Zachowania seksualne osób wychowanych w rodzinach z

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
ZACHOWANIA SEKSUALNE
OSÓB WYCHOWANYCH W RODZINACH
Z PROBLEMEM ALKOHOLOWYM
opracowała
Monika Filipiak
Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza - Poznań
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
•
Badania nt. zachowań seksualnych osób wychowanych w rodzinach z problemem
alkoholowym przeprowadzone zostały w ramach rozprawy doktorskiej, która powstała
w Zakładzie Promocji Zdrowia i Psychoterapii pod kierunkiem prof. dr hab.
Lechosława Gapika.
•
Materiał empiryczny zebrano
w województwie wielkopolskim.
•
Grupę badawczą stanowiły osoby wychowane w rodzinach z problemem
alkoholowym, które zgłaszały się do terapeutów, w poradniach, gdzie prowadzona
była terapia dorosłych dzieci alkoholików. Wszystkie osoby zostały przebadane, zanim
rozpoczęły terapię.
•
Grupa kontrolna została wyłoniona z uwzględnieniem kryterium wychowania
w rodzinie bez problemu alkoholowego oraz z uwzględnieniem kryterium wieku
i danych demograficznych odpowiadających badanej grupie osób wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym (płeć, wykształcenie).
•
Wszyscy badani mieścili się w przedziale wiekowym 22 - 40 lat.
Średnia wieku dla grupy badawczej wyniosła 26,5 lat a dla grupy kontrolnej 26 lat.
obejmując
badaniami
osoby
mieszkające
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
•
Materiał empiryczny służący opracowaniu i przedstawieniu problematyki zachowań
seksualnych udało się uzyskać od 277 osób, w tym od 137 osób z grupy badawczej
i od 140 osób z grupy kontrolnej.
•
Na potrzeby badań wybrano metodę sondażu diagnostycznego. Techniką badawczą
był wywiad oraz ankieta własnego autorstwa, opracowana w oparciu o wiedzę
seksuologiczną i literaturę przedmiotu. Narzędziami zastosowanymi w badaniach były:
kwestionariusz osobowy, kwestionariusz do badania poszczególnych kryteriów funkcji
osobistej i społecznej zachowań seksualnych oraz kwestionariusz aprobaty społecznej
KAS.
•
Problematyka badań, odnosiła się do zachowań seksualnych osób wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym. W badaniach, postanowiono skupić się na
aspekcie funkcjonalnej normy zachowań seksualnych, a ściślej, na realizacji przez
badane osoby poszczególnych kryteriów tej normy, a więc, kryteriów funkcji osobistej
i społecznej zachowań seksualnych.
•
Hipoteza badawcza: osoby wychowane w rodzinach z problemem alkoholowym (DDA)
i osoby wychowane w rodzinach bez problemu alkoholowego (nieDDA) znacząco
różnią się w zakresie realizacji poszczególnych kryteriów funkcji osobistej i społecznej
zachowań seksualnych. Trudności w realizacji tych kryteriów zdecydowanie częściej
dotyczą DDA.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
KRYTERIA FUNKCJI OSOBISTEJ I SPOŁECZNEJ
ZACHOWAŃ SEKSUALNYCH (Gapik, 2002)
Zachowania seksualne
FUNKCJA OSOBISTA
FUNKCJA SPOŁECZNA
Siła potrzeby seksualnej
Wybór właściwego obiektu
Mechanika reakcji seksualnych
Umiejętność nawiązywania
interakcji seksualnej
Dynamika reakcji seksualnych
Umiejętność podtrzymywania
interakcji seksualnej
Zdolność do przeżywania
satysfakcji seksualnej
Umiejętność zaspokajania
potrzeby seksualnej partnera
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
OPIS GRUPY BADAWCZEJ I KONTROLNEJ
PŁEĆ
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
Gr. badawcza
Gr. kontrolna
Ogółem
L
107
105
212
%
78,1
75,0
76,5
L
30
35
65
%
21,9
25,0
23,5
L
137
140
277
%
100,0
100,0
100,0
Gr. badawcza
Gr. kontrolna
Ogółem
L
91
98
189
%
66,4
70,0
68,2
L
31
41
72
%
22,6
29,3
26,0
L
13
1
14
%
9,5
0,7
5,1
L
2
-
2
%
1,5
-
0,7
L
137
140
277
%
100,0
100,0
100,0
STAN CYWILNY
Panna/
kawaler
Zamężna/
żonaty
Po rozwodzie
W separacji
Ogółem
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
OPIS GRUPY BADAWCZEJ I KONTROLNEJ c.d.
