Dawny kościół pw. św. Pawła

82
historia
Na Trakcie
dawnykościółpw.św.Pawła
Kościół pod wezwaniem Najświętszego Zbawiciela (dawny
kościół pw. św. Pawła) powstał
przed budową Dzielnicy Zamkowej
jednak wpisuje się w jej ideowy program. Zgodnie z zamysłem fundatorów miał on zdominować otoczenie
i strzelistą wieżą przewyższać polskie kościoły.
Ko ściół pw. św. Paw ła zo stał
wzniesiony w latach 1866-69 dla
gmi ny ewan ge lic ko -lu te rań skiej
w nowej, przeznaczonej dla ludności niemieckiej, dzielnicy Poznania
– tzw. Friedrich Wilhelmstadt. Patronat nad gminą objął król Fryderyk Wilhelm IV, który ofiarował jej
bez zwrot ną do ta cję w wy so ko ści 57 600 talarów oraz działkę
pod budowę kościoła. Z polecenia
władcy autorem projektu kościoła
został „pierwszy architekt” królewski Friedrich August Stüler. Był on
uznanym architektem berlińskim.
Zasłynął między innymi jako twórca gmachów zespołu muzealnego
na Museumsinsel w Berlinie, Muzeum Egipskiego w zespole pałacowym Charlottenburg, licznych gmachów uży tecz no ści pu blicz nej
i rezydencji oraz kilkuset kościołów. Budowniczym poznańskiego
kościoła był Juliusz Hochenberger
– Polak i katolik, rodowity poznańczyk, jak napisał o nim Marceli
Motty (Przechadzki po mieście,
Poznań 1999). Była to pierwsza
neo go tyc ka bu do wa w mie ście.
Od wybudowania do 1945 r. kościół służył ewangelikom, po wojnie znalazła tu siedzibę parafia pw.
św. Marcina, której świątynia została zniszczona przez okupantów;
a w 1950 r. erygowano parafię pw.
Najświętszego Zbawiciela i adaptowano kościół dla potrzeb katolików.
Kościół z czer wonej klinkierowej
cegły stanął w pobliżu bramy Berlińskiej, u zbiegu ulicy Wałowej
(obecnie Kościuszki) i Berlińskiej
(obecnie Fredry). Góruje nad nim
sięgająca 62,80 m wysokości wieża. Do wnętrza prowadzą trzy wejścia; nad por talem głównym znaj-
go kościoła pw. św. Bar tłomieja
w Berlinie, również dzieła Stülera.
Z dawnego wyposażenia wnętrza
pozostało niewiele: ławki (wykonane w poznańskiej fabryce Józefa
Zeylanda), stolarka drzwiowa i organy wykonane przez Paula Voelkne ra z Byd gosz czy. Ka mien na chrzciel ni ca, po dob nie jak
witraże i prezbiterium, pochodzi
z II połowy XX wieku. W roku 2002
kościół został odnowiony, a prezbiterium otrzymało nową polichromię
w for mie li lii umiesz czo nych
w rombach (jest to renowacja polichromii z 1914 r.).
Przed dawnym neogotyckim domem zborowym (obecnie probostwem), w 2000 r. stanął pomnik
Chrystusa Zbawiciela, dzieło Eugeniusza Olechowskiego, natomiast
obok kościoła stoi głaz upamiętniający zamordowanego w stanie wojennym 19-letniego ucznia Piotra
Majchrzaka.
Witold Gostyński
W tym miesiącu na Trakcie:
Widok kościoła z 1934 r., ze zbiorów
Miejskiego Konserwatora Zabytków
w Poznaniu
du je się ton do z ce men to wym
odlewem głowy Chrystusa, wyżej
rozeta. Nawa główna nakryta jest
sklepieniem gwiaździstym podtrzymywanym przez trzy pary filarów
z piaskowca, nawy boczne posiadają sklepienia krzyżowo -żebrowe.
O tym, że kościół pier wotnie służył
gminie ewangelickiej przypominają
empory obiegające nawę. Rozplanowanie wnętrza przypomina jednak ko ścio ły ka to lic kie. Zwra ca
uwagę podobieństwo do berlińskie-
n w jesienne niedziele Centrum
Turystyki Kulturowej Trakt zaprasza na edukacyjny spektakl dla
dzieci od 6 lat pt. O Królewsko-Cesarskim Trakcie w jednym akcie,
incenizacja i reżyseria Marek Cyris,
scenariusz Mar ta Guśniowska
i Sylwia Cyris, muzyka Michał
łaszkiewicz, projekt lalek Eliza Piotrowska
7 i 21.11. g. 12 Sala pod Zegarem, Centrum Kultury Zamek
bilety w cenie 10 zł do nabycia
w kasie CK Zamek w Poznaniu
od 2.11.
więcej informacji na stronie
www.poznan.pl/trakt
oraz na 63 str. IKS-a