MRÓWKA Mrówki są błonkówkami. Mają smukłe ciało, dużą głowę, tułów wydłużony i wąski, odwłok duży, kulisty lub jajowato wydłużony, osadzony na cienkim trzonku. Posiadają czułki narząd gębowy gryzący z bardzo silnymi żuwaczkami, szczęki dolne przystosowane do zlizywania cieczy.. Samice (królowe) mają skrzydła do momentu zapłodnienia. Robotnice są bezskrzydłe. Samce przez całe ich krótkie życie mają skrzydła. Budowa mrówki Mrówki tworzą duże społeczeństwa, w których życie jednostki jest całkowicie podporządkowane interesom całej kolonii i każdy osobnik wykonuje ściśle określone funkcje. Założycielką kolonii jest zapłodniona samica – królowa, która w okresie rójki ma skrzydła. Skrzydła mają również samce, których liczba w kolonii znacznie przewyższa liczbę samic. Samce potrzebne są tylko do rozmnażania. Jedynym obowiązkiem królowej jest składanie jaj. Królowa mrówek może żyć nawet 10-15 lat i złożyć w tym czasie w miliony jajeczek. Mrówki robotnice Najliczniejszą grupę w społeczeństwie mrówek stanowią mrówki-robotnice, czyli niepłodne samice, przychodzące na świat bez skrzydeł. Wykonują one wszelkie prace: zbieranie i dostarczanie do mrowiska pożywienia, budowa i uprzątanie mrowiska, obrona przed intruzami, opieka nad potomstwem. Robotnice żyją 4–7 lat i ich obowiązki zmieniają się wraz z jej wiekiem: młode pozostają w gnieździe przez kilka tygodni i karmią larwy i królową, a także sprzątają gniazdo, starsze zbierają pokarm poza gniazdem. Królowe mrówek Po krótkim locie godowym, zadaniem królowej jest wybranie miejsca na gniazdo, osadzenie się i składanie jaj. Królowe wielu gatunków mrówek kopulują tylko jeden raz w życiu, a jaja składają przez całe życie. U jednych mrówek królowe żyją do roku, a są takie mrówki, których królowe żyją 10–15 lat. Cały czas królowe są karmione i czyszczone w gnieździe przez robotnice. Liczba królowych w gnieździe zależy od gatunku mrówek. Może być w kolonii tylko jedna królowa, która w każdej chwili może być zastąpiona przez specjalnie karmioną robotnicę. Nowe królowe rozpoczynają składanie jaj zaraz po zamianie. U niektórych gatunków mrówek może być ich nawet tysiące. Najczęściej jednak w jednym gnieździe mrówek jest 10–30 królowych, które wszystkie składają jaja. Rozmnażanie Samce (trutnie) mrówek żyją krótko i po kopulacji z królową giną. Samce i królowe mrówek bardzo słabo latają, dlatego łączą się w pary już w gnieździe lub w jego pobliżu. Jaja składane przez królowe są drobne. Zaraz po złożeniu są zabierane przez robotnice i umieszczane w odpowiedniej części gniazda. Jajami, wylęgłymi larwami, poczwarkami opiekują się robotnice. Gdy gniazdo jest zagrożone, robotnice przenoszą larwy i poczwarki w bezpieczne miejsce. Etapy rozwoju mrówki 2. larwa 1. jajo 4.postać dorosła 3. poczwarka Mrówki doskonale się czują w zurbanizowanych środowiskach, gdyż odżywiają się zróżnicowanym pokarmem. Pobierają pokarmy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, wykazując preferencję w stosunku do żywności bogatej w cukry i białko. Mrówki a mszyce Mrówki ściśle związały się z mszycami. Jest to typowe współżycie, gdyż obie strony odnoszą obopólne korzyści ze związku. Mrówki odwiedzają rośliny, z których zlizują rosę miodową, wydalaną przez mszyce. Rosa miodowa zawiera bardzo dużo cukru i 2% związków azotowych, wśród których jest aż 70–90% aminokwasów roślinnych. W zamian opiekują się mszycami i innymi owadami wydalającymi słodkie odchody. Mrówki oczyszczają kolonie mszyc z martwych osobników, dzięki czemu nie rozwijają się różne choroby, poza tym chronią