Grecka filozofia przyrody

Grecka filozofia przyrody
Prezentacja wykonana w ramach realizacji samokształcenia
Historia
W VI w p.n.e. – powstaje głównie
filozofia przyrody, podstawowym pytaniem jest
„skąd pochodzi świat?”, rzadko zdarzają się
zagadnienia związane z człowiekiem. Filozofia
ta rozwijała się głównie na terenie wysp
jońskich oraz na Sycylii (filozofia bardziej
mitologiczna).
GŁÓWNE ZAGADNIENIA I
POJĘCIA
Pośród rozmaitych problemów tej
epoki na pierwszy plan wysunięta została
kwestia tzw. arche czyli pierwszej zasady
wszystkich rzeczy, będącej zarazem ich
źródłem i tworzywem.
Arche rozumiano jako:
a. początek
b. pierwsza przyczyna
c. racja
C. D.
Filozofowie przyrody formułowali swoje poglądy na
temat podstawowych składników materii, czasu, przestrzeni,
dynamiki ruchu i wszechświata jako całości na podstawie
bezpośredniego doświadczenia zmysłowego, opierając się
zwykle na pewnych założeniach metafizycznych.
Cel filozofii przyrody - refleksja nad filozoficznymi
założeniami nauk przyrodniczych, analiza pojęć, twierdzeń,
metod badawczych, sposobów dochodzenia do twierdzeń,
sposobów ich uzasadniania, weryfikowania.
Grupy filozoficzne w pierwszych
okresach greckiej filozofii przyrody
1. Tales z Miletu
2. Heraklit
3. Eleaci
4. Pitagorejczycy
5. Atomiści
6. Epikur
Tales z Miletu (625- 545 p.n.e.)
 historycznie pierwszy mędrzec grecki,
któremu przyznaje się miano filozofa
 Kliknij, aby edytować
 matematyk, astronom, polityk
format tekstu konspektu
 woda jako archre
 Drugi poziom
 argumentacja – woda niezbędna do życia,
konspektu
woda przybiera różne stany skupienia;
wszelki pokarm jest wilgotny, wszystko  Trzeci poziom
jest wilgotne, wiec wzięło się z wody i do konspektu
wody wraca
 Czwarty
 Tales zmierzył piramidy, jako pierwszy
poziom
przepowiedział zaćmienie Słońca
konspektu

Piąty
poziom
konspektu
ANAKSYMANDER (610-545 p.n.e.)
 uczeń Talesa z Miletu
 Kliknij, aby edytować
 świat wyłania się z bezkresu (apeiron)
format tekstu konspektu
 początkiem i pierwszą przyczyną
istniejących rzeczy jest „bezkresne
i
 Drugi
poziom
nieokreślone” pierwotne tworzywo konspektu
z
którego powstały przeciwstawne  Trzeci poziom
formy materii
konspektu
 pierwotnie materia nie miała granic i
 Czwarty
przeciwieństw, dzięki procesowi
poziom
„łamania symetrii” powstał świat
konspektu
 Piąty
poziom
konspektu
ANAKSYMENES (?-525 p.n.e.)
uczeń Anaksymandra
zafascynowany Talesem

Kliknij, aby edytować
format tekstu konspektu
próbuje pogodzić poglądy Talesa
 Drugi poziom
oraz Anaksymandra na temat konspektu
 Trzeci poziom
rozwoju świata
konspektu
powietrze jako arche, gdyż jest
ono bezkresne (Anaksymander) i Czwarty
poziom
niezbędne (Tales)
konspektu


Piąty
poziom
konspektu
HERAKLIT Z EFEZU (ok. 540-480
 jeden z najwybitniejszych
p.n.e)
przedstawicieli filozofii
 Kliknij, aby edytować
presokratejskiej
format tekstu konspektu
 arche utożsamione zostało z ogniem
 Drugi poziom
i logosem (rozumem)
konspektu
 wariabilizm (zmienność wszelkich
rzeczy) nie można dwa razy wejść do Trzeci poziom
konspektu
tej samej rzeki, ponieważ świat
 Czwarty
ciągle ulega przemianom a rządzić
poziom
nim musi rozum
konspektu
 panta rhei - wszystko płynie

Piąty
poziom
konspektu
C.D.
relatywizm (względność)
świat materialny składa się z
przeciwnych stanów i tendencji, które są
przez ukrytą harmonię utrzymywane w
jedności: To, co przeciwstawne dąży do
jedności, z tego, co różne powstaje
najpiękniejsza harmonia
PARMENIDES Z ELEI (ok. 540-470
 najważniejszy przedstawiciel
eleatów
p.n.e.)
 pierwszy zajął się teorią bytu,a Kliknij,
byt aby edytować
definiuje jako kulę (idealny kształt),
format tekstu konspektu
ponieważ nie ma ona ani początku ani
 Drugi poziom
końca
konspektu
 głosił: „należy mówić i myśleć, że tylko
 Trzeci poziom
byt istnieje. To bowiem, co jest, istnieje,
konspektu
a to, co nie jest, nie istnieje.”
 Czwarty
 istnieją 3 drogi życia: prawdy, mniemania
poziom
oraz fałszu. Drogi fałszu powinniśmy się konspektu
wystrzegać

