MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Lilia Kimber-Dziwisz Usprawnianie pacjenta 322[15].Z1.04 Poradnik dla nauczyciela Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” Recenzenci: mgr Ewa Pastor mgr Ewa Goliszek Opracowanie redakcyjne: mgr Lilia Kimber-Dziwisz Konsultacja: mgr inż. Teresa Jaszczyk Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].Z1.04 „Usprawnianie pacjenta”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1 SPIS TREŚCI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Wprowadzenie Wymagania wstępne Cele kształcenia Przykładowe scenariusze zajęć Ćwiczenia 5.1. Rola usprawniania fizycznego w przypadku choroby przewlekłej 5.1.1. Ćwiczenia 5.2. Terapia zajęciowa jako kontynuacja leczenia fizykoterapeutycznego, balneologicznego oraz kinezyterapeutycznego 5.2.1. Ćwiczenia 5.3. Sprzęt ułatwiający życie osoby niepełnosprawnej 5.3.1. Ćwiczenia 5.4. Metody adaptacji stanowisk pracy przy różnych dysfunkcjach 5.4.1. Ćwiczenia 5.5. Zasady pracy z osobą niepełnosprawną 5.5.1. Ćwiczenia 5.6. Komunikowanie się z osobą niepełnosprawną 5.6.1. Ćwiczenia 5.7. Scenariusze zajęć usprawniających 5.7.1. Ćwiczenia Ewaluacja osiągnięć ucznia Literatura „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2 3 5 6 7 11 11 11 13 13 15 15 17 17 19 19 21 21 23 23 25 39 1. WPROWADZENIE Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy. W poradniku zamieszczono: – wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, – cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem, – przykładowe scenariusze zajęć, – ćwiczenia – przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi, – ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego, – wykaz literatury. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne prowadzone były różnymi metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia kierowanego, tekstu przewodniego burza mózgów, dyskusja. Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy w zespołach. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3 322.[15].Z1 Podstawy kompleksowej rehabilitacji 322[15]. Z1.01 Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do możliwości i potrzeb pacjenta 322[15].Z1.02 Posługiwanie się sprzętem rehabilitacyjnym 322[15].Z1.03 Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych i fizykoterapeutycznych 322[15].Z1.04 Usprawnianie pacjenta 322[15].Z1.05 Posługiwanie się językiem obcym zawodowym Schemat układu jednostek modułowych „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4 2. WYMAGANIA WSTĘPNE − − − − − − − Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć: korzystać z różnych źródeł informacji, stosować zasady prawidłowej komunikacji z osoba niepełnosprawną, nawiązywać kontakt terapeutyczny z podopiecznym kierując się akceptacją, zrozumieniem, empatią, współpracować w grupie, różnicować okresy rozwojowe jednostki, określać wpływ czynników społecznych, psychicznych, emocjonalnych na rozwój jednostki, przestrzegać procedur w pracy zespołowej. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5 3. CELE KSZTAŁCENIA − − − − − − − W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć: skorelować działania terapeutyczne z działaniami rehabilitacyjnymi, zmotywować osoby niepełnosprawne do posługiwania się sprzętem ułatwiającym codzienne życie, zaprojektować pomoce ułatwiające usprawnianie pacjentów, zaadaptować stanowiska pracy do możliwości i rodzaju dysfunkcji pacjenta, zastosować sprzęt ułatwiający życie osobie niepełnosprawnej, dobrać pomoce potrzebne do prowadzenia terapii zajęciowej, przeprowadzić zajęcia rehabilitacyjne z zakresu uczenia czynności życia codziennego. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 6 4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ Scenariusz zajęć 1 Osoba prowadząca . ............................................ Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15] Moduł: Podstawy kompleksowej rehabilitacji 322[15].Z1 Jednostka modułowa: Usprawnianie pacjenta 322[15].Z1.04 Temat: Komunikowanie się z pacjentem z afazją motoryczną typu Broca. Cel ogólny: Zapoznanie z rodzajami i sposobami komunikowania się z pacjentem. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: − scharakteryzować elementy prawidłowej komunikacji z pacjentem, − scharakteryzować rodzaje komunikowania się, − dokonać podziału rodzajów komunikowania się w zależności od przyjętych kryteriów, − dobrać sposób komunikowania się zależny od dysfunkcji podopiecznego, − określić najczęstsze przyczyny nieprawidłowej komunikacji. Metody nauczania–uczenia się: − wykład, − pokaz, − dyskusja. Formy organizacyjne pracy uczniów: – praca w kilkuosobowych grupach. Czas: 4 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: − plansze lub prezentacje multimedialne zawierające charakterystykę rodzajów komunikowania się, − plansze, filmy dydaktyczne lub prezentacje multimedialne obrazujące różne rodzaje komunikowania się, − arkusze papieru, − arkusz do ćwiczeń, − mazaki, − flipchart, − literatura z rozdziału 7 dotycząca komunikowania się. Przebieg zajęć: 1. Wprowadzenie, przedstawienie tematu, celów zajęć. 2. Podział grupy uczniów na grupy. 3. Wykład na temat komunikowania się z osobą niepełnosprawną. Podczas wykładu nauczyciel korzysta z przygotowanych wcześniej plansz, prezentacji multimedialnych, filmu dydaktycznego. 