Test A Prawa człowieka 1. Czytaj uważnie teksty zadań. 2. Jeżeli się pomylisz, błędnie zaznaczoną odpowiedź otocz kółkiem. 3. Rozwiązania zadań zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj. 4. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów, jaką można uzyskać za właściwą odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać maksymalnie 15 punktów. 1. Zaznacz nazwę dokumentu związanego z genezą praw człowieka, którego dotyczy podany opis. (0–1 p.) Dokument podpisano 12 czerwca 1776 r. w jednej z kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej. Na kształt tekstu duży wpływ wywarły poglądy Johna Locke’a, który uznawał prawa człowieka za fundament funkcjonowania państwa. Wielka Karta Swobód Petycja o prawo Deklaracja praw człowieka i obywatela Karta praw Wirginii 2. Przyjrzyj się zamieszczonej fotografii i wykonaj polecenia. (0–3 p.) Jaki wpływ na przestrzeganie praw człowieka ma zjawisko korupcji? [Ana Gomes*:] W krajach mocno skorumpowanych naruszenia praw człowieka są częste. Aby zapewnić sobie całkowitą bezkarność, skorumpowane elity mają żywotny interes w łamaniu podstawowych praw obywateli – dostępu do informacji, wolności słowa i sprawiedliwego procesu. […] Wiele ze skorumpowanych państw to prężne gospodarki, stające się naszymi istotnymi partnerami biznesowymi. W jaki sposób wypracować odpowiednią równowagę pomiędzy zyskami, jakie czerpiemy z takich kontaktów, a chęcią zwalczania korupcji? Istnieje tendencja przymykania oka na łamanie praw człowieka, jeśli w grę wchodzi wielki biznes. Wyjątkowo łatwo zaobserwować to wśród krajów produkujących ropę – takich jak Arabia Saudyjska, republiki kaukaskie czy część państw Afryki. Nie brakuje kolejnych łatwych przykładów. W Rosji energia wykorzystywana jest jako środek walki politycznej i ekonomicznej, obywatele Chin muszą zmagać się z rozmaitymi naruszeniami ich praw, ale UE wydaje się być w kontaktach z tymi państwami bardzo pokorna. […] Lady Catherine Ashton mówiła, że nasze polityki tkane są srebrnymi nićmi praw człowieka. Przekujmy to w dalsze czyny. Myślę, że pierwszy krok naprzód został już wykonany, poprzez powołanie stanowiska przedstawiciela ds. praw człowieka, które objął Stavros Lambrinidis. *Ana Gomes – członkini Komisji ds. Praw Człowieka w Parlamencie Europejskim. Źródło: Ana Gomes: brońmy praw człowieka, walcząc z korupcją!, wywiad, www.europarl.europa.eu A. Wymień dwa przykłady praw człowieka łamanych w krajach, w których panuje wysoka korupcja. •..................................................................................................................................................... •..................................................................................................................................................... B. Wyjaśnij, jaki wpływ na reakcję Unii Europejskiej w sytuacji łamania praw człowieka w danych państwach ma ich pozycja gospodarcza. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... C. Podaj wskazany przez Anę Gomes przykład działań UE na rzecz wzmocnienia ochrony praw człowieka. ....................................................................................................................................................... 3. Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie uzupełnij tabelę. Wpisz literę „P” przy zdaniach prawdziwych, a „F”– obok wypowiedzeń fałszywych. (0–1 p.) Konwencja dotycząca statusu uchodźców Genewa, 28 lipca 1951 r. Rozdział IV Warunki bytowe Artykuł 20 Racjonowanie Tam gdzie istnieje system racjonowania regulujący ogólne rozdzielnictwo deficytowych towarów, który ma zastosowanie do ogółu ludności, uchodźcy będą traktowani w taki sam sposób, jak obywatele. Artykuł 21 Mieszkanie Co się tyczy mieszkań, Umawiające się Państwa udzielą […] uchodźcom legalnie przebywającym na ich terytoriach możliwie najbardziej korzystne traktowanie; w każdym razie traktowanie to nie może być mniej korzystne niż udzielane w tych samych okolicznościach cudzoziemcom. Artykuł 22 Oświata publiczna 1. Umawiające się Państwa przyznają uchodźcom takie samo traktowanie w zakresie nauczania podstawowego, jakie przyznają swoim obywatelom. 2. Umawiające się Państwa przyznają uchodźcom możliwie najbardziej korzystne traktowanie, a w każdym razie nie mniej korzystne niż to, które przyznają w tych samych okolicznościach cudzoziemcom, w zakresie szkolnictwa innego niż szkolnictwo podstawowe, w szczególności zaś w zakresie dostępu do studiów, uznawania zagranicznych świadectw szkolnych, dyplomów i stopni naukowych, zwolnienia z czesnego i opłat oraz przyznawania stypendiów. Źródło: www.msw.gov.pl Lp. 1. 2. 3. 4. Zdania Prawda/Fałsz W zakresie dostępu do mieszkań uchodźcy nie mogą być traktowani gorzej niż obywatele danego państwa. System racjonowania deficytowych towarów ustanowiony dla ogółu ludności może obejmować również uchodźców. W zakresie nauczania podstawowego uchodźców należy traktować w taki sam sposób jak pozostałych obywateli. Zasady uznawania zagranicznych dyplomów uchodźców muszą być równie korzystne jak ustalenia obowiązujące cudzoziemców. 4. Przyporządkuj podanym opisom instytucji międzynarodowych zajmujących się ochroną praw człowieka właściwe nazwy. (0–2 p.) A. Rozpatruje skargi osób indywidualnych na naruszenie praw zagwarantowanych w Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych oraz dokonuje interpretacji jego zapisów. B. Orzeka o odpowiedzialności osób oskarżonych o popełnienie najcięższych zbrodni Międzynarodowych: ludobójstwa, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości. C. Zajmuje się rozpatrywaniem skarg dotyczących naruszenia przez instytucje państwowe praw zagwarantowanych w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, składanych przez osoby indywidualne. 1. Komitet Praw Człowieka 2. Europejski Trybunał Praw Człowieka 3. Trybunał Sprawiedliwości UE 4. Międzynarodowy Trybunał Karny A – ........ B – ........ C – ........ 5. Wpisz w odpowiednie rubryki tabeli numery zdań będących opiniami oraz numery wypowiedzeń, które w obiektywny sposób informują o faktach. (0–2 p.) 1 W Warszawie już po raz trzynasty rozpoczyna się festiwal filmowy „Watch Docs”. 2 Prezentowane filmy poświęcone będą prawom człowieka. 3 Najciekawiej zapowiadają się azjatyckie filmy dokumentalne. 4 Pokazy nie będą jedyną atrakcją festiwalu. 5 Organizatorzy zapowiadają spotkania z gośćmi. 6 Jednym z nich będzie irańska obrończyni praw kobiet Szadi Sadr. 7 Festiwal z pewnością warto odwiedzić. 8 Powinien on zwiększyć zainteresowanie tematyką praw człowieka. Na podstawie: Rusza festiwal „Watch Docs”: Prawa człowieka okiem dokumentalistów, http://kultura.gazetaprawna.pl OPINIE FAKTY 6. Przeczytaj tekst źródłowy i zaznacz właściwe zakończenie zdania. (0–1 p.) Statut Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Rozdział II: Cele, środki – zasady działania § 8. Celem Fundacji jest: 1. Podejmowanie inicjatyw edukacyjnych i badawczych w zakresie problematyki praw człowieka. […] 4. Działanie na rzecz ochrony praw człowieka. § 9. Realizując cele wymienione w § 8, Fundacja może: […] 1a. w zakresie przewidzianym stosownymi regulacjami prawnymi powodować wszczęcie postępowań i reprezentować jednostki przed krajowymi