Modlitwa w rodzinie

Modlitwa w rodzinie
ks. Krzysztof Mądel SJ
http://madel.jezuici.pl
Sosnowiec 10 III 2012
„Panie, naucz nas się modlić…” Łk 11, 1
„Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i
skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie,
naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów»,
a On rzekł do nich: «Kiedy się modlicie, mówcie: Ojcze,
niech się święci Twoje imię; niech przyjdzie Twoje
królestwo! Naszego chleba powszedniego dawaj nam na
każdy dzień i przebacz nam nasze grzechy, bo i my
przebaczamy każdemu, kto nam zawini; i nie dopuść,
byśmy ulegli pokusie»” (Łk 11,1-4).
Modlitwa w rodzinie




Jezus Chrystus nauczyciel modlitwy
Jana Pawła II teologia małżeństwa i rodziny
Modlitwa i rozeznanie wg Ignacego Loyoli
Kilka przykładów i ćwiczeń. Od czego zacząć?
Jezus nauczyciel modlitwy, Łk 11
„Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i
skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie,
naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów»”
 Jezus modli się żarliwie
 Uczniowie, widząc to, proszą go o pomoc
 Modlitwa osobista i liturgiczna Izraela



Szema, Psalmy, liturgia synagogalna i świątynna
Jan Chrzciciel przekazuje uczniom własną modlitwę
Jezus otwiera przed uczniami serce, zaprasza ich do
udziału w jego życiu wewnętrznym, uczy ich także
modlitwy

Chrzest, uzdrowienia, Przemienienie, Wieczernik, Getsemani,
Ukrzyżowanie
Jezus nauczyciel modlitwy
«Kiedy się modlicie, mówcie: Ojcze, niech się święci
Twoje imię; niech przyjdzie Twoje królestwo! Naszego
chleba powszedniego dawaj nam na każdy dzień i
przebacz nam nasze grzechy, bo i my przebaczamy
każdemu, kto nam zawini; i nie dopuść, byśmy ulegli
pokusie»” (Łk 11, 2).
Sh'ma Yis'ra'eil Adonai Eloheinu Adonai echad.
Barukh sheim k'vod malkhuto l'olam va'ed.
Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem, Panem jedynym
Błogosławione niech będzie imię Jego chwalebnego królestwa na wieki
wieków (Pwt 6, 4-9; 11, 13-21, Lb 15, 37-41).
Jezus nauczyciel modlitwy, Łk 11

Chrzest Jezusa w Jordanie
„Ten jest mój Syn umiłowany” (agapethos)

Uzdrowienia
„Wielka jest twoja wiara…”

Uwolnienia od złego
„Milcz” / „Idź i pokaż się kapłanom” / „Idź i nie grzesz więcej”

Przemienienie Pańskie
„Jego słuchajcie…” / Rozmowa o męce z Mojżeszem i Eliaszem

Wieczernik
„Aby byli jedno…” / „Nowe przykazanie daję wam…” / „Idę
przygotować wam miejsce” / „Ześlę wam Ducha Pocieszyciela”

Getsemani
„Nie moja lecz Twoja wola niech się stanie…”

Ukrzyżowanie
„Przebacz im…” / „Oto Matka twoja” /„Pragnę” / „Wykonało się”
Modlitwa Serca Jezusowego
Najważniejszą sprawa w życiu duchowym Jezusa jest Jego związek Ojcem w Duchu (o. Kotyła).

J 8, 28 „Ja nic od Siebie nie czynię lecz to, czego Ojciec mnie nauczył”.

J 4, 31-34 [Po rozmowie z Samarytanką.] Przyszli uczniowie i powiedzieli „Jedz”. Opowiedział
im: „Ja mam pokarm inny, o którym wy nie wiecie. Moim pokarmem jest pełnić wolę Tego,
który mnie posłał, abym wypełnił Jego dzieło”. Jezus ujawnia swój głód, jakie odczuwa
zawsze. Jest nim pełnienie woli Ojca, zbawianie człowieka, dlatego

na krzyżu wyznaję: „Pragnę”, a potem „Dokonało się” J 5, 19-21.

„Syn czyni to, co widzi, że Ojciec czyni”. Wszystkie cuda Jezusa mają Źródło w tym, że Jezus
widzi, co czyni Ojciec. Ojciec każe mu czynić cuda, dlatego Syn je czyni.

