WSTĘP

Nauczycielki z Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr1
im. Wojciecha Korfantego w Chorzowie
WSTĘP
Słowo kultura z definicji zawiera w sobie zasady, wzorce i sposoby postępowania.
Już od najmłodszych lat człowieka jest z nimi oswajany przez swoich pierwszych nauczycieli –
rodziców. To oni pokazują swoje zachowania i postępowania, a dzieci patrząc na nich nabywają i
uczą się wzorów. Szczególnie bliskie jest każdemu sformułowanie „kultura osobista”. Składa się na
nią wiele elementów, w tym taktowne zachowanie, dobre maniery oraz zasady etyczne.
Współczesny styl życia, obowiązki zawodowe rodziców, czasem niewiedza, brak czasu, agresywne
oddziaływanie mediów zaburzyły przekaz między pokoleniowy. Tak rodzice jak i młodzież
pogubili się we wzajemnych relacjach. W miejsce tej pustki wdziera się fala narastającej agresji i
pospolitego chamstwa. Poniższy program może stać się próbą ochrony ich osobowości i
uzupełniania braków w tej życiowej edukacji.
Wiemy z doświadczenia, że przychodzi w życiu młodego człowieka taki moment, kiedy nagle czuje
się źle ze swoją niewiedzą. Pragnie odpowiedzieć na proste pytania: Jak się zachować w danej
sytuacji. Nauka podstawowych zasad savoir-vivru da młodemu człowiekowi pewność siebie w
kontaktach z innymi ludźmi, pozwoli z pewną swobodą wkroczyć w świat dorosłych. Pomoże
wyjaśnić, kim jest człowiek kulturalny i jak powinien w życiu postępować.
Uświadomi i nauczy wzorców dobrego zachowania, a w pojone im zasady mogą stać się z czasem
nawykiem. Wprowadzenie takiej edukacji da gwarancje, że pewien procent uczniów będzie
postępował zgodnie z nimi, uczeń posługujący się już zasadami dobrego zachowania może stać się
pozytywnym przykładem dla innych, ponieważ nie odpowiednie postępowanie młodzieży wynika
głównie z ich niewiedzy, że można zachowywać się inaczej. Uczniowie niejednokrotnie zadawali
wiele pytań w obliczu sytuacji, w jakiej się znaleźli i nie wiedzieli jak postąpić. Zajęcie tego typu
rozwiewają wiele wątpliwości i pozwolą uniknąć gaf w przyszłym dorosłym życiu.
Celem będzie:
- poprawienie komunikacji między uczniami a dorosłymi przez zastosowanie norm i zwyczajów
dobrego zachowania
- poprawienie wizerunku szkoły w środowisku
- rozwiązanie problemów wychowawczych przez wyrobienie taktownego i życzliwego zachowania
wobec innych.
„DOBRE ZACHOWANIE, NA CO DZIEŃ.”
Celem innowacji jest:
promowanie postaw pro społecznych
rozwiązywanie problemów wychowawczych
poprawienie wizerunku szkoły
podniesienie kultury osobistej wśród uczniów
wdrażanie uczniów do przestrzegania zasad i norm zwyczajowych przyjętych przez szkole i
rodzinę
6. uwrażliwienie na estetykę, czystości swoja i najbliższego otocznia
7. wyrabianie wytrwałości w dążeniu do osiągnięcia wybranego celu, oraz w zbudzenia wiary
w swoje możliwości
1.
2.
3.
4.
5.
Rodzaj innowacji:
Innowacja prowadzona na lekcjach wychowawczych, Wiedzy o kulturze i zajęciach poza
lekcyjnych – w klasach pierwszych i drugich
Temat innowacji:
Utrwalania zasad dobrego zachowania w stosunkach miechy ludzkich.
Oczekiwane efekty zmian:
stymulowanie do osiągania powodzenia życiowego
umiejętność zjednywania sobie przyjaciół pozyskiwania kolegów
umiejętności rozwiązywania konfliktów
umiejętność kreowania swojego wizerunku w kontaktach w nowym
środowisku (pierwsza praca)
5. sprawność w posługiwaniu się wyuczonymi formami i wzorcami zachowań
1.
2.
3.
4.
Sposoby sprawdzenia innowacji (czy cel został osiągnięty?)
Ewaluacja dokonana będzie w celu sprawdzenia, czy innowacja osiągnęła pożądane efekty.