i międzynarodowymi organami sądowymi, administracyjnymi i społecznymi, a także wstępować do tych postępowań w charakterze przedstawiciela społecznego oraz podejmować inne działania prawne mające na celu ochronę praw człowieka […]. Źródło: www.hfhr.pl W celu ochrony praw człowieka Helsińska Fundacja Praw Człowieka może organizować marsze protestacyjne i akcje biernego oporu. reprezentować państwo przed międzynarodowymi organami sądowymi. wszczynać postępowania przed krajowymi organami administracyjnymi. reprezentować państwo na forum międzynarodowych organizacji społecznych. 7. Przeanalizuj dane statystyczne, a następnie sformułuj wniosek na temat stanu wiedzy ankietowanych o obowiązkach Rzecznika Praw Dziecka. (0–1 p.) Czym Pana/Pani zdaniem zajmuje się Rzecznik Praw Dziecka? Źródło: www.brpd.gov.pl ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 8. Określ kategorię wolności oraz praw człowieka i obywatela, do której odnosi się przytoczony fragment Konstytucji RP. (0–1 p.) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Art. 67 1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. […] Źródło: Dz.U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483. wolności i prawa polityczne wolności i prawa socjalne wolności i prawa osobiste wolności i prawa kulturalne 9. Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia. (0–2 p.) [Radovan] Karadžić, były Prezydent Republiki Serbskiej, został aresztowany 22 lipca 2008 r., ponad 12 lat po postawieniu go w stan oskarżenia za ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz zbrodnie wojenne w byłej Jugosławii w latach 90. – Proces Karadžicia będzie najważniejszym sprawdzianem dla Trybunału ds. Zbrodni w byłej Jugosławii. Rzetelne przeprowadzenie procesu Karadžicia jest kluczową szansą na uwiarygodnienie prac Trybunału – powiedziała Draginja Nadażdin, Dyrektorka Amnesty International Polska. […] Trybunał powinien dostać wystarczająco dużo czasu i środków, aby dokończyć swoje ważne zadania, takie jak procesy Ratko Mladicia i Gorana Hadžicia. Dokończenie tych procesów jest niezwykle istotne z uwagi na zobowiązania wobec ofiar konfliktu. Źródło: Proces Karadžicia szansą na sprawiedliwość dla ofiar wojny w Bośni, http://amnesty.org.pl A. Przedstaw zarzuty, jakie postawiono byłemu prezydentowi Republiki Serbskiej. ....................................................................................................................................................... B. Podaj nazwę międzynarodowego organu sądowego, o którym jest mowa w tekście. ....................................................................................................................................................... 10. Zapoznaj się z danymi statystycznymi i zaznacz zdanie prawdziwe. (0–1 p.) Typ placówki Przedszkola i oddziały przedszkolne 2009/2010 Liczba Liczba placówek uczniów 38 195 2010/2011 Liczba Liczba placówek uczniów 43 244 Szkoła podstawowa 76 1220 80 1351 Gimnazjum 45 665 49 630 Liceum ogólnokształcące 8 287 6 265 Liceum profilowane 2 7 0 0 Technikum 3 28 1 9 Razem 172 2402 179 2499 Źródło: Strategia rozwoju oświaty mniejszości ukraińskiej w Polsce, Warszawa 28 czerwca 2011 r., www.kuratorium.waw.pl W roku szkolnym 2010/2011 gimnazjów, w których nauczano języka ukraińskiego jako języka ojczystego, było mniej niż w roku szkolnym 2009/2010. W roku szkolnym 2009/2010 liczba wszystkich uczniów pobierających naukę języka ukraińskiego jako języka ojczystego była mniejsza niż w roku szkolnym 2010/2011. W roku szkolnym 2010/2011 nauki języka ukraińskiego jako języka ojczystego nie prowadzono w technikach.