J 5, 36 Rozmowa z Żydami po uzdrowieniu chromego przy Bethesda. „Dzieła które Ojciec mi
dał do wykonania - ja czynię”. Ojciec kazał Jezusowi uzdrawiać, być miłosiernym. W chorobie
i grzechu widzi wezwanie Ojca do wyrażania jeszcze większej miłości.

J 8, 26 „Ja mówię wobec świata to, co usłyszałem od Niego”. W wieczerniku: „Nie nazywam
was sługami, ale przyjaciółmi, bo oznajmiłem Wam wszystko, co usłyszałem od Ojca mojego”.

J 8, 29: „Ten który mnie posłał jest ze mną”. Jest zawsze z Nim. „Nie pozostawił mnie
samego, bo ja czynię zawsze to, co się jemu podoba”. Tu kryje się tajemnica jedności Boga,
„ja czynię to, co się Ojcu mojemu podoba”.

J 14, 31 Wyznaje swoją miłość. „Niech cały świat się dowie, że ja miłuję Ojca i że czynię jak
mi Ojciec nakazał”. Chwilę później wzywa: „Wstańcie. Idźmy stąd”. Jest posłuszny Ojcu aż do
śmierci.

Dzięki Jezusowi uczniowie odkrywają, że więź człowieka z Bogiem jest możliwa tylko przez
zjednoczenie woli, myśli, serca, pamięci, całego życia wewnętrznego z Bogiem.

J 20, 17 Miłość Jezusa jest nieporównanie większa od ludzkiej. „Idź i powiedz braciom:
wstępuję do Ojca mojego i Ojca waszego, Boga mego i Boga waszego”.
„Mężczyzną i niewiastą stworzył ich…”
Jana Pawła II teologia małżeństwa i rodziny
 Stworzenie. Nadanie podmiotowości
 Odkupienie. Przywrócenie podmiotowości
 Zmartwychwstanie. Rozwój osoby, rodziny,
wspólnoty, Kościoła
Cykl katechez środowych Jana Pawła II z lat 1979-1984
wydanych pt. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie
ciała a sakramentalność małżeństwa Watykan 1986, wyd. polskie
KUL, Lublin 2008, ISBN 978-83-7363-652-1.
„Mężczyzną i niewiastą stworzył ich…”

Stworzenie. Nadanie podmiotowości




Odkupienie. Przywrócenie podmiotowości




Samodzielność w modlitwie
Znajomość różnych form i metod modlitwy
Kierownictwo duchowe
Powstawanie z grzechu, praca nad sobą, przebaczenie
Dojrzałość sumienia i postaw
Rozeznanie duchowe
Zmartwychwstanie i życie w Duchu. Rozwój
osoby, rodziny, wspólnoty, Kościoła



Być dla innych. Służba i apostolstwo
Rozwój charyzmatu
Społeczność
Jan Paweł II o modlitwie (1)
Modlitwa jest szukaniem Boga, a jest także
objawianiem się Boga. Poprzez modlitwę Bóg objawia
się jako Stwórca i Ojciec, jako Odkupiciel i Zbawca, jako
Duch, który „przenika wszystko, nawet głębokości Boga
samego” (1 Kor 2, 10), a przede wszystkim „tajniki
ludzkich serc” (por. Ps 44[43], 22). Poprzez modlitwę
Bóg objawia się przede wszystkim jako Miłosierdzie, to
znaczy jako Miłość, która wychodzi na spotkanie
człowieka cierpiącego, jako Miłość, która dźwiga,
podnosi z upadku, zaprasza do ufności. Zwycięstwo
dobra w świecie jest organicznie związane z tą prawdą.
Człowiek, który się modli, wyznaje tę prawdę i niejako
uobecnia Boga, który jest Miłością miłosierną pośród
świata.
Przekroczyć próg nadziei. Jan Paweł II odpowiada na pytania Vittoria Messoriego,
Lublin, RW KUL, 1994, ISBN 83-228-0395-8.
Jan Paweł II o modlitwe (2)
Zainteresowanie drugim człowiekiem zaczyna się od
modlitwy biskupa, od jego rozmowy z Chrystusem,
który mu powierza „swoich”. Modlitwa przygotowuje
nas do spotkań z drugimi. Są to spotkania, w których
dzięki duchowemu otwarciu możemy się wzajemnie
poznawać i rozumieć także wtedy, kiedy czasu jest
niewiele. Ja za wszystkich po prostu modlę się dzień w
dzień. Gdy spotykam człowieka, to już się za niego
modlę i to zawsze pomaga w kontakcie z nim. Trudno mi
powiedzieć, jak ludzie to odbierają - trzeba by ich
zapytać. Mam jednak taką zasadę, że każdego przyjmuję
jako osobę, którą przysyła Chrystus - jako tego, którego
mi dał i zarazem zadał.
Jan Paweł II, Wstańcie, chodźmy!, Wyd. św. Stanisława, Kraków, 2004,
ISBN 83-88971-86-7.
Benedykt XVI o modlitwie (1)


