Wieloletni plan współpracy z NGO działających na rzecz środowisk
advertisement
Załącznik do LPRP w Powiecie Mińskim: „Standardy współpracy samorządu lokalnego z organizacjami pozarządowymi, w szczególności działającymi na rzecz środowisk gospodarczych w powiecie oraz rekomendacje dotyczące metod stymulowania wzrostu zaangażowania kobiet w procesie przygotowywania i wdrażania lokalnej polityki gospodarczej”. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Niniejszy dokument powstał w ramach projektu pn. „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w powiecie mińskim”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V. Dobre rządzenie, Działanie 5.4. Rozwój potencjału trzeciego sektora, Poddziałanie 5.4.2 Rozwój dialogu obywatelskiego, realizowanego w partnerstwie Fundacji Europejskie Centrum Przedsiębiorczości, Związku Pracodawców Warszawy i Mazowsza, Samorządu Województwa Mazowieckiego – który do zadań operacyjnych wyznaczył Wojewódzki Urząd Pracy – oraz Starostwa Powiatowego w Mińsku Mazowieckim. Dokument powstał w oparciu o następujące produkty, powstałe/wytworzone w ramach projektu: 1. „Badanie wizerunku przedsiębiorców w powiecie mińskim” firma: Research Cloud – Artur Kordykiewicz 2. „Opracowanie diagnozy gospodarczej i otoczenia zewnętrznego w powiecie mińskim” autorki: Anita Frankowiak, Elżbieta Leszczyńska 3. „Opracowanie diagnozy rynku pracy w powiecie mińskim” autorki: Katarzyna Dziamara-Rzucidło, Joanna Wis-Bielewicz 4. „Poradnik modelowej współpracy pomiędzy Lokalnymi Radami Gospodarczymi a samorządem powiatowym – Cz. I Diagnozowanie i rozwiązywanie problemów lokalnego rynku pracy” autorki: Katarzyna Dziamara-Rzucidło, Joanna Wis-Bielewicz 5. „Poradnik modelowej współpracy pomiędzy Lokalnymi Radami Gospodarczymi a samorządem powiatowym – Cz. II Diagnozowanie i rozwiązywanie problemów gospodarczych” autorka: Anita Frankowiak 6. Rezultaty paneli dyskusyjnych z Grupą Roboczą 7. Rezultaty spotkań konsultacyjnych z Lokalną Radą Gospodarczą 8. Rezultaty konsultacji społecznych z mieszkańcami 13 gmin powiatu mińskiego 9. Rezultaty konsultacji z władzami powiatu 10. „Procedury i schematy tworzenia dokumentów planistycznych oraz ich konsultacji” Autor: Tadeusz Góras W dokumencie wykorzystano wybrane wzorce minimalne i fragmenty z „Modelu Współpracy Administracji Publicznej i Organizacji Pozarządowych”. Redakcja dokumentu: Grzegorz Sowula str.| 2 Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Standardy współpracy samorządu lokalnego z organizacjami pozarządowymi, w szczególności działającymi na rzecz środowisk gospodarczych w powiecie. 1.1. Wieloletni plan współpracy z NGO działających na rzecz środowisk gospodarczych w powiecie na rzecz realizacji programu Bazując na obszarze 3: Współtworzenie przez samorząd terytorialny i organizacje pozarządowe strategii i programów realizacji polityk publicznych oraz rozwiązań instytucjonalnych w ramach płaszczyzny 1: Współpraca jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w zakresie tworzenia polityk publicznych Modelu współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych dokonamy określenia zaproponowanych przez Model zasad współpracy przy tworzeniu lokalnych programów, podsumowania narzędzi /wzorców minimalnych oraz zaproponujemy działania, jakie mogą podjąć NGO powiatu na rzecz wspólnej z władzami samorządowymi realizacji celów i działań programu rozwoju przedsiębiorczości. Model… proponuje następującą interpretację generalnych zasad obowiązujących w relacjach samorząd – organizacje pozarządowe1: „Zasada suwerenności oznacza dobrowolność udziału organizacji pozarządowych w pracach nad tworzeniem strategii i programów, prawo do udziału w tworzeniu lokalnej diagnozy, swobodę wypowiadania własnego stanowiska (rozwiązań, postrzegania problemu itp.). Zasada partnerstwa oznacza równość głosu i opinii formułowanych przez każdego z uczestników współtworzących strategie i programy. Zakłada również, że partnerzy włączają się w opracowanie strategii i programów z nastawieniem na osiągnięcie wspólnego celu. Zasada pomocniczości oznacza, że opracowywane strategie i programy będą diagnozować problemy i potrzeby oraz projektować rozwiązania z uwzględnieniem opinii realizatorów i odbiorców usług publicznych. Zakłada również przekazywanie realizacji zadań publicznych lokalnym organizacjom pozarządowym. Zasada efektywności oznacza, że samorząd i organizacje koncentrują i łączą swoje najlepsze zasoby dla stworzenia rzetelnych strategii i programów. Zakłada również, że realizacja zaplanowanych w strategiach i programach zadań przebiega zgodnie z opracowanymi standardami. Zasada uczciwej konkurencji oznacza, że rekrutacja organizacji pozarządowych do współtworzenia strategii i programów odbywa się na podstawie ustalonych i powszechnie dostępnych zasad (regulaminu). Zasada jawności oznacza, że informacje o każdym etapie tworzenia strategii i programów są powszechnie dostępne, zaś wytworzone dokumenty są rozpowszechniane w całym lokalnym środowisku, a nie tylko w gronie autorów.” Model.. definiuje zestaw narzędzi / wzorców minimalnych dotyczący dobrych praktyk przy procedurze tworzenia dokumentów strategicznych dla władz samorządowych2: „1. Kreowanie strategicznych celów dla lokalnej społeczności, priorytetów do działania. Wzorzec minimalny: 1 2 Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych, s. 38 i 39. Ibidem Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego str.| 3 LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Samorząd wraz z partnerami opracowuje model dokumentów strategicznych, np. długookresowe i średniookresowe strategie, trzyletnie i jednoroczne programy dla poszczególnych lokalnych polityk (na podstawie danych, m.in. statystycznych oraz badań lokalnych), uwzględniające również cele bezpośrednio związane z zagwarantowaniem równych szans wszystkim mieszkańcom. 