Wprowadzenie do ekonomii - Katedra Ekonomii Politycznej

advertisement
Wprowadzenie do ekonomii
(zasady zaliczania przedmiotu)
• Zajęcia odbywają się tylko w formie wykładu;
• Są to zajęcia w wymiarze 30 godzin –
1
semestr;
• Obecność na wykładzie nie jest obowiązkowa, ale
gorąco zalecana;
• Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym
(pytania testowe + problemowe);
• Dla niewielkiej liczby osób możliwy jest egzamin
ustny w tzw. terminie zerowym.
J. Wilkin -Ekonomia
Wprowadzenie do ekonomii
Wykład 1
WNE UW
J. Wilkin -Ekonomia
Dlaczego warto uczyć się ekonomii?
(nie tylko wybierając ekonomię, jako kierunek
studiów?)
• Ekonomia jest nauką o gospodarowaniu, a więc o
najstarszej i ciągle najważniejszej dziedzinie aktywności
człowieka;
• Ekonomia pozwala lepiej zrozumieć funkcjonowanie
współczesnych społeczeństw, spełnia więc bardzo ważną
rolę poznawczą. Jedna z czołowych ekonomistek
brytyjskich Joan Robinson lubiła powtarzać: ekonomii
warto uczyć się chociażby dlatego, aby nie dać się
ekonomistom wodzić za nos! A wiemy, że ekonomiści
spełniają bardzo ważną rolę w życiu publicznym i w
kształtowaniu opinii publicznej!
J. Wilkin -Ekonomia
c.d.
• Ekonomia spełnia też niezmiernie doniosłą funkcję
praktyczną: pozwala lepiej rozwiązywać podstawowe
problemy ludzkości, jakimi są niedostatki środków
zaspokajających najważniejsze potrzeby człowieka;
• Wiedza ekonomiczna może mieć zastosowanie do wielu
dziedzin aktywności człowieka, wykraczających poza
typową działalność gospodarczą. Ekonomia pomaga
racjonalizować czy „ekonomizować” nasze działania w
różnych sferach życia, pozwalając rozwiązać wiele
podstawowych egzystencjalnych problemów w sposób
zarówno skuteczniejszy, jak i bardziej efektywny;
J. Wilkin -Ekonomia
c.d.
• Ucząc się ekonomii nabywasz wiedzę, która pomoże Ci w
rozwijaniu Twojej kariery zawodowej, nie tylko w
biznesie, ale też w pracy prawnika, socjologa,
przedstawiciela władzy publicznej czy pracownika
środków masowego przekazu. W wysoko rozwiniętych
krajach większość prawników czy socjologów pracuje na
potrzeby instytucji gospodarczych. Prawie połowa
wytworzonego dochodu narodowego w krajach wysoko
rozwiniętych dzielona jest przez mechanizm władzy
politycznej, a więc odpowiednie gospodarowanie tymi
środkami, ich „ekonomizacja” ma podstawowe znaczenie
dla funkcjonowania państwa;
• Znajomość ekonomii pozwala lepiej zrozumieć człowieka
w jego społecznym uwikłaniu, a przez to lepiej służyć
J. Wilkin -Ekonomia
człowiekowi. Jest to wspaniała
misja!
c.d.
• Last but not least! Studiowanie ekonomii i zdobycie
gruntownej wiedzy w tej dziedzinie jest bardzo dobra
inwestycją. Dobrze wykształceni ekonomiści, czy
przedstawiciele innych dyscyplin mający odpowiednią
wiedzę ekonomiczną są zazwyczaj wysoko opłacani i na
ogół nie mają kłopotów ze znalezieniem zatrudnienia.
Powiadamy, że dobrzy ekonomiści są „w cenie”. A jak
dowiecie się później, cena na rynku jest wyrazem wartości;
wysoka cena oznacza, że dana rzecz jest potrzebna,
poszukiwana i akceptowana. Rynek przyznaje wiedzy
ekonomicznej wysoką wartość. Warto więc studiować
ekonomię!
