SOCJOLOGIA JAKO NAUKA I WIEDZA

SOCJOLOGIA JAKO NAUKA I
WIEDZA
Socjologia jest to nauka o społeczeństwie ( z łac.
Societes – społeczeństwo ,
z gr. Logos – rozum, nauka)
Społeczeństwo to:
a. zorganizowany zespół zbiorowości ludzkich
posiadających wspólne warunki bytowania
b. ogół więzi i stosunków społecznych oraz instytucji
c. zbiorowość terytorialna stanowiąca układ zamknięty o
własnej tożsamości będącą podstawą poczucia
odrębności wobec innych
Wiedza – wszelka forma poznawania, całokształt informacji
pozostających ze sobą w określonym (luźnym bądź systemowym)
układzie będącym efektem poznania
Rodzaje wiedzy: a. naukowa b. potoczna c. artystyczno – literacka
d. spekulatywna
Nauka:
a. sens przedmiotowy – system uzasadnionych twierdzeń i teorii
zawierające możliwie adekwatną – na danym etapie rozwoju
poznania – wiedzę o zjawiskach i prawidłowościach rzeczywistości
lub danego aspektu rzeczywistości,
b. sens funkcjonalny – zorganizowany proces poznawczy, ogół
czynności i metod składających się na działalność badawczą
zapewniającą obiektywne i uporządkowane poznania danego
aspektu rzeczywistości,
c. sens socjologiczny – dziedzina kultury, która oprócz nauki w w/w
celu znaczeniach współtworzy także system indukcji naukowobadawczych, materialno – techniczna baza oraz zbiorowości
uczonych
Cechy wiedzy naukowej:
a. wysoki poziom poprawności (adekwatność do
rzeczywistości),
b. wysoki stopień pewności,
c. wysoki stopień usystemowania logicznego,
d. samokrytycyzm i samokontrola,
e. intersubiektywna komunikowalność
sprawdzalność,
f. duża zawartość informacji,
g. wysoka zdolność eksploatacyjna,
h. duże możliwości prognostyczne,
i. duże zdolności heurystyczne (zdobywana wiedza
jest źródłem nowej wiedzy)
Cele nauki:
a. wewnętrzna (poznawcza),
b. zewnętrzna (praktyczna)
PRZEDMIOT I ZAKRES BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH
Socjologia jako nauka
1. Traktuje społeczeństwo jako uporządkowany zbiór ludzi
posiadający prawidłowości i powtarzalne cechy
2. Odróżnia się od wiedzy potocznej metodami zdobywania
wiedzy sposobami funkcjonowania i uzasadnienia twierdzeń
oraz korzystania z rezultatów badań
3. Analizy zjawisk i procesów społ. oparte są o określone
procedury (metoda naukowa),
a. twierdzenia uzasadniające empirycznie /doświadczenie/
b. uogólnienia funkcjonują w formie praw społecznych
c. język opisu jest precyzyjny, treść pojęć jest ustalona
d. unikanie ocen i wartościowania
e. podstawowe pytania organizujące proces poznawczy tj. jak
jest, dlaczego tak jest, jak będzie, co zrobić aby zmienić stan
obecny
Struktura organizacji
ogólna;
a. teoria struktur
społecznych,
b. teoria zmian
społecznych
2. szczegółowa,
socjologia rodziny,
b. miasta,
c. przemysłu,
d. pracy,
e. kultury,
f. wiary,
g. moralności,
h. organizacji
Funkcje socjologii:
1. teoretyczne
2. praktyczne,
a. diagnostyczna ,
b. prognostyczna,
c. socjotechniczna
Przedmiot i zakres badań socjologii
1. kolejny etap soc w ramach soc ogólnej
2. współczesnych przemian społ
a. zaawansowany podział praw,
b. powstanie dużej ilości organizacji opartej o