2. Samorząd uzgadnia metodologię opracowania strategii i programów z zastosowaniem instrumentów diagnozowania gwarantujących otrzymanie rzetelnego obrazu lokalnej społeczności, w tym obejmujące również kwestie nierówności społecznych i dyskryminacji. Wzorzec minimalny: Procedura i schemat tworzenia dokumentów planistycznych. W przypadku powiatu mińskiego można skorzystać z opisanego poniżej dokumentu: Procedury i schematy tworzenia dokumentów planistycznych oraz ich konsultacji 3. Realizacja strategii i programów Wzorzec minimalny: Ewaluacja (przed wdrożeniem, w trakcie wdrożenia i po wdrożeniu). W przypadku powiatu mińskiego – konieczność zadbania, by w dokumentach strategicznych i programowych znalazły się zapisy dotyczące ewaluacji ex-ante, on-going lub mid term oraz ex – post 4. Wieloletnie programy współpracy z organizacjami pozarządowymi. Wzorzec minimalny: Program wieloletni współpracy obejmuje wszystkie polityki publiczne realizowane przez samorząd, zawarte w strategii i programach lokalnych. W przypadku powiatu mińskiego występuje konieczność opracowania wieloletniego programu w miejsce programów jednorocznych. 5. Upublicznianie informacji o tworzonych strategiach i programach, w tym: a) założenia, b) wykonane analizy, c) kolejne wersje projektów, d) ostateczne wersje dokumentów. Wzorzec minimalny: Procedura tworzenia i konsultacji dokumentów planistycznych” W przypadku powiatu mińskiego brak jest wieloletniego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi. Stworzenie takiego dokumentu wraz z zamieszczeniem w nim m.in. procedury i schematu tworzenia dokumentów programowych, z uwzględnieniem głosu organizacji pozarządowych, w szczególności reprezentujących środowiska gospodarcze, powinno być jednym z obszarów działań w najbliższych latach. Ponadto warto uruchomić platformę internetową (np. forum), która pozwalałaby mieszkańcom aktywnie uczestniczyć podczas procedury konsultowania kolejnych dokumentów planistycznych. Warto podkreślić fakt, że samorząd będzie dysponował dokumentem „Procedury i schematy tworzenia dokumentów planistycznych oraz ich konsultacji”, wypracowanym w ramach projektu „Przygotowanie str.| 4 Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim”, który definiuje następujące etapy procesu planowania partycypacyjnego3: „Wstępne działania informacyjne Stworzenie małego zespołu zadaniowego Powołanie zespołu partycypacyjnego Prace nad dokumentem planistycznym Konsultacje społeczne wstępnej wersji dokumentu Przygotowanie ostatecznej wersji dokumentu planistycznego Przedstawienie dokumentu radzie jednostki samorządu terytorialnego Etapy wdrażania Monitoring obywatelski” W przypadku dokumentów o charakterze strategicznym z przyczyn oczywistych niemożliwe jest stworzenie jednego, bezwzględnie obowiązującego kanonu / schematu; możliwe jest jednak wyznaczenie pewnych kluczowych elementów, które przedstawiamy poniżej (na podstawie ww. procedur i schematów tworzenia dokumentów planistycznych oraz ich konsultacji): Źródło: T. Góras, Procedury i schematy tworzenia dokumentów planistycznych oraz ich konsultacji, s. 23. „tytuł dokumentu, który często od razu zawiera w sobie jego główny cel, np. Plan Rozwoju Lokalnego Systemu Opieki nad Małym Dzieckiem, str.| 5 3 T. Góras, Procedury i schematy tworzenia dokumentów planistycznych oraz ich konsultacji” s. 11 – 22. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM ramy czasowe, czyli jakiego okresu dotyczy plan/program, informacje na temat autorów, dobrą praktyką jest, aby w dokumencie umieszczać nazwiska członków zespołu partycypacyjnego, należy również zamieścić informacje na temat metody, według jakiej tworzony był plan, najważniejsze rezultaty diagnozy lokalnej – w tej części często zamieszcza się podstawowe dane o miejscowości/powiecie, któremu poświęcony jest dokument rozwojowy, tutaj znajdują się wyniki diagnozowania, np. przeprowadzonej analizy SWOT bądź uzyskane przy pomocy innego narzędzia, zdefiniowane cele strategiczne/ogólne/główne oraz cele szczegółowe/operacyjne – w przypadku takich dokumentów jak Strategia Zrównoważonego Rozwoju definiuje się całościową wizję rozwoju miejscowości, lista działań i projektów wykonawczych do wyżej wspomnianych celów, które zawierają harmonogramy, budżety i wskaźniki realizacji - dotyczy to szczególnie planów i programów 2-i 3-letnich, odnoszących się do konkretnych dziedzin. opis systemu monitoringu i ewaluacji.”4 Kwestią nie mniej istotną od stworzenia ram dla opracowywania nowych dokumentów planistycznych oraz wieloletniego programu współpracy powiatu z organizacjami pozarządowymi jest określenie obszarów współpracy przy wdrożeniu lokalnego programu rozwoju przedsiębiorczości w powiecie mińskim. Możemy je zdefiniować jako: – udział w pracach Lokalnej Rady Gospodarczej – tworzenie partnerstw projektowych do projektów UE dotyczących: promocji przedsiębiorczości, uzupełnienia kwalifikacji potrzebnych lokalnym przedsiębiorcom, tworzenia partnerstw lokalnych, inicjatyw sieciowych, być może klastrowych, godzenia ról zawodowych i rodzinnych, internacjonalizacji działalności, wspólnej reprezentacji na targach / konferencjach, organizacja wyjazdów do innych krajów w celu poznania dobrych praktyk, promocji swojej działalności i idei organizowania się przedsiębiorców w ramach organizacji pozarządowych – przeprowadzanie badań wśród swoich członków dotyczących kwalifikacji / kompetencji, których potrzebują w odniesieniu do swoich pracowników, diagnozowanie lokalnego popytu na pracę, potrzeb poszczególnych branż. Szczególnie cenne byłyby obok badań ilościowych na ogóle przedsiębiorców poznawanie opinii przedstawicieli poszczególnych branż w ramach np. indywidualnych wywiadów pogłębionych czy grup fokusowych w odniesieniu do ich często unikalnych potrzeb str.| 6 4 T. Góras, Procedury i schematy tworzenia dokumentów planistycznych oraz ich konsultacji, s.23. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM – budowanie kapitału społecznego wśród przedsiębiorców poprzez możliwie najczęstsze wspólne działanie, w tym z udziałem samorządu, przy zachowaniu zasad transparentności i równych szans w udziale w tych inicjatywach. Ponadto warto rozważyć przyjmowanie kodeksów etycznego postępowania we współpracy między przedsiębiorcami oraz promowanie udziału we wszelkich podobnych programach już funkcjonujących w celu przezwyciężenia zdiagnozowanej bariery braku zaufania i niechęci do współpracy przedsiębiorców. – udział w imprezach organizowanych przez władze lokalne (np. festyny), organizowanie własnych stoisk, promocja członków i informowanie o swojej działalności – udział w opracowaniu dokumentacji potrzebnej do powołania oraz udział w powołanym partnerstwie lokalnym między organizacjami a samorządem 1.2. Realizacja zadań publicznych z wykorzystaniem form finansowych i niefinansowych przez NGO reprezentujące środowiska gospodarcze Organizacje reprezentujące środowiska gospodarcze nie są z punktu widzenia przepisów prawa w żaden szczególny sposób uprzywilejowane w stosunku do innych organizacji pozarządowych. W związku z tym dotyczą je te same uregulowania, co pozostałe organizacje. „Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych”5 podaje następujące mechanizmy i narzędzia współpracy finansowanej: „– ogłaszanie konkursów na realizację zadań publicznych, w tym ogłaszanych równocześnie ze złożeniem projektu budżetu danej JST na rok następny ( art. 13 ust. 5 uodpp) – przyjmowanie i rozpatrywanie przez JST wniosków organizacji pozarządowych o realizację zadania publicznego (art. 12 uodpp), w tym z pominięciem otwartego konkursu ofert (art. 19 a uodpp) – przyjmowanie i rozpatrywanie przez JST wniosków organizacji pozarządowych o realizację zadania publicznego (art. 12 uodpp), w tym z pominięciem otwartego konkursu ofert (art. 19 a uodpp); – zlecanie organizacjom pozarządowym obsługi otwartych konkursów ofert na realizację zadań publicznych (art. 11 ust. 2a uodpp); – podzlecanie zadań w ramach umowy na realizację zadania publicznego i regranting (art. 16, ust. 7); – zastosowanie lub pominięcie procedur zamówień publicznych (zgodnie ze wzorem umowy zawartym w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej).” Model… wskazuje również szereg działań, które sprzyjają współpracy finansowej w obszarze zarządzania jednostką administracji publicznej6: „standaryzacja usług publicznych (obligatoryjna przy powierzaniu zadania); powiązanie kryteriów wyboru ofert w ramach konkursu z programem współpracy i dokumentami strategicznymi; zawieranie umów wieloletnich; 5 6 Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych, s. 57 i 58. Ibidem Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego str.| 7 LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM uwzględnianie w kosztach realizacji zadań publicznych zarówno wydatków merytorycznych (bezpośrednich) jak i administracyjnych, związanych z ich realizacją (pośrednich); dopuszczenie w umowach z organizacjami pozarządowymi na realizację zadań publicznych możliwości dokonywania przesunięć wydatków pomiędzy pozycjami; jawność procedur naboru i wyboru ofert na realizację zadań publicznych; pracowanie i wdrożenie efektywnego systemu monitoringu i oceny realizacji zleconych zadań publicznych.” Z kolei uwarunkowania kulturowe w procesie współpracy finansowej obu partnerów przejawiają się jako7: „wspólne oferty organizacji pozarządowych (wspierające rozwój partnerstw projektowych); wspólne, partnerskie projekty JST z organizacjami pozarządowymi finansowane ze źródeł trzecich; stosowanie klauzul społecznych przy zamówieniach publicznych; mieszany skład komisji konkursowych z udziałem przedstawicieli różnych sektorów, zabezpieczony przed wystąpieniem konfliktu interesów; publikowanie informacji, raportów i sprawozdań z realizacji zadań publicznych.” Powyższe rekomendacje powinny zostać wdrożone na poziomie powiatu, co poprawiłoby jakość i efektywność zadań publicznych zleconych przez JST organizacjom pozarządowym, w tym w szczególności zajmujących się rozwojem przedsiębiorczości. Warto podkreślić, że w sferze zadań publicznych zdefiniowanych w art. 4 ust 1 uodpp mamy: – działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn oraz – działalność wspomagającą rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości – działalność wspomagającą rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej Jeśli chodzi o formy współpracy finansowej JST z organizacjami, to tzw. wzorzec minimalny rekomendowany przez Model… to „ogłoszenie o konkursie, które określa kryteria wyboru ofert zgodne z programem współpracy i innymi dokumentami planistycznymi, które funkcjonują w samorządzie”8. W przypadku powiatu mińskiego obowiązującym dokumentem jest Program Współpracy Powiatu Mińskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 2015 roku. Co warte podkreślenia, wśród priorytetowych zadań publicznych wymienia się m.in. zadania w zakresie działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości. Rekomenduje się utrzymanie tego zadania przy przygotowaniu kolejnych programów współpracy na następne lata. Ponadto ogłoszenia o konkursach powinny określać kryteria wyboru ofert zgodnie z programem, zarówno jego obecną, jak i kolejnymi edycjami. Inną formą współpracy JST z organizacjami pozarządowymi jest partnerstwo projektowe w realizacji zadań publicznych. 7 8 str.| 8 Ibidem, s. 58. Ibidem Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM „Forma współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi w tym obszarze rozumiana jest jako współpraca przy realizacji konkretnych projektów na rzecz realizacji zadań publicznych (tzw. partnerstwa projektowe). Przedsięwzięcia te mają ściśle określone cele i ramy czasowe realizacji.”9 Jedną z możliwości takiej współpracy jest inicjatywa lokalna. Jak stanowi ustawa o pożytku publicznym i wolontariacie: „Art. 19b. 1. W ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego bezpośrednio, bądź za pośrednictwem organizacji pozarządowych, lub podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, mogą złożyć wniosek o realizację zadania publicznego do jednostki samorządu terytorialnego, na terenie której mają miejsce zamieszkania lub siedzibę (…)” „Art. 19c. 