Któregoś dnia Jan Paweł II opowiedział, że
pewnego dnia jego ojciec wręczył mu książeczkę
z Modlitwą do Ducha Świętego i zachęcił do
codziennego odmawiania. Papież stopniowo
zrozumiał słowa, że prawdziwi czciciele to ci,
którzy modlą się „w Duchu i w Prawdzie”?
To miejsce w Ewangelii wg św. Jana, rozdział 4, jest
proroctwem takiej modlitwy, która nie jest związana
ze świątynią, już nie potrzebuje zewnętrznych
budowli i jest modlitwą we wspólnocie Ducha
Świętego i w prawdzie Ewangelii, we wspólnocie z
Chrystusem; gdzie nie potrzeba już widzialnej
świątyni, ale nowej wspólnoty ze Zmartwychwstałym
Panem.
Benedykt XVI, Peter Seewald, Światłość świata, Znak, Krakow 2011.
Benedykt XVI o modlitwie


Jak modli się papież Benedykt?
Co się tyczy papieża, to jest także jedynie prostym
żebrakiem przed Bogiem – nawet bardziej niż
wszyscy inni ludzie. Oczywiście modlę się przede
wszystkim do naszego Pana, z którym mnie po
prostu łączy, powiedzmy, stara znajomość. Ale
przywołuję także świętych. Jestem zaprzyjaźniony z
Augustynem, Bonawetnurą, Tomaszem z Akwinu.
Do takich świętych mówi się: „Pomóżcie!”. W
każdym razie ważnym punktem odniesienia jest
zawsze Matka Boża. W tym sensie zagłębiam się
we wspólnotę świętych. Z nimi, przez nich
wzmocniony, rozmawiam też z dobrym Bogiem,
przede wszystkim prosząc, ale też dziękując – albo
po przyjacielsku, całkiem po prostu. (s. 29)
Swieżawscy rozmawiają o Bogu
Maria Swieżawska: Wracając z wakacji nasz mały prawnuk, dziesięcioletni
Ksawery, przyszedł do kuchni i zapytał: „Jak Agusia widzi Pana Boga, bo ja
widzę taką kulę, w której jest pełno oczu, itd.?” Starałam się troszeczkę mu
wytłumaczyć, że Pana Boga się nie widzi i dlaczego, a potem mówię:
„Wiesz, idź do pradziadunia, on ci to najlepiej powie”. I ten chłopaczek
przyszedł tu do mego męża, siadł naprzeciwko przy stole jak struna. Dzieci
hałasowały, on w ogóle nie reagował i stawiał pytania.
Stefan Swieżawski: Muszę powiedzieć, że to był najtrudniejszy wykład w
moim życiu, bo musiałem wytłumaczyć temu chłopcu, który słuchał z
niezwykłym otwarciem...
Maria Swieżawska: ...był zupełnie zahipnotyzowany.
Stefan Swieżawski: ...dlaczego Boga nie widzimy? Cur Deus homo,
dlaczego Bóg stał się człowiekiem? właśnie po to, żeby temu biednemu
człowiekowi móc przybliżyć siebie, a potem tę niezmierną wyższość
teologii negatywnej nad pozytywną – wszystko to było bardzo trudno
wyjaśnić. Ale potem było sporo radości, bo on serdecznie mnie wyściskał.
A później powtórzył wszystko dokładnie swojej matce.
Maria Swieżawska: Ona zatelefonowała i ja ją pytam: „Czy coś ci
powiedział?” „Wszystko mi powiedział” – mówi.
Z powrotem do kontemplacji. Rozmowa z profesorem Stefanem Swieżawskim,
„Życie Duchowe” Jesień 1999.
Rozeznanie duchowe św. Ignacego Loyoli