Piąty
poziom
konspektu
ELEACI O PRÓŻNI
Nic nie jest próżne. Próżnia jest
nicością, a to, co jest nicością,
nie istnieje.
PARADOKSY ZENONA Z ELEI
wygłosił 4 paradoksy dotyczące ruchu: Achilles i
żółw, Strzała, Dychotomia, Stadion
Achilles i żółw: jeśli żółw wyprzedza trochę
Achillesa, to w czasie wyścigu Achilles nigdy go
nie dogoni, gdyż musi przebiec najpierw połowę
odległości, która go dzieli od żółwia, a przedtem
połowę tej połowy
strzała: strzała w ruchu tak naprawdę nie jest w
ruchu bo suma bezruchu (poszczególnych
pozycji ruchu strzały) nie może się równać
ruchowi
C.D.
Paradoks przeciwko wielości:
wszystko, co istnieje, ma jakąś wielkość. Jeżeli
byt jest nieskończenie podzielny, to składa się z
nieskończonej ilości części. Jeżeli części te nie
mają wielkości, to również całość, złożona z
części nieposiadających wielkości, musiałaby
nie mieć wielkości.
PITAGORAS Z SAMOS (ok.570-497
p.n.e.)
 stworzył związek pitagorejski w Krotonie
Kliknij, aby edytować
format tekstu konspektu
 jego szkoła ma charakter naukoworeligijny, która koncentruje się na  Drugi poziom
przybliżeniu człowieka do boga
konspektu
 Pitagorejczycy dostrzegali w nauce (gł.
 Trzeci poziom
matematyce i filozofii) drogę
konspektu
prowadzącą do zbawienia pojmowanego
 Czwarty
w duchu religii orfickiej, a więc
poziom
wyzwolenia z cyklu reinkarnacyjnego,
konspektu
zaś za zasadę wszechrzeczy uważali
 Piąty
liczbę i relacje matematyczne
poziom
konspektu
Atomizm arytmetyczny
 świat wg pitagorejczyków pochodzi z liczby jako byt
realny
 liczba jest tu pewnego rodzaju symbolem: 1. punkt, 2.
linia, 3. figura geometryczna, 4. bryła, 5. własności ciał, 6.
życie, 7. duch, 8. miłość, 9. roztropność, sprawiedliwość,
10. doskonałość wszechświata
 konstruowane w ten sposób obiekty mają charakter
dyskretny, a poszczególne punkty oddzielone są od
siebie próżnią, utożsamianą zwykle przez
pitagorejczyków z „nieskończonym powietrzem”.
EWOLUCJA KONCEPCJI
PITAGOREJCZYKÓW
Pitagorejczycy uważali monadę za
zasadę i początek ( arché) - wszystkiego. Punkt
bowiem uważali za początek linii, tę zaś za
początek powierzchni, a tę za początek bryły, to
jest ciała; zaś jeszcze przed punktem
rozpatrywali monadę. Dlatego początkiem i
zasadą ciał jest monada. Dlatego wszystkie ciała
powstają z monady.
Atomiści: DEMOKRYT Z ABDERY
(ok. 460-360 p.n.e.)
 uczeń Leucypa
Kliknij, aby edytować
 autor dzieł z zakresu medycyny, fizyki,
format tekstu konspektu
matematyki, architektury
 Drugi poziom
 „Początkiem wszechrzeczy są atomy i
konspektu
próżnia. Wszystko inne jest tylko
 Trzeci poziom
mniemaniem”
konspektu
 posłużył się pojęciem atomu dla
 Czwarty
opisania najmniejszych,
poziom
niepodzielnych cząstek rzeczywistości
konspektu
przyrodniczej
 Piąty
poziom
konspektu

Atomiści: LEUKIPPOS (V e. p.n.e)
Cel dociekań Leukipposa – sformułowanie
teorii przyrody zgodnej z tezą Parmenidesa
o niezmienności bytu i zachowanie zjawisk
Leukippos wpadł na pomysł atomistycznej
budowy materii, obserwując w silnym świetle
słonecznym poruszające się cząstki kurzu
Leukippos: jeżeli jest podział, wielość i ruch, to
jest próżnia; jest podział, wielość i ruch, więc
jest próżnia
 atomy są bardzo małe i „dzięki ich maleńkim
Epikur ( ok. 341 p.n.e)
 Epikur utrzymuje, że jest samoukiem,
 Kliknij, aby edytować
który nie miał innych nauczycieli
prócz
natury i osobistego doświadczeniaformat tekstu konspektu
 głosił, że nasz świat jest tylko jednym
 Drugi poziom
z nieskończonej liczby światów, stanowiąc
konspektu
cząstkę nieskończonego Wszechświata
 Trzeci poziom
znajdującego się w nieskończonej pustcekonspektu
 całość Wszechświata nie zwiększa się i nie
 Czwarty
zmniejsza, nic w niej nowego nie zachodzi,
poziom
a wszystko jest wynikiem wewnętrznej
konspektu
przemiany
 Piąty
poziom
konspektu
C.D.
jedynym źródłem i kryterium poznania
jest wrażenie
istnieć to doznawać istnienia
sprowadza całą rzeczywistość
do kombinacji atomów, teoria ta ma nam
dostarczyć argumentów pozwalających
znaleźć spokój w życiu
Filozofowie greccy V w. p.n.e.
 Empedokles z Akragas: lekarz i polityk, za podstawowe
zasady wszechrzeczy uznawał cztery żywioły, których
zmieszaniem kierowały dwie siły: Miłość i Nienawiść
 Anaksagoras z Kladzomen: matematyk i astronom, za
siłę kierującą podstawowymi zarodkami przyrody uznał
Boski Umysł. Wszystkie rzeczy
w przyrodzie składają się
z jakościowo zróżnicowanych
cząstek, które nazywał nasionami .
Wiek V p. n. e.
W wieku V p.n.e. zaszła w filozofii
istotna przemiana związana
z pojawieniem się w greckich miastach
wędrownych nauczycieli zwanych sofistami.
Dzięki ich działalności zainteresowanie
filozofów przyrodą ustąpiło miejsca refleksji
nad człowiekiem, jego postępowaniem, cnotą
i szczęściem. Spośród sofistów najsłynniejszą
postacią był Protagoras z Abdery.