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. Szczegółowe kryteria oceny powinny uwzględniać przede wszystkim wkład pracy społecznej w realizację inicjatywy lokalnej. 2. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, dokonując oceny wniosku, bierze pod uwagę szczegółowe kryteria oceny wniosku oraz jego celowość z punktu widzenia potrzeb społeczności lokalnej.” Model określa zasady, jakimi powinny kierować się organizacje oraz JST tworząc partnerstwa projektowe10: „Zasada efektywności oznacza, że tworzenie partnerstw pomiędzy samorządem i organizacjami pozarządowymi ma służyć lepszemu wykorzystaniu zasobów lokalnych przy realizacji zadania publicznego. Samorząd i organizacje dbają o jak najszerszą reprezentacje podmiotów, mogących włączyć się w realizację zadania. Partnerstwo powinno być głównym narzędziem realizacji zadań publicznych z wykorzystaniem środków lokalnych i pozabudżetowych. Zasada pomocniczości oznacza, że samorząd wspiera powstawanie partnerstw projektowych. Zasada jawności oznacza, że tworzenie partnerstw projektowych opiera się na jawnych procedurach. Dostępna jest pełna informacja na ten temat. Zasada suwerenności stron oznacza, że partnerstwo działa na podstawie umowy określającej zadania, odpowiedzialność stron i zasady wystąpienia z partnerstwa. Zasada uczciwej konkurencji oznacza, że istnieją jawne procedury tworzenia partnerstw na rzecz realizacji zadań publicznych. Zasada partnerstwa oznacza, że umowa o współpracy przy realizacji zadania publicznego określa zakres zadań i odpowiedzialności partnerów, zasady podejmowania decyzji i reprezentacji partnerstwa. Strony umowy partnerskiej są równe wobec siebie i innych podmiotów.” Wzorce minimalne przewidywane przez Model… dla partnerstw projektowych to11: – istnienie procedury zawierania partnerstw projektowych – informowanie przez strony internetowe organizacji pozarządowej oraz urzędów o powstaniu partnerstwa, jego celach i działaniach 9 Ibidem, s.67. Ibidem, s. 68 i 69. 11 Ibidem, s. 68. str.| 9 10 Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Z kolei wzorzec minimalny dla inicjatywy lokalnej przewiduje istnienie procedury realizacji inicjatywy lokalnej. W szczególności zasady te powinny również dotyczyć partnerstw projektowych z organizacjami pozarządowymi, wspierającymi rozwój przedsiębiorczości. Zapisy dotyczące inicjatywy lokalnej dotyczyć mogą organizacji wspierających przedsiębiorczość tylko pośrednio, wobec nieuwzględnienia w ustawie o oppiw w artykule dotyczącym zakresu inicjatywy lokalnej wspierania przedsiębiorczości. W związku z tym proponujemy przyjęcie procedury zawierania partnerstw w celu realizacji zadań publicznych w powiecie mińskim. W szczególności, zgodnie z modelem, powinna ona zawierać: „Współpraca partnerska wymaga wypracowania procedur zgodnych z obowiązującym prawem, w tym szczególnie zasad wybierania partnerów niepublicznych, przy partnerstwach inicjowanych przez samorząd, oraz określania kryteriów przystępowania przez samorząd do partnerstw inicjowanych przez organizacje pozarządowe.” 12: Powinna zostać opracowana również procedura informowania o partnerstwach projektowych, uwzględniająca praktyczne zastosowanie zasady równości szans przy zawieraniu i funkcjonowaniu partnerstw. Ponadto, mimo że zapisy dotyczące inicjatywy lokalnej, jak wspomniano wyżej, nie dotyczą wyłącznie organizacji wspierających przedsiębiorczość: ustalenie i ogłoszenie procedur realizacji inicjatywy lokalnej usprawniłoby współpracę JST z ogółem organizacji pozarządowych powiatu. 1.3. Opis wspierania procesów integracji środowiska NGO działających na rzecz środowisk gospodarczych w powiecie Cytowany wcześniej „Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych” przewiduje następujące zasady, jakim powinny być podporządkowane wzajemne relacje organizacji pozarządowych i JST w dziedzinie procesów integracji13: „Zasada suwerenności oznacza, że integracja sektora pozarządowego ma charakter autonomiczny, dobrowolny i oddolny oraz wynika z przekonania organizacji pozarządowych o korzyściach oraz kosztach związanych z tym procesem. Zasada partnerstwa oznacza równoprawne traktowanie wszystkich zaangażowanych w proces organizacji, niezależnie od ich kondycji i kompetencji. W związku ze specyfiką procesu integracji sektora pozarządowego, zakłada podejmowanie współpracy o charakterze długofalowym. Zasada pomocniczości oznacza, że samorząd w jak najmniejszym stopniu ingeruje w zadania integrujące sektor pozarządowy, tworzy jedynie warunki dla tego procesu. Zasada efektywności sprzyja tworzeniu reprezentacji sektora pozarządowego poprzez łączenie kompetencji i zasobów, pozwalających aktywnie uczestniczyć w procesie konsultacji polityk publicznych (strategie, wieloletnie plany działania). Zasada odwołuje się do przekonania, że zintegrowane środowisko lepiej i skuteczniej realizuje powierzone zadania. Zakłada również, że wiedza 12 13 Ibidem, s. 68. Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych, s. 82 i 83. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego str.