Ulotka programu

wst´p
Ogólnopolski program
„Szko∏a wolna od narkotyków“
Szanowni Paƒstwo,
Narkotyki zabijajà! W tych s∏owach nie ma cienia przesady. Si´gajà po nie coraz m∏odsze
dzieci. Z ró˝nych przyczyn. Z ciekawoÊci, ch´ci naÊladownictwa, bo je ktoÊ namówi.
Czasem czujà si´ nierozumiane i zagubione. Sàdzà, ˝e kiedy wezmà narkotyk, ∏atwiej znajdà mi∏oÊç i przyjaêƒ, przezwyci´˝à trudnoÊci. A narkotyki sà powszechnie dost´pne. Szko∏y,
podwórka, klatki schodowe, dyskoteki to miejsca szczególnej aktywnoÊci handlarzy narkotyków.
Od dwóch lat prowadz´ Ogólnopolskà Akcj´ Antynarkotykowà „Narkotyki: za˝ywasz przegrywasz” oraz „Narkotyki - nie bior´”. Staram si´ dotrzeç z wiedzà o narkotykach do
m∏odych ludzi, do ich rodziców i opiekunów. Do Akcji w∏àczy∏o si´ wiele instytucji
paƒstwowych i spo∏ecznych w ca∏ym kraju, a tak˝e media ogólnopolskie i lokalne. Razem
zrobiliÊmy ju˝ wiele.
Przekazuj´ dzisiaj do ràk Paƒstwa poradnik, który zawiera szereg praktycznych wskazówek
o tym, jakie kroki warto podjàç, aby szko∏a by∏a wolna od narkotyków. Te „Êciàgawki” - dla
dyrektorów szkó∏, nauczycieli, uczniów i rodziców - opracowali zaproszeni przeze mnie do
wspó∏pracy eksperci z dziedziny profilaktyki i terapii uzale˝nieƒ, psychologowie wieku
dorastania, nauczyciele, metodycy, policjanci, lekarze i prawnicy. W∏o˝yli w nie wiele pracy
i energii. Wszystkim osobom, które przyczyni∏y si´ do powstania i wydania „Êciàgawek” dzi´kuj´. Trafià one do szkó∏ w ca∏ej Polsce.
Twórzmy razem dobry, bezpieczny Êwiat.
Barbara Labuda
Warszawa, maj 2000
„Szko∏a wolna od narkotyków”
SYGNA¸Y OSTRZEGAWCZE
czyli jak poznaç, ˝e dziecko bierze narkotyki
Ka˝dy nastolatek próbuje ukryç przed doros∏ymi, ˝e bierze narkotyki. Jednak nawet u tych, którzy
zachowujà du˝à ostro˝noÊç, mo˝na zaobserwowaç pewne oznaki ich za˝ywania. Uzale˝nione lub
nadu˝ywajàce narkotyków dziecko zmienia si´. Powinno nas np. zastanowiç, je˝eli dziecko, które
si´ nie uczy∏o, by∏o zamkni´te w sobie, nagle zaczyna du˝o mówiç, energicznie si´ porusza, staje
si´ odwa˝ne, czasem agresywne. Albo nagle dobry poprzednio uczeƒ zaczyna opuszczaç lekcje,
chodzi na wagary, traci zainteresowanie szko∏à. OczywiÊcie na poczàtku, tj. w pierwszej fazie, jest
znacznie mniej oznak za˝ywania narkotyków ni˝ w fazie drugiej. W fazie trzeciej mo˝na ju˝ mówiç
nie tylko o sygna∏ach ostrzegawczych, ale symptomach choroby.
1. Im wczeÊniej zauwa˝ysz zagro˝enie i zaczniesz dzia∏aç, tym skuteczniejsza b´dzie Twoja pomoc.
2. Im mniej przykrych konsekwencji doÊwiadcza nastolatek w zwiàzku z braniem, tym trudniej
b´dzie go przekonaç, ˝e powinien przestaç.
3. Ka˝dy sygna∏, jaki dostrze˝esz, mo˝e byç wierzcho∏kiem „góry lodowej”- tylko specjalista
jest w stanie postawiç trafnà diagnoz´ skali problemu i doradziç, jak interweniowaç.
4. Ró˝ne niepokojàce zachowania cz´sto nie majà zwiàzku z u˝ywaniem Êrodków odurzajàcych. Mogà byç nast´pstwem takich problemów, jak k∏opoty szkolne lub rodzinne, zranione
uczucia, niepowodzenia mi∏osne, nadwra˝liwoÊç emocjonalna, i wiele innych, a ˝adnego
z nich nie mo˝na bagatelizowaç.
l Substancje odurzajàce, Êrodki odurzajàce, narkotyki to zamienne nazwy Êrodków psychoaktywnych.
