze zrozumieniem teksty użytkowe,

dobiera cytaty jako argumenty w dyskusji, uzasadnia własne sądy i opinie, wyciąga wnioski,

zajmuje i wyraża osobisty stosunek do problemów podejmowanych przez autorów wypowiedzi
publicystycznych i artykułów prasowych, krytycznie odbiera język mediów,

doskonali umiejętność i sprawność korzystania z komunikatów medialnych

potrafi korzystać z różnych źródeł informacji.
Metody:

praca z tekstem popularnonaukowym, wypowiedzią publicystyczną, artykułem prasowym.
Formy pracy:

praca indywidualna,

praca zbiorowa,

praca w zespołach.
Pomoce dydaktyczne:

Język polski. Teksty i konteksty. Przeczytać, zrozumieć, zastosować. Beata i Mirosław Sosnowscy.
Danuta Mońko. Podręcznik dla Zasadniczej Szkoły Zawodowej. Cz. 2. Wydawnictwo rea,
Warszawa 2003. Rozdz. W świecie mediów, s. 100- 103.

Słownik wyrazów obcych. Red. nacz. prof. dr J. Tokarski. PWN, Warszawa 1980.

Plansze dydaktyczne, plakaty wykonane przez uczniów.
Materiały pomocnicze:

artykuły publicystyczne, fragmenty tekstów prasowych:
Zielony Sztandar – Gazeta Krajowa z 4.08.2002 r.
Gazeta Finansowa z 26.07.2002 r.
Dwutygodnik Party. Życie gwiazd!, nr 3 z 5.11.2007 r.


Przebieg zajęć
Przypomnienie i utrwalenie wiadomości z ostatnich lekcji z wykorzystaniem gazetek dydaktycznych:

definicje pojęć: media, mass media,

rodzaje mediów,

od zdarzenia do komunikatu, czyli proces selekcji i przetwarzania informacji w mediach,

