Biblia

BIBLIA
Biblia (fragmenty Księga Rodzaju, Księga Hioba, Księga Koheleta, Pieśni nad Pieśniami ,
Psalmy, Apokalipsa św. Jana)
BIBLIA ( Chrześcijańska ) (od greckiego biblion – księga), to nazwa określająca zbiór ksiąg Starego i
Nowego Testamentu.
BIBLIA (Hebrajska/Żydowska) jest zbiorem ksiąg, które powstały w wierze i tradycji Izraela.
Stary Testament ( przyjęta z tradycji żydowskiej Biblia Hebrajska ) opowiada o histori i Izraelitów, czyli
ludu , z którym Bóg zawarł przymierze i składa się z 46 ksiąg, natomiast Nowy Testament składa się z 4
Ewangelii ,historii powstawania pierwszego kościoła oraz z Apokalipsy. Opisuje życie I nauki Jezusa.
Była spisana przez wielu autorów na przestrzeni wieków. Biblia oprócz funkcji religijnych, to również
kodeks praw moralnych, źródło kultury oraz wielkie dzieło literackie, którym od wieków inspirowali się
artyści, dlatego ma ona wymiar uniwersalny.
Biblia protestancka –przejęła kanon starotestamalny z wersji hebrajskiej oraz pisma Nowego
Testamentu
BIBLIA
Hebrajska ( żydowska)
Chrześcijańska
obejmuje 46 ksiąg
obejmuje 39
ksiąg
Stary Testament
powstała w XII- II w.p.n.e.
kanton został ustalony w III w.p.n.e
zawiera księgi biblii hebrajskiej oraz
księgi spisane po grecku w III
w.p.n.e - I w.n.e.
napisany głównie w języku greckim
Nowy Testament
została napisana w języku
hebrajskim i aramejskim
powstał w I-II w.n.e.
kanon został ustalony około IV w.n.e.
składa się z 4 ewangelii i innych ksiąg
W Biblii hebrajskiej wyróżnia się trzy grupy ksiąg : Pięcioksiąg (Tora), Prorocy, Pisma. Chrześcijanie
podzieli Stary Testament: księgi historyczne, księgi dydaktyczne oraz prorockie.
1
STARY TESTAMENT
Księgi historyczne:
Księgi dydaktyczne:
Księgi prorockie:
Pięcioksiąg Mojżesza, Jozuego,
Sędziów, Rut 1 i 2, Samuela 1 i 2,
Królewska 1 i 2, Kronik, Ezdrasza,
Nehemiasza, Tobiasza, Judyty,
Estery 1 i 2, Machabejska
Hioba, Psalmów, Przysłów
(przypowieści ), Koheleta, Pieśń
nad Pieśniami, Mądrości,
Mądrość Syracha
Izajasza, Jeremiasza, Lamentacje
Jeremiasza, Barucha, Ezechiela,
Daniela, Ozeasza, Joela, Amosa,
Abdiasza, Jonasza, Micheasza,
Nahuma, Habakuka, Sofoniasza,
Aggeusza, Zachariasza,
Malachiasza
NOWY TESTAMENT
Ewangelie: św. Mateusza,
Marka, Łukasza, Jana
Dzieje Apostolskie
Listy Apostolskie: listy św.
Pawła: do Rzymian, 1. I 2. Do
Koryntian, do Galatów, do
Efezjan, do Filipian itd.
Apokalipsa św. Jana
Cechy Kosmogonii Biblijnej:




Akt kreacji – odbywa się poprzez słowo ( nadanie imienia )
Bóg jest pierwszą przyczyną wszystkiego
Wszystko co stworzył Bóg jest dobre
Metaforyczny sens opisu: Stworzenie świata jest zarazem stworzeniem ładu etycznego
Etapy Stworzenia Świata:







Dzień 1: oddzielenie światła od ciemności ( dzień, noc)
Dzień 2: stworzenie nieba i oddzielenie od wody
Dzień 3: stworzenie ziemi i mórz oraz przyrody ( ziemi, trawy)
Dzień 4: stworzenie słońca, księżyca oraz gwiazd
Dzień 5: stworzenie zwierząt wodnych i ptaków
Dzień 6: stworzenie zwierząt ziemnych oraz ludzi:
a. Mężczyzny
b. Kobiety
Dzień 7: odpoczynek
2
Wizerunek człowieka w Biblii:



Stworzony na wyobrażenie i podobieństwo Boga
Obdarzony władzą nad ziemią i jej dobrami
W świecie stworzonym przez Boga odgrywa wyjątkową role – jest koroną stworzenia
Patriarcha – W Starym Testamencie określenie protoplastów Izraelitów, ale także protoplastów ludzkości
oraz rodów.
Moralność- świadomość dobra i zła
Tęcza – symbol przymierza
Stylizacja – Upodobnienie tekstu do danego stylu za pomocą świadomego naśladowania
Archaiczny – Ten który nie pasuje do nowych czasów
Wulgata – popularny
Homo Viator – człowiek wędrowiec/ człowiek tułacz
Raj- związany z toposem – kraina szczęścia, boskości, bezpieczności. Od momentu narodzin człowiek
rozpoczyna wędrówkę ( szuka swojej drogi do raju)
Topos- obecny w danej kulturze, powtarzający się temat, motyw literacki lub obraz
Archetyp- niezmienny wzorzec zachowań i sposobów reagowania, wspólny dla wszystkich ludzi
Stereotyp – jest przekonaniem zbiorowym – jest to przekonanie żywione przez pewną grupę ludzi
Sacrum- (z łac. to co święte) kategoria religioznawcza – to co należy do strefy religijnej – cecha boskiej
rzeczywistości
Profanum- sfera świecka, przeciwstawiona sferze sacrum
Przymierze – to biblijna i teologiczna nazwa przyrzeczeń oraz obietnic złożonych przez Boga ludziom w
zamian za ich wierność, miłość i posłuszeństwo
Kanon- zbiór ksiąg biblijnych uznanych przez kościół za autentyczne i natchnione
Apokryfy- pisma religijne powstałe w kręgu judaizmu czasów Jezusa i wczesnego chrześcijańska, które
nie weszły do kanonu ksiąg natchnionych
Werset – podstawowa jednostka podziału w Biblii, wyodrębniony graficznie odcinek tekstu, składający
się zwykle ze zdania lub z grupy zdań
3
Septuaginta – siedemdziesiąt ( z łac.) – tłumaczenie Starego Testamentu z języka hebrajskiego na grecki
Wulgata – ( łac. wydanie popularne ) – tłumaczenie Biblii z języków hebrajskiego i greckiego na łacinę
Styl Biblijny ( jest podniosły i poważny):





Szyk inwersyjny
Paralelizm składniowy – podobne zdania, słowa we fragmencie tekstu (np. "Na początku było
słowo, a słowo było u Boga i Bogiem było słowo")
Podniosły, patetyczny styl
Symbolizm, alegorie
Dużo spójników
Gatunki Biblijne:
Parabola – inaczej przypowieść, krótki utwór, który w sposób alegoryczny przedstawia głębszy wymiar,
sens.
Psalm – hebrajska pieśń religijna, łączy ona w sobie hymn i modlitwę.
List – Pisemna wiadomość wysyłana przez jedną osobę do drugiej
Hymn – Uroczysta pieśń pochwalna o apostroficznym charakterze wypowiedzi, komponowana na cześć
bóstwa, szczególnej osoby, wydarzenia czy ojczyzny
Pieśń – Gatunek muzyki wokalnej, który łączy poetycki tekst z łatwą do zapamiętania melodią
Kazanie- Przemowa wygłaszana przez osobę duchowną wyznania chrześcijańskiego, która ma za zadanie
nauczenie i przekazanie treści religijnych
Lamentacja- wypowiedź o charakterze skargi, wyrażająca uczucia podmiotu mówiącego
Związki frazeologiczne (znajdujące się w Biblii):
1. Zakazany owoc – rzecz niedozwolona, kusząca, Ewa nakłoniona przez szatana zjada zakazany
owoc z drzewa dobra i zła, sprzeciwiając się Bogu.
2. Sodoma i Gomora – miejsce niegodziwości i rozpusty, miasta spalone przez Boga z powodu ich
grzeszności.
3. Ciemności egipskie – ogromne ciemności , jedna z plag egipskich.
4. Judaszowy pocałunek – obłudny znak, skrywający nieprzychylne zamiary. Judasz pocałował
Jezusa w policzek na znak jego zdrady.
4
5. Kraina mlekiem i miodem płynąca – miejsce bogactwa i urodzaju , tam Bóg prowadził Izraelitów
przez pustynie.
6. Manna z nieba – nieoczekiwany ratunek, pomoc. Izraelici na pustyni dostawali mannę z nieba,
aby mieli co jeść.
7. Miska soczewicy – mało wartościowa rzecz, za która trzeba dużo oddać. Ezaf oddał Jakubowi
swoje pierworództwo za miskę soczewicy.
8. Miłosierny samarytanin – człowiek, który bezinteresownie pomaga, miłosierny, z przypowieści o
miłosiernym samarytaninie.
9. Rzeź niewiniątek – zabijanie niewinnych, Herod wydał wyrok zabójstwa wszystkich małych
chłopców, aby zabić Jezusa.
10. Salomonowy wyrok – rozsądny, prawy wyrok, król Salomon podejmował sprawiedliwe wyroki,
bo dostał dar mądrości od Boga.
11. Syn marnotrawny – osoba, która źle czyniła, ale powróciła na dobre tory i się nawróciła, z
przypowieści o synu marnotrawnym.
12. Umywać ręce – nie brać na siebie winy za coś, Piłat umył ręce na znak zdjęcia z siebie
odpowiedzialności za śmierć Jezusa.
5