mszyce przed wieloma drapieżnymi i pasożytniczymi owadami. Jak porozumiewają się mrówki? Mrówki porozumiewają się ze sobą za pomocą dotyku, przez wydawanie dźwięków i przez wydzielanie zapachowych substancji chemicznych zwanych feromonami znacznikowymi, które są produkowane przez specjalny gruczoł zlokalizowany w odwłoku i są odkładane na ścieżkach wiodących do źródła pokarmu. Gdy robotnica znajdzie nowy pokarm, w drodze powrotnej do gniazda co chwilę odkłada na ścieżkę swoją substancję zapachową za pomocą końca odwłoka. Inne robotnice szybko wyczuwają świeżo odłożony feromon i podążają jego śladem, a dokładniej poruszają się w „tunelu zapachowym”. Jak zakładane jest nowe gniazdo? Nowe kolonie mrówek zakładają najczęściej młode królowe po zapłodnieniu, ale u niektórych gatunków nowe kolonie powstają w wyniku podziału („pączkowania”) starego gniazda. Zjawisko to ma prosty przebieg: młoda królowa lub kilka królowych z grupą robotnic niosących larwy i poczwarki opuszcza gniazdo macierzyste i zakłada w pobliżu nowe. Często społeczeństwo nowego gniazda (zwane „satelickim”) może być bez królowej, którą (lub które) z czasem robotnice wyhodują sobie z larw wyniesionych z kolonii macierzystej. Jak pożywiają się mrówki? Robotnice mrówek rozdrabniają pokarm stały za pomocą mocnych żuwaczek, przerabiają go ze śliną i częściowo nadtrawiają. Płynną masę połykają i przechowują w przedniej części jelita. Pobrany tak pokarm przenoszą do gniazda, tam zwracają i karmią nim królową i larwy. Larwom jest podawany pokarm bogaty w białka i tłuszcze, a ubogi w cukry. Larwy są karmione takim pokarmem, nadtrawiają go i zwracają robotnicom, aby je nakarmić. Dzielenie się zebraną żywnością z innymi członkami społeczności jest bardzo ważne dla właściwego funkcjonowania kolonii, a zwyczaj ten jest wykorzystywany do zwalczania mrówek metodą zatrutej przynęty. Najpopularniejsze gatunki mrówek Na całym świecie wyróżnia się ok 12000 gatunków mrówek, z czego ok. 100 żyje w Polsce. Mrówka faraona Gatunek małej, bo niespełna 2 mm długości, żółtawej mrówki. Blokowiska to dla niej idealne miejsce do bytowania. W mieszkaniach jest ciepło i sucho, poza tym jest dużo zakamarków, gdzie mogą znaleźć schronienie (pod panelami czy boazerią, w szczelinach i szparach). Kuchnia to istny raj, mnóstwo okazji do zdobycia pożywienia. Najczęściej sięgają po produkty białkowe, a ze względu na swoje niewielkie rozmiary, nawet drobniutki kawałek pokarmu stanowi sporą porcję pożywienia. To właśnie atut tych mrówek – ich rozmiar oraz liczebność. Trudno je przez to wytępić. Hurtnica pospolita inaczej czarna To gatunek bardzo pospolity. Królowa osiąga do 9 mm długości, samiec ok 6 mm, z kolei robotnice do 5 mm. Można je spotkać w trawie, ścianach i pod brukowanymi drogami. Lubią pokarmy słodkie. Często możemy spotkać je również w naszych domach i ogrodach – poszukując pożywienia zanieszczyczają żywność i powierzchnie, w ogrodach przesuszają ziemię. Stają się dla człowieka uciążliwe. Mrówka rudnica To te bardziej drapieżne, które głównie żywią się owadami i ich larwami. Ich ulubionym pożywieniem jest również spadź mszyc (która bogata jest w cukry proste), zapewniają tym samym opiekę mszycom i chronią je przed drapieżcami. Mrówki te osiągają długość ok. 6 do 9 mm. Samice są czerwonobrązowe, a samce czarne. Mają dwie pary błoniastych skrzydeł i silnie rozwinięte żuwaczki. W Polsce gatunek ten jest bardzo pospolity – częściowo podlega ochronie. Zamieszkuje głównie lasy, szczególnie iglaste. Mrówka rudnica jest gatunkiem bardzo