4. Prezentacja rodzajów komunikowania się według różnych kryteriów. 5. Dyskusja na temat eliminowania i minimalizowania niewłaściwego porozumiewania się z podopiecznym. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 7 Ćwiczenia w zespołach – uczniowie wykonują ćwiczenie 2 z rozdziału 4.6.3. Poradnika dla ucznia. Przykładowy sposób wykonania ćwiczenia: uczniowie otrzymują od nauczyciela zestaw: pojedyncze kartki, na których wypisane są rodzaje komunikowania się, elementy komunikowania się prawidłowe i zakłócające prawidłowe porozumiewanie się (na każdej kartce tylko jeden rodzaj, element). Ćwiczenie polega na posortowaniu kartek i wyborze kartek z zapisanymi elementami prawidłowej komunikacji 7. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie efektów swojej pracy. 8. Podczas prezentacji nauczyciel prowadzi moderowaną dyskusję, której celem jest wskazanie ewentualnych nieprawidłowości w wykonanych ćwiczeniach oraz poszukiwanie prawidłowych odpowiedzi. 9. W prezentacji oraz dyskusji bierze udział każdy z członków zespołu. 10. Po zakończeniu prezentacji i dyskusji nauczyciel podsumowuje zajęcia. 6. Praca domowa Przygotuj pracę pisemną na temat najczęściej spotykanych Twoim zdaniem zakłóceń prawidłowej komunikacji z podopiecznym. W pracy zaproponuj również, w jaki sposób można zminimalizować lub całkowicie wyeliminować niektóre przyczyny. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: − anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8 Scenariusz zajęć 2 Osoba prowadząca ............................................. Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15] Moduł: Podstawy kompleksowej rehabilitacji 322[15].Z1 Jednostka modułowa: Usprawnianie pacjenta 322[15].Z1.04 Temat: Sprzęt ułatwiający życie osoby niepełnosprawnej. Cel ogólny: Poznanie sprzętu ułatwiającego życie codzienne osoby niełepnosprawnej. Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: − zdefiniować pojęcia: sprzęt pomocniczy, zaopatrzenie ortopedyczne, sprzęt rehabilitacyjny, − określić cele zaopatrzenia ortopedycznego, − wymienić i scharakteryzować przedmioty zaopatrzenia ortopedycznego, − określić rodzaje sprzętu pomocniczego, − określić od czego zależy dobór przedmiotów ułatwiających codzienne funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej. Metody nauczania–uczenia się: − wykład, − pokaz, − ćwiczenie praktyczne, − dyskusja. Formy organizacyjne pracy uczniów: − uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Czas: 4 godziny dydaktyczne. Środki dydaktyczne: − plansze lub prezentacje multimedialne zawierające definicje/pojęcia sprzęt, pomocniczy, sprzęt rehabilitacyjny, zaopatrzenia ortopedyczne, − foliogramy z celami i zadaniami zaopatrzenia ortopedycznego, − film ukazujący życie codzienne osoby niepełnosprawnej, − plansze lub prezentacje multimedialne zawierające przykłady sprzętu ułatwiającego życie codzienne osoby niepełnosprawnej, − pokaz sprzętu w ośrodku rehabilitacji dla pacjentów z niepełnosprawnością ruchową, − drobny sprzęt pomocniczy, − arkusze papieru, − mazaki, − flipchart, − literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. Przebieg zajęć: 1. Przedstawienie tematu, celu zajęć. 2. Podział uczniów na 2–3 osobowe grupy. 3. Wykład na temat sprzętu ułatwiającego życie codzienne osoby niepełnosprawnej, jej celów i zadań. Podczas wykładu nauczyciel korzysta z przygotowanych wcześniej plansz, foliogramów, prezentacji multimedialnych, filmu dydaktycznego. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 9 4. 5. 6. 7. 8. Ćwiczenia w 2–3 osobowych grupach – uczniowie wykonują ćwiczenie 2 z rozdziału 4.3.3. Poradnika dla ucznia. Przykładowy sposób wykonania ćwiczenia: uczniowie otrzymują od nauczyciela przykładowe opisy pacjentów z niepełnosprawnością i zastosowane pomoce w codziennym ich funkcjonowaniu. Na podstawie zaprezentowanych opisów przedstawiają swoją propozycję i zastosowane pomoce techniczne. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel prosi o zaprezentowanie efektów swojej pracy poszczególne grupy. Po prezentacji nauczyciel przeprowadza analizę zapisów z udziałem uczniów, której celem jest wskazanie ewentualnych nieprawidłowości w wykonanych ćwiczeniach, doboru sprzętu, itp. oraz poszukiwanie prawidłowych odpowiedzi. Prezentacji dokonuje 1 uczeń z grupy, natomiast w analizie bierze udział każdy z członków grupy. Po zakończeniu prezentacji i analizy materiału ćwiczeń nauczyciel podsumowuje zajęcia. Praca domowa Przygotuj pracę pisemną z określeniem celów i zadań zaopatrzenia ortopedycznego na przykładzie dobrowolnie wybranego przypadku osoby z niepełnosprawnością ruchową. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: − anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych umiejętności. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10 5. Ćwiczenia 5.1. Rola usprawniania fizycznego w przypadku choroby przewlekłej 5.1.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Podaj przykłady ćwiczeń usprawniających stosowanych w typach schorzeń przewlekłych zawartych w tabeli. Choroby reumatyczne Urazy Schorzenia Skrzywienia kręgosłupa i wady rozwojowe Choroby układu oddechowego Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w grupach 2-osobowych. