Wirusy Diagnostyka wirusologiczna Podstawowe metody diagnostyki wirusologicznej: • Hodowla wirusów i ich identyfikacja: - efekt cytopatyczny (nieodwracalne zmiany cytopatogenne zakażonych komórek – CPE; mikroskop świetlny – wykrywanie ciałek wtrętowych) - diagnostyka mikroskopowa (mikroskopia elektronowa – identyfikacja wirusów) • Wykrywanie antygenów wirusów: - mikroskopia immunofluorescencyjna, - testy immunoenzymatyczne (ELISA), - odczyn aglutynacji lateksowej, - metoda optycznych immunotestów (RIPA). • Wykrywanie genomów wirusów: - metody biologii molekularnej (zapewniają wykrycie około 10 fg DNA). • Diagnostyka serologiczna (wykrywanie przeciwciał): - Testy neutralizacji – wykrywanie przeciwciał zobojętniających patogenne właściwości wirusa w zastosowanym układzie biologicznym (miano neutralizacji oznacza to rozcieńczenie surowicy, przy którym występuje zahamowanie efekty cytopatycznego-CPE w 50% zakażonych komórek). Uwaga: Znaczenie rozpoznawcze w diagnostyce aktualnie występującego zakażenia wirusowego ma jedynie badanie par surowic uzyskanych od chorego w odstępie 7 – 14 dni. Wynik dodatni odczynu neutralizacji stwierdza się wówczas, gdy w kolejnej próbie surowicy miano przeciwciał zobojętniających jest zwiększone przynajmniej 4-krotnie. - Odczyn zahamowanie hemaglutynacji (OZH) – wykrywanie przeciwciał swoiście hamujących odczyn hemaglutynacji (Uwaga: hemaglutynacja bierna oznacza aglutynację krwinek czerwonych wywoływaną przez wirusy). - Odczyn wiązania dopełniacza (OWD). - Testy immunoenzymatyczne (ELISA). Wirusy człowieka obowiązek znajomości rodzin i najważniejszych patogenów: Wirusy o genomie z jednoniciowym DNA (ssDNA) Rodzina: Parvoviridae (wirusy bezosłonkowe) Podrodzina: Parvovirinae Rodzaj: Erythrovirus – ludzki parwowirus B19 (HPV-B19) Wirusy o genomie z dwuniciowym DNA (dsDNA) Rodzina: Papillomaviridae (wirusy bezosłonkowe) Rodzaj: Alphapapillomavirus – ludzkie wirusy brodawczaków człowieka 16, 18 (HPV-16; HPV-18) Betapapillomavirus – ludzkie wirusy brodawczaków człowieka 5, 8 (HPV-5; HPV-8) Rodzina: Adenoviridae (wirusy bezosłonkowe) Rodzaj: Mastadenovirus (ludzkie adenowirusy) Podrodzaj: A (Adv12, 18, 31) B (Adv3, 7) C (Adv1, 2, 5 i 6) D (Adv8, 19 i 37) E (Adv4) F (Adv40 i 41) Rodzina: Herpesviridae (wirusy osłonkowe) Podrodzina: Alphaherpesvirinae Rodzaje: Simplexvirus – ludzkie wirusy opryszczki (HSV-1 i HSV-2) Varicellowirus – wirus ospy wietrznej i półpaśca (HSV-3) Podrodzina: Betaherpesvirinae Rodzaje: Cytomegalovirus – ludzki wirus cytomegalii (HSV-5) Podrodzina: Gammaherpesvirinae Rodzaje: Lymphocryptovirus – wirus Epsteina-Barr (HSV-4) Rodzina: Poxviridae (wirusy osłonkowe) Podrodzina: Chordopoxvirinae Rodzaje: Orthopoxvirus – wirus ospy prawdziwej Molluscipoxvirus – wirus mięczaka zakaźnego (MCV) Wirusy o genomie z jednoniciowym RNA o dodatniej polarności (+)ssRNA Rodzina: Picornaviridae (wirusy bezosłonkowe) Rodzaje: Enterovirus – wirusy polio 1, 2, 3; rinowirusy człowieka; Coxackie A, B; Echowirusy Hepatovirus – wirus A zapalenia wątroby (HAV) Rodzina: Togaviridae (wirusy osłonkowe) Rodzaj: Rubivirus – wirus różyczki Rodzina: Flaviviridae ( wirusy osłonkowe) Rodzaje: Flavivirus – wirus żółtej gorączki, wirus kleszczowego zapalenia mózgu, wirus Dengue, wirus zapalenia mózgu Zachodniego Nilu Hepacivirus – wirus C zapalenia wątroby (HCV) Rodzina: Coronoviridae (wirusy osłonkowe) Podrodzina: Coronovirinae Rodzaj: Coronovirus – ludzkie koronowirusy (CoV, SARS-CoV) Rodzina: Hepeviridae (wirusy bezosłonkowe) Rodzaj: Hepevirus – wirus E zapalenia wątroby (HEV) Wirusy o genomie z jednoniciowym RNA o ujemnej polarności (-)ssRNA Rodzina: Orthomyxoviridae (wirusy osłonkowe) Rodzaje: Influenzavirus A – wirusy grypy człowieka A Influenzavirus B – wirusy grypy człowieka B Influenzavirus C – wirus grypy C Rodzina: Paramyxoviridae (wirusy osłonkowe) Podrodzina: Paramyxovirinae Rodzaje: Paramyxovirus – ludzkie wirusy parainfluenzy 1, 2, 3, 4 Morbillivirus – wirus odry Rubulavirus – wirus nagminnego zapalenia przyusznic (świnki) Podrodzina: Pneumovirinae Rodzaj: Pneumovirus – ludzki wirus RS Rodzina: Filoviridae (wirusy osłonkowe) Rodzaje: Ebolavirus – wirus Ebola Rodzina: Rhabdoviridae (wirusy osłonkowe) Rodzaj: Lyssavirus – wirus wścieklizny Rodzina: Bunyaviridae (wirusy osłonkowe) Rodzaj: Hantavirus – ludzki wirus Hantaan Wirusy o genomie z jednoniciowym RNA o ambisensowej polarności (+/-)ssRNA Rodzina: Arenaviridae (wirusy osłonkowe) Rodzaj: Arenavirus – wirus Lassa, wirus argentyńskiej gorączki krwotocznej (Junin), wirus boliwijskiej gorączki krwotocznej (Machupo), wirus wenezuelskiej gorączki krwotocznej (Guanarito), wirus Sabia Wirusy o genomie z dwuniciowym RNA dsRNA Rodzina: Reoviridae (wirusy bezosłonkowe) Rodzaj: Rotavirus – rotawirusy człowieka Wirusy RNA i DNA wykorzystujące odwrotną transkryptazę (RT) Rodzina: Retroviridae (+)ssRNA (wirusy osłonkowe) Podrodzina: Orthoretrovirinae Rodzaj: Lentivirus – HIV-1, HIV-2 Rodzina: Hepadnaviridae dsDNA (wirusy osłonkowe) Rodzaj: Orthohepadnowirus – wirus B zapalenia wątroby (HBV)