Faza I - pierwsze próby
(nieliczne i / lub przypadkowe sygna∏y)
• mo˝esz zauwa˝yç u dziecka coÊ, co sprawi, ˝e pomyÊlisz: „coÊ z nim (z nià) nie tak, chyba
b´dzie chory (chora)” lub „on (lub ona) nigdy si´ tak nie zachowywa∏ (zachowywa∏a)”;
• dziecko mo˝e bagatelizowaç zagro˝enia zwiàzane z u˝ywaniem Êrodków odurzajàcych lub
stawaç w obronie tych, którzy je biorà;
• poza tym zauwa˝ysz niewiele, chyba ˝e przy∏apiesz dziecko na goràcym uczynku lub pod
wp∏ywem Êrodka psychoaktywnego, a wtedy mo˝esz:
– poczuç zapach papierosów, chemikaliów lub marihuany (s∏odkawy, przypominajàcy palone zio∏a);
– zaobserwowaç oznaki upicia alkoholem;
– dostrzec Êlady chemikaliów lub tytoniu na ubraniu lub skórze;
– stanàç przed koniecznoÊcià udzielenia dziecku pomocy w zwiàzku z wypadkiem lub
urazem odniesionym w stanie odurzenia.
Faza II - dà˝enie do przyjemnoÊci lub unikanie przykroÊci
(na ogó∏ liczne i niepokojàce sygna∏y)
U nastolatków, którzy biorà Êrodki odurzajàce ze wzgl´du na zwiàzane z tym przyjemnoÊci (np.
towarzyskie), sygna∏y ostrzegawcze mogà byç bardziej nasilone*. Do sygna∏ów charakterystycznych dla I fazy mogà do∏àczyç kolejne, które ∏atwiej jest uchwyciç i okreÊliç. Mogà to byç:
„Szko∏a wolna od narkotyków”
• utrata zainteresowaƒ, aspiracji, inicjatywy;
W szkole mo˝e si´ to przejawiaç pogorszeniem ocen, nie odrabianiem lekcji, spóênieniami,
wagarowaniem, konfliktami z nauczycielami, a poza szko∏à - rezygnacjà z dotychczasowego
hobby, niech´cià do zaj´ç pozalekcyjnych i praktyk religijnych.
• izolowanie si´ od reszty domowników (np. zamykanie si´ w pokoju), coraz cz´stsze nieobecnoÊci w domu, spóênianie si´, wychodzenie bez podania po co i z kim, unikanie rozmów
z rodzicami, pokr´tne t∏umaczenia i k∏amstwa;
• zmiana przyjació∏, gdy dotychczasowych kolegów zast´pujà nowi, cz´sto starsi, których
dziecko nie przedstawia rodzicom;
• bunt, który mo˝e przejawiaç si´ niepos∏uszeƒstwem, nieprzestrzeganiem ustalonych zasad,
u˝ywaniem brzydkich wyrazów, napadami z∏oÊci, gwa∏townoÊcià, coraz cz´stszymi konfliktami
z rodzinà, zainteresowaniem sektami lub subkulturà m∏odzie˝owà;
Wa˝nym sygna∏em mo˝e te˝ byç obiecywanie poprawy i niedotrzymywanie przyrzeczeƒ.
U wszystkich nastolatków w II fazie u˝ywania wyraênymi wskazówkami istnienia problemu
mogà byç:
• zmiany w zachowaniu: rozregulowanie rytmu dnia i nocy, okresy wzmo˝onego o˝ywienia
przeplatane zm´czeniem i ospa∏oÊcià (uwaga! mo˝liwe przysypianie na lekcjach), nadmierny
apetyt lub brak apetytu, nowy styl ubierania si´ i fryzury; pos∏ugiwanie si´ slangiem, cz´ste
wietrzenie pokoju, u˝ywanie kadzide∏ek i odÊwie˝aczy powietrza;
• oznaki fizyczne np. zaczerwienione, ∏zawiàce oczy, nienaturalnie rozszerzone lub zw´˝one
êrenice, pogorszenie stanu skóry (krosty, zaczerwienienia);
• narkotyki lub przybory do ich u˝ywania, które mogà si´ znajdowaç wÊród rzeczy lub
w pokoju dziecka;
Mogà to byç np. kawa∏ki opalonej folii aluminiowej; pude∏eczko zawierajàce rurki, szkie∏ka lub lusterka; ma∏e foliowe torebeczki z jakimÊ proszkiem, tabletkami lub suszem - schowane w wymyÊlnej
skrytce lub le˝àce na wierzchu „dla zmy∏ki” w niewinnie wyglàdajàcej ok∏adce, kosmetyczce itp.