Gr.
badawcza
Gr. kontrolna
Ogółem
L
105
120
225
%
76,6
85,7
81,2
L
30
20
50
%
21,9
14,3
18,1
L
2
-
2
%
1,5
-
0,7
L
137
140
277
%
100,0
100,0
100,0
Gr. badawcza
Gr. kontrolna
Ogółem
L
4
1
5
%
2,9
0,7
1,8
L
9
5
14
%
6,6
3,6
5,1
L
81
91
172
%
59,1
65,0
62,1
L
43
43
86
%
31,4
30,7
31,0
L
137
140
277
%
100,0
100,0
100,0
RODZINA
Pełna
Niepełna
Zastępcza
Ogółem
WYKSZTAŁCENIE
Podstawowe
Zawodowe
Średnie
Wyższe
Ogółem
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
•
Pytania badawcze główne ujęto w dwie grupy:
•
Pierwsza (I) dotyczyła charakterystyki realizacji poszczególnych kryteriów funkcji
osobistej i społecznej zachowań seksualnych osób dorosłych wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym.
•
Druga (II) dotyczyła charakterystyki różnic w realizacji poszczególnych kryteriów
funkcji osobistej i społecznej zachowań seksualnych wśród osób wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez
problemu alkoholowego.
•
Ponadto, zbadano różnice w realizacji poszczególnych kryteriów funkcji
osobistej i społecznej zachowań seksualnych wśród kobiet wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez
problemu alkoholowego oraz wśród mężczyzn pochodzących z tych obu
wyróżnionych rodzin.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
PYTANIA BADAWCZE
I. Jak przebiega realizacja poszczególnych kryteriów funkcji osobistej i społecznej
zachowań seksualnych osób wychowanych w rodzinach problemem
alkoholowym?
1. Jak przebiega realizacja kryteriów funkcji osobistej zachowań seksualnych osób
wychowanych w rodzinach z problemem alkoholowym?
1.1. w zakresie siły potrzeby seksualnej
1.2. w zakresie mechaniki reakcji seksualnych
1.3. w zakresie dynamiki reakcji seksualnych
1.4. w zakresie zdolności do przeżywania satysfakcji seksualnej
2. Jak przebiega realizacja kryteriów funkcji społecznej zachowań seksualnych osób
wychowanych w rodzinach z problemem alkoholowym?
2.1. w zakresie umiejętności wyboru właściwego obiektu zachowań seksualnych
2.2. w zakresie umiejętności nawiązywania interakcji seksualnej
2.3. w zakresie umiejętności podtrzymywania i rozwijania interakcji seksualnej oraz
tworzenia trwałego związku erotycznego
2.4. w zakresie umiejętności zaspokajania potrzeby seksualnej partnera/partnerki
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
PYTANIA BADAWCZE c.d.
II. Czy, a jeżeli tak, to jakie istnieją różnice pomiędzy realizacją poszczególnych
kryteriów funkcji osobistej i społecznej zachowań seksualnych u osób
wychowanych w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych
w rodzinach bez problemu alkoholowego?
1. Jakie istnieją różnice pomiędzy realizacją poszczególnych kryteriów funkcji
osobistej zachowań seksualnych wśród osób wychowanych w rodzinach
z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez problemu
alkoholowego?
1.1. Jakie istnieją różnice w sile potrzeby seksualnej u osób wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez
problemu alkoholowego?
1.2. Jakie istnieją różnice w mechanice reakcji seksualnych u osób wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez
problemu alkoholowego?
1.3. Jakie istnieją różnice w dynamice reakcji seksualnych u osób wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez
problemu alkoholowego?
1.4. Jakie istnieją różnice w zdolności do przeżywania satysfakcji seksualnej u osób
wychowanych w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych
w rodzinach bez problemu alkoholowego?
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
PYTANIA BADAWCZE c.d.
