ZWIĄZEK MIĘDZY ZABURZENIAMI PSYCHOMOTORYCZNYMI A

autyzm
Opracowała:
mgr Marta Jędryka- Plesińska
Autyzm jest zespołem zaburzeń o różnym stopniu nasilenia, które
występują już we wczesnym dzieciństwie, między pierwszym a trzecim rokiem
życia
dziecka.
Cechą
charakterystyczną
dzieci
autystycznych
są
nieprawidłowości w kontaktach społecznych. Istotnym problemem są także
zaburzenia mowy, przymusowe czynności czy rytuały. Dotychczas nie odkryto
jednoznacznej przyczyny autyzmu, za część tych zaburzeń na pewno
odpowiadają geny oraz komplikacje okołoporodowe (np. niedotlenienie
dziecka). Do cech autystycznych zalicza się np.: kłopoty z ekspresją własnych
uczuć i emocji w taki sposób jak robią to zwykli ludzie i jaki jest przyjęty za
normę; zaburzenia zdolności do inicjowania lub podtrzymywania rozmowy;
lepsza komunikacja za pomocą języka pisanego, przywiązywanie do niektórych
słów i nadużywanie ich, mowa rozwija się słabo lub wcale, dzieci autystyczne
używają często słów bez znaczenia, porozumiewają się gestami zamiast słów i
maja słabą możliwość skupienia uwagi. Specyficzną cechą jest także to, że
autyzm trwa całe życie, mimo iż kontakty społeczne i mowa maja tendencję do
poprawy.
Zespół Aspergera jest to zaburzenie, które mieści się w spektrum
autyzmu i swoim zakresem obejmuje przede wszystkim upośledzenie
umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian i sprawności
myślenia.
Dzieci
zainteresowania.
z
zespołem
Jednostka
ta
jest
Aspergera
posiadają
zaburzeniem
rozwoju
pochłaniające
o
podłożu
neurologicznym, którego przyczyny na ogół nie są znane. Ludzie cierpiący na to
schorzenie przypominają osoby z autyzmem pod tym względem, że od
wczesnego dzieciństwa występuje u nich ten sam rodzaj upośledzeń, posiadają
jednak o wiele lepszą adaptację społeczną, wykazują się lepszą elokwencją,
a ponieważ posiadają niezwykłe zainteresowania, częściej uchodzą za
ekscentryków niż za osoby o zaburzonej osobowości.
Podobnie jak autyzm, zespół Aspergera może mieć różne nasilenie objawów od
prawie niewidocznych do nasilonych w takim stopniu, że utrudniają a nawet
uniemożliwiają jednostce normalne życie. Duże znaczenie ma tutaj środowisko,
w jakim dziecko się wychowało. Jednym z ważniejszych problemów przy
zespole Aspergera jest upośledzenie funkcji społecznych i emocjonalnych.
Jednak najbardziej charakterystycznym objawem są trudności w kontaktach
z innymi ludźmi. Ludzie zdrowi potrafią ocenić swój wzajemny stan
emocjonalny na podstawie niewerbalnych wskazówek takich jak postawa ciała,
ton głosu, natomiast ludzie z zespołem są tego pozbawieni. Często prowadzi to
więc do trudności w nawiązaniu lub utrzymaniu przyjaźni. Ludzie cierpiący na
zespół Aspergera często odzywają się niestosownie do sytuacji, problemem jest
też dosłowne rozumienie języka lub nieadekwatne używanie konkretnych słów.
Mocną stroną osób z zespołem Aspergera jest zapamiętywanie faktów, dat,
postaci, wiele z nich posiada uzdolnienia matematyczne.
Oprócz deficytów społecznych, osoby te często mają również zaburzenia
motoryczne np. niezdarność fizyczna czy manualna. Cierpi na tym zdolność
szybkiego pisania czy też rysowania.
Podstawowe różnice między zespołem Aspergera i autyzmem dziecięcym
ilustruje poniższa tabela.
Zespół Aspergera
1. Jakościowe uszkodzenia w zakresie
Autyzm dziecięcy
1. Jakościowe zaburzenia w
społecznej interakcji, manifestujące się komunikowaniu się, od opóźnionego
poprzez:
- widoczne uszkodzenia w
lub całkowitego braku mowy, poprzez
zaburzoną zdolność do inicjowania i
zakresie posługiwania się
podtrzymywania konwersacji do
złożonymi zachowaniami
stereotypowego użycia języka. Cechy
niewerbalnymi takimi jak
charakterystyczne mowy dzieci
wymiana skojarzeń, ekspresja
autystycznych:
mimiczna, pozycje ciała, gesty w
celu regulacji społecznej
interakcji;
- niepowodzenia w nawiązywaniu
kontaktów z rówieśnikami
stosownie do poziomu rozwoju
- brak spontanicznego dążenia do
- brak wykorzystania mowy do
komunikowania się;
- rozumienie mowy jest lepsze niż
mowa czynna;
- po 12 miesiącu życia dzieci
przechodzą przez fizjologiczne
fazy rozwoju mowy, budują
dzielenia z innymi przyjemności,
proste wyrażenia słowne, potem
zainteresowań i osiągnięć;
następuje szybki regres mowy,
- brak odwzajemnienia
społecznego lub emocjonalnego.