*l
Gdy Êrodki odurzajàce pomagajà nastolatkowi unikaç przykroÊci (lub zmniejszajà stres
zwiàzany z naukà), trudniej jest zauwa˝yç oznaki u˝ywania, gdy˝ dziecko dobrze si´ uczy i nie
sprawia k∏opotów wychowawczych. Wi´kszoÊç z wymienionych oznak fazy II zaobserwowaç
mo˝na u nastolatka, który bierze Êrodki odurzajàce ze wzgl´du na zwiàzane z tym przyjemnoÊci. Zale˝nie od motywacji ró˝ni si´ te˝ sposób u˝ywania i rodzaj Êrodków, po jakie si´ga
nastolatek. O tym wi´cej w omówieniu modelu „Wir”.
FAZA III - uzale˝nienie
(sygna∏y wyraênie widoczne i groêne)
• obni˝enie nastroju wynikajàce ze ÊwiadomoÊci uwik∏ania w branie narkotyków i bycia
w pu∏apce: poczucie winy, bezradnoÊci, pokrzywdzenia, l´ki, brak zaufania do ludzi (mo˝e
mieç obsesyjny, paranoiczny charakter), mo˝liwe myÊli samobójcze;
• ∏amanie prawa: wynoszenie rzeczy z domu, kradzie˝e, bójki, wandalizm itp.
Mo˝liwy jest te˝ handel narkotykami w celu zdobycia pieni´dzy na w∏asnà „dzia∏k´”,
w zwiàzku z czym dziecko mo˝e sprawiaç wra˝enie bardzo popularnego - byç otoczone przez
nabywców lub mo˝e przynosiç do domu rzeczy - niekiedy cenne - które inni chcà wymieniç na
narkotyki. Zdobywaniu pieni´dzy mo˝e te˝ s∏u˝yç prostytucja.
„Szko∏a wolna od narkotyków”
• pogorszenie stanu zdrowia: cz´ste przezi´bienia, katar, kaszel, bóle (g∏owy, gard∏a, mi´Êni),
krwawienie z nosa, spadek masy cia∏a, zawroty g∏owy, przypadki utraty przytomnoÊci,
samookaleczenia, zaburzenia pami´ci oraz toku myÊlenia;
• zmiany wyglàdu: brak zainteresowania w∏asnym wyglàdem i higienà, skóra zimna, potliwa,
opuchni´ta, sw´dzàca, za˝ó∏cona lub zaczerwieniona, widoczne Êlady po uk∏uciach, oczy
rozbiegane, zaczerwienione, podpuchni´te, „szklane”.
W dalszym etapie rozwoju uzale˝nienia dominuje psychiczny „g∏ód” narkotyku. Organizm jest
wyniszczony, a depresja trudna do zwalczenia nawet po za˝yciu Êrodka odurzajàcego. ¸atwo
o tragiczne w skutkach przedawkowanie Êrodka odurzajàcego.
l Podejmujàc prób´ udzielenia pomocy nastolatkowi, który bierze narkotyki, warto pami´taç, ˝e
uruchomienie procesu uzale˝nienia jest ryzykiem, jakie podejmuje ka˝dy, kto si´ga po Êrodki
odurzajàce. Nie sposób przewidzieç, kto si´ uzale˝ni, a kto si´ zatrzyma w I lub II fazie.
Decyduje o tym bardzo wiele ró˝nych czynników. Na niektóre z nich osoba si´gajàca po narkotyki mo˝e mieç wp∏yw. Ale wiele innych, jak np. cechy genetyczne lub zdarzenia losowe, nie
poddajà si´ kontroli.
Za∏àczamy model - „Wir”, który poglàdowo wskazuje, jak powstaje uzale˝nienie. Zawiera on
zestawienie podstawowych informacji o sposobie u˝ywania Êrodków odurzajàcych i konsekwencjach, jakich doÊwiadcza osoba „bioràca” w poszczególnych fazach.
DLACZEGO DZIECI BIORÑ NARKOTYKI ?
Relacje nauczyciel – uczeƒ
Siedmioletni ma∏y cz∏owiek, który przekracza bram´ szko∏y, jest ufny, wra˝liwy, pe∏en dobrych
ch´ci i mo˝liwoÊci. Kiedy po raz pierwszy jego wzrok spotyka si´ ze wzrokiem nauczyciela,
rodzi si´ bardzo specjalna, niepowtarzalna wi´ê. Od tego, jak u∏o˝à si´ ich wzajemne relacje,
zale˝y ca∏e ˝ycie dziecka. Drobna nawet pochwa∏a, zach´ta, jeden uÊmiech czy ˝yczliwe spojrzenie buduje wiar´ w siebie. A ta jest podwalinà przysz∏ych prawid∏owych relacji mi´dzyludzkich, sukcesów, ˝yciowego optymizmu i kreatywnoÊci. Nauczyciel jest wzorem,
najwa˝niejszym autorytetem i jako taki mo˝e byç kochany bezwarunkowà mi∏oÊcià. Je˝eli
pe∏en jest sympatii, zainteresowania i akceptacji dla ucznia, tworzy bezpiecznà atmosfer´,
która najlepiej wp∏ywa na prawid∏owà, sprzyjajàcà pe∏nemu rozwojowi relacj´ uczeƒ - szko∏a.
