Warszawa 11.10.2013 r. Materiał prasowy Konferencja prasowa w ramach kampanii „Żyj lepiej, starzej się pogodnie” Choroby reumatyczne – skala zjawiska, kluczowe problemy Parlament Europejski szacuje, że dolegliwości ze strony narządu ruchu dotyczą około 30-40% Europejczyków. Oznacza to, że w Polsce jest około 9 mln osób z objawami chorób reumatycznych. W większości przypadków jest to choroba zwyrodnieniowa stawów. Sprzyja jej otyłość, ciężka praca fizyczna, ale również siedzący tryb życia wiek. Drugą grupę chorób reumatycznych stanowią te o podłożu zapalnym. Są one nieuleczalne. Choruje na nie około 400 tysięcy Polaków. Wbrew mitom na temat reumatyzmu, choroby reumatyczne to ponad 200 jednostek chorobowych atakujących ludzi w każdym wieku niezależnie od płci. Najczęściej występujące zapalne schorzenie reumatyczne, jakim jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), dotyka 0,6% - 1% populacji, głównie kobiety (75% chorych). Choroba zazwyczaj atakuje osoby w wieku 30 - 50 lat, a więc w okresie pełnej aktywności zawodowej i rodzinnej. Pamiętać należy również, że choroba dotyka także dzieci. Choroby zapalne stawów w szybkim tempie prowadzą do kalectwa. W RZS od 32% do 50% chorych zaprzestanie pracę w przeciągu 10 lat o wystąpienia pierwszych objawów choroby. Istnieją jednak leki, które skutecznie opóźniają postęp choroby. Kluczowe znaczenie dla leczenia i dalszych perspektyw pacjenta ma wczesne zdiagnozowanie choroby. W przypadku chorób zapalnych stawów tzw. okno terapeutyczne, czyli okres, w którym rozpoczęcie leczenia gwarantuje najlepsze rezultaty, trwa zaledwie 12 tygodni od momentu wystąpienia pierwszych objawów. Jak pokazują wyniki badań naukowych w Polsce reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) diagnozuje się przeciętnie w 35 tygodniu, czyli bardzo późno. By poprawić obecną sytuację niezbędne jest zacieśnienie współpracy między pacjentem, lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) i reumatologiem. Utrata produktywności Następstwem chorób reumatycznych, a w szczególności tych o podłożu zapalnym, jest niepełnosprawność, a w dalszej perspektywie utrata samodzielności. Wraz z postępującą destrukcją stawów ograniczane są możliwości zawodowe chorego. Sytuacja ta wpływa w sposób pośredni również na jego najbliższych. Są oni zmuszeni przejąć obowiązki chorego oraz zapewnić mu opiekę. W 1 skrajnych przypadkach oznacza to konieczność ograniczenia lub nawet zaprzestania pracy zawodowej przez opiekuna. Szacuje się, że w UE koszty społeczne związane z występowaniem schorzeń układu mięśniowo szkieletowego wynoszą od 0,5 do 2,0 procent PKB. W przypadku chorego konieczność rezygnacji z pracy zawodowej niesie jednocześnie obniżkę dochodów i podniesienie kosztów związanych z kontynuacją leczenia oraz z postępującą niepełnosprawnością. Z badań wynika, że w odróżnieniu od przeciętnego gospodarstwa domowego w Polce, gdzie 81% gospodarstw deklaruje radzenie sobie pod względem finansowym (dane GUS), gospodarstwa z osobą chorą na RZS mają większe trudności finansowe – daje sobie radę 51% gospodarstw. W przypadku gospodarstwa z osobą chorą na RZS i jednocześnie niepełnosprawną odsetek ten spada jeszcze o 10 punktów procentowych. Z najnowszych danych opublikowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wynika, że choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego są odpowiedzialne za 12,2% orzeczeń pierwszorazowych do celów rentowych. Jest to trzecia pod względem częstości przyczyna orzekania niepełnosprawności w Polsce. Wyższe wskaźniki są jedynie w przypadku chorób układu krążenia (22,3%) oraz nowotworów (21,7%). W przypadku orzekania o częściowej niezdolności do pracy choroby układu kostno-stawowego stanowią drugą pod względem częstości ich przyczynę (19,5%). Średni wiek osób, u których się ją stwierdza, to 49,4 lat. Choroby reumatyczne powodują nie tylko niezdolność do pracy, ale również absencję chorobową. Skala zjawiska jest masowa. Według danych ZUS choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej tylko w 2012 roku były przyczyną ponad 2 mln zwolnień lekarskich i wygenerowały w sumie ponad 28 mln dni absencji chorobowej. Rycina 1. Główne przyczyny absencji chorobowej w Polsce wśród osób ubezpieczonych w ZUS: Ciąża, poród i połóg 38,216 Urazy, zatrucia i inne określone skutki… 31,538 Choroby układu kostno-stawowego,… 28,140 Choroby układu oddechowego 25,330 Choroby układu nerwowego 18,592 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia… 14,007 Choroby układu krążenia 12,606 Choroby układu trawiennego 8,909 Nowotwory 7,232 0 10,000 20,000 30,000 40,000 liczba dni w tyś. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ZUS: Raport Absencja chorobowa w 2012 roku 2 Na samym tylko Mazowszu choroby układu kostno-stawowego w 2012 r. były odpowiedzialne za 228 tys. zwolnień lekarskich i spowodowały blisko 3,5 mln dni absencji chorobowej. Był to drugi najwyższy wynik w skali całego kraju. Światowy Dzień Reumatyzmu – 12 października Światowy Dzień Reumatyzmu, przypadający 12 października, jest to międzynarodowa inicjatywa środowisk chorych reumatycznych zapoczątkowana w 1996 r. Przypomina o problemach osób żyjących z chorobami reumatycznymi i ich rodzin. Tegoroczna edycja przebiega pod hasłem „Żyj lepiej, starzej się pogodnie” (ang. Living better ageing well). Instytut Reumatologii co roku wspólnie z partnerami organizuje obchody Światowego Dnia Reumatyzmu. Z tej okazji na ternie Instytutu odbywają się różnego rodzaju wydarzenia, które ukierunkowane są na pomoc w życiu z chorobą. W tym roku obchody zaplanowano na 11 i 12 października. Uruchomiona została też strona internetowa www.dzienreumatyzmu.pl, gdzie wszyscy zainteresowani mogą znaleźć dodatkowe informacje oraz porady na temat chorób reumatycznych. 11 października na terenie Instytutu odbywa się cykl warsztatów dla chorych prowadzonych przez lekarzy i ekspertów. Ich celem jest przekazanie dodatkowych informacji na temat samej choroby, leczenia oraz sposobów poprawy życie. Zorganizowany został również kiermasz, w trakcie którego chorzy mogą zapoznać się między innymi z ofertą stowarzyszeń pacjenckich. 12 października na stronie www.dzienreumatyzmu.pl zaprezentowane zostanie nowa inicjatywa Instytutu – wideoporadniki dla chorych. Na początku udostępnione zostaną cztery nagrania, ale nowe materiały będą systematycznie dodawane. W ten sposób Instytut chce wyjść naprzeciw potrzebom chorych i ich rodzin. Dołącz do działania: wyniki badania Polska należała do grona 42 krajów, które wzięły udział w kampanii RZS: Dołącz do działania, aby lepiej zrozumieć reumatoidalne zapalenie stawów. W globalnym anonimowym badaniu udział wzięło ponad 10 tysięcy dorosłych. W Polsce ankietę wypełniło 400 chorych. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od 14 lutego do 11 kwietnia 2013 roku przez Harris Interactive. Koordynatorem projektu w Polsce była Konstancja Sacharczuk z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Młodych z Zapalnymi Chorobami Tkanki Łącznej „3majmy się razem”. Wyniki badania w Polsce pokazały, iż około 81% chorych pozostaje obecnie pod opieką reumatologa, który jest dla chorych głównym przedstawicielem służby zdrowia odpowiedzialnym za leczenie RZS. Jednak niecałe 60% badanych twierdzi, iż odwiedza reumatologa regularnie, a mniej niż 1/3 (31%) stwierdza, że ich RZS jest dobrze leczone. Chociaż większość pacjentów wie, że leczenie uszkodzeń stawów jest istotne, to tylko niecałe 30% chorych traktuje zapobieganie temu procesowi jako swój najważniejszy cel w leczeniu RZS. Prawie 90% badanych uważa, że współpraca z lekarzem na wczesnym etapie choroby mogłaby prowadzić do lepszego leczenia RZS. 3 Mimo, iż 70% badanych stwierdziło, iż ma obecnie reumatoidalne zapalenie stawów pod kontrolą, to przeważająca większość odczuwa negatywny wpływ choroby na ich codzienne życie. Aż 97% chorych z Polski twierdzi, że RZS źle oddziałuje na ich ogólne samopoczucie, możliwość wykonywania codziennych czynności oraz realizację życiowych pasji. Ponad 40% badanych podkreśla także, że choroba istotnie wpływa na ich zdolność do wykonywania pracy. Osoby te ze względu na gorszy stan zdrowia były mniej produktywne lub musiały brać dni wolne. Dodatkowo ponad 1/3 badanych wskazała na konieczność ujawnienia swojego stanu zdrowia pracodawcy. Wyniki badania pokazują, że większość respondentów uważa, iż ma wysoki poziom wiedzy na temat reumatoidalnego zapalenia stawów. Ponad 80% wie, że RZS jest poważną chorobą, która poza stawami wpływa także na inne narządy i wymaga stałego leczenia oraz monitorowania. Jednocześnie prawie 70% błędnie twierdzi, że RZS jest pod kontrolą dopóki nie czują żadnego bólu, a tylko 3 na 5 chorych wie, że uszkodzenia stawów spowodowane przez chorobę są nieodwracalne. Tylko dla mniej niż połowy chorych reumatolog jest głównym źródłem informacji na temat leczenia RZS. Informacja Dodatkowe materiały mogą Państwo pobrać za pośrednictwem strony www.dzienreumatyzmu.pl (zakładka: dla mediów). W kwestiach dotyczących Instytutu Reumatologii prosimy o kontakt: Joanna Komolka Rzecznik Prasowy Instytutu Reumatologii tel. 600 444 142 e-mail: [email protected] W kwestiach dotyczących wyników badań i promocji zdrowia prosimy o kontakt: dr Filip Raciborski Kierownik Zakładu Epidemiologii i Promocji Zdrowia Instytut Reumatologii Tel. 501 086 520 e-mail: [email protected] W kwestiach dotyczących projektu Dołącz do działania prosimy o kontakt z: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Młodych „3majmy się razem” tel: 502 387 971 e-mail: [email protected] 4