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) zapisać propozycje ćwiczeń, nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów, 2) uporządkować zapisane, podane rodzaje ćwiczeń, skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup, 3) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy różnych grup. – – – – – – – Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja. Środki dydaktyczne: arkusze papieru, tabela, mazaki, flipchart, literatura z rozdziału 7 dotycząca usprawniania fizycznego w przypadku schorzeń przewlekłych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 11 Ćwiczenie 2 Podaj przykłady wpływu ćwiczeń usprawniających na układy/narządy. układy/narządy wpływ ćwiczeń usprawniających stawy kości układ oddechowy układ krążenia układ nerwowy układ trawienny Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób wykonania. Ćwiczenie powinno być wykonane w grupach 3-osobowych. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) Uczeń powinien: podać przykłady ćwiczeń usprawniających, określić, w jaki sposób można uporządkować podane przykłady wpływu ćwiczeń (nie oceniając żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów), uporządkować propozycje członków grupy, porównać propozycje swojej grupy z zapisami innych grup, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy różnych grup, ustalić końcowy zapis wpływu ćwiczeń na poszczególne układy/narządy. – Zalecane metody nauczania–uczenia się: ćwiczenie, dyskusja. – – – – Środki dydaktyczne: arkusze papieru, tabela, mazaki, flipchart. − „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 12 5.2. Terapia zajęciowa jako kontynuacja leczenia fizykoterapeutycznego, balneologicznego oraz kinezyterapeutycznego 5.2.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Terapia zajęciowa z punktu widzenia potrzeb chorego może spełniać następujące zadania: − usprawniać fizycznie, − usprawniać psychicznie, − dawać wytyczne co do wyboru zawodu. Wskaż przykłady oddziaływań terapeutycznych w poszczególnych grupach zadań. Usprawnianie fizyczne Usprawnianie psychiczne Wybór zawodu Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia 3) 4) 5) Uczeń powinien: określić rodzaje oddziaływań terapeutycznych, uporządkować zapisane, podane przez członków grupy propozycje (nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów), skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup, uzupełnić tabelę, – – Zalecane metody nauczania–uczenia się: ćwiczenie, dyskusja wielokrotna. – – – – Środki dydaktyczne: arkusze papieru, arkusz ćwiczeń (tabela), mazaki, flipchart. 1) 2) Ćwiczenie 2 Określ możliwości kinezyterapeutycznego. terapii zajęciowej jako formy kontynuacji leczenia Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w 3-osobowych grupach. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13 Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) Uczeń powinien: określić w jaki sposób można uporządkować możliwości terapii zajęciowej, uporządkować i zapisać w opracowanym przez siebie schemacie określone informacje, skonfrontować własny zapis z zapisami innych uczniów, przedyskutować ewentualne różnice. − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, flipchart. Ćwiczenie 3 W trakcie wycieczki do Zakładu Opieki Długoterminowej zaobserwuj prowadzone tam formy terapii zajęciowej. Opisz i przyporządkuj obserwowane rodzaje zajęć do pojęć tabeli. Usprawnianie fizyczne Usprawnianie psychiczne Zajęcia manualne Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) Uczeń powinien: zaobserwować formy terapii zajęciowej, uporządkować i zapisać w tabeli określone formy, skonfrontować własny zapis z zapisami innych uczniów, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy. − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: obserwacja, dyskusja wielokrotna. − − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, arkusz do ćwiczeń z tabelą, długopis, ołówek. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14 5.3. Sprzęt ułatwiający życie osoby niepełnosprawnej 5.3.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Do podanych rodzajów sprzętu pomocniczego, przyporządkuj pomoce stosowane w celu ułatwienia czynności życia codziennego osobie niepełnosprawnej. Sprzęt lokomocyjny Sprzęt do higieny Sprzęt wyposażenia mieszkania Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Uczeń powinien: zapoznać się z materiałami dydaktycznymi dotyczącymi sprzętu pomocniczego, uporządkować rodzaje sprzętu, przeanalizować własne propozycje z zapisami innych uczniów, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy, przedstawić propozycję końcowego zapisu. − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja wielokrotna. − − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, arkusz do ćwiczeń (tabela), mazaki, flipchart. Ćwiczenie 2 Na podstawie dowolnie wybranego i opisanego przykładu dysfunkcji ruchowej u pacjenta, zaproponuj drobny sprzęt pomocniczy ułatwiający funkcjonowanie w życiu codziennym. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) opisać przypadek pacjenta z dysfunkcją ruchową, niepełnosprawności, rodzaj zaburzeń, 2) określić rodzaje przypadków dysfunkcji ruchowej, zaznaczając wiek, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15 stopień 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) wybrać jeden przypadek i opracować go wspólnie w grupie, zaprojektować pomoc dla danej dysfunkcji, zaprezentować wyniki pracy, podsumować pracę w grupach, skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy różnych grup, przedstawić końcową wersję zapisu. − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, flipchart. Ćwiczenie 3 W trakcie pobytu (wycieczki edukacyjnej) do ośrodka rehabilitacji, zaobserwuj i zapisz jakim sprzętem posługują i z jakiego korzystają w trakcie ćwiczeń pacjenci. Dokonaj w formie pisemnej podziału tego sprzętu. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Uczeń powinien: zapoznać się z materiałami dydaktycznymi dotyczącymi sprzętu pomocniczego, zaobserwować rodzaje sprzętu, przeanalizować własne propozycje z zapisami innych uczniów, ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia, przedstawić propozycję końcowego zapisu, − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: obserwacja, dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, długopis. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 16 5.4. Metody adaptacji dysfunkcjach stanowisk pracy przy różnych 5.4.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Na podstawie opisu przypadku zaproponuj przystosowanie stanowiska pracy w introligatorni. Kobieta lat 26, znaczny stopień niedowidzenia, porusza się z użyciem laski. Po ukończeniu szkoły będzie to jej pierwsza praca. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w 3-osobowych grupach. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeanalizować dokładnie opis przypadku, 2) zapisać zaproponowane przez członków grupy przystosowania stanowiska pracy z uzasadnieniem (nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów), 3) skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup, 4) przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy grup, 5) zapisać i przedstawić końcową wersję. − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, flipchart. Ćwiczenie 2 Zaproponuj rozwiązanie przystosowania stanowiska pracy dla niewidomego informatyka. Zaproponuj wykorzystanie pomocy ułatwiających wykonywanie zawodu. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) Uczeń powinien: zapisać propozycje przystosowania stanowiska pracy członków grupy z uzasadnieniem (nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów), skonfrontować propozycje grupy z zapisami innych grup, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy grup, zapisać i przedstawić końcową wersję rozwiązania. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 17 − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, flipchart. Ćwiczenie 3 W trakcie zapoznawania się z rodzajami stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych w zakładzie pracy chronionej, zaobserwuj i opisz stanowiska pracy dla osób z dysfunkcją narządu ruchu. Na przykładzie dowolnie wybranego stanowiska opisz sposób adaptacji stanowiska do sytuacji zdrowotnej pracownika. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w 2–4 osobowych grupach. Sposób wykonania ćwiczenia 3) 4) 5) 6) Uczeń powinien: opisać wybrane stanowisko pracy scharakteryzować pracownika z dysfunkcją ruchową, zaznaczając wiek, stopień niepełnosprawności, rodzaj zaburzeń, zaprezentować wyniki pracy, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy grupy, ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia, przedstawić końcową wersję zapisu. – – Zalecane metody nauczania–uczenia się: obserwacja, dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, długopis. 1) 2) „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18 5.5. Zasady pracy z osobą niepełnosprawną 5.5.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Podaj co najmniej dwie istotne cechy rehabilitacji, które uwzględnisz przy pracy z osobą niepełnosprawną w przypadku opisanym poniżej. Uzasadnij swój wybór. Opis przypadku. Student politechniki, lat 24, z niedowładem kończyn dolnych, porusza się na wózku inwalidzkim. Mieszka z rodziną. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w 2–3 osobowych grupach. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) zapoznać się z opisem przypadku, 2) zapisać propozycje cechy rehabilitacji z uzasadnieniem, 3) przedstawić propozycje na forum grupy. − Zalecane metody nauczania–uczenia się: dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, flipchart. Ćwiczenie 2 Opracuj zestaw pytań kierowanych do osoby z niepełnosprawnością wynikającą z zaburzeń psychicznych lub do jej opiekuna, w celu uzyskania informacji przydatnych do pracy/terapii z podopiecznym. Zestaw musi zawierać minimum 10 pytań. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) Uczeń powinien: określić, jakie informacje należy uzyskać, zaproponować pytania (nie krytykując żadnego z pomysłów koleżanek/kolegów), zastanowić się, w jaki sposób można je uporządkować, zapisać i przedstawić końcową wersję zestawu pytań. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19 − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgu, dyskusja wielokrotna. − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20 5.6. Komunikowanie się z osobą niepełnosprawną 5.6.