Dlaczego dzieci biorà narkotyki? Niestety, jak dotàd nie uda∏o si´ znaleêç jednej, konkretnej
przyczyny. Sà jednak takie, które pojawiajà si´ cz´Êciej ni˝ inne. Oto one:
l odrzucenie dzieci
Zdarza si´, ˝e dzieci najtrudniejsze, wymagajàce najwi´cej uwagi i czasu, odrzucane sà nie
tylko przez rówieÊników, do których nie pasujà, ale przede wszystkim przez nauczycieli, co
ci ostatni t∏umaczà najcz´Êciej brakiem czasu.
l brak akceptacji otoczenia
Akceptacja otoczenia potrzebna jest m∏odemu cz∏owiekowi jak powietrze. Szuka jej u rodziców, nauczycieli, rówieÊników. Je˝eli tam jej nie znajdzie, jest du˝a szansa, ˝e zostanie „przygarni´ty” przez
grup´ bioràcà narkotyki. Poniewa˝ by zostaç przez nià zaakceptowanym, wystarczy jedno: braç.
„Szko∏a wolna od narkotyków”
l okres dojrzewania
Czas dorastania to trudny okres w ˝yciu ka˝dego cz∏owieka. To czas konfrontacji dzieci´cych
marzeƒ i wyobra˝eƒ z brutalnà niekiedy rzeczywistoÊcià, czas upadajàcych idea∏ów, poczucia
niemo˝noÊci i zagubienia. Czas pierwszych, samodzielnych decyzji, które przecie˝ majà prawo
byç b∏´dne - chocia˝ tak trudno przyznaç si´ do pora˝ki. W tym okresie dzieci wymagajà
najwi´cej uwagi, ˝yczliwoÊci i zrozumienia, poniewa˝ doros∏y Êwiat bywa cz´sto zbyt trudny,
niezrozumia∏y, stawia zbyt wygórowane wymagania. Dziecko pozostawione w tym okresie
samemu sobie ma du˝à szans´ na uzale˝nienie - narkotyki zwalniajà z poczucia odpowiedzialnoÊci, dajà z∏udne poczucie bezpieczeƒstwa, tworzàc alternatywnà rzeczywistoÊç.
l przecià˝enie naukà
Zbyt wysokie wymagania stawiane przez rodzin´ i szko∏´ mogà doprowadziç do sytuacji, w której
dziecko, chcàc im sprostaç, si´gnie po amfetamin´ - traktowanà przez uczniów jak cudowny
Êrodek na szybkie przyswajanie ogromnej iloÊci materia∏u. A to ju˝ prosta droga do uzale˝nienia.
l ciekawoÊç
Ka˝dy m∏ody cz∏owiek poszukuje, powodowany najzwyklejszà ciekawoÊcià. Gdy w gr´ wchodzà
narkotyki, ch´ç spróbowania pobudzana jest dodatkowo przez mo˝liwoÊç si´gni´cia po zakazany
owoc. I chocia˝ ciekawoÊç nie jest niczym negatywnym, mo˝e niekiedy byç zgubna.
l niedostateczna wiedza o skutkach za˝ywania narkotyków
M∏odzi ludzie wcià˝ nie zdajà sobie sprawy z zagro˝enia, jakie niesie nawet okazyjne za˝ywanie
narkotyków. Ci, którzy niepostrze˝enie dla siebie wpadli w sid∏a uzale˝nienia, sà przera˝eni. Cz´sto
podkreÊlajà, ˝e nie zdawali sobie sprawy z tego, jak szybko mo˝na straciç kontrol´ nad braniem.
Uzale˝nienie jest chorobà, którà mo˝na leczyç
Niezwykle wa˝nà rol´ w leczeniu uzale˝nienia odgrywa szko∏a. Wyrzucenie ucznia powoduje,
˝e wypada on z systemu szkolnego cz´sto ju˝ na zawsze. Szko∏y w USA aktywnie uczestniczà
w leczeniu uzale˝nieƒ. Nikomu do g∏owy by nie przysz∏o wyrzucenie ucznia - takie dzia∏anie
oznacza∏oby pora˝k´ i kompromitacj´ nauczycieli. A przecie˝ wszystkie çpuny z Dworca
Centralnego chodzi∏y kiedyÊ do jakiÊ szkó∏, mia∏y swoich wychowawców.