sformalizowane normy prawa,
c. praca zawodowa oparta o reguły kontaktu i
zasady techniczno-organizacyjnego,
d. rozdział pracy zawodowej od życia
rodzinnego i domowego
Przyczyny wzrastającego stopnia zorganizowania
społecznego:
1. Aby skutecznie działać ludzie współcześnie muszą
się organizować
2. Organizacje obejmujące najwyższe funkcje społ
a. produkcję dóbr materialnych,
b. utrzymanie porządku,
c. kształcenie i wychowywanie nowych pokoleń
d. ochrona zdrowia,
e. wypoczynek,
f. załatwianie spraw osobistych rodzinnych
3. Skuteczność działań jednostki wzrasta jeśli ma
wsparcie organizacji
TYPY I CELE BADAŃ
Typy badań
a. opisowe celem jest uzyskanie naukowego
potwierdzenia tez o jakimś fakcie lub zjawisku
społecznych
b. wyjaśniające poszukiwanie odpowiedzi na
pytanie „dlaczego”
c. praktyczne zastosowanie uzyskanej wiedzy w
celu dokonania zmian w obszarze badanych
zjawisk społecznych
Metody badań
1. Metody i techniki zbierania badań,
a. obserwacje (zewnętrzna i wewnętrzna),
b. ankiety i sondaże,
c. pytanie o fakty, o opinie, otwarte, zamknięte, sugerujące,
błąd manipulacyjny, ilość informacji poszukiwanych w
jednym pytaniu,
d. gromadzenie autobiografii i wypowiedzi osobistych,
e. gromadzenie dokumentów
2. Metoda opracowania materiałów,
a. metoda statystyczne,
b. analiza treści wypowiedzi i dokumentów,
c. sprawozdania z badań
3. Metoda interpretacji,
a. metoda historyczna,
b. analiza porównawcza,
c. analiza genetyczna, strukturalna, funkcjonalna.
WŁADZA ORGANIZACJI
Władza – relacje między podmiotami społecznymi
(jednostkowym, grupowym) oparta o zasadę zależności tj.
możliwości wywierania wpływu na zachowanie podmiotu
społecznego niezależnie od jej woli
Źródła władzy:
a. przymus,
b. nagradzanie,
c. władza prawa,
d. władza kompetencji,
e. władza odniesienia
Rodzaje władzy
a. władza stanowiska (pozycji w organizacji) czyli uprawnienia i
możliwości wpływania na ludzi przypisane do zajmowanego
stanowiska w organizacji,
b. b. władza osobista (autorytet) władza oparta na identyfikacji
z osobą kierownika, wynika z przeświadczenia podwładnych
o niezwykłej sile charakteru czy intelektu przywódcy
KIEROWANIE I STYLE KIEROWANIA
Kierowanie jest działaniem skierowanym na innych
z zamiarem wywołania określonych zachowań i
czynności związanych z realizacją celów organizacji.
Podstawą kierowania jest posiadanie władzy
a. władza stanowiska (pozycja w organizacji)
b. władza osobista (autorytet)
Role kierownika
a. społeczna
b. informacyjna
c. decyzyjna
Funkcje kierownika
a. planowania
b. organizowanie
c. motywowania
d. kontrolowania
Determinanty procesu kierowania
a. wewnętrzna wielkość organizacji, jej struktura
zasoby, cele i zadania
b. zewnętrzna środowisko społeczne w jakim działa
organizacja
c. cechy osobowościowe kompetencje kierownika i
podwładnych
Techniki kierowania
a. przymus (kary i nagrody)
b. wykorzystywanie formalnych uprawnień
c. przekonywanie
d. partycypacja w kierowaniu
e. manipulacja
Styl w miarę jednorodny, charakterystyczny dla
zwierzchnika, sposób postępowania w różnych
sytuacjach.