Czyta „Życie Chrystusa” i „Żywoty świętych”
Rozmyśla o powrocie do dworskiego życia, co daje
mu wiele radości, intensywnych, lecz nietrwałych
Rozmyślanie o naśladowaniu Chrystusa i świętych
przynosi radość łagodniejszą, ale głębszą i trwałą,
niezależną od bezpośredniej obecności przedmiotu
rozmyślań
Tylko Bóg może dać radość bez przyczyny
Ignacy Loyola, „Opowieść Pielgrzyma”
Teologia stworzenia
Ignacy Loyola (1491-1556)
„Bóg mieszka w stworzeniach (habitat in
creaturis): w żywiołach dając im istnienie, w
roślinach dając im życie i wzrost, w zwierzętach
dając im czucie, w ludziach darząc ich
rozumnością. I we mnie także mieszka, dając mi
być, żyć, czuć i rozumem mię darząc...”
Ćwiczenia Duchowe 235
Teologia odkupienia i pracy
Ignacy Loyola
„Rozważać, jak Bóg działa i
pracuje (operatur et laborat) dla
mnie we wszystkich rzeczach
stworzonych na obliczu ziemi.
Znaczy to, że postępuje tak, jak
ktoś pracujący (habet se ad
modum operantis). I tak w
niebiosach, w żywiołach, w
roślinach, owocach, trzodach itd.,
dając [wszystkiemu] istnienie,
zachowując, darząc wzrostem i
czuciem itd.” (ĆD 236).
Michał Anioł, Kaplica Sykstyńska, 1508
Antropologia św. Ignacego Loyoli



Rozum
Wola
Pamięć
aspekt pojęciowy
aspekt emocjonalny
medytacja
doświadczenie wewnętrzne
doświadczenie wewnętrzne jest nam dostępne nie tylko na
drodze pojęciowej i emocjonalnej, ale także za pośrednictwem
zmysłów wewnętrznych:
 wzrok
 słuch
 smak
kontemplacja
 dotyk
 powonienie
Modląc się na różańcu, rozpamiętujemy tajemnice z życia Jezusa i
Marii (pamięć), wyobrażamy sobie konkretne sceny (zmysły
wewnętrzne), powtarzamy wciąż te same słowa (rozum), aby
obudzić miłość do osób (wola).
Trzy sposoby modlitwy wg św. Ignacego Loyoli



Pierwszy sposób modlitwy ma za temat dziesięć przykazań,
siedem grzechów głównych, trzy władze duszy i pięć
zmysłów ciała. Jest podaniem pewnej formy i metody i pewnych
ćwiczeń, nie jest zaś formą i metodą właściwej modlitwy.
Drugi sposób modlitwy polega na kontemplowaniu
znaczenia każdego słowa danej modlitwy. Modlący się,
klęcząc lub siedząc, zależnie od większej dyspozycji, w jakiej się
znajdzie, i od większej pobożności, jaka jej towarzyszy, z oczyma
zamkniętymi lub utkwionymi w jednym punkcie, bez rzucania nimi
tu i ówdzie, wymówi słowo: „Ojcze”, i zatrzyma się w rozważaniu
tego słowa tak długo, jak długo będzie znajdywać różne
znaczenia, porównania, smak i pociechę w rozważaniach
odnoszących się do tego słowa.
Trzeci sposób modlitwy wedle rytmiczności oddechu. Między
jednym a drugim oddechem mówi się tylko jedno słowo. I w
czasie od jednego oddechu do drugiego zwraca się uwagę
głównie na znaczenie tego słowa lub tej osoby, ku której kieruje
się modlitw albo na lichotę własną, albo na różnicę między
wzniosłością tej osoby a naszą własną lichotą.
Ignacy
Loyola,
Ćwiczenia
Duchowe,
par. 238260.
Spotkanie biblijne



Prośba o łaskę Ducha Św.
Lektura ewangelii, np. z dnia
Echo słowa



myśli, uczucia, przeżycia osobiste
co Bóg mówi do mnie?
Dziękczynienie. Ojcze nasz
Spotkanie biblijne w duchu ignacjańskim




Przygotowanie
Prośba o owoc
Lektura ewangelii z dnia
Echo słowa



myśli, uczucia, przeżycia osobiste
co Bóg mówi do mnie?
Dziękczynienie za owoc


Przeproszenie za to, co przeszkadza w jego przyjęciu
Prośba o szczególną pomoc
Ignacjańska medytacja biblijna (trzy kwadranse)
Rozmyślanie przy pomocy trzech władz duszy (…) zawiera w sobie
modlitwę przygotowawczą, dwa wprowadzenia, trzy punkty główne i
jedną rozmowę końcową.