Nale˝y pami´taç, ˝e nie ka˝da osoba, która ma nieudanà rodzin´ lub problemy z adaptacjà i spróbuje narkotyków, popadnie w narkomani´. By tak si´ sta∏o, muszà zostaç spe∏nione trzy warunki:
• podatnoÊç na uzale˝nienie,
• dost´pnoÊç Êrodka uzale˝niajàcego,
• przyzwolenie otoczenia na za˝ywanie narkotyków.
Je˝eli rodzina, nauczyciele i przynajmniej cz´Êç uczniów bardzo zdecydownie powie NIE,
szansa na uzale˝nienie zmniejsza si´, a szansa na wyleczenie wzrasta.
Uczniowi, który bierze narkotyki lub nawet jest ju˝ uzale˝niony, nauczyciel mo˝e daç to, co
najwa˝niejsze i w takiej sytuacji najbardziej potrzebne: wiar´ w siebie, we w∏asne mo˝liwoÊci
i szans´ na powrót do normalnego ˝ycia.
S∏owo MO˚ESZ wypowiedziane przez autorytet mo˝e zdzia∏aç cuda, mo˝e staç si´ linà ratunkowà,
przy pomocy której m∏ody cz∏owiek znajdzie drog´ powrotnà z narkotykowego piek∏a.
Dzieci, które w przysz∏oÊci mogà znaleêç si´ na Dworcu Centralnym, wcià˝ majà swoje domy,
szko∏y, swoich wychowawców i bardzo du˝e szanse, by ca∏e ich ˝ycie by∏o twórcze, pe∏ne
uÊmiechu i szcz´Êcia.
„Szko∏a wolna od narkotyków”
PROGRAMY
czyli co warto wdra˝aç w szkole z zakresu profilaktyki uzale˝nieƒ
Projekt wychowawczy „Trzy Ko∏a”
Program autorstwa Barbary Wolniewicz-Grzelak. Informacja: Fundacja Wychowawców
i M∏odzie˝y PROM Warszawa, ul. Sardyƒska 4 m 39, tel. (022) 842 4146.
Ârodowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole
Program opracowany zbiorowo w Katedrze i Zak∏adzie Piel´gniarstwa Spo∏ecznego Wydzia∏u
Piel´gniarskiego Akademii Medycznej w Lublinie (redaktor programu: dr Marianna Charzyƒska
Gdula). Informacja: p. Irena Mazurek Sobolewska, AM w Lublinie, tel. 081/747 83 84.
Dzi´kuj´ - nie
Program edukacyjno-treningowy opracowany przez zespó∏ autorski: prof. Stefan Mieszalski
i doc. Miros∏aw Szymaƒski (UW), Ewa Sobczyk i dr Jacek Morawski (OÊrodek Informacji
o Alkoholu i Narkotykach ADIC w Warszawie). Informacja: ADIC, skrytka pocztowa 126,
00-950 Warszawa 1, tel. (022) 624 22 96.
Spójrz inaczej
Program wychowawczo-profilaktyczny autorstwa Andrzeja Ko∏odziejczyka i Ewy
Czemierowskiej. Informacja: Stowarzyszenie Psychoprofilaktyki Szkolnej „Spójrz inaczej”,
27-200 Starachowice, ul. Konstytucji 3 maja 15 tel. (041) 274-80-56.
Odlot
Program zapobiegania narkomanii w spo∏ecznoÊci lokalnej opracowany w Instytucie Psychiatrii
i Neurologii w Warszawie przez Pracowni´ Profilaktyki M∏odzie˝owej „Pro-M”, Informacja:
Zak∏ad Badaƒ nad Alkoholizmem i Toksykomaniami, 02-957 Warszawa, Al. Sobieskiego 1/9
tel. (022) 642-66-11 wew. 330; 842-27-00.
Tajemnica zaginionej skarbonki
Program opracowany w 1999 roku przez zespó∏ „Alternatiff” na zlecenie Biura Spraw
Spo∏ecznych Kancelarii Prezydenta RP. Informacja: Danuta Muszyƒska Biuro ds. Narkomanii,
02-776 Warszawa, ul. Dereniowa 52/54, tel. (022) 641 15 01.
• Obecnie mo˝na ju˝ mówiç o rynku programów profilaktycznych. Adresowane sà do uczniów
w ró˝nym wieku. Niektóre k∏adà nacisk na dostarczenie wiedzy, inne zak∏adajà przede wszystkim pomoc w rozwoju osobowoÊci. Sà te˝ programy realizujàce kilka celów jednoczeÊnie.