| 10 LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM o aktywnych – w najbliższym otoczeniu – podmiotach pozwala tworzyć porozumienia i partnerstwa, zdolne do efektywniejszej realizacji zadań publicznych. Integracja pozwala również na eliminowanie dublowania realizacji zadań i konkurowania o tego samego klienta. Zasada jawności zakłada, że powszechnie dostępne są informacje o zarejestrowanych podmiotach trzeciego sektora, porozumieniach pomiędzy organizacjami i o ich reprezentacjach, a także o udziale przedstawicieli organizacji pozarządowych w ciałach dialogu (np. rady zatrudnienia, rady działalności pożytku publicznego, komisje dialogu). Zasada uczciwej konkurencji oznacza, że szanse udziału w integracji sektora mają wszystkie działające na terenie gminy lub regionu organizacje pozarządowe. Zakłada również, że istnieje możliwość tworzenia wielu reprezentacji branżowych trzeciego sektora, z którymi samorząd podejmuje współpracę.” Należy podkreślić, że samorząd nie powinien starać się odgórnie „zadekretować” procesów integracyjnych organizacji pozarządowych, działając wbrew ich woli. Jego rola sprowadza się raczej do inicjowania tych procesów w sposób niebezpośredni (np. wspólne inicjatywy NGO, szkolenia) oraz ułatwianie integracji. Zestaw narzędzi / wzorców, które proponuje Model… w tym celu jest szeroki14: 1. Ogólnodostępna baza danych o organizacjach pozarządowych. Wzorzec minimalny: Baza danych dostępna na stronie internetowej samorządu, portalu organizacji pozarządowych. Diagnoza w powiecie mińskim: na stronie powiatu dostępny jest wykaz organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu, podane są jednak tylko podstawowe dane, brak jakichkolwiek szerszych informacji, np. opisu organizacji, jej działalności. 2. Formalne spotkania branżowe lub problemowe z organizacjami pozarządowymi. Wzorzec minimalny: Organizacja spotkań przynajmniej raz w roku z uwzględnieniem tematyki przeciwdziałania dyskryminacji i promowania równości. Władze powiatu mińskiego powinny organizować tego typu spotkania. W szczególności możliwe byłoby zorganizowanie spotkania dotyczącego metod zachęcania kobiet do zakładania własnej działalności gospodarczej. 3. Nieformalne spotkania organizacji pozarządowych. Wzorzec minimalny: Współorganizacja nieformalnego spotkania organizacji pozarządowych, np. pikniku organizacji pozarządowych, przynajmniej raz w roku. Wśród zadań dla władz powiatu mińskiego LPRP PM ustanawia organizację tego typu wydarzenia. 4. Internetowe grupy problemowe i tematyczne. Wzorzec minimalny: str.| 11 14 Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych’, s. 82 i 83. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Procedura powoływania grup problemowych. 5. Szkolenia i warsztaty dla przedstawicieli organizacji pozarządowych z zakresu: –– roli i zasad funkcjonowania ciał dialogu obywatelskiego, –– roli i zasad funkcjonowania federacji organizacji pozarządowych. Wzorzec minimalny: Szkolenia branżowe dla organizacji raz w roku. Diagnoza dla powiatu mińskiego: ze względu na stosunkowo niewielką liczbę organizacji na terenie powiatu oraz ich stosunkowo niewielki potencjał, w szczególności w dziedzinie przedsiębiorczości, wykorzystanie tego wzorca nie wydaje się konieczne. 6. Dofinansowywanie i/lub organizacja wspólnych wyjazdów przedstawicieli sektora pozarządowego na ogólnopolskie fora inicjatyw pozarządowych lub inne spotkania tematyczne o podobnym charakterze. Wzorzec minimalny: Zapis w programie współpracy umożliwiający realizacje takiego działania. W odniesieniu do programu dla powiatu mińskiego: organizacja wspólnych wyjazdów organizacji wspierających przedsiębiorców na konferencje i inne tego typu spotkania o charakterze regionalnym lub krajowym powinna być koordynowana przez władze powiatu. 7. Wspólne działania promocyjne organizacji pozarządowych w ramach określonych wydarzeń lokalnych. Wzorzec minimalny: Procedura włączania partnerów pozarządowych we współorganizowanie wydarzeń lokalnych; Zapis w programie współpracy umożliwiający udział organizacji w wydarzeniach lokalnych. W przypadku powiatu mińskiego: uzupełnienie programów współpracy o właściwe zapisy, umożliwiające udział NGO w wydarzeniach lokalnych, których obecnie brak w Programie Współpracy Powiatu Mińskiego z Organizacjami Pozarządowymi… 8. Udostępnienie przez samorząd kanałów informacyjnych. Wzorzec minimalny: Procedura wykorzystywania kanałów informacyjnych samorządu przez organizacje pozarządowe. Program Współpracy… zawiera zapisy dotyczące promocji działalności organizacji na stronach internetowych Powiatu oraz na telebimie przed Starostwem Powiatowym, brak jednak dopowiedzenia, na jakich zasadach organizacje mogą korzystać z tych kanałów informacji. Potrzeba opracowania właściwej procedury. 9. Plenarne spotkania organizacji pozarządowych. Wzorzec minimalny: Współorganizacja przynajmniej jednego spotkania plenarnego w roku. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego str.| 12 LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Starostwo Powiatowe we współpracy z Lokalną Radą Gospodarczą i/lub powołaną Radą Pożytku Publicznego powinny organizować spotkania plenarne dla NGO. Opracowaniem tematyki i promocją, w szczególności wśród organizacji pozarządowych wspierających przedsiębiorczość, powinna zająć się LRG. 10. Powołanie Rady Działalności Pożytku Publicznego. Wzorzec minimalny: Procedura powołania RDPP. W Powiecie Mińskim funkcjonuje już Lokalna Rada Gospodarcza, składająca się z przedstawicieli przedsiębiorców, której zadaniem jest integracja środowisk NGO oraz usprawnienie i podniesienie jakości dialogu pomiędzy środowiskami biznesu a administracją w procesie uzgadniania kluczowych decyzji dla powiatu mińskiego. Funkcje LRG pokrywają się więc częściowo z działaniami Rady Działalności Pożytku Publicznego w odniesieniu do sfery przedsiębiorczości. Mimo to warto rozważyć powołanie RDPP jako głosu całego środowiska organizacji pozarządowych powiatu. 