rodzaje form dziennikarskich,

etyka zawodu dziennikarza,

zasadnicze funkcje komunikatów w mediach w myśl tezy: Media nie tylko nas uczą, one nas
kształtują.
Ilustracje przykładowych tablic dydaktycznych, wypracowanych przez uczniów na poprzednich zajęciach:
● MEDIA, MASS MEDIA
➢ DRUKOWANE: gazety, komiksy, czasopisma
➢ MECHANICZNO- ELEKTRONICZNE: telefon, radio, telewizja, Internet
Wszystko, co niesie jakąś informację.
● KOMUNIKAT, który otrzymuje widz, słuchacz, czytelnik (masowy odbiorca):
➢ Funkcja informatywna ( fakty, informacje o zdarzeniach)
➢ Funkcja impresywna, kształtująca nasze postawy, opinie. Wpływ na to, co ludzie myślą, jak się
zachowują. Nasze poglądy, postawy.
● ODBIORCA:
➢ Użytkownik mediów, aktywny, krytyczny, oceniający.
➢ Konsument mediów, podatny na manipulacje, bierny.
●
FORMY DZIENNIKARSKIE: reportaż, felieton, wywiad, dokument, recenzja, reklama,
komentarz, komunikat, artykuł, esej, news i in.
● Od zdarzenia do komunikatu, czyli o selekcji i przetwarzaniu informacji w mediach.
Zdarzenia – selekcja – przetworzenie – redagowanie – montaż – przekaz ( „oprawienie”w różnorodne formy
dziennikarskie) – komunikat, który otrzymuje widz, czytelnik, słuchacz (masowy odbiorca).
Realizacja tematu: Fakt i opinia. Siła i sposoby oddziaływania mediów
ZADANIE I
Praca z podręcznikiem, fragmentem wypowiedzi popularnonaukowej:
Fakt i opinia
Podstawową kwestią dla odbiorcy, który zdaje sobie sprawę ze sposobu i siły oddziaływania mediów, jest
umiejętność odróżnienia faktu od opinii.
Fakty to rzeczy, które się zdarzyły, w odróżnieniu od fikcji, która jest czymś całkiem wykreowanym. Fakty to
wydarzenia osadzone w czasie i w przestrzeni. Kiedy mówimy o opozycji fakt – opinia, pojawia się problem
obiektywizmu i subiektywności.
Sam fakt nosi znamiona obiektywizmu, jeśli jest pozbawiony komentarza.
Opinia zaś ma zawsze charakter subiektywny, ponieważ wynika z poglądów człowieka, który ją formułuje.
Relacje o zdarzeniach noszą często piętno politycznej orientacji danej gazety czy stacji radiowej lub
telewizyjnej. Bardzo łatwo udowodnić to na przykładzie relacji o tym samym zdarzeniu w różnych pismach.
Wystarczy przeanalizować nagłówki, dobór zdjęć, tytuły i podpisy pod zdjęciami.
Mocno upraszczając, możemy więc powiedzieć, że fakt to coś, co zdarzyło się naprawdę, realnie (katastrofy,
wypadki drogowe, wybory, hossa i bessa na giełdzie, strajk w fabryce, wybuch wulkanu) i jeśli w mediach
pojawiają się jedynie informacje o zdarzeniach, to mamy do czynienia z przytaczaniem faktów.
Z opinią mamy do czynienia wówczas, gdy podając fakty lub je relacjonując, wyposażamy tę relację w
elementy własnego, subiektywnego osądu lub dokonujemy takiej selekcji faktów, które narzucają odbiorcy
pewien określony kierunek oceny zgodny z naszym widzeniem lub prowokują odbiorcę do wyrażania sądu
odmiennego.
Wspólne omówienie i ustalenie definicji pojęć: fakt, opinia, subiektywizm, subiektywny, obiektywizm,
obiektywny.
ZADANIE II
Podział uczniów na zespoły. Realizacja zadań. Analiza materiałów pomocniczych:
Grupa I
Posługując się Słownikiem wyrazów obcych, spróbuj krótko zdefiniować słowa: obiektywizm, obiektywny,
subiektywizm, subiektywny, fakt, opinia.
Grupa II
Zapoznaj się z fragmentem tekstu prasowego, drukowanego w tygodniku Zielony Sztandar – Gazeta
Krajowa z 4.08.2002. Przeczytaj uważnie i wypisz z niego to, co jest faktem i to, co jest opinią.
Niepostrzeżenie, w ubiegły wtorek, dokładnie w nocy z 22 na 23 lipca 2002 roku, przestała istnieć instytucja
– kolebka Unii Europejskiej, czyli Europejska Wspólnota Węgla i Stali, która 50 lat temu, z inicjatywy
Roberta Schumana, powstała jako pierwsza ponadnarodowa instytucja integracji europejskiej. Wspólnota
była efektem podpisanej rok wcześniej umowy między Belgią, Francją, Holandią, Niemcami, Luksemburgiem
i Włochami, znanej później jako Traktat Paryski. Traktat właśnie wygasł – bez rozgłosu, nocą. (...)
Wygaśnięcie Traktatu Paryskiego nie ma dziś wielkiego znaczenia, porównując do roli, jaką EWWiS
odegrała w historii integracji europejskiej. Zadania EWWiS będzie dalej realizować UE. Od teraz jednak
konkurencja na rynkach węgla i stali zaostrzy się, a pomoc państwa w obu sektorach będzie znacznie