Przed wprowadzeniem innowacji uczniowie wypełniają test wstępny. Uzyskane od uczniów
odpowiedzi zostaną opracowane.
Każdy etap będzie zakończony sprawdzianem stopnia umiejętności rozwiązania zadania.
Następnie wyniki zostaną porównane z wynikiem początkowym.
Będziemy obserwować:
-
Czy uczniowie lepiej dbają o kulturę słowa?
Czy poprawiły się relacje miedzy „nielubianymi” uczniami a reszta grupy?
Czy nastąpiła poprawa wyników z zachowania?
Czy stosują poznane na ćwiczeniach formy zachowań?
Przeprowadzimy tez ankietę wśród uczniów, aby uzyskać dodatkowe informacje o celowości
wprowadzenia innowacji. Opracowanie wyników tej ankiety pozwoli na odpowiedzieć na
pytanie: jakie korzyści miał uczeń z wprowadzenia innowacji?
Podsumowaniem będzie konkurs- pokaz na najlepsza scenkę „dobry ton we wszystkich
sytuacjach życiowych”
Wyniki uzyskane w wyniku ewaluacji zostaną opracowane i przedstawione w formie
sprawozdania Radzie pedagogicznej. Swoimi uwagami i wnioskami podzielimy się także z
nauczycielami z innych szkol na spotkaniach metodycznych.
ANKIETA DLA UCZNIÓW
1. Czy uważasz, że wprowadzenie nauki savoir vivre’u rozbudziło twoje zainteresowanie
sposobem bycia kulturalnym?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
2. Czy normy, z którymi się zapoznałeś/aś pomagają Ci w kontaktach z rówieśnikami,
kolegami?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
3. Czy zdobyte przez Ciebie na zajęciach umiejętności poprawiają wizerunek szkoły w
środowisku (np. w środkach komunikacji)?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
4.Czy teraz łatwiej ci zaprosić sympatię (np. na studniówkę) i zadbać o kulturalne spędzenie
czasu?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
5.Która z pokazanych metod zachowania się w sytuacji konfliktowej najbardziej ci odpowiada?
(wymień przynajmniej jedną)
6. Czy próbowałeś/aś przekazać swoją wiedzę na temat kutry rodzeństwu, rodzicom i innym
osobą?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
7.Czu udało ci się zaimponować komuś nabytymi umiejętnościami?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
8.Czy łatwiej ci teraz podjąć rozmowę z przyszłym pracodawcą?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
9.Czy twoim zdaniem dzięki eleganckiemu zachowaniu można łatwiej osiągnąć sukces?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
10. Czy metoda projektu jest ciekawą propozycją dla uczniów?
TAK
RACZEJ TAK
NIE
PIERWSZE SPOTKANIE
Zajęcia prowadzone metodą „burzy mózgów”.
Uczniowie starają się określić pojęcia: dobre i złe zachowanie, dobre i złe wychowanie.
Nauczyciele przeprowadzają rozeznanie wśród uczniów reguł dobrego zachowania i wypisują na
tablicy najczęściej udzielone odpowiedzi.
W otaczającym nas świecie wraca moda na dobre wychowanie.
Dobre wychowanie postrzegane jest jako suma następstw wyrażających się zmianą osobowości
człowieka. Rozróżnia się wychowanie umysłowe, moralne , społeczne, fizyczne, estetyczne i
samowychowawcze.
Młodzież wie, że wzorowy sposób bycia jest niezbędnym warunkiem kariery zawodowej. Postawa
człowieka, jego poza i ruchy wiele o nim samym mówią. Nie powinny wyrażać lekceważenia ani
arogancji.(ukłony, podanie ręki, przepuszczenia w drzwiach, prezentacja)
Odpowiedzi uczniów są opracowane w postaci diagramu, by zobrazować potrzeby danej grupy.
Dbałość o wygląd
Pomoc innym
Asertywność
Szacunek dla
innych
Kultura osobista
ZAGADNIENIA DO REALIZACJI
1. Ogólne zasady dobrego zachowania.
„Jak cię widzą – tak cię piszą”- mówi polskie przysłowie i przypomina o tym ze każdego dnia,
sowim wyglądem i zachowaniem tworzymy pewien wizerunek. Jest on bacznie obserwowany i
oceniany przez innych. Od tego jak jesteśmy postrzegani przez innych w dużej mierze zależy ich
stosunek do nas samych a zaraz potem nasze własne samopoczucie. Warto, więc poznać normy
obyczajowe i ogólno kulturowe, aby zyskać sympatię i poważanie społeczeństwa. Uprzejmość
obowiązuje zawsze i wszędzie, niezależnie od pozycji społecznej czy zajmowanego stanowiska.