2. Jakie istnieją różnice pomiędzy realizacją poszczególnych kryteriów funkcji
społecznej zachowań seksualnych wśród osób wychowanych w rodzinach
z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez problemu
alkoholowego?
2.1. Jakie istnieją różnice w umiejętności wyboru właściwego obiektu zachowań
seksualnych u osób wychowanych w rodzinach z problemem alkoholowym
i wychowanych w rodzinach bez problemu alkoholowego?
2.2. Jakie istnieją różnice w umiejętności nawiązywania interakcji seksualnej
aprobowanej społecznie i nie naruszającej prawa u osób wychowanych
w rodzinach z problemem alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez
problemu alkoholowego?
2.3. Jakie istnieją różnice w umiejętności podtrzymywania i rozwijania interakcji
seksualnej aprobowanej społecznie i nie naruszającej prawa oraz tworzenia
trwałego związku erotycznego u osób wychowanych w rodzinach z problemem
alkoholowym i wychowanych w rodzinach bez problemu alkoholowego?
2.4. Jakie istnieją różnice w umiejętności zaspokajania potrzeby seksualnej
partnera/partnerki u osób wychowanych w rodzinach z problemem alkoholowym
i wychowanych w rodzinach bez problemu alkoholowego?
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
SIŁA POTRZEBY SEKSUALNEJ
13,9
100,0
17,9
80,0
48,1
50,0
60,0
nieprawidłowa
prawidłowa częściowo
prawidłowa całkowicie
40,0
38,0
20,0
32,1
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
6,8
gr. badawcza
6,8
średnia
6,6
6,23
6,4
6,2
6
5,8
Analiza wartości średnich stopnia natężenia potrzeby seksualnej
gr. kontrolna
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
MECHANIKA REAKCJI SEKSUALNYCH
100,0
5,7
18,2
nieprawidłowa
27,9
80,0
prawidłowa częściowo
42,3
60,0
40,0
prawidłowa całkowicie
66,4
39,4
20,0
-
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
0,57
0,60
trudności z lubrykacją
pochwy
0,51
0,50
średnia
0,40
0,33
0,30
0,30
0,22
0,20
kontakty seksualne
wiążące się z
odczuwaniem bólu
zaburzenia erekcji
0,20
pochwica
0,11
0,07
0,10
0,00
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Analiza wartości średnich poszczególnych aspektów mechaniki reakcji seksualnych
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
DYNAMIKA REAKCJI SEKSUALNYCH
7,1
100,0
nieprawidłowa
27,0
80,0
40,0
60,0
prawidłowa częściowo
46,0
40,0
prawidłowa całkowicie
52,9
27,0
20,0
-
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
średnia
0,86
0,90
0,80
0,70
0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
0,00
Zaburzenia orgazmu
0,53 0,53
0,51
Zaburzenia wytrysku
0,39
0,21
GR. BADAWCZA
Zaburzenia podniecenia
GR. KONTROLNA
Analiza wartości średnich poszczególnych aspektów dynamiki reakcji seksualnych
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
ZDOLNOŚĆ PRZEŻYWANIA SATYSFAKCJI SEKSUALNEJ
2,1
100,0
16,0
19,3
brak
80,0
niepełna
46,0
60,0
pełna
78,6
40,0
38,0
20,0
-
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
1,86
2,00
8,14
1,53
średnia
średnia
1,50
1,00
0,50
0,00
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Częstotliwość odczuwania odprężenia i rozładowania po stosunku
9,00
8,00
7,00
6,00
5,00
4,00
3,00
2,00
1,00
0,00
6,09
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Stopień satysfakcji z kontaktów seksualnych
Analiza wartości średnich poszczególnych aspektów zdolności do przeżywania satysfakcji seksualnej
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
WYBÓR OBIEKTU
6,4
5,1
100,0
12,1
26,3
80,0
nieprawidłowa
prawidłowa częściowo
60,0
81,4
68,6
40,0
prawidłowa całkowicie
20,0
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
0,36
0,40
interakcje seksualne
nieaprobowane
społecznie
0,35
średnia
0,30
0,24
0,22
0,25
0,14
0,20
interakcje seksualne
niezgodne z prawem