Zalecane sà one przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Biuro ds. Narkomanii, Paƒstwowà
Agencj´ Rozwiàzywania Problemów Alkoholowych, Instytut Psychiatrii i Neurologii czy Polskie
Towarzystwo Psychologiczne. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej
MEN wyda∏o poradnik pt. „Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki”, który omawia 20 uznanych programów profilaktycznych i informuje, gdzie b´dzie
mo˝na je zdobyç. Pisemne zamówienia na ten poradnik nale˝y wys∏aç pod adres: Centrum
Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, Dzia∏ Wydawnictw, 00-644
Warszawa. ul. Polna 46. Szerszych informacji w tej sprawie ch´tnie udzieli tak˝e pani Joanna
Szymaƒska tel. (022) 825-23-67, 825-44-51/67.
l Ka˝da, cieszàca si´ dobrà opinià i specjalizujàca si´ w profilaktyce uzale˝nieƒ, organizacja
pozarzàdowa mo˝e opracowaç indywidualny program dla konkretnej szko∏y lub adaptowaç
gotowy. Z pewnoÊcià powiatowy lub wojewódzki pe∏nomocnik ds. uzale˝nieƒ dysponuje pe∏nà
wiedzà, jaka organizacja pozarzàdowa mo˝e spe∏niç Twoje oczekiwania.
„Szko∏a wolna od narkotyków”
CO WARTO PRZECZYTAå
Timothy Dimoff i Steve Carper
„Jak rozpoznaç, ˝e dziecko si´ga po narkotyki”
ELMA BOOKS, Warszawa 2000.
Maria Moneta Malewska
„Narkotyki w szkole i w domu”
Towarzystwo Wydawnicze i Literackie Warszawa, 1995.
Praca zbiorowa pod redakcjà Bo˝enny Kamiƒskiej - BuÊko
„Zapobieganie uzale˝nieniom uczniów”
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, Warszawa 1997.
Mieczys∏aw Wojciechowski
„Psychologia narkomanii”
Laboratorium Psychologii Stosowanej, Warszawa, 1993.
Denis Richard
„Narkotyki”
Seria Domino, Wydawnictwo “Ksià˝nica”, Katowice 1999.
Ruth Maxwell
„Dzieci, alkohol, narkotyki” (przewodnik dla rodziców)
Gdaƒskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdaƒsk 1994.
Krystyna Karwicka i Andrzej Ochremiak
„My, rodzice dzieci z Dworca Centralnego”
Wydawnictwo W.A.B., Warszawa, 1998.
Aidan MacFarlane
„Dziennik nastolatka”
Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 1997.
Philip Robson
„Narkotyki”
Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 1999.
„Szko∏a wolna od narkotyków”
PRZEPISY PRAWNE
wypis z ustawy o przeciwdzia∏aniu narkomanii z dnia 24.04.1997 (Dz. U. z dnia 14 lipca 1997)
Rozdzia∏ 1
Przepisy ogólne
Art.1. Ustawa okreÊla zasady przeciwdzia∏ania narkomanii.
Przeciwdzia∏anie narkomanii obejmuje:
1) dzia∏alnoÊç wychowawczà i zapobiegawczà,
2) leczenie, rehabilitacj´ i readaptacj´ osób uzale˝nionych,
3) nadzór nad substancjami, których u˝ywanie mo˝e prowadziç do narkomanii,
4) zwalczanie niedozwolonego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których
u˝ywanie mo˝e prowadziç do narkomanii,
5) nadzór nad uprawami roÊlin zawierajàcych substancje, których u˝ywanie mo˝e prowadziç do narkomanii.
Art. 3. Zadania w zakresie przeciwdzia∏ania narkomanii sà realizowane przez organy administracji rzàdowej i jednostek samorzàdu terytorialnego.
Zadania dotyczàce przeciwdzia∏ania narkomanii sà realizowane równie˝ przez:
1) szko∏y i placówki obj´te systemem oÊwiaty oraz szko∏y wy˝sze,
2) zak∏ady opieki zdrowotnej i inne jednostki organizacyjne dzia∏ajàce w dziedzinie ochrony zdrowia,
3) jednostki wojskowe i Policji,
4) kluby sportowe,
5) zak∏ady poprawcze, areszty Êledcze i zak∏ady karne.
6) W realizacji zadaƒ w zakresie przeciwdzia∏ania narkomanii mogà uczestniczyç w szczególnoÊci stowarzyszenia,
organizacje spo∏eczne, fundacje, koÊcio∏y i inne zwiàzki wyznaniowe, medyczne samorzàdy zawodowe,
rodziny osób uzale˝nionych oraz grupy samopomocy osób uzale˝nionych i ich rodzin.