J. Wilkin -Ekonomia
Proces gospodarowania
•
•
Potrzeby człowieka:
Indywidualne,
Zbiorowe,
Niższego rzędu,
Wyższego rzędu
Ewolucja potrzeb i ich
rozszerzanie się
• Założenie o
nieograniczoności potrzeb
człowieka
• Potencjał
produkcyjny:
- Zasoby naturalne
(odtwarzalne i
nieodtwarzalne),
- Zasoby ludzkie,
- Kapitał
• Kategorie zasobu i
strumienia w ekonomii
J. Wilkin -Ekonomia
Gospodarowanie
• Wykorzystywanie rzadkich (ograniczonych)
zasobów w celu realizacji różnorodnych i
rosnących potrzeb człowieka;
• Proces gospodarowania obejmuje zarówno
przetwarzanie zasobów w trakcie produkcji, jak i
podział, wymianę oraz konsumpcję wytworzonych
produktów;
• Gospodarowanie, to stały proces konfrontowania
ograniczonych zasobów z nieograniczonymi
potrzebami.
J. Wilkin -Ekonomia
Czynniki produkcji
- źródło nowych wartości
•
•
-
Klasyczne (tradycyjne) czynniki produkcji:
Ziemia
Praca
Kapitał
Współczesne rodzaje kapitału i ich znaczenie:
Kapitał materialny (produkcyjny),
Kapitał finansowy
Kapitał ludzki,
Kapitał kulturowy
Kapitał społeczny
J. Wilkin -Ekonomia
Ewolucja znaczenia poszczególnych
czynników produkcji
•
•
•
•
Epoka agrarna
Epoka przemysłowa
Epoka postindustrialna
Gospodarka oparta na wiedzy – gospodarka
informacyjna
Relatywna zmiana roli ziemi, pracy, technologii,
wiedzy, informacji, instytucji itp. – Jakie czynniki
decydują o „bogactwie narodów” na różnych
etapach rozwoju społeczeństw?
J. Wilkin -Ekonomia
System gospodarczy
• Gospodarowanie zawsze dokonuje się w ramach
wielu ograniczeń; zarówno naturalnych,
technicznych, społecznych, jak i politycznych;
• Najważniejsze ograniczenia i możliwości
gospodarowania wynikają z właściwości systemu
gospodarczego, w jakim zachodzą procesy
produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji;
• System gospodarczy jest zbiorem powiązanych ze
sobą instytucji formalnych i nieformalnych;
J. Wilkin -Ekonomia
System gospodarczy (2)
• Czym jest system? Ogólna teoria systemów i
analiza systemowa;
• System gospodarczy a system społeczny i
polityczny – wzajemne powiązania i zależności;
• Zinterpretuj stwierdzenie R. Kapuścińskiego:
„Żyjemy coraz bardziej w gospodarce, a coraz
mniej w społeczeństwie”
• Znaczenie systemowych ram działalności
gospodarczej na przykładzie „realnego
socjalizmu”
J. Wilkin -Ekonomia
System gospodarczy (3)
• Systemy gospodarcze wg
• Systemy gospodarcze,
wielkości:
jako modele teoretyczne:
- System globalny –
- Gospodarka feudalna,
gospodarka światowa,
- Gospodarka
- System
kapitalistyczna,
makroekonomiczny –
- Gospodarka
gospodarka narodowa,
socjalistyczna, bądź:
- Systemy
- Gospodarka
mikroekonomiczne – np.
wolnokonkurencyjna,
przedsiębiorstwo,
- Gospodarka,
gospodarstwo rolne,
oligopolistyczna,
organizacja rządowa czy
monopolistyczna itp..
pozarządowa
J. Wilkin -Ekonomia
Zasoby produkcyjne
-
naturalne
(ziemia)
-
ludzkie
(praca)
-
materialne
(kapitał)
Efekty
gospodarowania
System gospodarczy
strumienie
zasobów
-
produkcja
-
podział
-
wymiana
-
konsumpcja
strumienie
efektów
Polityka ekonomiczna
J. Wilkin -Ekonomia
Pozytywne
- produkty
- usługi
- powiększenie
zasobów prod.