0,15
0,10
0,05
0,00
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Analiza wartości średnich poszczególnych aspektów umiejętności wyboru obiektu seksualnego
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
UMIEJĘTNOŚĆ NAWIĄZYWANIA INTERAKCJI SEKSUALNEJ
5,7
100,0
39,4
80,0
brak
40,7
niepełna
60,0
pełna
35,0
40,0
53,6
20,0
25,5
GR. BADAWCZA
0,25
Interakcje seksualne
niezgodne z tzw. normą
partnerską
0,24
0,25
0,16
0,87
1,00
0,80
0,14
0,15
Interakcje seksualne
niezgodne z prawem
0,10
średnia
średnia
0,20
GR. KONTROLNA
0,60
0,26
0,40
0,20
0,05
0,00
0,00
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Trudności w nawiązywaniu interakcji
Analiza wartości średnich poszczególnych aspektów umiejętności nawiązywania interakcji seksualnych
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
UMIEJĘTNOŚĆ PODTRZYMYWANIA INTERAKCJI
2,9
100,0
32,8
30,7
brak
80,0
niepełna
60,0
37,2
pełna
66,4
40,0
30,0
20,0
-
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
0,79
1,81
2,00
0,80
1,31
1,50
0,40
0,19
0,20
średnia
średnia
0,60
1,00
0,50
0,00
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Trudności w podtrzymywaniu i rozwijaniu interakcji
0,00
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Trwałość związków erotycznych
Analiza wartości średnich poszczególnych aspektów umiejętności podtrzymywania interakcji seksualnych
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
UMIEJĘTNOŚĆ ZASPOKAJANIA
POTRZEBY SEKSUALNEJ PARTNERA
7,3
100,0
0,7
15,7
brak
34,3
80,0
niepełna
pełna
60,0
83,6
40,0
58,4
20,0
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
0,50
10,00
0,40
8,00
0,30
0,16
0,20
średnia
średnia
0,47
4,00
2,00
0,00
0,00
GR. KONTROLNA
Trudności w zaspokajaniu potrzeby seksualnej partnera
7,02
6,00
0,10
GR. BADAWCZA
8,44
GR. BADAWCZA
GR. KONTROLNA
Stopień satysfakcji partnera
Analiza wartości średnich poszczególnych aspektów umiejętności zaspokajania potrzeby seksualnej partnera
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
WYNIKI
•
Wyniki badań wskazują na częste występowanie trudności w życiu seksualnym osób
wychowanych w rodzinach z problemem alkoholowym.
•
Porównanie Dorosłych Dzieci Alkoholików z osobami pochodzącymi z rodzin
niealkoholowych pozwala na stwierdzenie, że obie grupy znacząco różnią się
w zakresie realizacji poszczególnych kryteriów funkcji osobistej i społecznej zachowań
seksualnych. Trudności w realizacji tych kryteriów zdecydowanie częściej dotyczą DDA.
•
Istotne statystycznie różnice pomiędzy osobami wychowanymi w rodzinach
z problemem alkoholowym i osobami wychowanymi w rodzinach niealkoholowych
występują w zakresie realizacji trzech z czterech kryteriów funkcji osobistej zachowań
seksualnych oraz w zakresie wszystkich kryteriów funkcji społecznej zachowań
seksualnych.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
WYNIKI c.d.
W aspekcie funkcji osobistej zachowań seksualnych:
•
DDA nie różnią się od nieDDA siłą potrzeby seksualnej.
•
DDA i nieDDA różnią się mechaniką reakcji seksualnych.
DDA częściej posiadają nieprawidłową lub częściowo prawidłową mechanikę reakcji
seksualnych a nieDDA częściej cechują się całkowicie prawidłową mechaniką reakcji
seksualnych.
- DDA częściej odczuwają dolegliwości bólowe związane z kontaktami seksualnymi,
- Kobiety DDA częściej doświadczają trudności z odpowiednim nawilżeniem pochwy
podczas stosunku oraz częściej występuje u nich pochwica,
- Mężczyźni DDA częściej cierpią na zaburzenia erekcji.
•
DDA i nieDDA różnią się dynamiką reakcji seksualnych.
DDA częściej posiadają nieprawidłową lub częściowo prawidłową dynamikę reakcji
seksualnych, a nieDDA częściej cechują się całkowicie prawidłową dynamiką reakcji
seksualnych.