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 W oparciu o poniższy opis, przygotuj propozycję sposobu komunikowania się z wybranym przez Ciebie podopiecznym „Pamiętać należy, iż w relacjach interpersonalnych terapeuta-pacjent, to do terapeuty należy wybranie najlepszego sposobu komunikowania się z pacjentem, treść komunikacji jest wyrażana zwykle werbalnie, natomiast relacja międzyludzka –niewerbalnie”. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) opisać osobę niepełnosprawna, zaznaczając wiek, zainteresowania, sytuację rodzinną podopiecznego, rodzaj dysfunkcji, 2) określić założony cel komunikowania się, 3) określić rodzaj/sposób porozumiewania się, 4) uzasadnić wybór rodzaju komunikowania się. − Zalecane metody nauczania–uczenia się: dyskusja wielokrotna. − − − − Środki dydaktyczne: papier, długopis/ołówek, komputer, drukarka. Ćwiczenie 2 Na podstawie dostępnych materiałów dydaktycznych oraz poniższego opisu określ najistotniejsze elementy dla prawidłowego komunikowania się z podopiecznym. „Prawidłowa komunikacja interpersonalna terapeuta-pacjent, pozwala wyrazić podopiecznemu potrzeby, pragnienia, obawy, lęki i wątpliwości, pozwala też poznać oczekiwania i potrzeby podopiecznego”. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w 3-osobowych grupach. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) określić elementy prawidłowego komunikowania się, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 21 2) 3) 4) 5) zapisać propozycje członków grupy, wybrać najistotniejsze elementy istotne dla prawidłowej komunikacji, zapisać końcową wersję opracowania, uzasadnić wybór najistotniejszych elementów komunikowania się. − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, flipchart. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 22 5.7. Scenariusze zajęć usprawniających 5.7.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przyporządkuj wymienione poniżej czynności, ćwiczenia itp., terapeutycznych stosowanych w ramach terapii zajęciowej. − − − − − − − − − − − posługiwanie się łyżką, nożem, widelcem, estetyczne spożywanie posiłków, podejmowanie próby nauczenia podopiecznego podstawowych czynności samoobsługi, kojarzenie przedmiotów, czynności z ich nazwą, mycie, wycieranie i pielęgnacja rąk, twarzy, całego ciała, porządkowanie, higiena jamy ustnej, postrzeganie wszystkimi zmysłami bodźców płynących z otaczającej rzeczywistości, − − − − do grup treści spożywanie pokarmów płynnych, spożywanie pokarmów stałych, wyszukiwanie różnic i podobieństw między bodźcami odbieranymi poszczególnymi zmysłami, segregowanie, odgryzanie, dokładne gryzienie, żucie i przełykanie, praktyczne rozumienie elementarnych pojęć (matematyczno-fizycznych, przyrodniczych, społecznych, religijnych, plastycznych, muzycznych) i operowanie nimi, korzystanie z przyborów toaletowych i kosmetyków. Tabela do ćwiczenia 1. Grupy treści terapeutycznych [opracowanie własne] Spożywanie posiłków Higiena Percepcja, integracja sensoryczna Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w 2-osobowych grupach. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) 5) 6) Uczeń powinien: przeanalizować czynności i ćwiczenia, zastanowić się, w jaki sposób można uporządkować podane propozycje, przyporządkować określone czynności do grup treści terapeutycznych, skonfrontować własne propozycje z zapisami innych grup, przedyskutować ewentualne różnice w efektach pracy innych grup, zapisać i przedstawić końcową wersję wypełnionej tabeli. − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23 − − − − − dyskusja wielokrotna. Środki dydaktyczne: arkusze papieru, wzór tabeli, mazaki, flipchart. Ćwiczenie 2 Na podstawie materiałów dydaktycznych dotyczących specyfiki terapii dzieci z niepełnosprawnością, zaproponuj i przygotuj scenariusz zajęć terapeutycznych dla dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym, pod postacią porażenia spastycznego czterokończynowego. Dziecko w wieku 8 lat, opóźnienie intelektualne w stopniu lekkim. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i techniki wykonania. Ćwiczenie należy wykonać w 4-osobowych grupach. Sposób wykonania ćwiczenia 1) 2) 3) 4) 5) Uczeń powinien: określić specyfikę terapii dzieci z niepełnosprawnością, zapisać cele zajęć, zaproponować i zapisać działania terapeutyczne, zaprezentować własną propozycję scenariusza, przedyskutować propozycje. − − Zalecane metody nauczania–uczenia się: burza mózgów, dyskusja wielokrotna. − − − Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, flipchart. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24 6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego Test 1 Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Usprawnianie pacjenta” Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: zadania 1, 2, 4, 7, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego, zadania 3, 5, 6, 8, 9, 11, 16 są z poziomu ponadpodstawowego. − − Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: − − − − dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego, dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. b, 11. a, 12. b, 13. b, 14. c, 15. c, 16. a, 17. c, 18. c, 19. b, 20. c Plan testu 1 Nr Cel operacyjny zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) Kategoria celu Poziom wymagań Poprawna odpowiedź 1 Wskazać, jakie zadania powinna spełniać terapia zajęciowa z punktu