1.4. Zasady tworzenia partnerstw lokalnych z udziałem przedstawicieli samorządu i NGO reprezentujących środowiska gospodarcze Zasady, które określa Model współpracy…. w stosunkach pomiędzy JST a organizacjami pozarządowymi przy powoływaniu partnerstw lokalnych: „Zasada suwerenności oznacza, że udział w partnerstwie jest dobrowolny, każdy członek samodzielnie określa zakres i formy swojego zaangażowania. Zasada partnerstwa oznacza, że członkowie partnerstwa dysponują równym głosem w sprawach partnerstwa, zaś wniesione przez nich wkłady są równie ważne. Zasada pomocniczości oznacza, że tworzy się lokalne warunki do powstawania partnerstw, samorząd lub organizacje pozarządowe inicjują partnerstwa w obszarach problemowych, w których działania pojedynczych podmiotów są mniej efektywne. Zasada ta oznacza również wzmacnianie już istniejących partnerstw poprzez włączanie się w ich aktywność. Samorząd wspiera lidera partnerstwa, unikając pełnienia takiej funkcji. Zasada efektywności oznacza łączenie zasobów będących w dyspozycji poszczególnych członków partnerstwa. Zasada jawności oznacza, że pełna i aktualna informacja dotycząca partnerstwa i jego działalności jest powszechnie dostępna. Zasada uczciwej konkurencji oznacza, że partnerstwo jest otwarte dla wszystkich podmiotów podzielających cele partnerstwa i akceptujących zasady jego działania.” Zestaw narzędzi / wzorców, które proponuje Model w tym celu: 1. Istnieje dokument programowy (program współpracy) określający politykę w zakresie partnerstw lokalnych, zawierający zapisy o obowiązku stosowania zasady równości szans w funkcjonowaniu i działaniu partnerstwa. str.| 13 Wzorzec minimalny: Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Procedura powoływania i włączania się samorządu. Diagnoza dla Powiatu Mińskiego: w programie współpracy z organizacjami pozarządowymi brak zapisów dotyczących powoływania partnerstw lokalnych, konieczne jest uzupełnienie programu. 2. Partnerstwa lokalne prowadzą działania na podstawie zawartych umów partnerskich. Wzorzec minimalny: Wzór umowy partnerskiej. Diagnoza dla powiatu mińskiego: konieczność opracowania wzoru umowy partnerskiej. 3. Procedury delegowania przedstawicieli do partnerstw lokalnych. Wzorzec minimalny: Procedura powoływania przedstawicieli samorządu do partnerstw lokalnych; Procedura wyłaniania przedstawicieli organizacji pozarządowych do partnerstw lokalnych. Diagnoza dla powiatu mińskiego: w chwili obecnej brak takiej procedury, dlatego warto rozważyć jej opracowanie. 4. Przepisy określające sposób sprawowania funkcji przez członków partnerstwa (przedstawiciela samorządu, organizacji pozarządowej i innych partnerów, np. obejmowania funkcji w organach partnerstwa, sposobu podejmowania decyzji obowiązków w zakresie informowania organów samorządu i organizacji pozarządowych o funkcjonowaniu partnerstwa i jego działalności itp.). Wzorzec minimalny: Zapisy umowy partnerskiej określają zasady działania przedstawicieli partnerów. 5. Ocena zaangażowania członków w działania partnerskie. Wzorzec minimalny: Zapisy umowy partnerstwa określające zasady oceny działania; Umieszczanie informacji na stronach internetowych partnerów o efektach działania partnerstwa. W celu wspólnego działania na rzecz przedsiębiorczości w powiecie mińskim rekomenduje się powołanie partnerstwa lokalnego organizacji pozarządowych, przedsiębiorców oraz samorządu, które będzie wykorzystywać dostępne zasoby wszystkich trzech typów podmiotów. W szczególności konieczne jest uzupełnienie programu współpracy samorządu z organizacjami o zapisy deklarujące chęć angażowania się powiatu w partnerstwa lokalne oraz całościową procedurę powoływania i funkcjonowania partnerstw lokalnych. Zapisy te powinny powstać przy aktywnym współudziale środowisk organizacji pozarządowych powiatu, wyrażonym w czasie konsultacji np. w ramach Lokalnej Rady Gospodarczej lub w ramach powołanej Rady Działalności Pożytku Publicznego. Poradnik modelowej współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych definiuje w następujący sposób zakres procedury powoływania partnerstw (co z powodzeniem można dostosować do powiatu mińskiego): „Procedura powinna określać m.in. sposób powoływania partnerstw i kryteria włączania się do nich str.| 14 (bądź nie) samorządu oraz jego jednostek, relację samorządu wobec konkretnego partnerstwa (np. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM lider, uczestnik lub obserwator), procedurę powoływania przedstawicieli samorządu i przedstawicieli organizacji do partnerstw, relacje pomiędzy partnerami wewnątrz partnerstwa (udział we władzach partnerstwa, decyzyjność, przełożenie na organy samorządowe itp.), ścieżkę postępowania w przypadku inicjowania partnerstwa przez jednostkę samorządową oraz przez organizację, zasady prowadzenia ewaluacji partnerstwa, sposobów jego komunikacji z interesariuszami i wspólnotą lokalną. Należy też przemyśleć i opisać sytuację, gdy w ramach partnerstwa lokalnego pojawią się partnerstwa projektowe, realizujące konkretne przedsięwzięcia. Partnerstwa projektowe powinny być objęte odrębnymi regulacjami (również w programie współpracy), gdyż będą istnieć także poza partnerstwami lokalnymi.” „Istotne jest również określenie roli instytucji samorządowych w partnerstwach: szkół, ośrodków pomocy społecznej, domów kultury, bibliotek, muzeów itp. (…) Należy także określić, w jaki sposób partnerstwa będą określały swoje wieloletnie i roczne plany pracy oraz ich spójność z dokumentami planistycznymi i politykami publicznymi samorządu.” W działalności partnerstw lokalnych ważną rolę odgrywa samorząd. Może być stroną inicjatywną, jego udział podnosi prestiż przedsięwzięcia, jego rola to również promocja idei partnerstwa lokalnego. Ponadto może udostępnić infrastrukturę (siedzibę, miejsce na biuro). 