Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet – źródło
advertisement
Układ Słoneczny Aplikacje informatyczne w Astronomii Internet – źródło informacji i planowanie obserwacji astronomicznych Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Skrót kursu: Tydzień I ­ wstęp i planowanie pokazów popularnonaukowych a) współrzędne niebieskie ­ układy współrzędnych ­ szacowanie odległości kątowych b) gwiazdozbiory nieba północnego ­ podział konstelacji ze względu na pory roku i położenie na sferze niebieskiej ­ omówienie najbardziej znanych konstelacji ­ najciekawsze obiekty niegwiazdowe nieba północnego ­ programy typu 'planetarium­online' c) kalendarze astronomiczne Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Skrót kursu: Tydzień II ­ ciała Układu Słonecznego a) planety oraz okresy ich widoczności na niebie ­ planety wewnętrzne ­ planety zewnętrzne ­ systemy księżyców Jowisza i Saturna b) asteroidy i ich orbity ­ asteroidy klasyczne ­ asteroidy typu NEA ­ wyznaczanie okresu rotacji asteroid c) komety periodyczne i jednopojawieniowe ­ baza komet i obserwacje ­ sekcja komet IAU d) roje meteorytowe ­ największe roje meteorytowe ­ sposoby obserwacji i zliczanie zjawisk ­ Pracownia Komet i Meteorytów Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Skrót kursu: Tydzień III ­ gwiazdy wielokrotne i zmienne a) układy podwójne ­ najbardziej znane obiekty ­ katalog gwiazd podwójnych b) gwiazdy zmienne ­ metody szacowania jasności widomej gwiazd ­ mapy gwiazd porównania ­ gwiazdy zaćmieniowe ­ gwiazdy pulsujące (miry i cefeidy) ­ gwiazdy nowe i supernowe ­ baza danych AAVSO Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Współrzędne niebieskie Definicje: koło wielkie ­ największe koło, jakie można wpisać w kulę; koło wielkie ● koło godzinne ­ koło wielkie na sferze niebieskiej, przechodzące przez bieguny świata; ● kąt godzinny ­ kąt dwuścienny zawarty pomiędzy płaszczyzną lokalnego południka i płaszczyzną koła godzinnego danego obiektu; ● ekliptyka ­ wielkie koło na sferze niebieskiej, po którym w ciągu roku pozornie porusza się Słońce obserwowane z Ziemi; ● równik niebieski ­ koło wielkie, którego płaszczyzna jest prostopadła do osi obrotu sfery niebieskiej (rzut równika ziemskiego na sferę niebieską); ● południk lokalny (niebieski) ­ koło wielkie na sferze niebieskiej przechodzące przez bieguny niebieskie i zenit. Południk niebieski jest miejscem w którym odbywają się kulminacje (górowania lub dołowania) ciał niebieskich. ● punkt Barana (γ) ­ jeden z dwóch punktów przecięcia się ekliptyki z równikiem niebieskim (obecnie znajduje się w Rybach); ● czas gwiazdowy ­ kąt godzinny punktu równonocy wiosennej (punktu Barana), jest on zawsze równy rektascensji obiektu astronomicznego, który znajduje się ● w danej chwili w południku lokalnym (doba gwiazdowa = 23hr 56m 4s); Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Współrzędne niebieskie Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Współrzędne niebieskie Definicje: ● układ współrzędnych horyzontalnych ­ układ współrzędnych astronomicznych, w którym oś główną stanowi lokalny kierunek pionu, a płaszczyzną podstawową jest płaszczyzna horyzontu astronomicznego. azymut astronomiczny, a – kąt dwuścienny zawarty pomiędzy płaszczyzną lokalnego południka, a płaszczyzną koła wierzchołkowego przechodzącego przez dany obiekt. wysokość astronomiczna, h – kąt płaski zawarty pomiędzy płaszczyzną horyzontu astronomicznego, a kierunkiem na dany obiekt. Inną nazwą tej współrzędnej jest elewacja. Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Definicje: Współrzędne niebieskie układ współrzędnych równonocnych ­ układ współrzędnych astronomicznych, którego kołem podstawowym jest równik niebieski, a punktem początkowym punkt Barana; Deklinacja (δ, Dec)– łuk koła godzinnego przechodzącego przez rozpatrywane ciało niebieskie, zawarty pomiędzy płaszczyzną równika niebieskiego a promieniem łączącym dane ciało niebieskie ze środkiem sfery niebieskiej (półkula północna od 0° do 90° zaś południowa 0° do ­90°). Rektascensja (α, RA) – (wznoszenie proste) jest łukiem równika niebieskiego zawartym pomiędzy punktem Barana a płaszczyzną koła godzinnego danego ciała niebieskiego. Przyjmuje ona wartości z zakresu od 0h do 24h. ● Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Zasady „wyciągniętej ręki” Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Oznaczenia gwiazdozbiorów i gwiazd Gwiazdozbiór Orła (łac. Aquila) ● ● ● ● Sferę niebieską podzielono na 88 konstelacji (International Astronomical Union 1928); gwiazda definiowana przez literę grecką oraz łacińską dopełnieniową nazwą gwiazdozbioru (oznaczenie Bayera z 1603); litery greckie przypisane miały być według kolejności jasności obserwowanej gwiazd, od najjaśniejszej do najsłabszej; Część gwiazd posiada nazwy własne Altair – α Orła (α Aquilae) Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Gwiazdozbiory Podział gwiazdozbiorów (dla Polski) ● ● ● ● ● gwiazdozbiory okołobiegunowe ­ Cefeusz, Kasjopeja, Mała Niedźwiedzica, Smok, Wielka Niedźwiedzica, Żyrafa gwiazdozbiory zimowe ­ Bliźnięta, Byk, Jednorożec, Mały Pies, Orion, Rak, Woźnica, Wielki Pies (RA ~ 3hr ­ 9hr) gwiazdozbiory wiosenne ­ Hydra, Kruk, Kompas, Korona Północna, Lew, Mały Lew, Panna, Psy Gończe, Sekstant, Skorpion, Waga, Warkocz Bereniki, Węgielnica, Wolarz (RA ~ 9hr ­ 15hr) gwiazdozbiory letnie ­ Delfin, Herkules, Indianin, Jaszczurka, Koziorożec, Lisek, Lutnia, Łabędź, Orzeł, Skorpion, Strzała, Strzelec, Tarcza, Wąż, Wężownik, Źrebię (RA ~ 15hr ­ 21hr) gwiazdozbiory jesienne ­ Andromeda, Baran, Erydan, Feniks, Pegaz, Perseusz, Ryby, Trójkąt, Wieloryb, Wodnik, Zegar (RA ~ 21hr – 3hr) Podział gwiazdozbiorów przebiega według ich widoczności nad horyzontem około północy w danej porze roku. Można także według tego podziału szacować widoczność o dowolnej porze dnia według pór roku. ZIMA Po zachodzie – gwiazdozbiory jesienne Północ – gwiazdozbiory zimowe Przed wschodem – gwiazdozbiory wiosenne Południe – gwiazdozbiory letnie Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Planetaria internetowe http://neave.com/planetarium/ Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Planetaria internetowe http://in-the-sky.org/skymap.php Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Kalendarze astronomiczne ● ● ● Określanie widoczności planet w wybranej dacie i czasie Szacowanie momentów wschodów, górowań i zachodów planet Przewidywanie koniunkcji planet Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Gwiazdozbiory Wielka Niedźwiedzica (Ursa Major) Galaktyka M101 (obiekt 101 w katalogu Messiera) Ruchoma grupa gwiazd „Wielki Wóz” Para galaktyk M81 i M82 Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Gwiazdozbiory Orion (Orion) Betelgeza – czerwony nadolbrzym M42 – mgławica Oriona Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny M1 – pozostałość supernowej z 1054 r. Hiady – gromada otwarta Dr Marcin Gawroński Gwiazdozbiory Byk (Taurus) Plejady – gromada otwarta (M45) Układ Słoneczny Gwiazdozbiory Andromeda (Andromeda) Wielka Galaktyka Andromedy – M31 oraz jej satelity M32 i M110 Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Mgławica refleksyjna NGC 7000 „Ameryka Północna” Gromada otwarta M29 Dr Marcin Gawroński Gwiazdozbiory Łabędź (Cygnus) Układ Słoneczny Gwiazdozbiory Psy Gończe (Canes Venatici) Galaktyka M51 Gromada kulista M3 Dr Marcin Gawroński Układ Słoneczny Gwiazdozbiory Panna (Virgo) Gromada Galaktyk w Pannie M87 Galaktyka M104 „Sombrero” Dr Marcin Gawroński
