Pojęcie prawa i norm prawnych
advertisement
Pojęcie prawa i norm prawnych – oprac. Tomasz A. Winiarczyk Norma społeczna to zasada postępowania obowiązująca w społeczeństwie wypowiedź wskazująca komuś określone zachowanie się w społeczeństwie Charakter norm społecznych: zagadnienia − ogólny (generalny) normy społeczne i ich o odnosi się do adresatów wskazanych poprzez cechy, np. pełnoletni charakter o odnosi się do większej liczby adresatów klasyfikacje norm społecznych − abstrakcyjny pojęcie prawa o wskazuje wielokrotny (powtarzalny) sposób zachowania norma prawna a przepis prawny Normy społeczne dzieli się zwykle na: moralne, religijne, obyczajowe i prawne budowa normy prawnej Prawo stanowi zespół norm postępowania ustanowionych lub uznanych przez funkcje prawa państwo, których realizacja jest zabezpieczona możliwością użycia przymusu. cechy prawa NORMA PRAWNA to norma postępowania obowiązująca ze względu na należycie prawo naturalne i pozytywne wydane przepisy prawne. kultura prawna PRZEPIS PRAWNY to jednostka redakcyjna tekstu aktu normatywnego. postawy wobec prawa W nauce polskiej tradycyjnie wyróżnia się następujące elementy normy prawnej: hipotezę — określa ona okoliczności stosowania normy i adresata, do którego jest skierowana dyspozycję — określa uprawnienia i obowiązki podmiotów prawa, do których kieruje się normę sankcję — określa dolegliwości ze strony państwa, które wystąpią w razie naruszenia dyspozycji normy Funkcje prawa − stabilizująca — utrwala ład społeczny − dynamizująca — sprzyjać przeobrażeniom społecznym zmieniając zachowania ludzi − ochronna — wyznacza system wartości, którego strzeże i służy jego realizacji o gwarancyjna — zabezpieczanie rozmaitych praw jednostek o opiekuńcza — ochrona interesów podmiotów słabych społecznie o rozdzielcza (dystrybucyjna) — wyrównywanie nierówności w rozdziale dóbr i ciężarów o kontrolna — ograniczanie samowoli w postępowaniach władzy i administracji o rozjemcza (rozstrzyganie konfliktów, sporów) − organizacyjna — wyznaczanie form życia zbiorowego oraz struktur społecznych − represyjna — wymierzanie kar oraz przeprowadzanie egzekucji obowiązków nałożonych na podmioty prawne − wychowawcza — kształtowanie świadomości prawnej ludzi i przestrzeganie prawa (prewencja lub resocjalizacja) − kulturotwórcza – wpływa na poglądy ludzi, ich zwyczaje, sposoby postępowania i myślenia) Cechy prawa − jest stanowione (lub tylko uznawane) przez organy władzy państwowej − istnieje specjalny tryb jego stanowienie czy uznawania − obowiązuje ono wszystkich ludzi na terenie danego państwa − jego przestrzeganie zapewniają sankcje przymusu − jest to jedyny legalny przymus, jaki ludzie mogą stosować wobec innych − sankcje są stosowane tylko przez właściwe organy państwowe Prawo naturalne to zbiór norm, które obowiązują niezależnie od tego, czy zostały potwierdzone i uznane przez władzę państwową. Ich źródłem jest wyznawany system wartości. Prawo pozytywne to zbiór norm ustanowionych przez władzę publiczną, obowiązujących w danym państwie. Kultura prawna to przejawiające się w społeczeństwie, indywidualne i zbiorowe postawy wobec prawa; obejmuje wiedzę ludzi na temat Zasady prawa obowiązujących prawa, ich ocenę oraz ewentualne sugestie na temat nadrzędność konstytucji w systemie aktów ich zmiany. normatywnych, stabilność prawa, Postawy wobec prawa: jasność przepisów prawnych, posłuch (istotna jest tu tzw. internalizacja prawa czyli uznanie spójność systemu normatywnego, prawa przez jednostkę) nieznajomość prawa szkodzi, o legalizm — gotowość posłuchu ze względu na to, że sądowa ochrona prawna, normy są należycie ustanowione wieloinstancyjność trybu rozstrzygania spraw, o konformizm — zachowanie polegające na przyjęciu zasada domniemania niewinności w prawie karnym, i podporządkowaniu się normom w danej grupie nie można nikogo ukarać bez istniejącej w chwili społecznej czynu podstawy prawnej, o oportunizm — gotowość posłuchu w zakresie, w jakim konieczność wysłuchania racji także drugiej strony, niedziałanie nowo stanowionego prawa wstecz. to jest dla kogoś opłacalne brak posłuchu