Negatywne
- zanieczyszczenie
środowiska
- degradacja
zasobów
Ekonomia, jako nauka społeczna i znaczenie
społecznych ram gospodarowania
•
-
Klasyfikacja nauk:
Nauki humanistyczne
Nauki społeczne
Nauki przyrodnicze
Nauki ścisłe
Nauki techniczne
Nauki medyczne
Itp.. ...
•
-
Nauki społeczne:
Ekonomia
Filozofia
Socjologia
Prawo
Nauki polityczne
Historia
Psychologia społeczna
Nauki o zarządzaniu
J. Wilkin -Ekonomia
Związki ekonomii z innymi
dziedzinami nauki
• Inne nauki społeczne:
- Wykorzystywanie badań
empirycznych i osiągnięć
metodologicznych; np.
socjologii czy psychologii;
- Socjologia ekonomiczna,
psychologia ekonomiczna,
ekonomiczna analiza
prawa, ekonomiczna
teoria polityki
• Nauki ścisłe i
przyrodnicze:
- Znaczenie matematyki w
ekonomii: modele
matematyczne,
ekonometria, statystyka,
cybernetyka;
• Nauki przyrodnicze:
inspiracje metodologiczne,
np. teoria ewolucji,
mechanizm równowagi,
adaptacja, rutyna,
homeostaza itp..
J. Wilkin -Ekonomia
Człowiek gospodarujący i
ekonomizacja zachowań ludzkich
• Model człowieka: „Homo
oeconomicus”:
- Egoista
- Indywidualista
- Jednostka
maksymalizująca
- Jednostka racjonalna
- Wie czego chce i ma
uporządkowane
preferencje
• Ekonomizacja: takie
postępowanie człowieka,
które prowadzi do
racjonalnego
wykorzystania dostępnych
zasobów, zgodnie z zasadą
maksymalizacji efektów
lub minimalizacji
nakładów
J. Wilkin -Ekonomia
Człowiek gospodarujący (2)
Homo oeconomicus w koncepcji Adama Smitha
„Człowiek (...) prawie ciągle potrzebuje pomocy swoich bliźnich i na
próżno szukałby jej w ich życzliwości. Jest bardziej prawdopodobne,
że nakłoni ich do pomocy, gdy potrafi przemówić do ich egoizmu i
pokazać im, że jest dla nich samych korzystne, by zrobili to, czego od
nich żąda. Każdy, kto proponuje drugiemu jakiś interes, postępuje w
ten sposób. Daj mi to, czego ja chcę, a otrzymasz to, czego ty chcesz:
oto znaczenie każdej takiej propozycji, i to jest właśnie sposób, w jaki
otrzymujemy nawzajem od siebie największą część usług, których
potrzebujemy. Nie od przychylności rzeźnika, piwowara czy piekarza
oczekujemy naszego obiadu, lecz od ich dbałości o własny interes.
Zwracamy się nie do ich humanitarności, lecz do egoizmu i nie
mówimy im o naszych potrzebach, lecz o ich korzyści.” (A. Smith:
Bogactwo narodów, I wyd. 1776 r.)
J. Wilkin -Ekonomia
Rys. 1:Krzywa możliwości produkcyjnych
S
Po
P1
R
P2
I
II
J. Wilkin -Ekonomia
Produkty przemysłowe
Co to jest: ekonomia?
• Ekonomia jest nauką społeczną o warunkach i
zasadach dokonywania wyboru w sferze
działalności gospodarczej i konsumpcji,
pozwalającą odpowiedzieć na zasadnicze dla
egzystencji człowieka pytania: co produkować, w
jaki sposób i dla kogo przeznaczyć wytworzone
wartości? Ekonomia próbuje też odpowiedzieć na
pytanie: co należy zrobić, aby możliwości
zaspokajania potrzeb ludzkich ulegały
zwiększeniu.
J. Wilkin -Ekonomia
Zalecany podręcznik:
• Ekonomia dla prawników i nie tylko. Pod
red. M. Bednarskiego i J. Wilkina.
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis
J. Wilkin -Ekonomia
Download