Rozdzia∏ 2
Dzia∏alnoÊç wychowawcza i zapobiegawcza
Art.7. Dzia∏alnoÊç wychowawcza i zapobiegawcza obejmuje:
1) promocj´ zdrowia psychicznego,
2) promocj´ zdrowego stylu ˝ycia,
3) informowanie o szkodliwoÊci Êrodków i substancji, których u˝ywanie mo˝e prowadziç do narkomanii
oraz o narkomanii i jej skutkach.
Zadania sà realizowane w szczególnoÊci przez:
1) wprowadzenie problematyki zapobiegania narkomanii do programów szkó∏ i innych placówek systemu
oÊwiaty,
2) wprowadzenie problematyki zapobiegania narkomanii do programów przygotowania zawodowego
osób zajmujàcych si´ wychowaniem w szko∏ach i innych placówkach systemu oÊwiaty,
3) tworzenie placówek prowadzàcych dzia∏alnoÊç zapobiegawczà, zw∏aszcza w Êrodowiskach zagro˝onych
uzale˝nieniem,
4) wspieranie dzia∏aƒ ogólnokrajowych i lokalnych organizacji, o których mowa w art.3 oraz innych inicjatyw
spo∏ecznych,
5) uwzgl´dnienie problematyki zapobiegania narkomanii w dzia∏alnoÊci telewizji publicznej oraz innych Êrodków
masowego przekazu,
6) prowadzenie badaƒ naukowych nad narkomanià.
„Szko∏a wolna od narkotyków”
Rozdzia∏ 6
Przepisy karne
Art. 43.
- wprowadzanie do obrotu Êrodków odurzajàcych, substancji psychotropowych, mleczka makowego lub s∏omy
makowej albo uczestniczenie w takim obrocie,
* kara pozbawienia wolnoÊci od 6 miesi´cy do lat 8 i grzywny,
- w przypadku mniejszej wagi,
* kara pozbawienia wolnoÊci do roku, ograniczenia wolnoÊci albo grzywny,
- jeÊli przedmiotem czynu jest znaczna iloÊci Êrodków odurzajàcych, substancji psychotropowych,
* kara pozbawienia wolnoÊci od roku do lat 10 i grzywny.
Art. 45.
- udzielanie Êrodka odurzajàcego lub substancji psychotropowej albo nak∏anianie do u˝ycia takiego Êrodka lub substancji,
* kara pozbawienia wolnoÊci do lat 2, ograniczenia wolnoÊci albo grzywna
- udzielanie Êrodka odurzajàcego lub substancji psychotropowej ma∏oletniemu (tj. osobie do 18 roku ˝ycia) lub
nak∏anianie do u˝ycia, albo udzielanie ich w znacznych iloÊciach innej osobie,
* kara pozbawienia wolnoÊci do lat 5.
Art. 46.
- w celu osiàgni´cia korzyÊci majàtkowej lub osobistej, udzielanie innej osobie Êrodka odurzajàcego lub substancji
psychotropowej, u∏atwianie u˝ycia albo nak∏anianie do u˝ycia tych˝e (handel narkotykami),
* kara pozbawienia wolnoÊci od roku do 10 lat,
- udzielanie Êrodka odurzajàcego lub substancji psychotropowej ma∏oletniemu (tj. osobie do 18 roku ˝ycia),
u∏atwianie u˝ycia albo nak∏anianie do u˝ycia tych˝e,
* kara pozbawienia wolnoÊci na czas nie krótszy od 3 lat,
- w przypadku mniejszej wagi,
* kara pozbawienia wolnoÊci do lat 2, ograniczenia wolnoÊci albo grzywny.
Art. 48.
- nielegalne posiadanie Êrodków odurzajàcych lub substancji psychotropowych,
* kara pozbawienia wolnoÊci do lat 3,
- w przypadku posiadania znacznych iloÊci tych˝e,
* kara pozbawienia wolnoÊci do lat 5 i grzywny,
- nie podlega karze osoba posiadajàca Êrodki odurzajàce lub substancje psychotropowe na w∏asny u˝ytek lub
w iloÊci nieznacznej.
l W Sejmie w koƒcowym stadium jest projekt nowelizacji ustawy o przeciwdzia∏aniu narkomanii. Istotà tej nowelizacji jest zaostrzenie sankcji karnych i ca∏kowite zniesienie niekaralnoÊci za posiadanie Êrodków odurzajàcych
na w∏asny u˝ytek (Art. 48.).
„Szko∏a wolna od narkotyków”
GDZIE SZUKAå POMOCY?