Determinanty stylu kierowania
1. psychologiczno-społeczne
a. osobowość
b. wzory społeczne i kulturowe
2. Organizacyjne
a. właściwości struktury organizacji
Kryteria stylów kierowania
b. wg sposobu decydowania
c. wg orientacji kierownika
Style kierowania
a. autokratyczny
b. liberalny
c. demokratyczny
Komunikacja z łac. Communico oznacza uczynić wspólnym,
mieć coś z kimś
Komunikowanie się polega na przekazywaniu wiadomości,
porozumiewaniu się
Komunikacja proces wysyłania i odbierania informacji w
formie symbolicznej, który dochodzi do skutku ze względu na
ogół predyspozycji i umiejętności człowieka pozwalających
porozumieć się z innymi
Komunikowanie się w organizacji dynamiczny i
wielokierunkowy system relacji interpersonalnych oparty o
przekaz informacji wśród pracowników, jednostek
organizacyjnych i ich otoczenia, zawierający określone wzory
tworzenia, przesyłania, interpretowania wiadomości i zasad
współpracy, pozwalający optymalnie wykorzystać zdolności i
umiejętności pracowników oraz osłabiać zachowania, które
obniżają efektywność systemu organizacji
Funkcje komunikacji
a.przełamanie barier wzajemnej nieufności
b. stwarzanie klimatu współpracy i dyskusji
c. zwiększenie wzajemnej akceptacji
członków w zespole
d. lepsze rozumienie ról pełnionych w
zespole i wzajemnej odpowiedzialności za
ustalenia i realizację celów
e. zwiększenie skuteczności i efektywności
działań jednostek i zespołów
f. kształcenie wzorów przekazywania i
interpretacji informacji
Właściwości komunikowania się
a. największy zasięg
b. hierarchiczny układ
c. relacje między uczestnikami mają charakter formalny,
obligatoryjny i organizacyjny
d. reguły postępowania mają podstawy prawne e. planowość,
zadaniowość i specjalizacja
Typy komunikacji
a. werbalna -> kom pośrednia i bezpośrednia
b. Niewerbalna
Komunik w organizacji
a. komunik wewnątrz organizacji (pomiędzy pracownikami ->
przełożony -> podwładny)
b. kom z otoczeniem zewnętrznym (kontrahenci, klienci,
dystrybutorzy)
Typy sytemu komunik w administracji
a. formalny – określony organizacyjnie przepływ
informacji wg określonego porządku, reguły, planu
b. nieformalny – organizacyjnie nie wyznaczony, brak
porządku, różne kierunki przepływu, związany z
nieformalnymi kontaktami zadaniowymi
Typy komunik organizacyjnego
a. informacyjne
b. decyzyjne
c. Perswazyjne
Kierunki komunik się w organizacji
a. pionowe
b. poziome
Model Lasswela
a. Nadawca (kto mówi?)
b. Komunikat (co mówi?)
c. Kanał (za pośrednictwem jakiego kanału mówi?)
d. Odbiorca (do kogo mówi?) e. efekt (z jakim
skutkiem mówi?)
Podstawowe umiejętności w komunikowaniu się
a. zdolność wyrażania własnych myśli
b. umiejętność słuchania
c. umiejętność rozumienia czytanego tekstu
d. umiejętność pisania sprawozdań, referatów
e. umiejętność wysyłania i interpretacji sygnałów
niewerbalnych
Struktura organizacji
A. NADAWCA
a. intencja (zamiar, myśli uczucie)
b. kodowanie (przekład zamiaru, myśli uczucia –
na informacje, przekształcenie w symboliczną
postać)
c. wiadomość (informacje przekazywana w
postaci sygnałów)
Kanał przekazywania, szum informacyjny i
fizyczno - psychologiczny
Struktura organizacji
B. ODBIORCA
a. odbiór wiadomości (aktywna reakcja na
sygnały)
b. odkodowanie (nadawanie znaczenia
odebranej wiadomości)
c. interpretacja (intencje jakie odbiorca
przyjmuje od nadawcy)
Przedmiotem socjologii organizacji są
społeczne uwarunkowania oraz skutki
ludzkich działań które tworzą z
pojedynczych osobników ludzkich całości
społeczne o uporządkowanym
charakterze zwane organizacją.
Istotą socjologii organizacji jest to że
stanowią specyficzne struktury społeczne
które cechują się następującymi
właściwościami:
1. każda organizacja składa się ze specyficznych dla siebie
elementów
2. istnieją wewnętrzne współzależności pomiędzy tymi trzema
elementami, właściwe tylko tej organizacji
3.Orgamnizacja zawsze stanowi specyficzny system informacyjny
który związany jest z właściwymi dla tej relacji oraz
właściwościami poszczególnych elementów które potrafią
nadać oraz odebrać przetwarzać i rozumieć określone
informacje przekazywane w organizacji
4.Organizacje zawsze funkcjonują jako struktury celowozadaniowe w których istota sprowadza się do
a. formowania zadań i celów organizacji jako całości
b. zadania właściwe dla poszczególnych elementów
konstytuujących daną organizację
c. organizacje zawsze funkcjonują jako względnie autonomiczne
całości
d. całości te musza mieć względnie jednolity charakter czyli
stanowić w całości porządek
Organizacja to zjawiska społeczne które wynikają
przede wszystkim z działań ludzkich związanych z
realizacją potrzeb, interesów i celów jednostek
zbiorowości ludzkich. Socjologia organizacji zajmuje
się przede wszystkim więc badaniem zasadniczych
uwarunkowań powstawania i rozwoju organizacji,
ponadto zajmuje się metodami i technikami wpływania
na ich funkcjonowanie czyli sterowania nimi. Zajmuje
się również badaniami patologicznych form wpływania
na organizację czyli socjo i psychomanipulację.