- DDA ogółem oraz DDA kobiety częściej doświadczają zaburzeń podniecenia oraz
zaburzeń orgazmu,
- Mężczyźni DDA częściej doświadczają zaburzeń orgazmu,
- brak różnic pomiędzy mężczyznami DDA i nieDDA w zakresie zaburzeń podniecenia
i wytrysku.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
•
DDA i nieDDA różnią się zdolnością do przeżywania satysfakcji seksualnej.
DDA częściej nie posiadają zdolności do przeżywania satysfakcji seksualnej lub
odczuwają ją w niepełnym stopniu, a nieDDA częściej cechują się pełną zdolnością do
przeżywania satysfakcji seksualnej.
- DDA ogółem i DDA kobiety rzadziej odczuwają odprężenie i rozładowanie
po stosunku,
- DDA ogółem, DDA kobiety i DDA mężczyźni odczuwają mniejszą satysfakcję
seksualną z kontaktów seksualnych z partnerem,
- DDA rzadziej przeżywają orgazmy,
- kontaktom seksualnym DDA częściej towarzyszy obojętność i niechęć a rzadziej
przyjemność.
W aspekcie funkcji społecznej zachowań seksualnych:
•
DDA i nieDDA różnią się w zakresie wyboru właściwego obiektu seksualnego.
DDA częściej dokonują nie w pełni prawidłowego wyboru obiektu seksualnego, a
nieDDA częściej charakteryzują się całkowicie prawidłowymi wyborami obiektów
seksualnych.
- DDA częściej podejmują interakcje seksualne niezgodne z prawem i nieaprobowane
społecznie,
- mężczyźni DDA częściej podejmują interakcje seksualne nieaprobowane społecznie.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
•
DDA i nieDDA różnią się umiejętnością nawiązywania interakcji seksualnych.
DDA częściej cechują się brakiem umiejętności nawiązywania interakcji seksualnych, a
nieDDA częściej w pełni potrafią nawiązywać interakcje seksualne.
- DDA ogółem, DDA kobiety i DDA mężczyźni częściej doświadczają trudności
w nawiązywaniu interakcji seksualnych,
- DDA częściej podejmują interakcje seksualne niezgodne z prawem oraz niezgodne
z normą partnerską,
- DDA mężczyźni częściej podejmują interakcje seksualne niezgodne z normą
partnerską.
•
DDA i nieDDA różnią się umiejętnością podtrzymywania i rozwijania interakcji
seksualnych oraz tworzenia trwałych związków erotycznych.
DDA częściej charakteryzują się brakiem umiejętności podtrzymywania i rozwijania
interakcji seksualnych oraz tworzenia trwałych związków erotycznych, a nieDDA częściej
posiadają takie umiejętności.
- DDA ogółem, kobiety DDA i mężczyźni DDA częściej doświadczają trudności
w podtrzymywaniu i rozwijaniu interakcji seksualnych,
- związki erotyczne DDA ogółem, kobiet DDA i mężczyzn DDA, są mniej trwałe, rzadziej
utrzymują się powyżej roku,
- zdecydowanie mniej DDA posiada aktualnie stałego partnera.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
•
DDA i nieDDA różnią się umiejętnością zaspokajania potrzeby seksualnej
partnera/partnerki.
DDA częściej nie potrafią lub tylko częściowo potrafią zaspokoić potrzebę seksualną
partnera, a nieDDA częściej charakteryzują się umiejętnością pełnego zaspokajania
potrzeby seksualnej partnera/partnerki.
- DDA ogółem, DDA kobiety i DDA mężczyźni, częściej mają trudności, aby zaspokoić
seksualnie partnera/partnerkę,
- stopień satysfakcji partnera z kontaktów seksualnych z DDA (ogółem oraz wśród
kobiet i mężczyzn osobno) jest niższy niż satysfakcja z kontaktów z nieDDA.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
SEXUAL BEHAVIOR OF PEOPLE RAISED
IN THE FAMILIES
WITH THE ALCOHOL PROBLEM
by
Monika Filipiak
The Department of Health Promotion and Psychotherapy
Adam Mickiewicz University - Poznań