Ten niekosztowny luksus zawiera się w miłym uśmiechu i słowach „proszę, dziękuję, przepraszam”
a potrafi nam zjednać sympatię. Od tego czy zostaniemy uznani za człowieka kulturalnego może
wiele w naszym życiu zależeć. Dlatego rodzice od najmłodszych lat wpajają dzieciom postawy
dobrego zachowania, (tzw. Kindersztubę), które najczęściej towarzyszą im przez całe dorosłe życie
i pojawiają się później w rodzinach, które sami zakładają. Czym charakteryzuje się w potocznym
pojęciu człowiek kulturalny?
To zwykle człowiek zadbany, uprzejmy, życzliwy, umiejący się znaleźć w różnych sytuacjach w
sposób właściwy, stosowny, nieobjawiający agresji, używający języka pozbawionego
wulgaryzmów nawet w wypowiedziach stanowczych, używających gestów grzecznościowych
przyjaźnie nastawionych do świata. Tacy ludzie są na ogól szanowani, chętniej i uważnie
wysłuchiwani.
2. Zachowanie w środkach komunikacji miejskiej i w miejscach użyteczności publicznej.
Aby żyć w zgodzie z zasadami dobrego wychowania trzeba mieć poczucie potrzeby właściwego
zachowania w każdym miejscu, w każdej sytuacji.
Znalazłszy się w środkach komunikacji miejskiej człowiek z kultura wie ze, należy ustąpić miejsca
osoba starszym, ulowym, kobieta w ciąży i matka z małymi dziećmi, pomagać przy kasowaniu
biletów, wnoszeniu wózków i wysiadaniu osoba starszym.
Zachować ciąg komunikacyjny nie niszczyć mienia w żaden sposób, zachować cierpliwość z razie
postoju-awarii. Człowiek kulturalny nie absorbuje uwagi pasażerów w głośnym lub wulgarnym
zachowaniem nie przeszkadza tez kierującemu. W terenie w miarę możliwości udzieli informacji, w
świątyni dostosuje się do wymogów danej wiary, zachowa cisze, zdejmie nakrycie głowy. Na
wystawie lub w muzeum nie będzie ostentacyjnie wygłaszał swojej krytyki, nie będzie dotykał dziel
sztuki ani ostentacyjnie nawoływał znajomych
3. Zachowanie w kinie, teatrze, koncercie.
Przede wszystkim należy przyjść punktualnie a siedzących już mijać przodem do nich. Okrycie
należy zostawić w szatni łącznie z kapeluszem, który najbardziej elegancki będzie przeszkadzał
widza w oglądaniu widza w oglądaniu filmu. Partnerce należy wskazać drogę i znaleźć miejsce. W
trakcie spektaklu nie przeszkadzać swoim zachowaniem (rozmowa, jedzeniem, przytulaniem) nie
wyrażać głośno swoich odczuć okrzykami typu „ho!” lub głośnym śmiechem, gdy inni tego nie
robią. Nie należy tez komentować krytykować ani dyskutować. Człowiek kulturalny nigdy nie
wychodzi przed czasem. Czeka aż wybrzmi ostatni akcent!
4. Przedstawianie się, poznawanie, witanie i zegnanie.
Taki jest obyczaj miedzy ludźmi ze zanim nawiążą stosunki musza się sobie przedstawić. Pierwsze
wrażenie na kim zrobimy, często decyduje o tym jak będziemy postrzegani. Obowiązuje reguła, ze
zawsze młodszy powinien zostać przedstawiony starszemu; mężczyzna kobiecie a podwładny
zwierzchnikowi, czasem jednak przedstawimy się sami mówiąc wyraźnie nazwisko lub tylko imię.
Jeśli siedzimy to przy powitaniu powinniśmy wstać lub lekko unieść się na krześle. Kobieta nie
musi tego robić. Gdy wchodzimy do pokoju- pierwsza wita się osoba wchodząca nawet, gdy by
była starsza czy ważniejsza. Rękę podaje osoba starsza lub ważniejsza, ale zawsze pan powinien
zaczekać aż pani wyciągnie rękę do niego, ważny jest tez sposób podania ręki bez nadmiernego
uścisku i szarpanie. Jeżeli natomiast, jeżeli chce, pocałować damska dłoń to pochylamy się do niej
nigdy nie ciągniemy jej do góry. Przy przedstawianiu sobie ludzi używamy tytułów naukowych
tylko w oficjalnych okazjach i na uczelni w towarzystwie czasem podamy tytuł zawodowy np.: pan
dyrektor, pan dyrygent itp.