Istnieje wiele stowarzyszeƒ i fundacji zajmujàcych si´ problematykà narkomanii. Prowadzà one
dzia∏alnoÊç w zakresie edukacji, profilaktyki oraz rehabilitacji osób uzale˝nionych od narkotyków.
W ich placówkach terapeuci udzielà wszelkich informacji, konsultacji i porad, pomogà za∏atwiç
leczenie i oÊrodek dla osoby uzale˝nionej.
W ramach dzia∏alnoÊci profilaktycznej prowadzà kluby i Êwietlice dla dzieci i m∏odzie˝y, gdzie
mo˝na znaleêç pomoc psychologicznà i ofert´ ciekawych form sp´dzania wolnego czasu.
Adresy organizacji posiadajàcych placówki na terenie ca∏ego kraju:
• Towarzystwo Rodzin i Przyjació∏ Dzieci Uzale˝nionych „POWRÓT z U”, Zarzàd G∏ówny:
ul. Dziennikarska 11, 01-605 Warszawa
Poradnie Rodzinne: Bia∏a Podlaska, Cz´stochowa, Elblàg, G∏ogów, Wroc∏aw, Kalisz, Katowice,
Kraków, Lublin, ¸ódê, Olsztyn, Opole, Poznaƒ, Szczecin, Toruƒ, Zgorzelec
bezp∏atna linia: Pogotowie Makowe: 0 800 20 117
• Stowarzyszenie Katolicki Ruch Antynarkotyczny “KARAN” Punkt Konsultacyjny:
ul. Grodzieƒska 65, 03-750 Warszawa
Oddzia∏y: Radom, Rzeszów, Elblàg
bezp∏atna linia: 0 800 120 289
• Stowarzyszenie MONAR Zarzàd G∏ówny: ul. Ho˝a 57, 00-681 Warszawa
Poradnie i Punkty Konsultacyjne: Bia∏ystok, Brzeg Dolny, Bydgoszcz, Cz´stochowa, Gdaƒsk,
Jelenia Góra, Kraków, Koszalin, Legnica, Leszno, Lublin, ¸ódê, Olsztyn, Nowy Sàcz, Opole,
Poznaƒ, Pu∏awy, P∏ock, Stalowa Wola, Szczecin, Wroc∏aw, Warszawa tel. (0 22) 621 13 59
• Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Zarzàd G∏ówny: ul. Chmielna 10a / 21, 00-023
Warszawa
Punkty Konsultacyjne: Zielona Góra, S∏upsk, Koszalin, Warszawa tel. (0 22) 827 22 43
• Towarzystwo Zapobiegania Patologiom Spo∏ecznym „Kuênia”
Centralny Punkt Konsultacyjny: ul. Laskowa 4/49, 01-214 Warszawa, tel. (0 22) 632 68 02
Oddzia∏y: Wroc∏aw oraz Lubelskie Towarzystwo „Kuênia” i Âwi´tokrzyskie Towarzystwo „Kuênia”
„Szko∏a wolna od narkotyków”
POMOC SPECJALISTÓW
Poradnia leczenia uzale˝nieƒ:
Psycholog-specjalista zajmujàcy si´ osobami majàcymi problem z narkotykami:
• udzieli porad;
• poprowadzi terapi´;
• pomo˝e oceniç, czy osoba jest ju˝ uzale˝niona;
• pomo˝e przygotowaç plan dzia∏aƒ;
• skieruje na leczenie.
Leczenie uzale˝nienia polega na odtruciu organizmu i poddaniu si´ terapii w oÊrodku rehabilitacji.
Punkt konsultacyjny:
Psycholog-specjalista zajmujàcy si´ osobami majàcymi problem z narkotykami:
• udzieli porad;
• pomo˝e oceniç, czy osoba jest uzale˝niona;
• pomo˝e przygotowaç plan dzia∏aƒ.
Klub, Êwietlica profilaktyczna:
Psycholog lub pedagog zajmujàcy si´ osobami zagro˝onymi uzale˝nieniem:
• udzieli pomocy;
• poprowadzi terapi´ w grupie;
• zorganizuje ciekawe zaj´cia dla dzieci, m∏odzie˝y, rodziców.
„Szko∏a wolna od narkotyków”
WA˚NE TELEFONY I ADRESY:
• Poradnia Leczenia Uzale˝nieƒ:
- telefon: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.....................................................................
• Punkt Konsultacyjny
- telefon: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.....................................................................
• Psycholog
- imi´, nazwisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- telefon
..............................................................
• Policjant
- imi´, nazwisko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- telefon
..............................................................
„Szko∏a wolna od narkotyków”
NOTATKI
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
„Szko∏a wolna od narkotyków”
NOTATKI
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
„Szko∏a wolna od narkotyków”