dziecko przestaje formułować
proste zdania i posługuje się
2. Jakościowe uszkodzenia w zakresie
pojedynczymi wyrazami,
komunikacji mogące przejawiać się
pojawiają się echolalie;
jako:
- pytania kompulsywne
- brak opóźnienia w rozwoju
mowy, a nawet wyjątkowo dobry
2. Komunikacja niewerbalna:
- trudności w wyrażaniu i
jej rozwój, przy jednoczesnej
odbieraniu komunikatów
nieumiejętności komunikowania
niewerbalnych;
się w sposób niewerbalny jak
- proste gesty;
gesty czy mimika;
- zakłócenia prozodyczne
- widoczne ograniczenia w
wypowiedzi (brak odpowiedniej
zakresie zdolności do
intonacji, modulacji głosu),
inicjowania lub podtrzymywania
monotonia wypowiedzi;
rozmowy;
- dosłowne, literackie rozumienie i
używanie języka;
- brak zróżnicowanych,
spontanicznych zabaw w
- mało wyrazista mimika
- aktywność ruchowa
(podskakiwanie, klaskanie) jest
sposobem wyrazu emocji;
3. Cechy charakterystyczne autysty:
udawanie lub społecznych zabaw
naśladowniczych właściwych dla
poziomu rozwojowego.
3. Ograniczone, powtarzające się
stereotypowe wzorce zachowania,
- nieumiejętność radzenia sobie z
sytuacjami nowymi;
- zaburzenia kontaktów
społecznych;
- brak emocjonalnej wzajemności,
zainteresowań i aktywności mogące
brak dążenia do dzielenia
mieć charakter:
wspólnego pola uwagi, poprzez
- zajmowanie się jednym lub
dzielenie się radością,
większą ilością stereotypowych i
zainteresowaniami lub
ograniczonych wzorców
osiagnięciami z innymi ludźmi;
zainteresowań;
- ewidentne, sztywne trzymanie
się specyficznych rutyn i
rytuałów;
- manieryzmy ruchowe (np.
trzepotanie się, złożone ruchy
całego ciała)
- niechęć do brania udziału we
wspólnej zabawie;
- nieprawidłowe kontakty z
dorosłymi i rówieśnikami, brak
emocjonalnego przywiązania;
- unikanie kontaktu wzrokowego i
fizycznego`
Główne różnice pomiędzy zespołem Aspergera a autyzmem z wysokim
poziomem funkcjonowania dotyczą późniejszego niż w autyźmie pojawienia się
wyraźnych objawów (po 36 miesiącu życia) oraz lepszych wyników
uzyskiwanych w różnych sferach, zwłaszcza w zakresie komunikacji i zachowań
społecznych.
Językowe porozumiewanie się jest charakterystyczne dla gatunku
ludzkiego. Mówienie, pisanie, czytanie to aktywności codzienne każdego
człowieka. Aby mowa mogła rozwijać się prawidłowo, niezbędne jest
prawidłowe funkcjonowanie analizatora słuchowego a także prawidłowy rozwój
intelektualny. Nieodzownym elementem prawidłowego rozwoju mowy jest
także właściwy rozwój ruchowy. Pierwszymi obserwatorami rozwoju mowy
dziecka są rodzice i to na nich spoczywa odpowiedzialność za stymulację
rozwoju poprzez ćwiczenia motoryki aparatu mowy. Należy pamiętać o tym, że
człowiek przychodzi na świat zupełnie bezradny i przez pierwsze lata życia jest
uzależniony od innych ludzi. Należy więc zaspakajać jego podstawowe
potrzeby, zapewnić poczucie bezpieczeństwa i stymulować jego rozwój. Należy
także pamiętać o tym, że im wcześniej zostaną wykryte wszelkie deficyty
rozwojowe, tym większe są szanse na ich zniwelowanie.
Niniejsza praca powstała w oparciu o:
Lucyna Bobkowicz- Lewartowska „Autyzm dziecięcy”
Luke Jackson- „Świry, dziwadła i zespół Aspergera”
oraz strony internetowe:
www.mowadziecka.blogspot.com
www.basia.ota.pl
www.dzieci.bci.pl
www.autyzm-dzis.blog.onet.pl