widzenia potrzeb pacjenta A P c 2 Wyjaśnić czym jest kinezyterapia B P b 3 Określić do jakiej grupy sprzętu zalicza się protezy C PP b 4 Wyjaśnić na czym polega rehabilitacja kompleksowa B P b 5 Zdefiniować afazję A P a 6 Scharakteryzować cechy rehabilitacji kompleksowej B PP a „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25 7 Określić afazję typu Broca C P a 8 Scharakteryzować elementy komunikacji niewerbalnej C P b 9 Określić afazję typu Wernickego C PP b 10 Wyjaśnić czym może być milczenie w relacjach interpersonalnych A P b 11 Scharakteryzować czego elementem jest empatia B PP a 12 Wyjaśnić czego odmianą jest język migany A P b Scharakteryzować co stanowi funkcję podporową organizmu A P b 14 Określić od czego zależy sprawność stawów B P c 15 Określić jak ćwiczenia fizyczne wpływają na układ oddechowy B P c 16 Scharakteryzować cele zaopatrzenia ortopedycznego C PP a 17 Określić jaki alfabet służy do pisania i czytania dla osób niewidomych B P c Scharakteryzować jaki rodzaj rehabilitacji 18 zajmuje ułatwianiem uzyskiwania zatrudnienia osobie niepełnosprawnej B P c A P b A P c 13 19 Wyjaśnić jaką wartość powinna mieć terapia zajęcia 20 Rozróżnienie rodzaje kul „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 26 Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. Omów z uczniami cel przeprowadzenia testu. Zapoznaj uczniów z zasadami punktowania i oceny. Przygotuj odpowiednią ilość testów. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom, instrukcję dla ucznia. Zapytaj, czy uczniowie wszystko prawidłowo zrozumieli, wyjaśnij wątpliwości. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 5 min. przed końcem czasu wypełniania testu, przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Przeczytaj uważnie instrukcję. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. Test zawiera 20 zadań. Dla każdego zadania są dołączone 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając X prawidłową odpowiedź. Pracuj samodzielnie. Na rozwiązanie testu masz 30 minut. Powodzenia! Materiały dla ucznia: – – – instrukcja, zestaw zadań testowych, karta odpowiedzi. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 27 ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Terapia zajęciowa z punktu widzenia potrzeb pacjenta powinna spełniać zadanie a) powrotu do zdrowia. b) przygotowania do wykonywania pracy zarobkowej. c) usprawniania fizycznego i psychicznego. d) przygotowania do życia w społeczności. 2. Kinezyterapia to a) leczenie przy pomocy bodźców fizykalnych i ruchu. b) leczenie ruchem. c) leczenie przy pomocy bodźców fizykalnych. d) balneoterapia. 3. Protezy zalicza się do a) sprzętu rehabilitacyjnego. b) zaopatrzenia ortopedycznego. c) środków pomocniczych. d) środków medycznych. 4. Rehabilitacja kompleksowa polega na a) spójnych działaniach medycznych i zawodowych. b) zorganizowanych działaniach medycznych, społecznych i zawodowych. c) spójnych działaniach psychologicznych i leczniczych. d) zorganizowanych działaniach społecznych i zawodowych. 5. Afazja to a) zaburzenie mowy. b) rozmawianie. c) rodzaj terapii. d) utrata pamięci. 6. Cechy rehabilitacji kompleksowej zakładają a) powszechność, ciągłość, wczesność, kompleksowość. b) powszechność, wczesność, kompleksowość, ciągłość. c) powszechność, wczesność, kompleksowość, ogólność. d) powszechność, szerokość, jasność, kompleksowość. 7. Afazja typu Broca to inaczej a) afazja ruchowa. b) komunikacja werbalna. c) komunikacja gestami. d) afazja czuciowa. 8. Elementy komunikacji niewerbalnej to a) sposób słuchania. b) gesty, mimika, ruch ciała. c) gesty i sposób mówienia. d) rozmowa połączona z ruchem ciała. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28 9. System symboli Blissa zakłada a) migane przedstawienie treści przekazu. b) przedstawienie słów w postaci rysunku. c) pisanie rylcem. d) użycie alfabetu palcowego. 10. Afazja typu Wernickego to inaczej a) agnozja. b) afazja czuciowa. c) afazja ruchowa. d) afazja ciemieniowa. 11. Empatia to a) element prawidłowej komunikacji. b) element zakłóconej komunikacji. c) rodzaj opieki. d) rodzaj terapii. 12. Język migany to a) inaczej alfabet palcowy. b) odmiana języka migowego. c) system symboli wg Blissa. d) inaczej alfabet Moona. 13. Funkcję podporową organizmu stanowi a) układ mięśniowy. b) układ kostny. c) układ odpornościowy. d) układ stawowy. 14. Sprawność stawów zależy od a) wielkości stawu. b) sąsiadujących kości. c) stanu chrząstki stawowej. d) więzadeł stawowych. 15. Ćwiczenia fizyczne wpływają na układ oddechowy poprzez a) przerost narządów oddechowych. b) przedłużenie wydechu. c) zmianę mechaniki oddychania. d) skrócenie fazy wdechu. 16. Cele zaopatrzenia ortopedycznego to a) uzupełnienie podstawowego leczenia bezoperacyjnego lub operacyjnego. b) uzupełnienie podstawowego leczenia bezoperacyjnego. c) uzupełnienie podstawowego leczenia operacyjnego. d) leczenie ortopedyczne. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29 17. Alfabet do pisania i czytania dla osób niewidomych to a) alfabet Blissa. b) alfabet Braille’a. c) migowy Braille’a. d) symboli palcowych. 