5. Reguły życia towarzyskiego.
Zapraszamy zwykle na różne uroczystości przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem, na bale i
wesela, co najmniej z miesięcznym,. Pamiętajmy, że na rożne uroczystości obowiązuje stosowny
strój. Gdy po raz pierwszy zostajemy zaproszeni do czyjegoś domu powinniśmy pani domu
wręczyć kwiaty. Pamiętamy wtedy że kwiaty należy odwinąć z papieru i podać koronami do góry.
Gdy idziemy w towarzystwie, kobieta jest zawsze osobą uprzywilejowaną, to jej otwieramy drzwi i
przepuszczamy ją pierwsza , za wyjątkiem gdy trzeba torować drogę. Przy stole operujemy
sztućcami i podtrzymujemy rozmowę. Zakazane są tematy dotyczące polityki, religii, chorób i
śmierci , pieniędzy i zarobków. Gdy na chwilę przerwiemy konsumpcję sztućce krzyżujemy dając
sygnał o dalszego ciągu. Jeśli zakończyliśmy posiłek układamy je równolegle na talerzu. Czasem
prosimy partnerkę do tańca i pamiętajmy, aby po tańcu podziękować i odprowadzić na miejsce.
Gdy zamierzamy zaprosić do tańca obcą osobę zawsze pytamy jej towarzysza o pozwolenie. Palimy
tylko w miejscach przeznaczonych a gasimy papierosa wyłącznie w popielniczce.
KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA, AUTOPREZENTACJA
Cel ogólny:
Młodzież uzyska wiadomości z zakresu komunikacji interpersonalnej, i zapozna się z różnymi
technikami relaksacji, jakie można stosować przed wystąpieniami publicznymi i tzw. Mową ciała.
Wiadomości – ćwiczenia metodą sytuacyjną.
Pojęcie (interpersonalnej) przedstawienie scenek, przekazywanie radosnych wiadomości, smutnych
informacji, powiedzenie komuś komplementu.
Wyjaśnienie pojęcia tzw. Mowy ciała i jej znaczenia procesie komunikowania się.
Zwrócenie uwagi na zaburzenia w komunikacji, czego należy unikać. Nauka prawidłowej
komunikacji i jakie czynniki odgrywają w niej zasadniczą role. Wpływy stresu na
komunikację(stres motywujący, destrukcyjny).
Przedstawienie technik relaksu wspomagających komunikację.
Palenie papierosów i żucie gumy do żucia.
Cel ogólny:
Przypomnienie o szkodliwości palenia. Palenie czynne i bierne.
Uciążliwość palenia dla niepalących i nie tylko w momencie gdy inni palą.
Dym wnika w firany, meble, sprzęt .
Interesy palących i niepalących są sprzeczne i potrzeba wiele wyrozumiałości i tolerancji, aby ten
problem rozwiązać. W zupełnie wyjątkowych sytuacjach za wyrażoną zgodą uczestników spotkania
wszystkich, także niepalących, można zapalić papierosa, ale należy przestrzegać wtedy zasad:
-
nie palić pomiędzy poszczególnymi daniami jednego posiłku
nie dmuchać dymem na innego osoby
nie rozmawiać z papierosem w ustach
nie podchodzić z papierosem do grup osób niepalących
Guma do żucia zapewnia świeży oddech, chroni przed próchnicą, ale nie powinna być żuta w
następujących sytuacjach:
- w czasie rozmowy z klientem
- podczas rozmowy z szefem, nauczycielem, osobą starszą
- w trakcie uroczystego spotkania, tak i służbowego jak prywatnego
- w teatrze, na koncercie muzycznym
- żucie gumy powinno się odbywać w sposób dyskretny, a zużytą gumę i jej opakowanie
trafiać do kosza na śmieci.
Poczta elektroniczna.
Dobre zwyczaje ukształtowały się także w zakresie poczty elektronicznej, mimo że tj. jedna z
nowszych form komunikowania się. Do najważniejszych należą:
-
Podpisuj wysłane wiadomości, podaj numer telefonu by ułatwić szybkie porozumiewanie
się
Systematycznie sprawdzaj zawartość swojej skrzynki by w porę odpowiedzieć an otrzymany
list.