Socjologia organizacji należy odróżnić od jej
pokrewnej dziedziny zwanej socjologią zarządzania.
Istotą socjologii organizacji jest badanie mechanizmu
funkcjonowania specyficznych struktur zwanych
organizacjami.
Zasadnicze rodzaje organizacji
1. podstawowe właściwości struktur organizacji – należą do
nich swoiste systemy społeczne analogiczne do takich jak
grupy społeczne, społeczności, instytucje w sensie
organizacyjnym.
Cechują się one w swym funkcjonowaniu następującymi
właściwościami:
a. specyficznymi dla siebie celami i zadaniami
b. metodami i technikami ich realizacji
c. określonymi rolami społecznymi związanymi z realizacją tych
zadań. Role społeczne są pojmowane tu jako prawa i
obowiązki określonych członków organizacji
d. każda organizacja posiada system stancji
e. każda organizacja w związku z tym wytwarza swoistą
świadomość organizacyjną oraz kulturę organizacyjną, czyli
sposób myślenia o organizacji i w organizacji
2. Do podstawowych rodzajów struktur organizacji zaliczamy:
PODZIAŁ I
a. formalne czyli takie które funkcjonują w organizacji o
uporządkowaną, względnie spójną i wyrażoną mniej lub
bardziej bezpośrednie normy i wartości oraz postępowania
członków danej organizacji
b. nieformalne które nie posiadają określonych reguł
funkcjonowania i zachowania członków
PODZIAŁ II
a. legalne to takie które posiadają zewnętrzną akceptację w
odniesieniu do swoich celów, zadań, czyli posiadają
zewnętrzną sankcję
b. nielegalne to takie organizacje które funkcjonują bez
przyzwolenia zewnętrznego lub których metody
funkcjonowania nie pozyskują pozytywnej sankcji
społecznych
PODZIAŁ III
a. wertykalne to takie które funkcjonują w oparciu o
pionowe uporządkowanie relacji pomiędzy ich
elementami są to zawsze struktury o charakterze
hierarchicznym
b. horyzontalne czyli takie których zróżnicowanie ma
charakter płaski tzn. że poszczególnym
elementom przysługują podobne uprawnienia a
różnią się pomiędzy sobą pełnieniem określonych
funkcji, ról co nie wiąże się z zajmowaniem
wyższych bądź niższych pozycji
PODZIAŁ IV
a. organizacje pierwotne to takie które powstają w
sposób spontaniczny na drodze samo organizacji
tzn. bezcelowej i bez świadomej działalności
organizacji człowieka
b. organizacje wtórne to takie które powstają w celu
realizacji określonych zadań w dwojakim
charakterze
1)powstają w wyniku oddziaływania zewnętrznych
sytuacji lub osób które skłaniają jednostki
zbiorowości do określonego postępowania
2) w zbiorowości pojawia się przywódca który
formuje cele i skłania ludzi do ich realizacji
przedstawiając je bądź jako ich cele bądź cele
szerszych zbiorowości
Społeczne determinanty organizacji
1. determinacja gospodarcza – związane są z
uwarunkowaniem materialnych możliwości
funkcjonowania rzeczywistości społecznej
jako całości . Każda organizacja w
zróżnicowanym stopniu wchodzi w
różnorodne relacje ze strukturami
gospodarczymi ze względu na konieczności
uzyskiwania materialnych środków do naszej
egzystencji, relacje te mogą mieć charakter
bezpośredni, legalny i formalny, bezpośredni i
nielegalny, pośredni legalny i pośredni
nielegalny
Społeczne determinanty organizacji
a. instytucje społeczne to takie wytwory życia społecznego
materialne i świadomościowe które warunkują
funkcjonowanie organizacji działając jako zewnętrzne
regulatory. Do podstawowych instytucji o charakterze
materialnym zaliczamy tzw. organizacje regulacyjne.