18. Rehabilitacja, która się zajmuje niepełnosprawnej to a) rehabilitacja społeczna. b) rehabilitacja lecznicza c) rehabilitacja zawodowa. d) rehabilitacja pedagogiczna. ułatwianiem uzyskiwania zatrudnienia 19. Terapia zajęciowa powinna mieć wartość a) społeczną, zawodową. b) kształcącą, wychowawczą, leczniczą. c) opiekuńczą, leczniczą. d) zawodową, opiekuńczą. 20. Rodzaje kul to a) pokojowe, aktywne. b) laski, podpórki. c) pachowe, łokciowe. d) balkoniki, trójnogi. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30 osobie KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko.. ............................................................................. Usprawnianie pacjenta Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Odpowiedź a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b Punkty c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d Razem: „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 31 Test 2 Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Usprawnianie pacjenta” Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: zadania 1, 2, 3, 4, 6, 11, 12, 15, 16, 17, 18, 20 są z poziomu podstawowego, zadania 7, 8, 9, 10, 13, 14, 19 są z poziomu ponadpodstawowego. − − Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów. Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: − − − − dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego, dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. d, 4. c, 5. b, 6. c, 7. a, 8. b, 9. c, 10. c, 11. a, 12. c, 13. b, 14. c, 15. b, 16. c, 17. b, 18. c, 19. b, 20. a Plan testu Nr Cel operacyjny zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) 1 Kategoria Poziom celu wymagań Określić co stanowi funkcję podporową organizmu Poprawna odpowiedź B P c 2 Wskazać cel rehabilitacji A P d 3 Określić czego dotyczy niepełnosprawność B P d 4 Wyjaśnić czym jest komunikacja werbalna A P c 5 Określić założenie systemu symboli Blissa C PP b Określić zadania terapii zajęciowej z punktu widzenia potrzeb pacjenta B P c 7 Scharakteryzować typy wózków inwalidzkich. C PP a 6 8 Wyjaśnić na czym polega rehabilitacja kompleksowa C P b 9 Określić co ułatwia uzyskiwanie zatrudnienia osobie niepełnosprawnej B P c C PP c 10 Określić jedną z cech rehabilitacji „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 32 11 Wyjaśnić na czym polega ciągłość procesu terapii A P a 12 Określić co musi uwzględniać przestrzeń osoby niewidomej B P c 13 Scharakteryzować czym jest komunikacja niewerbalna C P b 14 Określić do jakiej grupy zalicza się przyrządy do ćwiczeń kończyn dolnych C PP c 15 Określić czym posługują się osoby niewidome w pisaniu i czytaniu B P b 16 Scharakteryzować od czego zależy sprawność stawów C P c 17 Zdefiniować pojęcie kinezyterapia A P b 18 Scharakteryzować co to jest ergoterapia B P c C PP b A P a 19 Określić o czym należy pamiętać adoptując stanowisko pracy 20 Wskazać co wykorzystuje terapia zajęciowa „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33 Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. Omów z uczniami cel przeprowadzenia testu. Zapoznaj uczniów z zasadami punktowania i oceny. Przygotuj odpowiednią ilość testów. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania testu. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom, instrukcję dla ucznia. Zapytaj, czy uczniowie wszystko prawidłowo zrozumieli, wyjaśnij wątpliwości. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 5 min. przed końcem czasu wypełniania testu, przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Przeczytaj uważnie instrukcję. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. Test zawiera 20 zadań. Dla każdego zadania są dołączone 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, zakreślając X prawidłową odpowiedź. Pracuj samodzielnie. Na rozwiązanie testu masz 30 minut. Powodzenia! Materiały dla ucznia: – – – instrukcja, zestaw zadań testowych, karta odpowiedzi. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34 ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Funkcję podporową organizmu stanowi układ a) mięśniowy. b) kostny. c) odpornościowy. d) stawowy. 2. Rehabilitacja ma na celu a) poprawę stanu fizycznego. b) poprawę stanu psychicznego. c) adaptację do uszkodzenia. d) przywracanie sprawności. 3. Niepełnosprawność dotyczy a) sfery psychicznej. b) sfery fizycznej. c) sfery sensorycznej. d) wszystkich sfer. 4. Komunikacja werbalna to a) używanie słów, gestów, mimiki. b) komunikacja pozorna. c) komunikacja językowa. d) pseudokomunikacja. 5. System symboli Blissa zakłada a) migane przedstawienie treści przekazu. b) przedstawienie słów w postaci rysunku. c) pisanie rylcem. d) użycie alfabetu palcowego. 6. Terapia zajęciowa z punktu widzenia potrzeb pacjenta powinna spełniać zadanie a) powrotu do zdrowia. b) przygotowania do wykonywania pracy zarobkowej. c) usprawniania fizycznego i psychicznego. d) przygotowania do życia w społeczności. 7. Typy wózków inwalidzkich to a) pokojowe, aktywne b) podwórkowe, pokojowe c) aktywne, bierne. d) elektryczne, mechaniczne. 8. Rehabilitacja kompleksowa to a) spójne działania medyczne i zawodowe. b) zorganizowane działania medyczne, społeczne, zawodowe. c) spójne działania psychologiczne i lecznicze. d) zorganizowane działania społeczne i zawodowe. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35 9. Ułatwianiem uzyskiwania zatrudnienia osobie niepełnosprawnej zajmuje się a) rehabilitacja społeczna. b) rehabilitacja lecznicza. c) rehabilitacja zawodowa. d) rehabilitacja pedagogiczna. 