Przed wysłaniem wiadomości dokładnie ją przeczytaj i nanieś poprawki
Jednocześnie określ temat wiadomości
Wiadomość powinna być krótka, jednoznaczna
Jeśli przesyłasz dalej wiadomość, którą otrzymałeś od innej osoby, chroń jej dane osobowe
przed wysłaniem wiadomości do konkretnej osoby
-
Nie wykorzystuj poczty w pracy do korespondencji prywatnej
Forma listu elektronicznego powinna być estetyczna
Prowadzenie rozmów telefonicznych, korzystanie z telefonów komórkowych.
Niektórzy ludzie ponad 50% pracy wykonują przez telefon.
To, jakie wrażenie robi się przez telefon wpływa na wizerunek własny i firmy.
Istniej cała grupa reguł postępowania w sytuacji prowadzenia rozmów telefonicznych.
Najważniejsze z nich to:
-
nie należy zaczynać rozmowy od pytania „Kto mówi?”. Należy zacząć od przedstawienia
się.
W przypadku przerwania rozmowy telefonicznej połączenie wznawia osoba , która
rozpoczęła rozmowę
Rozmowę kończy ta osoba, z której inicjatywy rozmowa się rozpoczęła
Punktualność obowiązuje także w rozmowach telefonicznych
Unikaj telefonowania po godzinie 22:00
Komunikat zgłoszeniowy na automatycznej sekretarce powinien być krótki i wyraźny;
nagrywanie wiadomości także powinno być krótkie.
Korzystanie z telefonów komórkowych nie powinno przeszkadzać innym.
Załatwianie spraw w urzędzie.
Osoby mające załatwić jakaś rzecz w urzędzie, zwykle czują się niezbyt pewnie.
Żeby otworzyć te „urzędowe” drzwi zamiast klucza używamy pięciu słów:
Dzień dobry, do widzenia, proszę, dziękuje, przepraszam.
Jeśli nie wiemy, czy zapukać, czy nie, na wszelki wypadek pukamy. Każde wejście zaczynamy od
powitania, a każda kwestie od zwrotu grzecznościowego, ale rzeczowego.
„Czy mógłbym dowiedzieć się...”, „Chciałbym prosić...”, „Mam skierowanie do...”.
Każda uzyskana informacje obowiązkowo kwitujemy podziękowaniem, wychodząc zagnamy się i
delikatnie zamykamy drzwi.
Ważną sprawa jest punktualność.
Punktualność zapewnia nam porządek w życiu, ułatwia wzajemne kontakty międzyludzkie.
Stawiając się punktualnie na miejsce spotkania pokazujemy swoja odpowiedzialność, wyrażamy
szacunek dla drugiej osoby, cenimy jej czas, spóźnienie jest nieprzyjemne w teatrze lub kinie, ale
jeszcze bardziej, gdy ktoś czeka na nas w plenerze, w rożnych przecież warunkach pogodowych.
Zakończenie:
Podczas zajęć lekcji wychowawczych a szczególnie zajęć pozalekcyjnych możliwe jest tworzenie
grup, a to daje możliwość stworzenia dobrej i twórczej atmosfery.
Stad już tylko krok do pełnego otwarcia się młodzieży i wykazania aktywności również uczniom
nieśmiałym.
Mila niczym nie skrępowana atmosfera, brak tradycyjnych ocen działają na uczniów mobilizująco.
Wobec specyfiki tych zajęć korzystanie z aktywnych metod jest koniecznością.
Na zakończenie niektórych zajęć planuje się krótkie testy sprawdzające stopień osiągnięcia celów
przez nauczyciela. Najważniejsze jednak jest bieżące motywowanie ucznia przez wszystkich
pracowników szkoły w rożnych sytuacjach do właściwego zachowania i stosowania wyuczonych
form grzecznościowych.
W niektórych, codziennych sytuacjach należy się domagać szacunku i zasad dobrego zachowania.
Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
H. Hamer – Rozwój umiejętności społecznych Warszawa 1999
M. Brzozowski – Sztuka bycia i obycia. MUZA S.A. 2006
G. Incze – O kulturalnym zachowaniu Diogenes 1999
H. G. Schnitzer – Poradnik współczesnego savoir vivr’u Delta 1996