Instytucje jako regulatory świadomościowe które
kontynuując różne formy wiedzy i świadomości
społecznej
- wiedza potoczna czyli taka którą ludzie uzyskują z toku
codziennego życia a której zdobycie nie wymaga
żadnych umiejętności
Społeczne determinanty organizacji
- świadomość moralna czyli te wszystkie informacje
które nabyliśmy w stosunkach z innymi ludźmi a
które odnoszą się do naszych zachowań w stosunku
do innych jednostek zbiorowości i organizacji w
których uczestniczyliśmy oraz społeczeństwa jako
całości
- wiedza moralna uczy odróżnienia zachowań
ocenionych pozytywnie
- wiedza i wiara religijna
- prawo
- literatura, sztuka
- ideologia i świadomość polityczna
Społeczne determinanty organizacji
- wiedza filozoficzna
- wiedza naukowa
2. Struktury społeczne czyli istniejące w danym
społeczeństwie niezależnie od woli i świadomości
jednostek zbiorowości i inne elementy życia
społecznego jako czynniki kierujące określamy
rodzaj organizacji.
3. determinacja materialna – do tych czynników
warunkujących zachowania ludzkie a w efekcie
funkcjonowanie organizacji zaliczamy wszystkie takie
wytwory ludzkiej aktywności które służą
zaspakajaniu biologicznych potrzeb człowieka lub też
funkcjonują w charakterze środków służących
wytwarzaniu materialnych czynników pracy ludzkiej.
Społeczne determinanty organizacji
4. psychiczne
Środowisko organizacyjne to specyficzny aspekt
szerszego środowiska zwanego społeczeństwem,
które stanowi wszystkie zjawiska, procesy,
struktury społecznej oraz efekty z ich istnienia i
funkcjonowania, które warunkują sytuacje i
funkcjonowanie jednostek jako członków
organizacji oraz organizacji jako takich.
Środowisko organizacji dzieli się na:
1. zewnętrzne
czyli te wszystkie zbiorowości i grupy społeczne
których jednostka nie jest członkiem a które
wpływają na jej sytuację oraz funkcjonowanie
organizacji do której należy.
Otoczenie zewnętrze posiada dwa zasadnicze
aspekty
a. realny tzn. istniejące i rzeczywiście oddziaływujące
elementy otoczenia
b. potencjalny czyli taki który aktualnie nie wpływa
na organizację ale może wpłynąć na jej członków
bądź na samą organizację w bliższym lub dalszym
czasie
Środowisko organizacji dzieli się na:
Środowisko zewnętrzne to przede wszystkim takie
zjawiska jak:
a. poziom i charakter zależności danej organizacji od
struktur i organizacji zewnętrznych
b. charakter tzw. otoczenia bezpośredniego i
pośredniego
c. otoczenie kompatybilne bądź nie z naszymi celami i
potrzebami
d. oddalenie czyli otoczenie konkurencyjne
e. otoczenie naturalne
f. otoczenie sztuczne
Społeczne determinanty organizacji
2. wewnętrzne to specyficzna struktura
elementów i właściwości które tworzą:
a. skład organizacyjny czyli struktura personalna,
demograficzna, kulturowa, psychospołeczną,
odnosząca się do potrzeb motywacji postaci i
osobowości
b. hierarchie organizacyjne oraz struktura ról
organizacji czyli specyficzny dla organizacji
rodzaj i zakres zadań oraz uprawnień
związanych z miejscem zajmowanym przez
jednostkę w organizacji
Środowisko organizacji dzieli się na
c. formalne i nieformalne podstruktury organizacji
d. poziom zewnętrzny spójności organizacji
e. sprzeczności i konflikty wewnętrzną
f. zasoby materialne organizacji
g. cele i zadania organizacji
h. wielkość organizacji.
http://www.sciaga.pl/tekst/36231-37socjologia_jako_nauka_i_wiedza