ograniczona. Koniec EWWiS jest przykrym faktem dla polskiego górnictwa i hutnictwa, które po wstąpieniu
Polski do Unii Europejskiej nie będą mogły liczyć na wysoki stopień wsparcia i ochrony.
Grupa III
Zapoznaj się z fragmentem tekstu prasowego, drukowanego w tygodniku Zielony Sztandar – Gazeta
Krajowa z 4.08.2002. Zaznacz w tekście te zdania, które zawierają opinię autora o prawach człowieka.
Z którymi opiniami zawartymi w tekście zgadzasz się, a które odrzucasz. Uzasadnij, dlaczego. Przygotuj
na ten temat krótką wypowiedź.
Prawa człowieka to modny i niejasny termin, chętnie wykorzystywany przez polityków, dyplomatów i
dziennikarzy. Prawa człowieka są często mylone z prawami obywatelskimi, a także wojennymi prawami
humanitarnymi i z wolnościami obywatelskimi. Pomyłki wynikają najczęściej z nieznajomości treści
używanych form wyrazowych. Niekiedy politycy nie rozumieją prawa, bo z powodów pragmatycznych nie
chcą rozumieć. Np. Lewicowe działaczki kobiece upominają się o prawa dla pająków brazylijskich, „bo
pająki same nie upomną się o swoje”.
„Prawa człowieka? - pytał Russel Kirk, zmarły niedawno wybitny filozof, konstytucjonalista i prawicowy
polityk amerykański. - Wszystkie prawa są prawami człowieczymi. Czy ktoś słyszał o prawach
nieczłowieczych? Rzeczy nie mają praw. Psy i koty praw nie mają. Zwierzęta i rzeczy są przedmiotami
praw”.
Ale u nas wciąż toczy się dyskusja nad kartami praw dla psów, kotów, koni, a nawet świń. Wzbudza ona
więcej emocji niż dyskusja o prawach dla Czeczeńców, dla Tybetańczyków, dla Palestyńczyków (...)
Prawa człowieka, jako doktryna, funkcjonują od roku 1948, kiedy to Zgromadzenie ONZ przyjęło
Powszechną Deklarację Praw Człowieka, przyznającą wszystkim ludziom prawa polityczne, gospodarcze i
kulturalne.
Grupa IV
Zapoznaj się z fragmentem tekstu prasowego, drukowanego w Gazecie Finansowej z dnia 26.07.2002r.
Wypisz z przeczytanego tekstu wszystkie fakty. Czy w tekście wyrażona jest gdzieś opinia autora na temat
powstania w Wilanowie centrum handlowo – usługowego? W krótkiej wypowiedzi wyraź własną opinię na
ten temat.
Carrefour jest jednym z trzech koncernów handlowych ubiegających się o wybudowanie zespołu handlowousługowego w Wilanowie o nazwie Villa Nuova. Teren pod inwestycję położony jest w północnej części
Wilanowa Zachodniego, 1,5 km w linii prostej od Pałacu w Wilanowie. Projekt obiektu powstał zgodnie z
wymogami zagospodarowania przestrzennego terenu – jego wysokość nie będzie przekraczała 14 m.
Całkowity koszt realizacji projektu to 400 mln zł. Z czego 2/3 ma przypadać na zabudowę mieszkaniową i
park. Obecnie Carrefour posiada 90 proc. Terenu, na którym miałaby powstać Villa Nuova. Reszta to działki
pod park. Z ich właścicielami toczą się jeszcze negocjacje. Na konferencji prasowej poświęconej
inwestycyjnym planom Carrefoura obecna była grupa okolicznych mieszkańców, którzy zdecydowanie
sprzeciwiają się realizacji projektu. To z ich inicjatywy 15 września odbędzie się referendum, w którym 12
tyś. Mieszkańców Wilanowa będzie się mogło wypowiedzieć na temat powstania centrum handlowousługowego.
W Polsce Carrefour działa od listopada 1997 r. Obecnie posiada sieć liczącą 65 sklepów (Carrefour,
Champion i Globi). Francuska spółka zainwestowała dotąd w Polsce 2,7 mln zł. W tym roku zamierza wydać
kolejne 650 mln zł.
Omówienie efektów pracy uczniów. Wyszukiwanie trafnych cytatów, argumentacja, ustalenie wniosków i
zapisanie ich do zeszytu..
ZADANIE III
Grupa I, II, III, IV
Znajdź w dostępnych dziennikach i tygodnikach kilka tekstów mających charakter opinii.
Wybierz tekst prezentujący opinię, z którą się nie zgadzasz, spróbuj polemizować z autorem. Zastanów
się, na czym oparte są twoje opinie: czy na faktach, czy na wcześniej usłyszanych poglądach, czy na wiedzy,
czy na uprzedzeniach, stereotypach, niechęci lub sympatii.
Omówienie efektów pracy uczniów. Wyszukiwanie trafnych cytatów, argumentacja, ustalenie wniosków.
Ocena pracy uczniów.
Praca domowa:
Napisz tekst na temat miejscowości, w której mieszkasz. Zbuduj swój tekst w taki sposób, by zawierał on
fakty oraz opinie o życiu w twojej miejscowości.
Przyjrzyj się uważnie zdaniom, w których prezentujesz swoje opinie. Podkreśl w nich typowe zwroty, które
stosuje się dla wyrażenia opinii.