Modlitwa przygotowawcza (1-2 min)
Wprowadzenia (5-10 min.)




Prośba o owoc (jedno zdanie)
Rozmyślanie właściwe (30 min)




Przypomnienie sceny
Wyobrażenie miejsca i osób
myśli, słowa, uczucia, przeżycia
co Bóg mówi do mnie?
wyobrażenie sceny we wszystkich szczegółach i przy
użyciu wszystkich zmysłów wewnętrznych
Rozmowa końcowa. Ojcze nasz (5-10 min.)
Rekolekcje ignacjańskie

„Ćwiczenia duchowe” Ignacego to książeczka, której
nie można czytać, „Ćwiczenia” można tylko odprawić,
czyli wykonać, mają bowiem czterech autorów


Ośmiodniowe rekolekjce w całkowitym milczeniu




św. Ignacy, rekolelekcjonista, rekolektant, Bóg
Pięć rozmyślań każdego dnia, w tym Adoracja
Msza święta
Rozmowa z kierownikiem duchowym
Codzienna medytacja w ciągu roku i dwa rachunki
sumienia
Wybór
Trzy pory wyboru w których można dokonać wyboru rozsądnego i
dobrego (CD 175nn).
 Pora pierwsza. Jest ona wtedy, gdy Bóg, Pan nasz, tak porusza i
pociąga wolę, iż taka dusza pobożna nie wątpiąc ani też nie
mogąc powątpiewać, idzie za tym, co jej ukazano. Tak właśnie
postąpili święci Paweł i Mateusz idąc za Chrystusem, Panem
naszym.
 Pora druga. Jest wtedy, gdy otrzymuje się dużo jasności i
poznania na skutek doznawania pocieszeń i strapień i dzięki
doświadczeniu w dziedzinie rozeznania różnych duchów.
 Pora trzecia. Jest to pora spokojna. Rozważa się najpierw, po co
człowiek się narodził, a mianowicie aby chwalił Boga, Pana
naszego, i aby zbawił duszę swoją; otóż to rozważając wybiera
się jakiś rodzaj życia lub stan w ramach Kościoła jako środek do
tego celu, aby przez to doznawać pomocy w służbie Pana swego
i do zbawienia duszy. Powiedziałem „pora spokojna” – to znaczy
wtedy, gdy różne duchy nie miotają duszą, tak że może ona
posługiwać się swoimi władzami naturalnymi swobodnie i
spokojnie.
Wybór w porze spokojnej


Poproszę o wybór jedynie woli Boga, nie własnej
Zrobię dwa rozmyślania jedno po drugim


Pierwsze za danym wyborem, traktując wszystkie myśli i
uczucia przeciwne temu wyborowi jako rozproszenia
Drugie za wyborem przeciwnym, traktując tu wszystkie myśli i
uczucia z pierwszego rozmyślania jako rozproszenia

Zakończę ćwiczenie przyjacielską rozmową

Rozeznając duchy, jakie mi towarzyszyły w obu
rozmyślaniach, ustalę, gdzie wyraźnie działał Bóg.
Kierownictwo duchowe w małżeństwie



Opowiem w szczegółach jakieś zdarzenie
współmałżonkowi/ce
On/ona opowie je na nowo, opisując dokładniej moje i
swoje przeżycia
Porównam ten opis z tym, co rzeczywiście
przeżyłem/am
Rachunek sumienia



Witam się z Bogiem i proszę o pomoc w modlitwie
Wyliczam dary i łaski, jakie otrzymałem od Boga
tego dnia (tygodnia)
Przepraszam za grzechy



Myśli, słowa, czyny, zaniedbania
Rachunek szczegółowy
Postanawiam poprawę i proszę Boga o pomoc
„Jezus objawia ponadto –
i to samym swoim życiem,
nie tylko słowami –
że wolność urzeczywistnia
się przez miłość,
to znaczy przez dar z
siebie.”
Jan Paweł II, Veritatis splendor
Vincent van Gogh, Dobry Samarytanin (wg Delacroix), olej
na płótnie 73 x 60 cm., Saint-Rémy, maj 1890, F 633,
Kröller-Müller Museum.
http://madel.jezuici.pl