1.5. Rekomendacje dotyczące metod stymulowania wzrostu zaangażowania kobiet w działania na rzecz przygotowania i wdrażania lokalnej polityki gospodarczej Mimo formalnego zabezpieczenia praw kobiet do równego udziału w życiu społecznym – zarówno w dokumentach prawa krajowego, rozlicznych strategiach i postulatach oraz wytycznych ponadnarodowych (m.in. Europejska Karta Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym) – praktyka wskazuje na zbyt niską, w stosunku do zasady równości, reprezentację zarówno we władzach samorządowych jak i w organizacjach pozarządowych. Zdiagnozowana sytuacja na terenie powiatu mińskiego wymaga podjęcia szeregu działań w celu zmiany tej sytuacji, w szczególności w kontekście aktywizacji i uczestnictwa kobiet w działaniach i władzach lokalnych organizacji wspierających przedsiębiorczość. Ponadto działaniami uzupełniającymi byłyby inicjatywy na rzecz likwidacji barier w przedsiębiorczości kobiet. Wśród wielu działań które mogą podjąć władze samorządowe na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn, jest m.in. podpisanie ww. Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym. Dotychczas jedynym znanym przypadkiem w Polsce, gdzie władze gminne zdecydowały się na taki krok, jest gmina Nysa, która ponadto przyjęła dokument strategiczny Równościowy Plan Działania dla Gminy Nysa na lata 2008 – 2010. Zapisy Europejskiej Karty… ustanawiają następujące zasady działania sygnatariuszy: „1. Równość kobiet i mężczyzn stanowi fundamentalne prawo Zasada ta musi być stosowana przez samorządy lokalne i regionalne we wszystkich obszarach ich kompetencji, obejmuje ich zobowiązanie do eliminacji wszelkich form dyskryminacji bezpośredniej i pośredniej. 2. Zagwarantowanie, że równość kobiet i mężczyzn, różnorodne formy dyskryminacji i str.| 15 nierównego traktowania są brane pod uwagę. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM Różnorodne formy dyskryminacji oparte na płci, rasie, kolorze skóry, pochodzeniu etnicznym i społecznym, cechach genetycznych, języku, religii czy wierze, przekonaniach politycznych lub innych, przynależności do mniejszości narodowej, urodzeniu, niepełnosprawności, wieku, orientacji seksualnej czy statusie społeczno-ekonomicznym muszą być brane pod uwagę przy rozpatrywaniu równości pomiędzy kobietami i mężczyznami. 3. Zrównoważony udział kobiet i mężczyzn w procesie decyzyjnym jest warunkiem demokratycznego społeczeństwa. Prawo do równości kobiet i mężczyzn wymaga od władz lokalnych i regionalnych podjęcia wszelkich dostępnych środków i odpowiednich strategii w celu promowania zrównoważonej reprezentacji kobiet i mężczyzn we wszystkich sferach procesów decyzyjnych. 4. Eliminacja stereotypów opartych na płci jest podstawą osiągnięcia równości kobiet i mężczyzn. Władze lokalne i regionalne muszą promować eliminację stereotypów i przeszkód, które przyczyniają się do nierównego statusu kobiet i które mają wpływ na nierówny podział ról pomiędzy kobietami i mężczyznami w życiu politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym. 5. Włączając kwestie płci do wszystkich działań samorządów lokalnych i regionalnych konieczne jest promowanie równości kobiet i mężczyzn. Perspektywa równości płci musi być brana pod uwagę przy tworzeniu polityki, metod i instrumentów, które wpływają na codzienne życie społeczności lokalnej np. poprzez techniki głównego nurtu zarządzania (gender mainstreaming) oraz budżetowanie pod kątem płci (gender budgeting). W tym celu doświadczenie kobiet w życiu lokalnym, warunki życia i pracy, muszą zostać zbadane i wzięte pod uwagę. 6. Właściwie opracowane plany działania i programy są koniecznymi narzędziami do promowania równości kobiet i mężczyzn. Działania władz lokalnych i regionalnych muszą obejmować plany i programy uwzględniające równość płci oraz muszą być wyposażone w środki finansowe i osobowe potrzebne do ich wdrażania.”15 Realizacja zasad i ustaleń Karty... powinno obywać się m.in. w formie przyjmowanych Równościowych Planów Działania. Spośród proponowanych wyżej działań wyjaśnienia w szczególności wymaga zasada budżetowanie pod kątem płci (gender budgeting). Pewne wskazówki co do możliwości jej praktycznego zastosowania znajdują się w raporcie United Nations Development Programme „Budżetowanie wrażliwe na płeć a jakość życia. Raport z projektu Budżet równych szans. Gender budgeting dla samorządów” z 2013 r.16. Katalog działań skierowany był konkretnie do jednej z gmin, jednakże część z nich z powodzeniem można zastosować w przypadku samorządu powiatu mińskiego17: „1. Planowanie polityk publicznych i tworzenie dokumentów strategicznych: • gromadzenie wszelkich dostępnych danych statystycznych w podziale na płeć (…) 15 Europejska Karta Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym M. Korona, Z. Łapniewska, E. Pieszczyk, M. Siciarek, Budżetowanie wrażliwe na płeć a jakość życia. Raport z projektu Budżet równych szans. Gender budgeting dla samorządów” , United Nations Development Programme, 2013. 17 Ibidem, s. 110 i 111. 16 Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego str.| 16 LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM • uwzględnianie perspektywy i potrzeb osób należących do różnych grup społecznych, poddawanie jednoczesnej uwadze różnorodnych cech badanej społeczności, np. płci i wieku, sprawności fizycznej lub intelektualnej, statusu społeczno-ekonomicznego, orientacji seksualnej, przynależności narodowej lub etnicznej. 2. Realizacja polityki lokalnej: analiza potencjalnego wpływu prowadzonych działań na kobiety i mężczyzn, (…) (np. stworzenie „listy kontrolnej” do zadań realizowanych przez gminę, z pytaniami: Do kogo skierowane jest zadanie? (do ilu kobiet i ilu mężczyzn?) Kto będzie realizował zadanie? (Ile kobiet, ilu mężczyzn?) Jak realizacja zadania wpłynie na sytuacje kobiet i mężczyzn? analiza potencjalnego wpływu prowadzonych działań na osoby z różnych grup społecznych i o różnych cechach (np. w jakim wieku są osoby, które są beneficjentami konkretnego działania gminy? Jaka jest ich sytuacja ekonomiczna/zawodowa/stopień sprawności fizycznej? Czy są osoby, które nie korzystają z działań prowadzonych przez gminę? Jakie to grupy? Dlaczego są nieobecne?) ewaluacja działań i wydatków gminnych pod katem płci – czy prowadzone działania i wydawane środki wpływają na zmianę sytuacji kobiet i mężczyzn w gminie? 