10. Jedną z cech rehabilitacji jest a) staranność. b) jasność c) powszechność. d) długotrwałość. 11. Ciągłość procesu terapii polega na a) jednolitym i nie przerywanym procesie rehabilitacji. b) skoordynowanym działaniu rehabilitantów. c) stałym ćwiczeniu. d) spójności działań. 12. Przestrzeń osoby niewidomej musi uwzględniać a) jasne oświetlenie. b) zaokrąglone powierzchnie stołów. c) ścieżki komunikacyjne. d) dostępność do telefonu. 13. Komunikacja niewerbalna to a) sposób słuchania. b) gesty, mimika, ruch ciała. c) gesty i sposób mówienia. d) rozmowa połączona z ruchem ciała. 14. Przyrządy do ćwiczeń kończyn dolnych zalicza się do a) zaopatrzenia technicznego. b) zaopatrzenia ortopedycznego. c) sprzętu rehabilitacyjnego. d) pomocy medycznych. 15. Osoby niewidome posługują się a) alfabetem miganym. b) alfabetem Braille,a. c) symbolami Blissa. d) językiem migowym. 16. Sprawność stawów zależy od a) wielkości stawu. b) sąsiadujących kości. c) stanu chrząstki stawowej. d) od więzadeł stawowych. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 36 17. Kinezyterapia to a) leczenie światłem. b) leczenie ruchem. c) leczenie sanatoryjne. d) wodolecznictwo. 18. Ergoterapia to a) terapia ruchem. b) terapia środowiskowa. c) terapia pracą. d) terapia fizykalna. 19. Adoptując stanowisko pracy należy pamiętać o a) dobrym oświetleniu. b) rodzaju dysfunkcji. c) zachowaniu pozycji siedzącej w trakcie pracy. d) tym, że stanowisko powinno być na parterze. 20. Terapia zajęciowa wykorzystuje a) siły witalne organizmu, niezależnie od stopnia dysfunkcji. b) tylko usprawnianie ruchowe. c) tylko zdrowe narządy. d) dotychczasowy proces zawodowy. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 37 KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Usprawnianie pacjenta Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Odpowiedź a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b Punkty c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d Razem: „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 38 7. LITERATURA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. Baran J.: Terapia zabawą. CMPP-P MEN, Warszawa 1996 Encyklopedyczny słownik rehabilitacji. PZWL, Warszawa 1986 Gut J.: Programy M. i Ch. Knillów terapii dzieci z zaburzeniami rozwoju (z doświadczeń terapeuty). „Rewalidacja” 1/1997, CMPP-P MEN, Warszawa 1997 Hulek A.: Kształcenie i wychowanie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej a służby socjalne – zadania pedagoga. Zakład Narodowy im. Ossolińskich PAN, Wrocław 1992 Jakubowski S. (red.): Pomoce dydaktyczne i środki techniczne przydatne w nauczaniu dzieci z uszkodzonym wzrokiem [w:] Poradnik dydaktyczny dla nauczycieli. Warszawa 2001 Juszczyk S.: Komputer w kształceniu i rewalidacji osób niepełnosprawnych. (w Auxilium Sociale – Wsparcie Społeczne 1/1997 Kaczmarek B. L. J.: Specyfika komunikacji interpersonalnej. Bydgoszcz 1995 Kawaczyńska-Butrym Z.: Aktywizacja jako istotny wymiar opieki. [w:] Formy terapii zajęciowej. WZPS, Chełm 1994 Kirenko J.: Oblicza niepełnosprawności. WA, Lublin 2006 Kirenko J.: Psychospołeczne przystosowanie osób z paraplegią. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006 Kiwerski J. (red.): Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2006 Kowalik. S: Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Warszawa 1996 Kozaczuk L.: Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej. Poradnik metodyczny. BPS, Katowice 1999 Kuczyńska-Kwapisz J., Kwapisz J.: Rehabilitacja osób niewidomych i słabowidzących – Poradnik metodyczny. Warszawa 1996 Levitt S.: Rehabilitacja w porażeniu mózgowym i zaburzeniach. PZWL, Warszawa 2000 Marciniak J.: Sprzęt szpitalny i rehabilitacyjny. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 2003 Mika T.: Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 2003. Milanowska K.: Rehabilitacja medyczna. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2001 Milanowska K.: Techniki pracy w terapii zajęciowej. PZWL, Warszawa 1982 Podolski K., Turnowiecki W.: Polityka społeczna. Gdańsk 1993 Przeździak B.: Zaopatrzenie rehabilitacyjne. Via Medica, Gdańsk 2003 Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 15 września 2004 r. w sprawie zwrotu kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń i urządzeń do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu Rutkowska E.: Rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych. Czelej, Lublin 2002 Sherborne V.: Ruch rozwijający dla dzieci. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002 Speck O.: Niepełnosprawni w społeczeństwie: Podstawy ortopedagogiki. Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne, Gdańsk 2005 Symbole Blissa. Stowarzyszenie na Rzecz Propagowania Wspomagających Sposobów. Porozumiewania Się „Mówić bez słów”, Warszawa 2000 Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych. (M.P. z 3 sierpnia 1997 r., Nr 50, poz. 475) Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. (Dz. U. z 9 października 1997 r., Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) Zabłocki K.J.: Dziecko niepełnosprawne, jego rodzina i edukacja. Wyd. Akad., Warszawa 1995 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 39