pożytecznym, dlatego że niszczy wiele szkodliwych owadów leśnych. Kartonówka zwyczajna Osiąga długość ok 4 do 5 mm. Robotnice są smoliście czarne i błyszczące, jedynie ich odnóża mają lekko żółtawy kolor. Mrówki te tworzą olbrzymie kolonie (nawet do 2 milionów osobników), natomiast samych samic jest w nich tylko kilka. Swoje gniazda zakładają najczęściej pod pniami, korzeniami, w dziuplach i w spróchniałych drzewach. W głównej mierze żywią się spadzią mszyc, polują także na drobne owady. Kartonówka występuje w Polsce dość pospolicie – można ją spotkać w lasach liściastych, w parkach i ogrodach. Znana jest z pasożytniczego wykorzystywania innych mrówek. Ciekawostki o mrówkach :) ● Mrówka jest jednym z najsilniejszych stworzeń na świecie pod względem wielkości. Pojedyncza mrówka może przenosić ciężar od 5- 20 razy większy niż sama waży. Mogą one nawet pracować razem, aby poruszać większe obiekty jako grupa. ● Mówi się, że mrówka ma najbardziej bolesne ukłucie na świecie. Żyjąc w wilgotnych warunkach dżungli, takich jak Amazonka, ich użądlenie zostało porównane do trafienia pociskiem. ● Mrówki są najdłużej żyjącymi owadami. W przeciwieństwie do niektórych robaków, które mogą żyć tylko przez kilka dni, a nawet godzin, królowa mrówki jednego gatunku – Pogonomyrmex Owyheei – może żyć do 30 lat. ● Mrówki można znaleźć na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy. ● Wszystkie robotnice, żołnierze i królowe to rodzaj żeński. ● Niektóre gatunki mrówek są bezpłciowe, klonują się i nie wymagają samców. ● Mrówki mają dwa żołądki, jeden do trzymania pokarmu dla siebie, a drugi dla innych. ● Kiedy mrówki żerują, zostawiają ślad feromonowy, aby wiedzieć, gdzie się znajdują. ● Mrówki nie mają płuc. Tlen przedostaje się przez maleńkie otwory na całym ciele, a dwutlenek węgla wydostaje się przez te same otwory. ● W wielu częściach świata mrówki są spożywane przez ludzi jako przysmak. ● Najgorszymi wrogami mrówek nie są ludzie tylko inne mrówki. ● Mrówki nie mają uszu, a niektóre z nich nie mają oczu. Mrówki „słuchają” poprzez odczuwanie wibracji ziemi przez stopy, a mrówki bez oczu, mogą komunikować się za pomocą czułek. ● Największe gniazdo mrówek, jakie kiedykolwiek znaleziono, miało ponad 6000 km długości. Założona w Argentynie w 2000 roku kolonia ginormous mieściła 33 populacje mrówek, które połączyły się w jedną wielką superkolonię, z milionami gniazd i miliardami pracowników. ● Niektóre mrówki mogą pływać. ● Kolonie mrówek mają również mrówki wojowników, które chronią królową, bronią kolonii, zbierają jedzenie lub zabijają dla jedzenia, a także atakują wrogie kolonie w poszukiwaniu pożywienia i przestrzeni do gniazdowania. Jeśli pokonają inną kolonię mrówek, zabierają jaja pokonanej kolonii mrówek. Kiedy wylęgną się jaja, nowe mrówki stają się „niewolnikami” mrówek dla kolonii. ● Oprócz ludzi, mrówki są jedynymi stworzeniami, które będą hodować inne stworzenia. Najczęściej spotykane są mszyce, pluskwy i pluskwy mączyste. Mrówki będą chronić je przed drapieżnikami i chronić je w gniazdach przed ulewnymi deszczami. ● Mrówki często śpią i często są dość leniwe. ● Szacuje się, że mrówki, które widzisz dzisiaj, po raz pierwszy ewoluowały około 130 milionów lat temu. ● Większość mrówek może przetrwać około 24 godzin pod wodą. ● Nie tylko mrówki są wystarczająco inteligentne, aby zbudować tratwy podczas powodzi, ale nawet mają przypisane miejsca siedzące na tych łodziach. Wielokrotnie mrówki te pamiętają swoje miejsce i współpracują ze swoimi odpowiednikami, aby konsekwentnie budować tratwę.