3. Partycypacja społeczna: otwartość na włączanie się mieszkanek i mieszkańców w procesy konsultacyjno-decyzyjne bardziej staranne informowanie mieszkanek i mieszkańców o decyzjach podejmowanych przez samorząd gminy, zróżnicowanie kanałów komunikacji wzmocnienie i upowszechnianie już istniejących procedur wpływania obywatelek/obywateli na życie publiczne (dyżury radnych Gminy, zebrania wiejskie) oraz narzędzi partycypacji obywatelskiej (konsultacje społeczne) 4. Edukacja antydyskryminacyjna: zwiększanie wiedzy i świadomości (…) w zakresie wspierania równych szans kobiet i mężczyzn oraz przeciwdziałania dyskryminacji poprzez szkolenia antydyskryminacyjne, warsztaty, wizyty studyjne, udział w projektach tematycznych promowanie istniejących rozwiązań na rzecz wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na szczeblu lokalnym, których elementem może być budżetowanie wrażliwe na płeć (np. Europejska Karta Równości Kobiet i Mężczyzn w Życiu Lokalnym, Równościowe Plany Działania) informowanie mieszkanek i mieszkańców o przywiązaniu samorządu do zasady równości kobiet i mężczyzn” W szczególności w kwestii gender budgeting skierowane są następujące rekomendacje18: „Kolejna rekomendacja do budżetów byłoby włączenie kryteriów równości płci do procedury budżetowej. Oznacza to udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: • w których działach budżetu mogą być zawarte fundusze przeznaczone na aktywności przyczyniające się do równości płci? 18 M. Korona, Z. Łapniewska, E. Pieszczyk, M. Siciarek „Budżetowanie wrażliwe na płeć a jakość życia. Raport z projektu Budżet równych szans. Gender budgeting dla samorządów” United Nations Development Programme ,Warszawa, 2013, s. 37. Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego str.| 17 LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM • w jakich istniejących pozycjach wydatków można zawrzeć nowe programy na rzecz równości płci? • czy potrzebne są dodatkowe fundusze na zbieranie danych z podziałem na płeć w ramach wyszczególnionych możliwości stwarzanych przez samorząd? • jakie dane posiada gmina, dzięki którym można byłoby zaobserwować zmiany zjawiska nierówności statusu kobiet i mężczyzn w gminie? • jakie zasoby (materialne i niematerialne) powinny być skierowane tylko do kobiet, aby miały one równe szanse na dobre życie? • jaki jest udział procentowy wydatków skierowanych do kobiet i dziewczynek w całkowitych wydatkach gminy i jak zmienia się on w czasie?” Wśród innych promujących równość działań, które może podjąć samorząd i które wskazane są w ww. Raporcie… są następujące, o których warto wspomnieć: „stymulowanie organizacji pozarządowych do odpowiednich działań na rzecz równości m.in. poprzez ogłaszane konkursy i udzielane dotacje dla organizacji i instytucji zajmujących się wyrównywaniem szans; wspieranie infrastruktury odciążającej kobiety od prac opiekuńczych, które wykonują w zakresie znacznie większym niż mężczyźni, w tym: opieki nad dziećmi, osobami zależnymi i w podeszłym wieku; analiza lokalnych dokumentów strategicznych pod kątem eliminacji zapisów dyskryminujących bądź stereotypowo traktujących role kobiet i mężczyzn; wyznaczenie w ramach urzędów osoby odpowiedzialnej za politykę antydyskryminacyjną, która wśród swoich obowiązków mogłaby mieć opracowywanie raportów nt postępów i sytuacji na terenie powiatu bądź gminy w zakresie polityki równych szans; stworzenie narzędzia ewaluującego wdrażane zmiany „uwzględniające np.: udział w całkowitych wydatkach – wydatkachów na cele priorytetowe dla kobiet, balans płci uczestniczek i uczestników szkoleń publicznych, udział wydatków na sport chłopców i dziewczynek , oraz inne wskaźniki”; zastanowienie się przy projektowaniu infrastruktury nad odmiennymi potrzebami kobiet i mężczyzn (dobrym przykładem mogą być państwa skandynawskie, „w których rządzący za cel postawili sobie równy dostęp kobiet i mężczyzn do zasobów miejskich. Zaowocowało to poszerzeniem str.| 18 Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego LOKALNY PROGRAM ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POWIECIE MIŃSKIM chodników, oświetleniem parków, inwestycjami w transport miejski oraz bezpiecznymi terenami zielonymi i placami zabaw”)” 19 Ogólne bariery w przedsiębiorczości kobiet nie różnią się zasadniczo od tych dla mężczyzn20. Różnice występują w takich dziedzinach jak: konieczność godzenia ról zawodowych i rodzinnych, zwalczanie stereotypowego myślenia o typowym podziale ról w społeczeństwie, gorszy dostęp do finansowania. Rola samorządu w przezwyciężaniu tych barier sprowadzałaby się do działań informacyjnych w celu zwalczania stereotypowego myślenia a także we wsparciu kobiet w opiece nad osobami zależnymi (w tym udział bądź inicjowanie projektów w ramach działań współfinansowanych przez UE dotyczących tego obszaru, szerzej opisanych w rozdziale LPRP dotyczącym celów i zadań). W przypadku zwiększenia zaangażowania kobiet w prace samorządu i organizacji wspierającej przedsiębiorczość szczególne warte uwagi jest tworzenie ww. infrastruktury odciążającej od obowiązków utrudniających aktywną pracę zawodową oraz promocja przez władze samorządowe polityki równościowej poprzez szkolenia urzędników, podnoszenie kwestii uczestnictwa kobiet podczas różnorodnych wystąpień i uroczystości z udziałem władz lokalnych, pogadanki w szkołach, spotkania z kobietami – przedsiębiorcami, zakładkę dotyczącą kwestii równości na terenie powiatu na stronach powiatu i gmin, szkolenia dla kobiet. 19 Ibidem, s. 37 – 39. A. Borowska, Determinanty i bariery przedsiębiorczości kobiet w Polsce, Kwartalnik Wydziału Zarządzania Politechniki Białostockiej Ekonomia i Zarządzanie 3/2013, s. 160. 20 Projekt „Przygotowanie modelowego programu rozwoju przedsiębiorczości w Powiecie Mińskim” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego str.| 19
